එදිනෙදා ජීවිතයට මැටි
වැඩ නම් නැතුවම බැරිය
This artcile is originally published in Divaina, 04.03.2020.
උයා පිහාගෙන කන්න පටන් ගත්ත
කාලේ ඉඳලම අපට මැටි නැතුවම බැරිය. මැටි වලින් කරන වැඩ මැටි වැඩය. මෝඩ වැඩ කරන විටත්
අප කියන්නේ මැටි වැඩ කරනවා කියලා ය. නමුත් අද අපි කතා කරන මැටි වැඩ එහෙම නොවේය. එම
මැටි වැඩ නම් ඇත්තෙන්ම මැටි භාවිතා කර කරනු ලබන නිෂ්පාදන සම්බන්ධවයි.
මැටි යනු ඛණිජ වන අතර මැටි
ඛණිජ ගොනුවක් ම පවතී. ඛණිජ විද්‍යාත්මකව සැලකූ විට මැටි ඛණිජ ගොනුවේ මැටි ඛණිජ වර්ග
ගණනාවක් ඇත. කෙයෝලින්, මොන්ට්මොරිලිනයිට්, ක්ලොරයිට්, ඉලයිට්, ස්මෙක්ටයිට් යනාදී වශයෙන්
හඳුනාගත හැක. භූ විද්‍යාත්මකව සැලකු කල මැටි ඛණිජ නිර්මාණය වන්නේ පාෂාණ ජිර්ණයේ ප්‍රතිඵලයක්
ලෙසයි . එම නිසා මැටි ඛණිජ හඳුන්වන්නේ ද්විතියික ඛණිජ ලෙසයි. බොහෝ විට මැටි ඛණිජ නිර්මාණය
සඳහා දායක වන ප්‍රාථමික ඛණිජය වන්නේ පෙල්ඩ්ස්පා(ර්) නම් වූ පාෂාණ කාරක ඛණිජය වන අතර මයිකා වැනි සමහර ඇලුමිනියම් සිලිකේට් ඛණිජ වර්ග ජිර්ණයෙන්
ද මැටි ඛණිජ බිහි වෙයි. පෙල්ඩ්ස්පාර් ඛණිජය වැඩි පුර හමුවන පාෂණ නිසා මැටි ඛණිජ නිධි
බිහිවන අතර මේ තත්වය නිවර්තන කලාපයේ සහ යම්
කිසි ප්‍රදේශයක තෙත් කලාපය තුල ප්‍රමුඛ වෙයි.
මැටිවල ඇත්තේ මැටි ඛණිජ වර්ග
පමණක් නොවේ. එය තවත් ඛණිජ වර්ග ගණනාවකම එකතුවක් ලෙසද හැඳින්විය හැකියි. සිලිකා
වැලි, යකඩ මලකඩ, කාබනික ද්‍රව්‍යය පමණක් නොව සමහර විට අර්ධ ලෙස ජීර්ණයට ලක්වූ මයිකා
වැනි ඛණිජ කොටස් ද මෙහි පැවතිය හැක. පවතින සිලිකා වැලි ප්‍රමාණය අනුව එහි සවිවර බව
රැඳී තිබේ. එනිසා ජලය අවශෝෂණය මෙන්ම පාරගම්‍ය බවද පාලනය වෙයි. යකඩ මලකඩ හේතුවෙන් මැටි
වලට රතු පැහැය හෝ ඒ හා ආසන්න පැහැයන් ලැබෙයි.
මැටි ප්‍රධාන වශයෙන්ම වර්ග
හයකට පමණ බෙදිය හැකිය. එනම් කෙයෝලින්, බෙන්තොනයිට්, බෝල මැටි, ගිනි මැටි, සාමාන්‍ය මැටි සහ ෆුලර්ස් මැටි යනුවෙනි.
මේ වර්ගීකරණය විද්‍යාත්මක වර්ගීකරණයක් නොවන අතර එදිනෙදා ජීවිතයේදී යෙදී ඇති භාවිතයන්
ඇසුරෙන් වර්ග කර ඇත. කෙයෝලින් බොහෝ විට සුදු පැහැති මැටි වන අතර එමගින් අලංකාර නිර්මාණ
සඳහා මෙන්ම තීන්ත වර්ග නිෂ්පාදනය සඳහා යොදා ගනී. චීන මැට්ට ලෙස හඳුන්වන්නේ ද මෙම වර්ගයම
වේ. බෙන්තොනයිට් බිහිවන්නේ ගිනිකඳු මගින් තැන්පත්වන අළු ජීර්ණයට පත් වීමෙනි. ඉතා හොඳ
ලිහිස්සි ද්‍රව්‍යයක් වන බෙන්තොනයිට් මිහි විඳුම් කටයුතු වලදී බහුලව යොදා ගනී.
ගිනි මැටි සෙරමික් වැනි අධික තාපයට ඔරොත්තු දෙන භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය සඳහා භාවිතා කරයි.
සාමාන්‍ය මැටි ගඩොල්, උළු සහ පිගන් ගඩොල් නිෂ්පාදනයේදී යොදා ගනී. ෆුලර්ස් මැටි යොදාගන්නේ
ද්‍රවයන් අවශෝෂණය කරවීම සඳහා වන අතර තවද රසායනික කෘමි නාශක නිෂ්පාදනය සඳහා ද භාවිතා
කරයි.
ඉහත සඳහන් කල යොදා ගැනීම්
වලට අමතරව මැටි ඖෂධ නිෂ්පාදනයේදී ද යොදා ගන්න
බව සඳහන් වෙයි. බොහෝවිට චර්ම රෝග නිවාරණය සඳහා
කදිම ආලේපනයක් බව සඳහන් වෙයි. ආදී මෙසපොතේමියානුවන් මෙලෙස මැටි ඖෂධ ලෙස යොදා ගත් බව
සඳහන් වේ.
පස් සහ අවසාදිත සැලකූ කල
ඒවායේ ප්‍රධන සංඝටකයක් වන්නේ මැටි ඛණිජයි. නමුත් මැටි අංශු නොමැති අවසාදිත හමුවන මුත්
පාංශු දේහයේ නම් අනිවාර්යෙන්ම මැටි ඛණිජ පවතියි. පාංශු ඛණිකා වල ප්‍රමාණාත්මක විශ්ලේෂණයක
දී මැටි ඛණිකා වර්ග වන්නේ සියුම් ඛණිකා ලෙසයි. මෙවැනි සියුම් ඛණිකා වල විශාලත්වය බොහෝ
විට මිලිමිටරයකින් දාහකින් පංගුවක් පමණ වෙයි. මැටි ඛණිකා මෙතරම් සියුම් වීමත් ඒවායේ
ස්පහ්ටිකවල ස්වාරුපයත් නිසා අපාරගම්‍ය බවක්
පෙන්වයි. මෙනිසා බොහෝවිට මැටි ජල ගමනා ගමනය අඩපන කිරීමට අවැසි විටෙක යොදා ගනී.
බ්‍රසීලය, ඇමෙරිකාව සහ එංගලන්තය
කෙයෝලින් නිෂ්පාදනයේ ප්‍රමුඛයෝ වෙති. ජර්මණිය බෝල මැටි නිෂ්පාදනය සඳහා නමක් දිනාගෙන
ඇති අතර ගිනි මැටි සඳහා චීනය, චෙක් රාජ්‍යය සහ ප්‍රංශය පෙරමුණේ වෙයි.
ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ