ඛණිජ ගැන දුර්මත..................!!!

භූපුරාවිද්‍යාවේ අවශ්‍යතාවය ශ්‍රී ලංකාවාට තදින්ම දැනෙමින් පවතී. නොදන්නාකම නිසාම සිදුකරන සමහර අර්ථකථන ජනතාව නොමගයවන සුළුය. පුරාවිද්යාවේ අර්ථකථන සඳහා භුවිද්‍යාවේ අවශ්‍යතාව පසුගිය දශක දෙකකට ආසන්න කාලයක සිටම මම පෙන්වමින් සිටියෙමි. කී දෙනෙකු එය තේරුම් ගත්තාදැයි නොදනී. 

වරින්වර සමහර විද්වතුන් සිදුකරන ප්‍රකාශ අර්ථශුන්‍ය වගකීම් විරහිත ඒවා බව පැහැදිලි වේ. එහෙන් මෙහෙන් අහුලාගත් සමහර කරුණු නිසි අවබෝධයකින් තොරව භාවිතා කිරීම අතිශය භයානකය. එමගින් දන්නා ඉතිහාසය ද විකෘත කෙරේ. එක් මහාචාර්යවරයෙකු විසින් ලියන ලද පර්යේෂණ ග්‍රන්ථයක (සිංහල) කඳුකරයේ ජනතාව “ඇල්මන්ඩින් ගානට්” වලින් යකඩ නිස්සාරණය කරන ලද බවද සඳහන් වේ. එය පිළිගත නොහැකි නොමග යවන සුළු ප්‍රකාශයකි. අප විසින් කරන ලද පර්යේෂණ වලින් තහවුරු වන්නේ හිම්ටයිට් නම් වූ යකඩ ඛනිජය මේ සඳහා යොදාගත් බවයි. මේ සඳහා ක්ෂේත්‍ර සාක්ෂි උඩවලව, හල්දුම්මුල්ල වැනි ප්‍රදේශ වලින් පමණක් නොව සේරුවල ප්‍රදේශයෙන් පවා හමුවන බව මෙහිලා සඳහන් කල යුතුය. 

සේරුවිල ප්‍රදේශය ප්‍රසිද්ධ වන්නේ තඹ නිධිය පැවතීම හේතුකොටගෙනය. තඹ ප්‍රයෝජනයට ගැනීම “මාගේ මතය” අනුව වසර 6000 ක අතීතයට දිවෙනු ඇති. තඹ ලෝහය නිස්සරණය කිරීම සේරුවිල වැව අවට ගජරාමෙට සිදුව ඇති බවට ඉතා පැහැදිලි සාක්ෂි හමුවේ. “තඹොර” ගොඩගැසුන විසල් කඳු ඒ අවට කලාපයේ ඕනෑ තරම් සොයාගත හැකිය. “තඹොර” පෙනුමට තද කළුපැහැ ගන්නා නමුත් හිරු එළියට ඇල්ලු කල කළුනිල් පැහැයකින් දිස් වේ. ඒ තඹ ලෝහ කැටායනය එහි ඇති බැවිනි. තඹ නිස්සාරණය දැනසිටි මිනිසුන් එහි නිල් පැහැය නොදැන සිටියා විය නොහැක. එනිසා ශ්‍රී ලංකාවේ වර්ණ එකතුවට එක් වූ පැරණිම වර්ණයක් වන්නට ඇත්තේ නිල් පැහැයයි. මෙරට බොහෝ දේවල් නීල පැහැයෙන් වර්ණ ගැන්වෙන්නට ඇත. 

නිල් පැහැය නිල් පැහැය මිස එය කොළ පැහැය නොවන බව ද අප අමතක නොකළ යුතුය. නිල් පැහැය පසුකාලීනව කොළ පැහැයට හැරෙන්නට ඇති බව මාගේ මතයයි. තඹ කැටායනය වායුගෝලයේ ඔක්සිජන් සමග මිශ්‍රව ඇතිවන ‘තඹමල’ මේ සඳහා හේතුවන්නට ඇත. තඹමල කොළ පැහැතිය. පිත්තල භාණ්ඩවල කොළපැහැය ඇතිවනු ඔබ දැක ඇත. එයට හේතුව වන්නේ ‘තඹමල’ ඇතිවීමයි.  

සොබාවික ඛණිජ පබළු කර්මාන්තය සඳහා යොදාගත් බවට ඕනෑතරම් පුරාවිද්‍යාත්මක සංක්ෂි හමුවේ. හොඳම එවැනි පබළු එකතුවක් හමුවන්නේ ජේතවනයෙනි. මා කරන ලද පර්යේෂණවලින් හෙළි වූයේ එහි ගානට්, පලිඟු වැනි මැණික් වලට අමතරව නිල් මැණික්, පුෂ්පරාග සහ ගෙවුඩ වැනි ඉතා වටිනා මැණික්වලින් ද නිමවන ලද පබළු හමුවන බවයි. එයට අමතරව ඉතා විශාල ප්‍රමාණයක් වීදුරු පබළු හමුවන බව වාර්තා වේ. මේවා කෘත්‍රිමව නිෂ්පාදනය කරන ලද එවායි. මේ සඳහා මුල් බීජය සපයන්නට ඇත්තේ තඹ නිස්සරණයෙන් බිහිවන “තඹොර” විය හැක. අතුරු ප්‍රතිඵලයක් ලෙස බිහිවූ “තඹොර” කැබලිවල වර්ණය ඉතා අපූරු බවින් එය පළඳනාවක් ලෙස භාවිතා කරන්නට ඇත. එමගින් කෘත්‍රිම නිෂ්පාදනය සඳහා අවශ්‍ය අදහස ලබා දෙන්නට ඇත.  එනිසා ම අපට නිගමනය කල හැක්කේ නිල් පැහැය සහ පබළු කර්මාන්තය ස්වදේශීය නිර්මාණයක් මිස ලැපිස් ලැසුයි හරහා බිහි වූවාක් නොවන බවයි. 

කානිලියන් සම්බන්ධයෙන් ද ඇත්තේ මෙවැනිම වූ වැරදි සංකල්පයකි. කානිලියන් කෘත්‍රිම නිෂ්පාදනයකි. එය නිර්මාණය කරන්නට ලබාගන්නේ කහඳ නම් වූ ද්විතියක තිරුවානා ඛණිජ වර්ගයි. සෑම කහඳ වර්ගයක්ම ඒ සඳහා යොදාගත නොහැක. යකඩ කැටායනය එහි සංයුතියේ ප්‍රමුඛ වේ. ඒවා රත් කිරීමේදී වඩා රතු පැහැයට හැරෙන්නේ ඔක්සිහාරක යකඩ අයන ද ඔක්සිකරණය වන නිසාවෙනි. අගස්ති සහ ඔනික්ස් ද කහඳ වර්ග වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ ඕනෑ තරම් කහඳ හමුවේ. එනිසා පිටරටින් ගෙන ඒමේ අවශ්‍යතාවක් නැත. කානිලියන් සොබාවිකව හමුනොවුන ද ඉහත පරිදි සාදාගත හැක. එනිසා පිටරටින් ගෙන ඒමේ අවශ්‍යතාවයක් නොමැත.

 අපගේ අතීත මුතුන් මිත්තන් ලෝකය සමග ගනු දෙනු කරන ලද්දන්ය.  ඒ බවට කිසිම සැකයක් නොමැත. ඊසාන දිග මෝසමෙන් මෙරටට එන වෙළෙන්දෝ නිරිත දිග මෝසමෙන් කුරුඳු ද රැගෙන මෙරටින් ගියෝය. මේ සඳහා ත්‍රිකුණාමලය කදිම වරායක් සපයන්නට ඇත.  ඒ අවට පොහොසත් වෙළඳ නගරයක් නිර්මාණය වන්නට ඇත. එය සමහර විට වසර 6000 කට පෙර මෙරට ශිෂ්ටාචාරයේ මූලික අඩිතාලම දැමූ පුලස්ති ඍෂිගේම නිර්මාණයක් විය හැක. 

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

භූවිද්‍යාඥ/භුපුරාවිද්‍යාඥ

භූ සම්පත්, ජනාවාස සහ සංස්කෘතීන්............!!!

අවශ්‍යතා පදනම් කරගෙන බිහි වූ ශිෂ්ටාචාර ලොව පළමු ශිෂ්ටාචාර වේ. ඒවා බොහෝ විට භූ සම්පත් මූලික කරගෙන බිහි වූ ඒවායි. ජලය මූලික අවශ්‍යතාව කරගත් ඉන්දුනිම්න, හරප්පා සහ නයිල් වැනි ශිෂ්ටාචාර මේ සඳහා කදිම උදාහරණ වේ. එයට අමතරව වෙනත් භූ සම්පත් කේන්ද්‍ර කරගත් ජනාවාස, සමාජ සහ සංස්කෘතීන් ද බිහි වි ඇත. වර්තමානයේ ඔස්ට්‍රේලියාව වැනි රටවල ආර්ථික ලෝහ වන රත්තරන්, තඹ සහ යකඩ වැනි ලෝහ ආකාර මූලික කරගෙන බිහි වූ එවැනි ජනාවාස සහ සංස්කෘතීන් තුල යම් සුවිශේෂීතා දැකිය හැකි වේ. පැරණි කර්මාන්ත වන මැටි කර්මාන්තය, ලෝහ කර්මාන්තය, ලුණු කර්මාන්තය වැනි කර්මාන්ත නිසා අපුරු සාමාජ සංස්කෘතීන් බිහිවන බව අමතුවෙන් පැවසිය යුතු නොවේ. වාග් සම්ප්‍රදායන්ගේ විවිධත්වය සහ මානව හැසිරීමේ විවිධත්වය ඒ තුල දැකිය හැකිය. මෙය වඩාත් තීවෘ වන්නේ කාලගුණය සහ දේශගුණය ඒ මත බල පවත්වන විටයි. ලෝකයේ ඕනෑම සංස්කෘතියක් හැඩගැසෙන්නේ දේශගුණයේ බලපෑම තුලයි.

මානව විද්‍යාව හදාරන්නන් ගේ අවධානය ශ්‍රී ලංකාවේ එවැනි ජනාවාස සහ සමාජ සංස්කෘතීන් වෙත යොමු විය යුතුය. උදාහරණයක් ලෙස අනුරාධපුර සහ පොළොන්නරු යුගවලදී බොහෝ ගොඩනැගිලි පාෂාණමය නැතහොත් ශිලාමය වේ. ඒ තුලින් බිහි වූ සමාජය සහ සංස්කෘතිය දැන් වන විට බිඳ වැටි හමාරය. ඒ තව දුරටත් ශිලා කර්මාන්තය මෙරට ප්‍රමුඛ නොවීම හේතු කොටගෙනයි. එනිසා වර්තමානයේ එහි ඉඟියක් සොයා ගැනීම ඇති දුෂ්කර කාරියකි. නමුත් පාෂාණ නිර්මාණ දෙස් බැලීමේදී එය අතිශය දියුණු සමාජ සන්දර්භයක් ගොඩනගන්නට ඇති බව පෙනීයන් කාරණාවකි. ඒ සඳහා පාෂාණ නෙලීම සම්බන්ධයෙන් මා සිදුකල පර්යේෂණ වඩා හොඳ ප්‍රව්ශයක් ලබා දෙයි. අනුරාධපුර යුගය වඩා භෞතික ක්‍රමවේදවලට සමීප බවත් පොළොන්නරු යුගය රසායනික ක්‍රමවේද භාවිතා කල බවත් තහවුරු වේ. එවන් වූ වෙනස්කම් කොතරම් වූ තරමකට මානව ක්‍රියා විවිධත්වයක් ඇතිකරන්නට ඇතිද යන්න සිතා බැලිය යුතු කාරණාවකි.

සේරුවිල තඹ නිධිය වටා ගොඩ නැගුන ඒ සුවිශේෂී ජනාවාස සහ සංස්කෘතිය ද මේ වන විට වැනසී ගොස් ඇති බව සැබෑවකි. එවන් වූ ලෝහ ඛණිජ නිධියක් සකස්වන්නේ අභ්‍යන්තරයේ රත්තරන් ද බාහිරයෙන් තඹ ද එයට බාහිරයෙන් යකඩ ද පවතින පරිධිය. එනිසා මුල්ම කාලයේ දී මෙම නිධියේ වූ රත්තරන් උකහා ගන්නට ඇත. ඉන්පසු තඹ ද අවසානයේ යකඩ ද නිස්සරණය කර ගන්නට ඇත. ඒ සඳහා සාධාරණ සාක්ෂි ඇති බව අප සිදුකල පර්යේෂණ වලින් කදිමට පැහැදිලි වේ. මෙවැනි ලෝහ නිස්සරණය කරන්නා වූ ස්ථාන පදනම් කරගත් ජනාවාසයක් කෙසේ වන්නට ඇත්දැයි අපට ප්‍රතිනිර්මාණය කරන්නට හැකිය. ඒ සඳහා අවශ්‍ය සාක්ෂි බොහොමයක් තාමත් ඒ ප්‍රදේශයේ පවතින බව නම් සැබෑවකි.

ශ්‍රිලංකාවේ පුරාණ යකඩ තාක්ෂණය හා බැඳුන සංස්කෘතිය වුව තවමත් නිසි පරිදි අධ්‍යනයකට ලක්වී නොමැත. එනිසා ශ්‍රී ලාංකික මානව විද්‍යඥයින් සහ භූ විද්‍යඥයින් එක්ව මෙම ක්ෂේත්‍ර විවිධ මාතෘකා ඔස්සේ අධ්‍යනය සහ පර්යේෂණ වලට ලක් කල යුතුය. එය වර්තමාන මානව සමාජයේ ප්‍රගමනය සඳහා ඉතා හොඳ කාරණා වනු ඇත. 

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ  

The talk on Indigenous knowledge in Sri Lanka; at the Orientation program, 2024 at Faculty of Indigenous Social Sciences and Management Studies, Gampaha Wicremarrachchi University of Indigenous medicine 

What is indigenous knowledge??

 Indigenous knowledge refers to understandings, skills, and philosophies developed by local communities with long histories and experiences of interaction with their natural surroundings according to the UNESCO

 Is that true….?

Either it is true or not, it is the backbone of your country, your society and your culture. The indigenous knowledge is not static it is dynamic changing over the time again as per the changing environment due to climate change.

Climate change controls everything; the environment, people, society, culture, language etc. We are products of climate change, our society is a product of climate change, our culture is a product of climate change. World cannot be escaped from climate change hence the indigenous knowledge. It is unique. Uniqueness and diversity is everywhere.

For an example take two countries such as England and Sri Lanka. England which is cold is a European country while Sri Lanka is a tropical country. Both are located in two different climatic zones. Think about their cultures. England people dress black coats and ties, eat solid food such as breads, drink vine and soup not water normally and speak fast. But Sri Lankans wear white cotton dresses, eat rice and curries, talk rhythmically drink water frequently and take baths daily not like Englishman. You can see how climate has defined two different cultures.

Once highly developed country was Sri Lanka; now today in a very difficult situation due to many issues. Sri Lanka where we live was a self-sufficient country with good people good culture and good society. Now everything has been vanished and spoiled. No new knowledge is created. People are poisonous, their thoughts are poisonous, their activities are poisonous, their interactions are poisonous. This is the real situation in the country today. 

 I should say that our culture has been developed more than 2500 years of time as we have written evidences but it might have gone back to 6000 years in the past where Pulasthi Rishi lived. Pulasthi rishi is the founder of Sri Lankan indigenous knowledge. He developed a highly sophisticated technologies even the ability of dealing with the extra-terrestrial habitats. He was able to make connection with them and share the knowledge among each other.

 As per the hindu stories Vaidik books such as Rig, Yajur and Samman was brought to the world by Pulasthi rishi. King Ravana was his Grandson who was a warrior, scientist, technologist, philosopher. Innovator and inventor. He developed many things including engineering, architecture, agriculture, space science, garments, medicines and other sciences too. He was the disseminator of the knowledge of Pulasthi Rishi. 

 The indigenous knowledge system built in Sri Lanka was further faceted and polished by the influence of Buddhism. That’s because Pulasthi Rishi and King Ravana made the country sound for the establishment of Buddhism to a long run.

 Those are some facts of our ancient knowledge which is known as indigenous. Without taking much time I will give some examples today we can observe in the country.

 First I would like to take your attention to ancient agriculture and related irrigation technologies.

 Water was a prime concern in life, society and culture of the ancient people. We had a mighty irrigation system where civil engineering, aerodynamics, geology, geomorphology, soil sciences, surveying, hydrology, biology and many other sciences have been highly applied. For example, applied technology of damming was wonderful, hence mighty reservoirs were built; Parakrama samudray is a such building. YODA Ela reflects the climax of engineering technology in indigenous knowledge of ancient Sri Lanka. Selection of locations to be dammed were perfectly understood and the knowledge on geomorphology was excellently applied. For example, recently located damming places have been discovered as ancient dams. It says the precise measurements in architecture and engineering surveys.  The materials to be used in dams were well understood. Fine clay core of dam avoids the water leakages from the dam and packing the reservoir bottom with clay confirms the impermeability of bottom layer. The clay was caught with rubble materials to avoid the impact of waves of the reservoirs. 

 Ancient people were remarkably keen on water conservation and management. How they conserve the water is anyone could drink water from any place of reservoir and a canal, even from the “WAKKADA” in the paddy field. Bisokotuwa is a great engineering innovation for the water conservation and management. Water liliy’s in reservoirs not only for beauty but also for conservation of water in reservoirs by cutting the evaporation lost. But ancient people think about the need of environmental nourishment too, hence they didn’t cover the reservoir totally. Planting Kumubuk trees gives a great support for water purification. Those are rich in wew thawulla.  Water purification was a prime concern of the ancient people. Archaeological research done at Jethawanaya has discovered a treatment plant made up of series of clay pots composed of material such as charcoal and sand.  Those had been used to purify the effluents coming from toilets. Hence we may understand the knowledge and also the concern on environmental protection during the ancient time.

 The additional rain water collected at the top reservoir of the catchment was transferred to the next elevation level by constructing another reservoir and it was continued until the level of elevation permits further flowing in downward. This system is known as ELLANGAWA which is totally the indigenous knowledge of Sri Lankan people. Ancient irrigation system developed and focused on the agricultural activities which were enormously supported by indigenous knowledge.

 The ancient people in the country had a greater deal with the environment and the weather/climate. Ancient agriculturalist or farmer had fully utilized his time in the field and lived with the environment. Preparing the field was manual using water buffalos, from which many benefits were received, such as fertilizer requirement from dun and urine of buffalos, avoiding loss of existing nutrition in soil and water management. Maximum use of water was achieved from the preparation of cascade system of fields. Cultivation of legumes such as Cassia, Maduca (Mee) etc within the field, fulfil the requirement of nitrate and fruits of those trees invite bats like creatures which add phosphate to the field. 

 According to some facts discovered from various research on ancient techniques of farming, fertilizer was not a limiting factor. The farmers were well aware of movement of sun and moon and also the earth. Hence they were able to understand the seasonal changes occurred in the environment. The knowledge of planetary revolving brought to the public by some cultural events. The best example of understanding the movement of solar system is the “TELME Dance” from “Pahatharata sampradaya”. A set of dancers dance in a circle by rotating around their self with a slight tilt. It reflects the rotation of earth around the sun with the tilt of 23.5 degrees. Ancient people knew this before Milutin MIlankitch who introduced his theory in 1990s on the movement of solar system that governs the climate of earth.

 Ancient people had a wonderful understanding of behavior of light from sun. They knew the seven energies of sun light such as VIBGYOR. They knew time of the different energies of the light receives the earth. Since the earth is globe, light energy coming from sun is scattered to differentiate into the seven energies. When the sun is on the tropic of Capricorn at south in December, the next is turning back. Until the January we get the cold climate. Because the sun is considerably away from Sri Lanka. Trees fall the leaves. Fallen leaves get decomposed adding nutrition to the soil. Hence trees with left leaves are able to grow new roots. While emerging new roots, leaves are appeared on the branches. This is engaged with the movement of the sun. This means due to the sun and the earth and the water vapor in the atmosphere create a prism by which the light breaks into different colors; that mean different energies. Different energies receive at different times influence the activities of a tree or a plant. The ancient people had understood this changes in different times known as “ CARANAYA”. Different CURANA represents the different stages of plant growth. This has been well understood and followed well for the cultivating any crop in ancient time. To disseminate the knowledge ancient people created the “GOVI LITHA” where the times are defined for each activity to be started. This is known as “NAKATH”. Even the ancient people has understood receiving of different energy levels (colors) even the day time. This refers as HORAWA. In the morning time,  the vegetables of which leaves and fruits are used are planted and in the evening, the plants of which yams are used are planted. The change of energy levels is well understood. And also they followed the moon calendar too for the planting different plants in their garden. Some days in the weeks have been chosen for planting specific vegetables and also the Time of the day (Known as WARUWA).

 There are no words called “pests and weeds” in vocabulary of ancient agriculture and those were just part of the agricultural system. No killing of pest but only controlling was adopted. Maintaining water level, using cactus milk, resins etc, keeping a forest patch close by, making sound generators, bio controllers, changing of rice varieties with seasons, ets are some of the techniques used. Not only that, farmer got his family cooperation to control the weeds and pests too.

 Ancient farmers had the special capability or sense to understand the change in the weather pattern very early either short or long. They had sensed and noticed the changes in different plant species and organisms that get ready for the coming change in weather. Growth pattern of some plants and behavioral changes of animals such as weaver bird, Koha and swift had been used extensively. For an example, weaver bird gives a wonderful information on seasonal changes in weather and it’s magnitude. They build their nests at lower branches of the MAYILA tree at the ancient reservoirs (WEWA). It means no rain or very little rain from the coming monsoon. If they build their nests on the branches at the higher levels of the trees, it means heavy rain is coming hence they want to avoid their nests to be flooded by reservoir water. The swift appeared in the sky if the rain is coming in the evening. And very hot days define the rain in the evening during the inter monsoons too. Some cactus such as DALUK has a segmented body. Those segments are shorten during the rainy period. This means they have no need of water stored. But the segments grown large if a dry period is coming. They get ready for the dry period coming in the future. Ancient people were keen on observing and capturing the changes in environment very well. Those were engaged with the daily routines of life and farming.

Knowledge of plants in ancient people were enormous. As considered by them most are herbs using for any kind of sickness or disease. The instant medicine what they called “ATH BEHETH” were well known by everyone in the society. The changes in the concentration of particular organic chemical that influence the health of a person in herb with 24 hours of time was well known. Hence the particular time was selected to extract any chemical from that particular plant. The WEDA MAHATHAYA ; THE RISHI in the village was the expert in botany and medicine.

 The changes in moon is also applied in many activities. They well understood the increase of water content in a plant during the moon is appeared, especially full moon Poyaday, the plants and trees absorb high amount of water. When the moon is coming up, ancient people didn’t cut any tree to use for wood work since those wood can be rotten and decomposed due to the heavy water content. They had wonderful knowledge on Seasoning the woods. The woods were submerged in mud where the activities of oxic environment is inhibited. But anoxic conditions maintained, the wood get well seasoned due to removing the oxygen in the wood. It is escaped from decomposing then. The building made of such treated woods were long lasting. Best examples are MALIGAWA at Kandy and EMBEKKE devalaya.

 The famous building material in ancient time was stones. The knowledge of geology is excited. In Anuradhapura and Polonnaruwa periods, the buildings were dominated by stone works even the carvings and decorations. The geoarchaeological research shows that different kind of stones (rock types) have been used for such building construction. Long lasting building made by stones were Buddhist temples and monasteries.  Quarrying of rocks in A’pura period characterized with mechanical process where oval shaped wedging holes were made. But in Polonnaruwa period it was changed totally to a chemical process by which the rocks were easily split. It is evidenced by the rectangular shaped wedging holes. Hence it can be identified that both period has different types of quarrying styles showing the influence of improved indigenous knowledge.

 I should mention here that I was able to understand the statue called king or sage is definitely a statue of a sage most probably it is PULASTHI rishi, based on the quarrying techniques. The quarrying technique observed at the statue belongs to Apura period but not Polonnaruwa period. This is a remarkable finding but many doesn’t know and doesn’t care.

 Most of the industries were centralized with the agricultural activities. In brief, ancient irrigation engineering, metal (iron, copper) extraction, stone quarrying, clay industries were some of them. The traditional knowledge which is an asset was well practiced, evaluated and confirmed by the ancient people and recommended for the future generations. Interestingly, those each and every activity had been followed in a similar way of the scientific method that has been adopted today. 

 It is well understood that traditional knowledge is how powerful, useful and sustainable in environmental protection while utilizing them by humans, though I was able to brief a drop of the traditional knowledge existed at the moment in Sri Lanka. Sometime we may think this is not possible to apply the traditional knowledge in a large scale to achieve such an economy, hence the real challenge with us is to bring them back to fit with the global scale.

 I strongly believe more research and experiments are needed for re-establishing the country’s traditional knowledge leading to a low carbon green growth from which both people and environment is secured and sustained.  And there may be a space within the low carbon green growth strategies proposed by UNESCAP for empowering the traditional knowledge of each country within the region. 

 I think I have mentioned a lot about the indigenous knowledge of Sri Lanka in brief, but there are many more to discover. We need rediscovering and you are responsible for it. So I thank you very much for the opportunity given by the faculty for this briefing and also thank you very much your kind attention.

 Finally  I think I should mention is this.

 "You have enormous opportunities in the world. Go and find and explore the opportunities suitable for you. Win the noble prize".

Thank you

 වර්ණ සහ ලෝහ ඛනිජ

06/01/2024

මිනිසාගේ අවධානයට යොමු වූ පළමු ලෝහ ඛනිජය විය හැක්කේ රත්තරන් විය යුතුය. එලෙස මා  පවසනුයේ පර්යේෂණයෙන් සොයා ගත්තක් නොව මාගේ යම් සිතුවිල්ලකට යටත්වය. ඒ සඳහා සාධාරණ කරුණු කිහිපයක් දැක විය හැක. එහි වර්ණය ආකර්ෂණීයයි. ඕනෑම අයෙකුගේ ඇස ඒ සඳහා යොමු වේ. ඕනෑම භූ පරිසරයක ඉතා පහසුවෙන් කෙනෙකුගේ අවධානයට යොමු වේ. ප්‍රාග් මානවගේ ඇසට රත්තරන් යොමු නොවූ වේ යැයි කිව නොහැක. විශේෂයෙන්ම ගංගා නිම්න පරිසරයේ සැරිසරණ මොවුනට ගසාගෙන එන වැල්ලේ එය නිතැතින්ම හමුවන්නට ඇත. නමුත් රත්තරන් කොතරම් ලස්සන වුවද ඒ සතු යම් දුර්ගුණාංගයක් නිසා එය ඔවුන්ගේ සිත් නොගන්නට ඇත. ලෝහයක් ලෙස එහි භාවිතය එතරම් දුර්වලය. පිරිසිදු රත්තරන් (කැරට් 24) සිහින් ලෙස කැඩි කැඩී යයි. එතරම් ම ශක්තිමත් නොවේ. රත්තරන් වලින් යම් ශක්තිමත් භාණ්ඩයක් සෑදිය නොහැක්කේ මේ නිසාය. ශක්තිමත් වන්නට නම් තවත් ලෝහ සමග මිශ්‍ර කල යුතුය.

නමුත් තඹ එසේ නොවේ. සමහර තඹ ඛනිජ පෙනුමෙන් රත්තරන් වැනිය (දිය රත්තරන්). එනිසාම කලවමේ මෙම ලෝහ ඛණිජ අවධානයට ලක් වන්නට ඇත. එකම වර්ණය දෙන නමුත් වෙනස් ගුණ දෙන ඛනිජ දෙකෙන් තඹ වෙන්කර ගැනීමෙන් සාර්ථක ලෙස ආයුධයක් තනන්නට හැකි බව පැරැන්නන් අවබෝධ කරගන්නට ඇත. එනිසාම රත්තරන් වලට වඩා තඹ එකල ප්‍රචලිත වන්නට ඇත. බොහෝ දේ තඹ ලෝහය ඇසුරුකරගෙන නිමකරන්නට ඇත. පසුව තඹ ඔක්සයිඩය සහ සල්ෆයිඩය වැනි ඛනිජ වලින් තඹ ලෝහය වෙන්කරග්න්නට තරම් වූ තාක්ෂණයක් සොයාගන්නට ඇත. එයත් සමග යකඩ ලෝහය ද නිස්සරණය කරගන්නට හැකි බව ඔවුන්ගේ දැනුමට එකතුවන්නට ඇත. යකඩ ලෝහය සොබාවයේ පවතින්නේ බොහෝ විට ඔක්සයිඩයක් ලෙස හෝ හයිඩ්රෝක්සයිඩයක් ලෙසයි. තඹ නිස්සාරණයේ මූලධර්ම යකඩ ලෝහ නිස්සරණයට කදිමට ගැලපෙන බව සේරුවිල පැරණි ලෝහ කර්මාන්තය පරික්ෂා කිරීමේදී ඉතා හොඳින් ඔප්පු වෙයි.

තඹ නිස්සසාරණයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස තඹ මිශ්‍රිත සිලිකා (තඹ බොරය- තඹොර) නිල් පැහැති විදුරු වැනිය. සිලිකා උණුවීමෙන් විදුරු ගතිය ලබාදෙන අතර එයට තඹ එක් වීමෙන් නිල් පැහැය ලබා දෙයි. මෙම ප්‍රතිඵලය පසුව විදුරු පබළු කර්මාන්තයක් ලෙස වැඩි දියුණු වන්නට හේතුවන්නට ඇතැයි මට සිතේ. අහම්බයක් ලෙස ලැබෙන මෙම ප්‍රතිඵලය තවත් අතීත කර්මාන්තයක් සඳහා පදනම් විය.

ආකර්ෂණය සහ වර්ණය මෙලෙස ඛනිජ සොයාගැනීමේදී වඩා පහසුවම් මුතුන් මිත්තන්ට ලබා දෙන්නට ඇත. එනිසා රත්තරන් වර්ණය, නිල් පැහැය සහ කොළ පැහැය ( තඹ නිසා) සහ රතු පැහැය (යකඩ) සාදාගන්නට එතරම් අපහසුවක් නොවන්නට ඇති බවයි මාගේ අදහස වන්නේ. මේ අතර ධවල පැහැගත් කිරිමැට්ට සුදු පැහැය සාදා ගන්නට යොදාගන්නට ඇත. මේ ඛනිජ වර්ණ නිසා පැහැය බොහෝ කාලයක් රඳා පවතින බව පැහැදිලිය.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

 

 

 පස සහ දේශගුණ විපර්යාසය

පස සහ වත්මන් දේශගුණ විපර්යාසයන් අතර ඇති අන්තර් සම්බන්ධය ගැන බොහෝදෙනාගේ නොදැනුවත්කම පාංශු ඛාදනය අවම කිරීමට ගන්නා ක්‍රියාමාර්ග සාර්ථක නොවීමට හේතුවක් විය හැකි බව මගේ හැඟීමයි. වායෝගොලයේ වැඩිවන කාබන්ඩයොක්සයිඩ් වායුව ගබඩා කල හැකි විසල් ගබඩාවක් වන්නේ පෘතුවි මතුපිට ආවරණය කරන පාංශු තට්ටුව බව අප වටහාගත යුතුය. පාෂාණ ජිර්ණයේ ප්‍රතිඵලයක් වර්ධනය පාංශු ස්තර කාබනික ද්‍රව්‍ය ගබඩා කල හැකි කදිම ස්ථානයක් වන්නේ ශාක සහ සත්ත්ව  කොටස් එහිදී සරල කාබනික ද්‍රව්‍ය බවට පත් වෙමින්ද කාබන් බවට පත් වෙමින්ද ඒ තුල බොහෝ කාලයක් පැවතිය හැකි වීමයි. ඒ පිළිබඳව වත් බටහිර විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ වලින්ද තහවුරු කර ඇත. විශේෂයෙන්ම නිර්වායු තත්වයේ පවතින පාංශු ස්තර තුල මෙම කාබනික ද්‍රව්‍ය කාබන් බවට පත්ව බොහෝ කාලයක් පැවතිය හැක. මේ සඳහා පහත්බිම් සහ තෙත් බිම් වැදගත් බව පෙනී යන කාරණාවකි.

ප්‍රභාසංස්ලේෂණයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ශාක තුලට එකතුවන වායුගෝලීය කාබන් ජෛව ගෝලය හරහා පාංශු ගෝලයට එක්වන්නේ අප කවුරුත් නොසිතන ලෙසයි. මේ අපූරු පරිවර්තනය කාබන්ඩයොක්සයිඩ් වායුව නිසා ඇතිවන ගෝලීය උණුසුම පහත හෙලන්නට ඉතා හොඳ ක්‍රමවේදයක් බව මේ වන විට විද්‍යාඥයින් වටහාගෙන ඇත. එනිසා ශාක වැස්ම ශක්තිමත් කිරීම පමණක් නොව පසට කාබන් එකතු කරන්නට විවිධ කෘත්‍රිම ක්‍රමවේද පවා යොදාගැනීමේ හැකියාව පිළිබඳව පර්යේෂණ කෙරෙමින් පවතී. සමහර උත්සායන් සාර්ථක වී ඇත.

පාංශු ඛාදනය මගින් පාංශු ද්‍රව්‍ය ඉවත්වන නිසා කාබන් ගබඩා කිරීමට අවැසි පරිසරය විනාශ කර දමයි. යහපත් පාංශු පරිසරයක් ගොඩනැගීම අවශ්‍යතාව පිළිබඳව අවධානය යොමු කිරීම ඉතා වැදගත් වේ. පාංශු ඛාදනය අවම කිරීම මෙහි දී ප්‍රමුඛ කාර්යය වන බව සිහියේ තබා ගත යුතුය.

 ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

 

 

 

 

වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සාන්ද්‍රණයසහ දේශගුණික විපර්යාසය

සීඝ්‍ර ලෙස වායුගෝලයේ කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සාන්ද්‍රණය වැඩිවීම සොබාවික පරිසර පද්ධතියේ ඉතා දරුණු වෙනස්කම් ඇතිකරන්නට හේතු වි ඇති බව අප හොඳින්ම දන්නා කරුණකි.  මිලන්කොවිච් චක්‍රය මගින් පහදා දෙන පරිදි සොබාවික හේතූන් මත පමණක් රඳා පැවති ලෝක දේශගුණය එනිසා මේ වන විට මානව බලපෑම නතු වී ඇති බව විද්‍යා පර්යේෂකයෝ පවසති. වායුගෝලයේ කාබන්ඩයොක්සයිඩ් සාන්ද්‍රණය විශාල වශයෙන් වැඩිවීම සහ වැඩිවෙමින් පැවතීම නිසා ගෝලීය උණුසුම වැඩිකරන්නට පමණ නොව තවත් සොබාවික චක්‍ර ගණනාවක් අවුල්කරන්නට හේතු සාධක වීම නිසා මෙතුවක් නොසිතූ ගැටළු රාශියකට අපට මුහුණ පාන්නට සිදු වී ඇත. තවත් කාලයක යන තුරුම මෙම ගැටළු අපව පෙලන්නට සූදානම් ඇති බවත් ඒ කිසිවක් නිසිලෙස නිශ්චය කරගන්නට තරම්වත් දැනුමක් නොමැතිව අප අපොහොසත් ඇති බව බවත් අමුතුවෙන් පැවසිය යුතු නොවේ.

අදම කාබන්ඩයොක්සයිඩ් විමෝචනය සම්පුර්ණයෙන්ම නවතා දැමූවත් තවත් දහසක ගණනාවක් යන තුරම දේශගුණික වෙනස්වීමේ අවබලපෑම්වලින් මිදෙන්නට අපට නොහැකිවන බව නම් වෙන කිසිවකටත් වඩා හොඳින් අපට වටහාගන්නට හැකි වේ. නමුත් හරියටම සිදුවන්නේ කුමක්දැයි නිශ්චය කරගන්නට අප අපොහොසත් බව ද දැනගත යුතුය.

වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සාන්ද්‍රණය මැනීම

 දෛනික වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සාන්ද්‍රණය “කීලින් වක්‍රය” මගින් ප්‍රකාශයට පත්කරන අතර අද දිනය වන විට එම අගය මිලියනයකට කොටස 215.42 ක පමණ වන බව පෙන්වා දෙයි. “මෝනා ලූවා” නිරීක්ෂණ මධ්‍යස්ථානයේ සිදුකරන  අධ්‍යන කටයුතු මගින් මෙලෙස වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සාන්ද්‍රණය ගණනය කරන අතර එමගින් දෛනික විචලනය අවබෝධ කර ගත හැක. එමගින් පෙන්නුම් කරන ආකාරයට සීඝ්‍ර වැඩිවීමක් මේ වනවිට වාර්තා වන අතර හවායි දූපත් වල පිහිටි මෙම නිරීක්ෂණ මධ්‍යස්ථානය මෙම දත්ත ලබා දෙන්නේ වසර 1958 සිටයි. මෙම කටයුත්ත ආරම්භ කල චාල්ස් ඩේවිඩ් කීලින් හට අනුග්‍රාහකත්වය දැක්වීමේ අරමුණින් මෙම සාන්ද්‍රණ වක්‍රය නම් කර ඇත.

පොසිල ඉන්ධන දහනයකරන කොටගෙන මෙලෙස වැඩිවන වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සාන්ද්‍රණය කිරික්ෂණය කිරීම මෑත කාලීනව සිදුකරන ලද ඉතා වැදගත් පර්යේෂණ කාරියක් වේ. මෙනිසා කාබන් ඩයොක්සයිඩ විමෝචනය පාලනය කල යුතු බවට වූ ලෝකයේ අවධානය  දිනා ගැනීමට සමත් වීම කිසියම් ප්‍රමාණයකට දේශගුණික විපරියාසය සත්‍ය ලෙසම මානව ක්‍රියා හේතුකොටගෙන සිදුවන බවට වූ යම් සාක්ෂියක් ලෙස විද්‍යඥයින් අතර කතා බහට ලක් කරන්නට සමත් වී ඇත.

ගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සාන්ද්‍රණය

වාර්තාගත අන්දමින් වසර 2000 සිට වසර 2019 පමණ තෙක් වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සාන්ද්‍රණය වේගයෙන් වැඩි වි ඇති අතර වසර 2020 දී විමෝචනය කරන ලද කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමාණය මෙට්‍රික් ටොන් බිලියන 36.7 ක් බව ගණනය කර ඇත. කොවිඩ් 19 වසංගතය හේතුවෙන් සිදු වූ විපරියාසය නිසා එම ප්‍රමාණය වසර 2021 දී අසාමන්‍ය ලෙස අඩු වූ අතර එම විමෝචිත ප්‍රමාණය මෙට්‍රික් ටොන් බිලියන 34.81 ක් බව වාර්තා වී ඇත. ඉතා පැහැදිලිව මෙම විමෝචන සඳහා වග කිවයුතු වන්නේ විවිධාකරයේ කාර්මික සහ ප්‍රවාහන කාරියන් සඳහා අවශ්‍ය ශක්ති ජනනය වෙනුවෙන් පොසිල ඉන්ධන දහනය කිරීම නිසා බව සටහන් වේ.  දිහින් දිගටම සිදුවන මෙවැනි ක්‍රියා නිසා ගෝලීය වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සාන්ද්‍රණය ඉහල යන බව ඉතා පැහැදිලිය. ගෝලීය උණුසුම වැඩිවීම ඇතුළු තවත් නානප්‍රකාර ඍජු සහ වක්‍ර බලපෑම් සඳහා මෙලස ගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සාන්ද්‍රණය වැඩිවීම හේතුවන බව අප අමතක නොකළ යුතුය.

වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සහ පාෂාණ ජීර්ණය

ඔබ නොදන්නවා වූවාට වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වැඩිවීම බලපාන්නේ ගෝලීය උණුසුම වැඩි කිරීමට පමණක් නොවේ. වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වැඩිවීම පාෂාණ ජීර්ණය වැඩිකිරීමට ද බලපායි. මෙම වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වැඩිවීම නිසා වර්ෂා ජලයේ දියවන කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමාණය ද වැඩිවේ. එය වර්ෂා ජලය වඩාත් ආම්ලික කරන්නට ද හේතු වෙයි. ආම්ලික වර්ෂා ජලය පාෂාණ ජීර්ණය වැඩිකරන්නට හේතුවන්නේ පාෂාණ නිර්මාණය වන්නා වූ ඛණිජ හා ප්‍රතික්‍රියා කරන නිසායි. මෙම ප්‍රතික්‍රියා හේතුවෙන් කැල්සයිට් වැනි සමහර ඛණිජ දියකර හරින අතර, පෙල්ඩ්ස්පාර් වැනි ඛණිජ සමග සිදුවන ජල විච්චේදන ප්‍රතික්‍රියා සීඝ්‍ර කරයි. එනිසා මැටි ඛණිජ නිර්මාණය වේගවත් කරන අතර පාංශු ජනනය වේගවත් කරයි. පයිරෝක්සින් සහ හෝන්බ්ලෙන්ඩ් වැනි යකඩ ඛණිජ ද වේගවත් ජීරණයක් පෙන්නුම් කරන නිසා මලකඩ ඇති වීම ද වේගවත් වෙයි. අවසානයේදී මැටි ඛණිජ ද , සිලිකා සහ මලකඩ ද සහිත පාංශු දේහයන් නිර්මාණය වන්නේ වේගවත්ව පාංශු ස්තර නිමවාලමින්.. මෙම තත්වය වඩාත් තියුනුව සිදුවන්න ශ්‍රී ලංකාවේ දී නම් තෙත්කලාපයේ වන අතර ලෝකයේ නිවර්තන කලාපීය රටවල ය. මෙම ක්‍රියාදාමය සොබාවිකව සෙමින් සිදුවන ක්‍රියාවලියක් වන අතර වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වැඩිවීම මෙම ප්‍රතික්‍රියා වර්ධනය කර සීඝ්‍ර කර පාෂාණ ජීර්නය වැඩිකරන්නට බලපාන බව තේරුම් ගත හැක.  එනිසාම අධිකව පාංශු ජනනය සීඝ්‍ර කර ගැඹුරු පාංශු ස්තර නිර්මාණය ට හේතු වෙයි.

වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ආංශික පීඩනය සහ කාබෝනේට අවක්ෂේපණය

වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වැඩිවීම නිසා පාෂාණ ජීර්ණය වේගවත් වන අතර එනිසා කිරිගරුඬ සහ හුණුගල් වැනි කාබෝනේට පාෂාණ දියවීම අධික වේ. මෙය වේගවත්ව මෙම පාෂාණ තුල කුහර නිර්මාණය සඳහා බලපාන බව සොයා ගෙන ඇත. පාෂාණ අභ්‍යන්තරයේ කුහර ඇතිවීම නිසා ගල්ගුහා නිර්මාණය වන අතර මේ කාලයේ ඒවා ඉතා හොඳින් වර්ධනය වේ. මෙම වර්ධනය වේගවත් වීම කලෙකදී භූ කුහර මතුපිටට ආසන්න වීමෙන් කුහරයේ සිවිලිම කඩා වැටීම නිසා ආවාට ඇති විය හැක. එනිසා මතුපිට ක්ෂණයකින් ගිලා බැසීම සිදුවන අතර මතුපිට ඇති නිර්මිත පරිසරය ආපදාවට ලක්වේ.

වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වැඩිවීම මෙලෙස ද ප්‍රකාශ කල හැක. ඒ වායුගෝලයේ කාබන්ඩයොක්සයිඩ් මගින් ඇතිකරන පීඩනය වැඩිවීම ලෙසයි. එය කාබන්ඩයොක්සයිඩ් වල ආංශික පීඩනය වැඩිවීම ලෙස හැඳින්විය හැක. එනිසා සිදුවන්නේ වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් විශේෂයෙන්ම මහා සාගරයේ  ලවණ ජලයේ දියවීම අධික වීමයි. සාගර ජලයේ දියවන වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් නිසා එහි කාබනික අම්ලය නිර්මාණය වන අතර ඒවා කැල්සියම් අයන සමග ප්‍රතික්‍රියා කර ජලීය කැල්සියම් කාබෝනේටය නිර්මාණය කරයි. මේවා ජලයේ දියවන එක්තර සාන්ද්‍රණයක් පවතී. එතනින් ඔබ්බට කොතරම් ජලයේ දියවුනද ඒවා ජලයේ පවතින්නේ නැති අතර ක්ෂණයකින් අවක්ෂේපණය වේ. එය කැල්සියම් කාබෝනේට වල ද්‍රාවයතා ගුණිතය ඉක්මාවා යාම ලෙස හදිනිවිය හැක. ගෝලීය උණුසුම වැඩිවත්ම දියවන ප්‍රමාණය වැඩිවන අතර උෂ්ණත්වය සුළු පසුබෑමකින පවා කාබෝනේට අවක්ෂේපණය සිදුවිය හැක. නිවර්තන කලාපීය නොගැඹුරු සාගර මේ සඳහා කදිම පරි

 

වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වැඩිවීම සහ සාගර ආම්ලිකකරණය

ඉහත අකී ආකාරයට සිදුවන කාබෝනේට අවක්ෂේපණය වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වැඩිවීම නිසා සිදුවන බව ඔබට පැහැදිලි ඇතැයි සිතමි. මෙනිසා සිදුවන තවත් ආහිතකර ප්‍රර්ගිඵලයක් වන්නේ සාගර ජලය ආම්ලික වීමයි.  සාමාන්‍යයෙන්  වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සන්ද්‍රනයෙන් 30% පමණ සාගර ජලයේ දියවන අතර සාන්ද්‍රණය ක්‍රමයෙන් වැඩිවීම මෙම තත්වය උග්‍ර අතට හරවන බව අමතක නොකළ යුතුය. මෙනිසා සාගර ජලයේ pH අගය පහත හෙලන අතර එය ගැටළු ගණනාවකට හේතු වේ.

මෙය ප්‍රබල ලෙස බලපාන්නේ කාබෝනේට කවච දරන්නට වනඅතර දෙපියන් බෙල්ලන්, සාගර ගොළුබෙල්ලන් සහ ගල්මල් ජීවින් වන්නන් මෙනිසා අනතුරට පත් වේ., ඔවුන්ගේ කවච වර්ධනය ඇණහිටින අතර ඒවා දියවීම සිදුවේ. මෙය ඔවුන්ගේ පැවැත්මට විශාල තර්ජනයක් වන අතර මෙනිසා එවැනි බොහෝ විශේෂ වඳවී යාමේ හැකියාව පවතී.

ජලජ මසුන්ගේ බිත්තර සහ ඒවා පවතින ප්‍රදේශ වල පාරිසරික තත්වය වෙනස් වීම නිසා ළදරු මසුන්හට තමාගේ ජිවන පරිසරය සොයාගැනීම අපහසු වන අතර ලොකු කුඩා සියලු මසුන්ගේ සතුරන් හඳුනාගැනීම දුර්වල කරයි. මේ ක්‍රියා දෙකම ඔවුන්ගේ පැවැත්මට තර්ජනයක් බවත් එහි අවසාන ප්‍රතිඵලය කුමක් ද යන්නත් ඔබට අමුතුවෙන් පැහැදිලි කල යුතු නොවේ. ජලාජ් ජිවින්ගේ පැවැත්ම මෙලස තීරණාත්මක වීම මිනිසාගේ අන්තනෝමතික කාබනික ඉන්ධන දහනයේ ප්‍රතිඵලයක් බව හොඳින් පැහැදලි වේ.

වසර මිලියන 15 කට පමණ පෙර මයෝසීන යුගයේ සිදු වූ එවැනිම තත්වයක් නිසා විශාල ජීවි සංඛ්‍යාවක් මෙලොවින් තුරන් වූ බව විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ වලිනි තහවුරු වි තිබේ. එනිසා මෙලෙස වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සාන්ද්‍රණය දිනෙන දින ඉහල යාම තවත් මහාපරිමාණ ගෝලීය ජීවි විශේෂ වඳ විමක පෙර මග සටහන් කිරීමක් ද විය හැක.

වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වැඩිවීම, ගෝලීය උණුසුම සහ කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සාගර ජලයේ දියවීම

වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වැඩිවීම නිසා සිදුවන අහිතකර බලපෑමක් වන සාගර ආම්ලිකකරණය සිදුවන බව දැන් අප දනිමු. නමුත් වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වැඩිවීම නිසා සිදුවන හරිතාගාර ආචරණයේ බලපෑම ලෝකය උණුසුම් කරන බව ද අප හොඳින්ම දනිමු. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සාගර ජලය ද උණුසුම් වන බව ද අප දනිමු. සාගර ජලය උණුසුම් වීම නිසා සිදුවන්නේ බොහෝ දෙනෙකු නොසිතන දෙයකි. සාගර ජලයේ දියවන කාබන් ඩයොක්සයිඩ් සාන්ද්‍රණය මෙනිසා අඩුවේ. සාගර උණුසුම් වීම නිසා ජලයේ තබා ගත හැකි කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වායු ප්‍රමාණය අඩුවීම නිසා ආම්ලික කරණය ද අඩු විය හැක. එනිසා ගෝලීය උණුසුම වැඩිවීමත් සමග ඇතිවන වර්ධනාත්මක බලපෑමක් වන්නේ මෙයයි.

Dr.Pathmakumara Jayasingha 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 ලොව විශාලම නීල කුරුවින්දය , ශ්‍රී ලංකාවෙන් හමුවේ.

ශ්‍රී ලංකාව මැණික් සඳහා ප්‍රසිද්ධියක් උසුලන්නේ අදක ඊයෙක සිට නොවේ. වසර දහස් ගනනක් සිටම අපට එම වාසනව උදා වී තිබේ. හමුවන මැණික් අතුරින් නිල් මැණික් සඳහා ශ්‍රී ලංකාව ලෝකයේ ඉහල ස්ථානයක් හිමිකරගෙන තිබේ. නිල් මැණික්, කුරුවින්ද ඛණිජ පවුලේ මැණිකක් වන අතර රතු, කහ පුෂ්පරාග, පද්මරාග සහ ගෙවුඩ යන මැණික් ද එම කුලයට අයත් මැණික් වර්ග වේ. මැණික් ලෙස හඳුන්වන්නේ අපූරු පැහැයන්ගෙන් යුක්ත ආලෝකය කදිමට වර්තනය කරන විවිධ ඛණිජ වර්ගයි.  

මෑතක දී රත්නපුරයෙන් හමු වූ දැවැන්ත නිල් මැණික ශ්‍රී ලංකව නැවතත් ලෝපුරා ප්‍රසිද්ධියට පත්කරන්නට සමත් විය. කිලෝග්‍රෑම් 510 ක් පමණ බරැති මේ මැණික දැනට ලොව වාර්තා වී ඇති විශාලම මැණික බව පවසයි. මැණික් වර්ග තක්සේරු කරන්නේ කැරට් නම් ඒකකය භාවිතයෙනි. කැරට් එකක් යනු ග්‍රෑම් 0.2 කි. ඒ අනුව මෙම මැණිකේ කැරට් මිලියන 2.55 පමණ ඇති බව පෙනී යයි.

මෙම මැණික සියැසින් දක්නට නොලැබුන ද වාර්තා වූ චායාරුපවලට අනුව පෙනී යන කාරණාව වන්නේ මෙම මැණික තනි ස්ඵටිකයක් නොව ස්ඵටික සමූහයක් එකතුවක් බවයි. එනම් ස්ඵටික සමුච්චයක් බවයි. මැණික බිහිවීමේ දී ඇති වූ භූ අභ්‍යන්තරික පාරිසරික තත්වයන් මත එලෙස ස්ඵටික සමුච්චයක් නිර්මාණය වන්නට ඇති බව පෙනී යයි, කදිමට නිර්මාණය වූ අපූරු ස්ඵටික සමුහයක් එහි ඇති බව අධ්‍යනය කරන ලද චායරුප වලින් හොඳින් පැහැදිලි වේ. ස්ඵටිකවල ප්‍රමාණය අසන්න වශයෙන් අඟල් දෙකක සිට ඉතා කුඩා ප්‍රමාණ දක්වා බොහෝ සේ වෙනස් බව ද පැහැදිලි වන කාරණයකි.

කුරුවින්ද කුලයේ මැණික් වල රසායනික සංයුතිය වන්නේ ඇලුමිනියම් ඔක්සයිඩ් ය. පාෂාණ නිර්මාණය වීමේ දී එක් ස්ථානයක පමණක් මෙම රසායනය තනි වීමෙන් මෙවන් වූ කුරුවින්ද මැණික් ඛණිජ බිහි වේ. පාරදෘශ්‍යබාවය ද සමගින් නිල් පැහැය ලැබීමෙන් එයට මැණිකක් ලෙස ඉතා හොඳ වටිනාකමක් ලැබී තිබේ. මැණික් ගතිගුණ නොමැතිවිට අපට ලැබෙන්නේ වටිනාකමකින් තොර කුරුවින්ද ස්ඵටික වේ. ඒවා බොහෝ විට මළමැණික් ලෙස සාමාන්‍යය ව්‍යවහාරයේ පවසයි.

නිල්, රතු, කහ ඇතුළු මෙම මැණික් ඛණිජ කුලයේ ප්‍රධාන රසායනය ඉහත පැවසු පරිදි ඇලුමිනියම් ඔක්සයිඩය වුවද පැහැය ගෙන එන්නේ මේවා තුල ඇති විවිධ ලෝහ අපද්‍රව්‍යය යි. නිල් මැණික් සඳහා වැදගත් වන එවැනි අපද්‍රව්‍යය දෙකකි. ඒ ටයිටේනියම් සහ යකඩ නම් වූ ලෝහ අයනයි. මේ අයන දෙක එකෙනෙක මිශ්‍ර වීමෙන් නිල් පැහැය බිහි වේ. එලෙස නොවූ විට බිහිවන්නේ ගෙවුඩ නම් මැණික් වර්ගයයි. මෙම මැණික් තුල ටයිටේනියම් හමුවන්නේ රුටයිල් ඛණිජ ස්ඵටික ලෙසයි. මේවා ඉඳිකටු වැනි ඉතා සියුම් ස්ඵටික වේ. මෙම ඛණිජය පිහිටන රටාව කුරුවින්ද මැණික් වල තාරුකා රටා ඇතිකරන්නට සමත්වේ. බොහෝවිට එය හඳුන්වන්නේ “නුල” යනුවෙනි. නුල් හය, හතර දෙක සහ එකක් ඇති මැණික් හමුවේ.

හමුවී ඇති මැණික ද්විතියික තන්පතුවකින් ලැබුන මැණිකක් බව පෙනී යයි. නමුත් මෙය බිහිවන්නට ඇත්තේ මැණික් පොකට්ටුවක් එසේත් නැතිනම් ගෙඩි ඉල්ලමක් ලෙස බව තවදුරටත් අතීත තොරතුරු විග්‍රහ කිරීමේ දී පෙනීයන කාරණාවයි. ගෙඩි ඉල්ලම් යනු ප්‍රථමික තැන්පතු වේ. එලෙස ඇති වූ ගෙඩි ඉල්ලම පසුව එය හටගත් පාෂාණය ජීර්ණයට ලක් වීමෙන් ස්ථානීය පාංශු ස්තරයට එක්වී අනතුරුව ඛාදනය සහ ගංගා මගින් පරිවහනය වී රත්නපුර ද්‍රෝණියේ තැන්පත්වන්නට ඇත. බොහොමයක් මැණික් එලෙස තැන්පත් වූ දිවිතියික තැන්පතු වේ.

 

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

තුර්කි භූ කම්පා ඛේදවාචකය

තුර්කිය සහ සිරියාව ආසන්නයේ සිදු වූ දරුණු භූ කම්පා ආපදාව නැවත ලෝකයේ අවධානය භූ කම්පා වෙත යොමු කරන්නට හේතු විය. බොහෝ තාක්ෂණික දියුණු වීම් තිබුනත් භූ කම්පා සිදුවන නිශ්චිත වේලාවක් ගැන පැවසීම අතිශය අපහසු බව ප්‍රත්‍යක්ෂ කල මෙය කදිම අවසථාවක් විය. ජිවිත හානි සංඛ්‍යාව 29000 ක් දක්වා ඉහල නංවන්නට සමත් වූ මෙම භූ කම්පාව මෑත කාලීනව සිදු වූ දරුණු භූ කම්පාවක් බව පැවසිය යුතුය. මෙම භූ කම්පාව ඇතිකරන්න හේතු වූ භූ විද්‍යාත්මක පසුබිම සලකා බැලූ විට පැහැදිලි වන්නේ භූ තල ක්‍රියාකාරකම් හේතුවෙන් හටගත්තක් බවයි. මේ පිළිබඳව පැහැදිලි කිරීමේදී භූ තල සහ භූ තල ක්‍රියාකාරිත්වය ගැන දැන ගැනීම වැදගත් වේ.

අතිශය ගතික පෘථිවි පිටත ආවරණය වන කබොල සහ එයට වහාම පහලින් පිහිටන ප්‍රාවරණයේ ඉහල කොටසත් සම්බන්ධ වීමෙන් ශිලා ගෝලය සකස්වන අතර එය භූ තල ලෙස හඳුන්වා දිය හැක. ශිලා ගෝලයට වහාම පහලින් වූ ලෝපතරල ගෝලය අර්ධ ද්‍රව තත්වයේ පවතින ද්‍රවමය පාෂාණ වන ලෝපතරලයෙන් යුක්ත වන අතර එහි ඇතිවන සංවහන ධාරා ඉහලින් වූ භූ තල චලනය කරන්නට හේතු වේ.. මෙම චලන තෙවර්ගයකි. භූ තල එකිනෙකින් ඉවතට සිදුවන චලන, එකිනෙක වෙතට සිදුවන චලන සහ එකිනෙක ඇතිල්ලෙමින් සිදුවන චලන යි. අවසාන දෙවර්ගය නිසා දරුණු භූ කම්පා හට ගැනීමට හේතු වේ.

භූ කම්පා ඛේදවාචකය සිදු වූ මෙම තුර්කි රාජ්‍යය පිහිටන්නේ ඇනටෝලියා නම් භූ තලයේ වන අතර එය උතුරින් යුරේශියා භූ තලයට සහ දකුණින් අප්‍රිකානු සහ අරාබියානු භූ තලයට සම්බන්ධව පවතී. අප්‍රිකානු භූ තලය දකුණට චලනය වුවත් අරාබියානු භූ තලය උතුරට තල්ලු වීම නිසා මේ අතර වූ ඇනටෝලියා භූ තලය දැවැන්ත යුරේශීයානු භූ තලයට  හිර වීම සිදු වේ. එනිසා ඇතිවන තෙරපීම මෙම භූ තලය විකෘත කරන්නට හේතු වේ. ඒ කෙසේ වෙතත් ඇනටෝලියා භූ තලය සහ යුරේශියානු භූ තලය වෙන්කරන උතුරු ඇනටෝලියානු විබේධය සහ නැගෙනහිරින් පිහිටන නැගෙනහිර ඇනටෝලියානු විබේධය හරහා මෙම තරපුම නිසා ඇතිවන පීඩනය වරින් වර මුදා හැරීම මෙවන් භූ කම්පා ඇතිවීමට හේතු වේ.

මෙවර සිදු වූ භූ කම්පාව හටගෙන ඇත්තේ මෙම නැගෙනහිර ඇනටෝලියා විබේධය ආසන්නයේ වන අතර මෙම විබේධය පිහිටා ඇති ආකාරය අනුව අරාබියානු භූ තලය මෙම විබේධය හරහා ඇතිල්ලෙමින් උතුරට තල්ලු වීම දැකිය හැක. මෙම විබේධය හරහා වූ පාෂාණ කලාප අතර ඇතිවන දැඩි ඝර්ෂණය චලනය වලකන අතර අරාබියානු භූ තල මගින් ලබා දෙන තල්ලුව මෙම ඝර්ෂණය ඉක්මවා යන කල්හි අරාබියානු භූ තලය ඇනටෝලියා භූ තලයේ ඇතිල්ලෙමින් ඉහලට තල්ලු වේ.  රික්ටර් පරිමාණයේ ඒකක 7.8 ක් වූ පළමු ප්‍රභල භූ කම්පාව මෙන්ම ඒකක 7.5 ක් වූ දෙවන ප්‍රභල භූ කම්පාව සිදුවන්නේ ද මෙම නැගෙනහිර ඇනටෝලියාණු විබේධය ආසන්නයේය. අරාබියානු භූ තලය මත සිරියාව පිහිටන නිසා සිරියාව ද භූ කම්පා බලපෑමට ලක් වන බව ඉතා පැහැදිලිය.

ඇමෙරිකානු භූ භූ විද්‍යා සංගමය පවසන පරිදි පෙබරිවාරි මස තුන්වන දා සිට දරුණු ආපදාව සිදුවන තෙක් ද එයට පසුව ද  ඒකක 4 ට වඩා වැඩි භූ කම්පා 100 කට අධික සංඛ්‍යාවක් සිදු වූ බව වාර්තා වි ඇත. බොහෝවිට දරුණු භූ කම්පාවක් සිදුවන අවස්ථාවකට පළමු “පෙර භූ කම්පා” රාශියක් සිදු වීමේ සම්භාවිතාවයක් ඇති අතර “පසු භූ කම්පා” ද සිදුවන බව මෙමගින් ඉතා හොඳින් පැහැදිලි වේ. භූ කම්පා අධ්‍යන විද්වතුන් පවසන ආකාරයට මෙවැනි පෙර සහ පසු භූ කම්පා සිදු වූවද විද්‍යව සහ තාක්ෂණය දියුණු වූවද (ප්‍රභල) භූ කමපාවක් සිදුවන වෙලාව නිර්ණය කිරීම අතිශය අපහසු බවයි.

ඉපැරණි පෙරදිග වේදය : උම්මග්ග ජාතකය ඇසුරෙන්.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ, 

සාරගර්භය

අප සතු සාහිත්‍ය ග්‍රන්ථ අතීත ජනයාගේ සහ එම සමාජයේ දැනුම් පද්ධතිය විග්‍රහ කිරීමට යොදාගත හැකි අපුරු මාධ්‍යයකි. උම්මග්ග ජාතකය ඇසුරෙන් සිදුකරන ලද මෙම විග්‍රහය කේන්ද්‍ර වන්නේ අතීත ජනයාගේ විද්‍යත්මක දැනුම කෙරෙහිය. මෙහි සඳහන් වන විවිධ භාවිතයන් සඳහා පාරිසරික විද්‍යා දැනුම, භෞතික විද්‍යාත්මක දැනුම, සත්ත්ව විද්‍යාත්මක දැනුම, ශාක විද්‍යත්මක දැනුම භූ විද්‍යාත්මක දැනුම මෙන්ම විවිධ කර්මාන්ත පිලිබඳ දැනුම ද ඉතා කදිම තාර්කික පදනමක සිට යොදා ගෙන ඇති බව පැහැදිලි වේ. මෙම පෙරදිග විද්‍යා දැනුම අද භාවිතා වන බටහිර දැනුම හා සංසංදනයෙන් අපට ඉතා හොඳින් අවබෝධ කරගත හැකි බව පෙන්නුම් කෙර්. මෙම පර්යේෂණ පත්‍රිකාව එලෙස සිදුකරන ලද විග්‍රහයක ප්‍රතිඵල ගෙන එයි.

 හැඳින්වීම

පැරණි සාහිත්‍ය ග්‍රන්ථ තුලින් ලබාගත හැක්කේ සාහිත්‍යමය රසය පමණක් නොව අතීත ජනයාගේ සංස්කෘතික, ආර්ථික සහ සමාජීය පසුබිම ද, ඉන් ඔබ්බට විමර්ශනය කරන්නෙකුට නවීන වේදය හා ගැලපෙන ඉපැරණි වේද කරුණු රාශියක් ග්‍රහණය කර ගත හැකි වේ (Savithri, 1988; Kak, 1997). එමගින් අතීත ජනයා තුල තිබූ පරිසරයේ භෞතික ගුණාංග පිළිබඳ උත්කෘෂට ඥානය කදිමට අධ්‍යනය කල හැකි වේ. ඉතා අපූරුවට විග්‍රහ කර ඇති එවැනි කරුණු අදාළ නවීන විද්‍යාත්මක විෂය පථයන් තුල සැරිසරන ප්‍රවීණයකුට ඒවා අවබෝධ කර ගැනීම එතරම් අසීරු කාරියක් නොවනු ඇත.

 

මෙවන් වූ සාහිත්‍ය කෘති අතර, බෞද්ධ ජාතක කතා වලට හිමිවන්නේ අග්‍රගන්‍ය ස්ථානයක් බව අප හොඳින්ම දනී. වණ්ණුපත ජාතකය අපට පෙන්වා දෙන්නේ අතීත ජනයා තුල තිබු “දුරස්ථ සංවේදක ක්‍රමවේද” (Remote Sensing Techniques) පිළිබඳව තිබු දැනුමයි. කාන්තාරයේ, මතුපිට ජලය නොමැති පරිසරයක භූ ගත ජලය (Groundwater) සොයාගැනීම සඳහා ඊ තණ පඳුරු යොදාගැනීම එක් නිදසුනකි. මෙය ලිඛිත ඉතිහාසය තුල නවීන විද්‍යාවේ අද භාවිතාවන දුරස්ථ සංවේදක ක්‍රමවේද පිලිබඳ වාර්තා වන පළමු අවසථාව ද විය හැක.

 

බෞද්ධ ජාතක කතාවන්හි දිගම ජාතක කතාව වන උම්මග්ග ජාතකය මෙහි දී වඩා වැදගත් වන්නේ එවන් වේද (විද්‍යාත්මක) කරුණු රාශියක් එතුල ගොනු වී ඇති බැවිනි. නවීන විද්‍යාව සිත්හි තබා මෙම ග්‍රන්ථය අධ්‍යනය කරන්නෙකුට සියුම් ලෙස ගොතා ඇති පැරණි වේද කරුණු සහ ක්‍රමවේද විග්‍රහ කල හැකි වේ. මෙම පර්යේෂණ පත්‍රිකා අරමුණ වන්නේ උම්මග්ග ජාතකය ඇසුරෙන් අතීත ජනයා සතුව තිබු පැරණි වේද (විද්‍යා) ඥානය සහ දැනුම නවීන විද්‍යත්මක විමර්ශනයකට භාජනය කර ඉදිරිපත් කිරීමයි.  

පර්යේෂණ සම්පත් සහ ක්‍රමවේදය

මෙහි දී ප්‍රධාන පර්යේෂණ සම්පත වන්නේ බෞද්ධ ග්‍රන්ථයක් වන උම්මග්ග ජාතක කතා පොතයි. මේ සඳහා සිංහලෙන් ලියන ලද 1978 වසරේ දී පලකරන ලද උම්මග්ග ජාතක කතා ග්‍රන්ථය පරිශීලනය කරන ලද අතර ඒවායේ හමුවන පැරණි වේද කරුණු සහ ක්‍රමවේද නවීන විද්‍යත්මක කරුණු හා ගලපමින් විමර්ෂණය කිරීම පර්යේෂණ ක්‍රමවේදය විය.

 පසුබිම

දීර්ඝතම ජාතක කතා ග්‍රන්ථය වන උම්මග්ග ජාතකයේ නාමකරණය සනිටුහන් කරන්නේ භූ ගත උමගක් (Underground tunnel) පිළිබඳව කතා බහට ලක් කෙරන බවයි. නමුත් මේ සඳහා දීර්ඝ ප්‍රවේශයක් ලබා ගන්නා අතර එම ප්‍රවේශය තුල විස්තර කෙරෙන්නේ ජාතක කතාවේ ප්‍රධාන චරිතය වන මහෞෂධ බෝසතුන් ගේ විශිෂ්ට ඥානය පිළිබඳවයි. නුවණැති බෝසතුන් ගේ ඉපදීමේ පටන් කතා බහට ලක් කෙරෙන්නේ ඔහුගේ ගැටළු විසඳීමේ දක්ෂතාවයයි. ඉන්පසුව එතුමන්ගේ තරුණ අවධියේ බෝසත් ක්‍රියාකාරකම් සමග රාජ්‍ය පාලන තන්ත්‍රයට ලබා දෙන්නා වූ උත්කෘෂ්ට උපදේශනයත් ආරක්ෂාවත් මෙම ජාතකයේ ඉතා හොඳින් පැහැදිලි කරයි.  අවසානයේ දී තමාගේ රාජ්‍යය බේරා ගන්නට බෝසතුන් යොදා ගන්නා අවස්ථානුකුල උපාය මාර්ග සාර්ථකව යන්නේය. මෙතුලින් ඉතා කදිමට ගම්‍ය වන්නේ බෝසතුන්ගේ සහජ ඥානය පමණක් නොවේ. එතුලින් ගොඩනැගුන නොපමාව, තැනට සුදුසු නුවණ, උපාය උපක්‍රම භාවිතය, උතුම් මිනිස් ගුණාංග සහ පාරිසරික සාක්ෂරතාවය ද වේ. මේ ග්‍රන්ථයෙහි තවදුරටත් සඳහන් වන්නේ මේ කතා සමුච්චය තිලෝගුරු බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ශ්‍රී මුඛයෙන්ම දේශනා කරන ලද්දක් බවයි. ඒ ආසන්න වශයෙන් වසර දෙදහස් පන්සිය පනහකට පමණ පෙරය.

 ග්‍රන්ථයෙන් හෙළිවන ඉපැරණි වේද කරුණු

මහෞෂධ පණ්ඩිතයන්ගේ ඥානය පසක් කරනා කුඩාකල විසඳු ප්‍රශ්නාවලියේ එන පළමු ප්‍රශ්නය වන මාංශ ප්‍රශ්නයෙන් විග්‍රහ කරන්නේ ආලෝකයේ හැසිරීම ගැන ඇති දැනුම පිලිබදවයි. සැමවිටම ආලෝකය ගමන් කරන්නේ රේඛීයව යි (Waldman, 1983). එලෙස ගමන් කරන ආලෝකය පාරාන්ධ (opaque) වස්තුවක් හා ගැටුන කල ඉන් ඔබ්බට ආලෝකය ගමන් නොකරයි. නමුත් අදාළ වස්තුවේ මායිම හරහා ගමන් කරන ආලෝක කිරණ වස්තුවේ හැඩයට සෙවනැල්ලක් (shadow/umbra) හෙවත් අඳුරු ප්‍රදේශයක් සනිටුහන් කරයි (Voutsinos, 2002). රේඛීය ආලෝකය පතිතවන කෝණය අනුව සෙවනැල්ලේ හැඩය විකෘත විය හැකි වුව ද එමගින් පිළිබිඹු වන්නා වූ මූලික හැඩය හඳුනාගැනීම එතරම් අපහසු නොවේ. එමෙන්ම වස්තුව චලනය වුව ද හැඩය එසේම පවත්වාගන්නේ අදාල වස්තුවේ චලිතයට සමාන වේගයකිනි. එනිසා කුරුල්ලාගේ චලනය යමෙකුට සෙවනැල්ල අධ්‍යනය කිරීමෙන් පමණක්ම අවබෝධ කරගත හැකිය. චලනය වන සෙවනැල්ල පසු පස හඹා යාම මගින් සහ ගෝෂා කිරීමෙන් කුරුල්ලා වික්ෂිප්ත කරන්නේ බය වූ කුරුල්ලාට මස් වැදැල්ල අත්හරින්නට පොළඹවමිනි. එමගින් මහෞෂධ කුමරුවෝ ඒ අභියෝගය අපූරුවට ජය ගනී.

 සුවඳ විලවුන් කර්මාන්තය අද ලෝකයේ බොහෝ ප්‍රචලිතව තිබේ. නමුත් මේ කර්මාන්තය වසර තුන්දහසකට පමණ පෙර පුරාණ ඉන්දියාවේ පැතිරී තිබුන බව මේ වන විට අනාවරණය වි තිබේ (Sharma and Wahad, 2010). ඉන්දියාවේ පමණක් නොව මේ කර්මාන්තය වසර පන්දහසකට පමණ පෙර සිට මිසරයේ සහ මෙසපොතේමියානු ශිෂ්ටාචාරවල පවා ජනප්‍රිය වූ කර්මාන්තයකි (Paul, 2000; Fadel, 2020). සුවඳ විලවුන් යනු සුගධයක් ගෙන දෙන්නා වූ වාෂ්පශීලී කාබනික රසායනික තෙලක්  වන අතර මේවා හයවන සියවස පමණ වනතෙක් නිෂ්පාදනය කරන ලද්දේ සොබාවික ද්‍රව්‍යය වලිනි (Salvador-Carreno and Chisvert, 2005; Chisvert et al., 2019). විවිධ පුෂ්පයන්ගෙන් පමණක් නොව සුවඳ දෙන්නා වූ විවිධ ශාක වර්ග සහ සතුන් ද මේ සඳහා භාවිතා කර ඇත. එම ක්‍රමවේද අඩුවැඩි වශයෙන් වර්තමානයේදී ද භාවිතා කරයි. සුවඳ විලවුන් කර්මාන්තය වසර තුන්දහසකට පමණ පෙර ඉන්දු නිම්න ශිෂ්ටාචාරයේ ජනප්‍රිය වූ කර්මාන්තයක් බවට තවදුරටත් එය තහවුරු වන්නේ උම්මග්ග ජාතකයේ “ග්‍රන්ථි ප්‍රශ්නය” සැලකීමේ දී ය. “පුවඟු මලෙන්” උකහාගත් සුවඳක් ගැන මෙහිදී සඳහන් වන අතර පොතෙහි සූචියේ එය දක්වන්නේ “ගස් රුක් මල්” බවයි. එය බොහෝ විට නිවර්තන වන්නන්තර වල හමුවන්නා වූ රුක් අත්තන (Horsfieldia sp) ශාකය වීමට බොහෝ දුරට ඉඩ තිබේ. මෙරට ද එවැනි රුක් අත්තන ශාක තෙත් කලාපයේ හමුවන අතර ඒවායේ පුෂ්පයන් මන්මත් කරනා අධික සුගන්ධයක් පිට කරයි. ඒ වාගේම, මල්වල සුවඳ ඇතිකරන ද්‍රව්‍යය හෙවත් සුවිශේෂී වාෂ්පශීලී කාබනික රසායනයන් උකහා ගැනීම සඳහා ඇල්කොහොල නම් වූ කාබනික ද්‍රාවකය භාවිතා කල බවට ද මෙය කදිම සාක්ෂියක් වන්නේය (Ikenberry, 2021). ඇල්කොහොල නිෂ්පාදනය ද මෙකල තිබු තවත් කර්මාන්තයක් බව එමගින් ගම්‍ය වේ. එපමණක් නොව, එකල ඇත්තන්ගේ, සුවඳ උකහා ගත හැකි සුවිශේෂී ශාක පිලිබඳ දැනුම ද මෙමගින් තහවුරු වේ. එමෙන්ම, විවිධ සුගන්ධවත් කාබනික රසායනයන් සම්මිශ්‍රණයෙන් වඩා සුවඳවත් ප්‍රභල සුගන්ධකාරක නිපැදවිය හැකි බව ද පැරැන්නන් දැන සිටි බවට මෙමගින් හොඳින් අනාවරණය වේ. මෙහි සඳහන් “සර්වසංහාරක” සුවඳ සම්මිශ්‍රිත සුවඳක් බවත් එය භාවිතා කරන්නේ පොහොසතුන් හෝ සමාජයේ ඉහල පැලන්තීන් පමණක් බවත් තවදුරටත් මෙමගින් පැහැදිලි වේ. මෙම සුගන්ධවත් වාෂ්පශීලී කාබනික රසායනික තෛලයන්ගේ සුපැහැදිලි වෙනස පෙන්වා එම ගැටළුව මහෞෂධයන් විසින් කදිමට විසඳයි.  

 කපු නූලෙන් නිමැයෙන ඇඳුම් එකල සුලභ බවක් සූත්‍ර ප්‍රශ්නය විග්‍රහ කිරීමේ දී හෙළි වේ. ඒ වාගේම මෙම විස්තර කෙරන සමාජය ඉන්දියාවේ උණුසුම් දේශගුණයක් සහිත ප්‍රදේශයක පිහිටි බව ද එමගින් තව දුරටත් පැහැදිලි වේ. එනිසාම පාරිසරික දුෂ්කරතාවයක් වන නිවර්තන කලාපීය අධික උණුසුම සමනය කරගැනීම සඳහා වඩා උචිත වන්නේ සෙලියුලෝස් වලින් සමන්විත කපු රෙදි (Houser, 2015) බව ඔවුන් හොඳින් දැන සිටි බව පෙනී යයි. ධවල පැහැති කපු නූල එහි බර මෙන් විසි තිස් ගුණයක ජලය උරා ගත හැකි බවත් ඝර්ෂණයට සහ තාපයට හොදින් ඔරොත්තු දෙන බවත් නවතම පර්යේෂණ වලින් හෙළි වි ඇත (Ravandi and Valizadeh, 2011). ධවල පැහැය ආලෝක කිරණ උරා නොගන්නා නිසා රත් වන්නේ සුළු වශයෙනි (Daziel, 2018). එනිසා නිවර්තන කලාපයේ උණුසුම පහකර ගැනීම සඳහා සුදුසු ඇදුම් නිර්මාණයට කපු නූල කදිම අමුද්‍රව්‍යයකි. ඒ වාගේම කපු කර්මාන්තයේ නියැලෙන්නන් ගේ ප්‍රායෝගික දැනුම ද මෙහි දී විමර්ශනයට භාජනය වෙයි. කපු ඇටය නම් ඉතා කුඩාය. එය න්‍යෂ්ටිය ලෙස ගෙන කපු නූල් බෝල සැකසිය නොහැක. ඒ සඳහා තරමක් විශාල න්‍යෂ්ටියක් අවැසි වේ. තිඹිරි බිජුව ඒ සඳහා යෝග්‍ය වේ. මෙම කරුණු නොවැදගත් යැයි අයෙකුට සිතෙන්නට හැකි මුත් මෙවැනි සියුම් කරුණු විද්‍යාත්මක තර්කණයේදී ඉතා වැදගත් බව ඔබට වැටහේවි. මේ ප්‍රයෝගික විද්‍යාත්මක සත්‍ය දන්නා මහෞෂධයන් විසින් සූත්‍ර ප්‍රශ්නය විසදන්නේ සැවොම විමතියට පත් කරමින්.

 ශාක වැඩෙන්නේ මුල සිට අගටයි. එනිසාම යම් ශාකයක මුල කොටසේ ඇතිවන සෛලවල ස්වරුපය ශාකය වර්ධනය වත්ම ක්‍රමයෙන් වෙනස් වේ. ජලය සහ ඛණිජ ලවණ ප්‍රවාහනය කරන්නා වූ ෆ්ලොයම් නම් වූ සෙලියුලෝස් වලින් නිර්මිත නාල තුල කාලය ගතවත්ම ලිග්නින් වැනි විවිධ කාබනික රසායනයන් තැන්පත් වීමෙන් ඝනකම් වේ (Hatfield, 2001).  එය ශාකයේ මුල භාගයේ බර වැඩි කරන්නට හේතු වේ. එම සාපේක්ෂ බර වැඩිවීම ගසේ ශාඛා සඳහා ද වලංගු වේ. ඒවාගේම ඕනෑම ශාකයක මුල මහතය අග හීනිය. එමගින් මුල මද අග හඳුනගත හැකිය. නමුත් මුල සහ අගෙහි විෂ්කම්භය කෘත්‍රිමව සමාන කරන ලද්දේ නම් එය දැකීමෙන් පමණක් හඳුනාගත නොහැක. නමුත් මුල භාගයේ සහ අග භාගයේ බරෙහි වෙනස ඒ ආකාරයෙන්ම පවතී. මේ සිද්ධාන්තය දන්නා අයෙක් වෙත්නම් එය පහසුවෙන් හඳුනගත හැක්කේමය. බෝසතුන් දණ්ඩක ප්‍රශ්ණයේ කිහිරි දන්ඩේ මුල අග තෝරන්නේ මෙම උද්භිද විද්‍යත්මක සත්‍යය ඇසුරු කර ගෙනය.

 මානව හිස්කබල වැසුණු සිවියෙන් සහ මාංශයෙන් පිරි විට එයට අපූරු පෙනුමක් ගෙන එන්නේය. එමගින් ස්ත්‍රී පුරුෂභාවය හඳුනගත හැකිය. නමුත් හිස්කබල පමණක් ඇතිවිට මේ වෙනස හඳුනාගත හැක්කේ කෙසේද ? ඒ සඳහා ස්ත්‍රී සහ පුරුෂ හිස් කබලෙහි ඇති සූක්ෂම රූපණ වෙනස්කම් පිලිබඳ මනා දැනුමක් තිබිය යුතුය. එය දැනගත හැක්කේ මෙවැනි දේ පිලිබඳ මානව කායික විද්‍යත්මක (anatomy) හැදෑරීමක් කල අයෙකුට පමණි (Biel, 1997). මානව හිස්කබල නිර්මාණය වන්නේ අස්ථි 22 කිනි (Anderson et al, 2021; Inoue et al, 1992). මේවා එකිනෙක සම්බන්ධ වන්නේ සීවනී නොහොත් සිඛනි මගිනි. මානව හිස්කබලේ ඉදිරියේ නළල නිර්මාණය කරන ලලාටස්ථිය සහ හිස් කබලේ දෙපැති නිමවන පාර්ශ්වික කපාලස්ථි සම්බන්ධවන මෙම සිඛනිය ඇතිතැන පුරුෂයන්ගේ ඉදිමුණු ස්වරුපයක් (වටකුරු ස්වරූපයක්) ඇති අතර ස්ත්‍රීන්ගේ එතැන වක්ව (අවතල ස්වරූපයක්) යන්නේය (Inoue et al, 1992; North Carolina State University, 2012). තවත් එවැනි වෙනස්කම් ගණනාවක් හඳුනාගත හැකිය. මේ වෙනස්කම් දන්නා මහෞෂධ පණ්ඩිතයෝ වේදේහ රජ විසින් එවන ලද හිස් කබල් ස්ත්‍රී පුරුෂ ලෙස වෙන් වෙන්ව හඳුනා ගන්නට සමත් වෙති.

 වර්තමානයේ පමණක් නොව අතීතයේ පවා මිනිසාට නිතරම ගැටෙන්නා වූ දේ ගැන අවධානය වැඩිය. එනිසා ඒ ඒ විෂය පිලිබඳ යම් හැදෑරීමක් කරන්නට ඒ කැමැත්තෝ උත්සුක වෙති. විශේෂයෙන්ම උරගයන්ගේ චර්යා අධ්‍යනය (Herpetology) මිනිසාට සමීප වන්නේ ඔවුන්ගෙන් සිදුවන අතුරු ආන්තරා පමණක් නිසා නොව විටෙක ඔවුන් පූජනීයත්වයෙන් පවා සලකන ලබනු බැවිනි (Lange, 2019). මේ අතර ඉන්දියානු මානව සමාජයේ නාගයන්හට හිමිවන්නේ සුවිශේෂී ස්ථානයකි (Lange, 2019). මෙරට පවා සමාජයේ එක්තරා මිනිස් කුලයක් සර්ප දමනය සඳහා දක්ෂකම් දැක්වූවෝ ද වෙති. මෙම නගයින්ගේ ස්ත්‍රී පුරුෂ බාවය හඳුනාගැනීම සඳහා ශරීරයේ විවිධ ලක්ෂණ උපයෝගී කරගනී. නාගයාගේ පෙනයේ (hood) ඇති ලක්ෂණ ඒ අතර ප්‍රමුඛ වෙයි. “ප”යන්නේ හැඩය සපුරා ඇත්තේ නාගයන්ගේ වන අතර නාගිනියන්ගේ “ප”යන්න සපුරා දක්නට නොමැත (Whiteker ad Captain, 2008; Reznikova, 2021). එවැනි වූ තවත් ලක්ෂණ කිහිපයක් උපයෝගී කරගෙන (Silva and Jinasena, 2009) මහෞෂධයන් නාගයන්ගේ ස්ත්‍රී පුරුෂභාවය හඳුනා ගන්නට  සමත් වන්නේ නැවත වතාවක් වේදේහ රජු පුදුමයට පත් කරමිනි.

 පාරිසරික අධ්‍යනයේ වැදගත්කම විදහා දක්වන මීළඟ කතාංගය වන්නේ මාණික්‍ය ප්‍රශ්ණයයි. ඉතා කුඩා වුව කුහුඹුවන්ගේ චර්යාවන් කොතරම් වැදගත් ද යන්න ඒ පිළිබඳව හොඳින් අධ්‍යනය කරන්නෙකුට හැර අනෙකුකට තේරුම් යන්නේ නැත (Sheng et al., 2020; Zhou, 2012). මේ කුහුඹු සතුන්ගේ පැණි රසට ඇති කැමැත්ත තම වාසියට හරවා ගන්නට මහෞෂධ පඬිතුමන් සමත්වන්නේ අප සැවොම පුදුමයට පත් කරමින්. කුහුඹුවන් රස සංවේදනයේ අති දක්ෂයෝ වෙති. නවතම විද්‍යා පර්යේෂණ වලට අනුව ඔවුන් සතුව රසය සහ ගඳ සුවඳ හඳුනාගත හැකි රස සංවේදක 400 ක් පමණ ඇති බව සොයාගෙන ඇත (Zhou, 2012; Kent and Robertson, 2009). ඒ වාගේම සීනි සහිත ආහාර කෙරෙහි ඔවුන් වැඩි කැමැත්තක් දක්වන්නේ ඔවුන්ගේ ජිවය පවත්වාගෙන යාමට මෙන්ම කුහුඹු කොළනියේ සමායෝජනය සඳහා එය බෙහෙවින්ම උපකාරී වන බැවිනි (Kay et al., 2014). එනිසා බොහෝ දුරක ඇති සීනිමය ආහාර හඳුනාගැනීම, ස්ථානය නිශ්චය කිරීම සහ සොයා යෑම කුහුඹුවන් සතු සුවිශේෂී ගුණයකි. ඒ වාගේම කුහුඹුවන්ගේ සාමූහිකත්වය ද ඔවුන් සතු අපූරු ගුණයකි. අනුබුදු මිහිඳු මහරහතන් වහන්සේ ශ්‍රී ලංකාවට වැඩම කරන ලද්දේ මිහින්තලයට යි. ඒ සිහිවනු පිණිස මිහින්තලා සෑයේ තැන්පත්ව ඇත්තේ සක් දෙවිඳුන් විසින් කුස රජුන්ට තෑගි කරන ලද අෂ්ඨවංක මාණික්‍යය යි. අෂ්ඨවංක මාණික්‍යයේ විශේෂත්වය වන්නේ එය පබළුවක් ලෙස පැළඳීම පිණිස මැණික හරහා විදීමෙන් නූලක් යැවීමට තනන ලද කුහරයක් සහිත වීමත් එම කුහරය අට තැනකින් වක් වීමත් ය.  එයට පෙර කෙලෙසක හෝ වේදේහයන් සතුව පවතින මේ අෂ්ඨවංක මැණික් පබළුවේ හුය (නූල) දිරායාම මහෞෂධයන්හට තවත් අභියෝගයක් වන්නේය. නව හුයක් වකඅට තුලින් රිංගවීම නම් මෙලොව වෙසෙන සාමාන්‍ය මිනිසෙකුට කල හැක්කක් නොවේ. එනිසා කුහුබුවන්ගේ චර්යාව හොඳින් අවබෝධ කරගෙන ඇති මහෞෂධයන් ඒ සඳහා කුහුඹුවන්ගේ රස සංවේදන හැකියාව ද සාමූහිකත්ව ගුණය ද ක්‍රියාවේ යොදවා අභියෝගය ජය ගන්නේ වකඅට තුලින් නූල යවා මැණික් පබළුව පැළඳීමට හැකි ලෙස ස්ථාපනය කරමිනි.   

 ඇඹුල බිජුවට නම් අප හොඳින් දන්නා ජලජ ශාක වන ඕලු, නෙලුම් හෝ මහනෙල් වැනි ශාකවල බීජයි. මේ බීජ පැළවෙන්නේ පොකුණු මඩ, නැතහොත් ජලයෙන් වැසී ගිය මඩ මත්තෙහි බව අප හොඳින් දනිමු. ජලයෙන් වැසී යාම නිසා මේ මඩ පවතින්නේ ඔක්සිජන් රහිත එනම් ඔකසිජනීහෘත පරිසරයකයි (Craft, 2016; Schlesinger and Bernhardt, 2013). ඇඹුල බිජු පැළවීමට හැකි එවන් වූ පරිසරයක බිහිවන හෝ පවතින පස බොහෝ විට සියුම් ඛණිකාමය (fine grained particles) මැටි පසකි (Zarczynski et al., 2019). මේ මැටි පස බිහිවන්නේ පොකුණේ නිසල ජලයේ අඩු ශක්තිය හේතු කොටගෙනයි. හිමාලයෙන් ගෙනෙන ලද මැට්ට ද මෙවන් වූ ලාක්ෂණිකතා පෙන්වයි (Neupane et al., 2019). හිමාලයේ ශීත කාලගුණික තත්වය නිසා ප්‍රදේශය හිමවලින් වැසී පවතී. ඒ ප්‍රදේශයේ පවතින ජලාශ සහ  පොකුණු වල ජලය පවා මිදීම හේතු කොට ගෙන පොකුණේ අභ්‍යන්තර ජලය නිසලව පවතී. ශීත දේශගුණයක ඇති ජලාශයක පවතින මේ නිසල බව උණුසුම් කාලයේ හිම දියවීමෙන් ගලන ජලයෙන් එයට ගෙන එන සියුම් අවසාදිත පාංශු ඛණිකා තැන්පත් කරන්නට කදිම පරිසරයක් සකස් කරදෙයි. ශිත කාලයේ දී හිම මිදීමෙන් ජලය වායුගෝලය හා ගැටීම වලක්වාලයි. එනිසා ජලාශය තුල ඔක්සිජන් සිමා කාරී වෙයි. ක්‍රමයෙන් තැන්පත් වන මඩ ඒවායේ අභ්‍යන්තරය ඔක්සිජන් හා ගැටීම තව දුරටත් වලක්වාලයි. එනිසා ඇතිවන්නේ ඔක්සිජනීහෘත පරිසරයකි. කාබනික ද්‍රව්‍යය වියෝජනය අඩු නිසා ජලාශයේ පවතින මඩ කාබනික ද්‍රව්‍ය වලින් පවා අනූන වෙයි (Choudhary et al., 2009). එනිසා ඇඹුල බිජුවට පැළවීම සඳහා හිමාලයෙන් ගෙනෙන ලද මැටි කදිම උපස්තරයක් සකස් කර දෙයි. එපමණක් නොව මෙම ජලජ ශාක ගැන අධ්‍යනය. කර ඇත්තෝ මේවායේ මුකුටයන් විකසිත වන්නේ ජලතලය මත්තට වර්ධනය වීමෙන් පසු බව හොඳින් දන්නෝය. ජලයේ ගැඹුර කොතරම් වුව ඒ ගැඹුර අභිභවා මිස මෙවැනි ජලජ ශාක මුකුලිත නොවේ. එනිසා සැට රියන් උස උණ දණ්ඩ ඔස්සේ පුෂ්පයේ නටුව දිග ඇදී උණ දණ්ඩේ මත්තේ මුකුලිත වන්නේය. මෙහි දී බෝසතුන්හට අවශ්‍ය වන්නේ තම රට ජලයෙන් අනූන බව පෙන්වීමටයි. ඔහු ඒ සඳහා ක්‍රම වේද දෙකක් යොදාගනී. පළමුව ජලයේ වර්ධනය වන ඇඹුල ශාක ඇති බව පෙන්වීමෙන් තම රට තුල ජලාශ ඇති බව ද ඉතා දිගු දණ්ඩක් සහිත ඇඹුල පුෂ්පයක් පෙන්වීමෙන් ඒ ජලාශ ඉතා ගැඹුරු බව ද පෙන්වයි. මේ සඳහා ඉතා වේගවත් වර්ධනයක් සඳහා අවශ්‍ය ඛණිජ ලවණ සහ කාබනික ද්‍රව්‍ය සහිත හිමාලයෙන් ගෙනෙන ලද පොකුණු මඩ යොදා ගන්නා අතර පොකුණේ ගැඹුරු බව පෙන්වීම සඳහා ඉතා දිග නටුවකින් හෙබි ඇඹුල පුෂ්පයක් ඇතිකිරීම සඳහා සැට රියන් උස උණ දණ්ඩ යොදා ගනී.  මේ කරුණු කාරණා මෙලෙස ක්‍රමවත්ව සකස් කරනා මහෞෂධයන් නුවර ගැනීමේ එක් ප්‍රයන්තයක් එලෙස ව්‍යවර්ථ කරයි. 

 මහෞෂධ පණ්ඩිතයෝ භූ ඉංජිනේරු වේදයේ(Geotechnical Engineering)  ශිල්ප දක්වන්නට පටන් ගන්නේ උත්තර පංචාල දේශයේ සිරවන වේදේහයන් බේරා ගැනීමේ අටියෙන්. භූ ඉංජිනේරු වේදය වර්තමානයේ ඉදිකිරීම් ක්ෂේත්‍රයේ බෙහෙවින්ම භාවිතා වන නවීන ප්‍රායෝගික වේද ක්‍රමයකි (Manoliu and Radulescu, 2008; Shah and Shroff, 2003). විශේෂයෙන්ම විවිධාකාරයේ උමං නිර්මාණයේ දී සහ ඉදිකිරීමේ දී මෙම ශිල්පීය ක්‍රමය අතිශය ප්‍රයෝජනවත් වේ (Adachi, 2001; Jones, 2022)  එමගින් භූ අභ්‍යන්තරය විමර්ශණයට භාජනය කරමින් උමං නිමැවීම සඳහා සුදුසු පාරිසරික තත්වයන් පිලිබඳ අධ්‍යනය කරයි. යම් කිසි අවාසිදායක තත්වයක් ඇත්දැයි සොයා බලන අතර ඒ අතර ඒ සඳහා සුදුසු පාංශු ප්‍රතිස්ථායිකරන ක්‍රමවේද (Soil retaining) මගින් භූ අභ්‍යන්තරය ස්ථාවර කරයි (Yoo et al., 2014). මෙහි දී භාවිතාවන ශක්‍යතා අධ්‍යනයන් (Reconnaissance Survey) මගින් උමං කර්මාන්තය සඳහා අවැසි භූ පාරිසරික තත්වයන් විශ්ලේෂණය කරයි. මහෞෂධයන් පළමුව අනුගමනය කරන්නේ ඒ පිළිවෙතයි. උත්තර පංචාලයට මහෞෂධයන් යන්නේ වේදේහයන් පමණක් නොව එක් සියයක් රජ දරුවන් සහ ඔවුන්ගේ අටළොස් අක්ෂෞහිණියක් වූ සේනාවද ද බේරා ගැනීමේ අටියෙන්. එනිසා තමන් සිදුකරන්නට යන උමං කර්මාන්තයේ වපසරිය තීරණය කරන්නට ඒ කරුණු ද සැලකිල්ලට ගනී. ඒ වාගේම උමං පෙතේ දෙකෙළවර ස්ථාපනය කරන්නට නම් ක්ෂේත්‍ර නිරීක්ෂණය (Field Investigation) භූ ඉංජිනේරු ශිල්පයේ අවැසිම පියවරකි. ගං තෙරේ සිට මාලිගාව දෙසට පියවර මනිනා බෝසතුන් දෙගව්වක් සලකනු කරන්නේ මහා උමග කරවනු අටියෙනි. එතනින් ඔබ්බට පිරික්සාකරන පණ්ඩිතයන් මාලිගා ඉදිකිරිම සඳහා සුදුසු භූමිය තෝරා  ගනී. ඉන්පසුව මෙම මාලිගාව සහ චූලනි රජුගේ මාලිගාව සම්බන්ධ කරන්නට තවත් කුඩා පරිමාණයේ උමගක් කරන්නට සැලසුම් කරන්නේ චූලනී රජුගේ මාලිගාවේ යම් අයෙකු සිර වුවහොත් බේරාගැනීමේ අටියෙන්. මහා බෝසතුන් මේ සියල්ල සැලසුම් කරන්නේ තමා දකින භුමියේ අභ්‍යන්තරික තත්වය ගැන ද මනා අවබෝධයක් ඇතිව බව පෙනී යයි. ගං තෙරෙහි භූ අභ්‍යන්තරික තත්වය ගැන මනා අවබෝධයක් ඇත්තෙක් තේරුම් ගන්නේ සියුම් මැටි අංශූන් ගෙන් සමන්විත දියළු අවසාදිත සහිත පිටාර තැන්නක ලාක්ෂණිකයන් එහි ඇති බවයි (Toda, 2005’ Anup, 2015). එයින් ගම්‍ය වන්නේ කැණීම් කටයුතු පහසුමුත් ස්ථාපිතකරණය පිලිබඳ හොඳ සැලකිල්ලක් ගත යුතු බවයි. සුළු උමගේ දොරකඩ නිමවන්නට සැලසුම් කරන්නේ චූලනී රජුගේ මාලිගාවේ උඩුමහලට නගින ඉනිමග පටගන්නා ස්ථානයේයි. එහි දී භාවිතාකරන තාක්ෂණය පැහැදිලි කරන්නේ මෙසේයි. “සුළු උමග දොර මෙ තැනැ වියැ යුතු යැ’ යි ඉඳුරා සලකා, පරණ හිණ අරවා යම් තැනෙකැ උමග දොර වේ ද, ඒ තැනැ පස් නොවැගිරෙන පරිදෙන්න පෝරු අතුරුවා නො හෙන පරිද්දෙන් නිශ්චල කොටැ හිණ සිටුවා ලූ සේක.” සියුම් කලිල අංශුන්ගෙන් සමන්විත ලිහිල් දියළු පාංශු ස්ථර ස්ථාවරකරණය මෙලෙස ඉතා පැහැදිලිව දක්වන්නේ වත්මනේ භාවිතාකරන මූලික ක්‍රමවේදවල සිද්ධාන්තයන්ම උපයෝගී කරනා බව පෙන්වමින්.  සුළු උමග ගව්වක් දිගය. එහි කෙළවර වේදේහ රජු ට තාවකාලිකව වසන්නට නව නුවර ඉදිකරන්නට සැලසුම් කරන්නේ මහා උමග හා සම්බන්ධ කරන අටියෙනි. මහ උමග නම් අටළොස් රියන් (අඩි තිහක් පමණ) උසය. මේ සියල්ල තනන්නේ තනිකරම මැටි පිරි භූමියක යි. එනිසා ඇති ප්‍රමාණ මැටි ඇති බැවින් ඒවා ගඩොල් කර්මාන්තය සඳහා ද යොදා ගනී. එමගින් පණ්ඩිතයන්ගේ යෝධයෝ නුවර පවුරු තනන්නෝය. එය සම්පත් කළමණාකරණය පෙන්වන්නකි. උමග පස් පිරි උමගක් ලෙස නොපවත්නේ, එය මහඟු ලෙස සැරසිලි කරනා බැවිනි. ඒ සඳහා මකුළු මැට්ට යොදා ගත් බව සඳහන් වේ.  මකුළු මැට්ට සුදු පැහැති ය. වර්තමානයේ අප ධවල පැහැගත් කෙයෝලින්  මැට්ට ලෙස හඳුන්වන්නේ බොහෝ විට මේ මකුළු මැට්ටටයි (Prasad, 2091). ඉංජිනේරු තාක්ෂණයේ උච්චත්වය තව දුරටත් මෙහි දක්වන්නේ උමග යාන්ත්‍රීකරණය කර ඇති බව සඳහන් කරමින්. එය මෙලෙස එහි සඳහන් කරයි.” උමග වනාහි අටළොස් රියන් උස (අඩි තිහක් පමණ) ඇති යන්ත්‍රයෙන් යුක්ත දොරවලින් ගැවැසී ගත්තේ යැ. එක ඇණයක් මිරිකා ලන්නා ඒ දොරවල් මුළුල්ලේ පිහී යන්නේ යැ. අනෙක් ඇණයක් මිරිකා ලන්නා ඇරී යන්නේ යැ.” . ජාතක කතාවේ දක්වන පරිදි එහි මහා දොරවල් අසූවකි. කුඩා දොරවල් හැට හතරකි.  ඒ දොර සියල්ල එකවර වැසිය හැකි ලෙසත් ඇරිය හැකි ලෙසත් යන්ත්‍ර මගින් තහවුරු කරන්නේය. උමග දෙපස තවත් ගබඩා සිය ගණනකි. සිය ගණනක් නිදන කාමරය. මේ සියල්ල යන්ත්‍රානුසාරයෙන් ක්‍රියා කරන්නේය. මෙවැනි යාන්ත්‍රික දොරවල් අද බොහෝ විසල් ගොඩනැගිලි වල දක්නට ලැබෙන ප්‍රමුඛ ලක්ෂණයකි. නමුත් මෙවන් වූ කේන්ද්‍රගත යෝධ නිර්මාණයක් ගැන නම් වත්මන් විද්‍යා ලෝකයේ අසන්නට ලැබෙන්නේ නැත. සියළු සැරසිලි සහිතව තුන් ගවු උමං ඇතුළු අංග සම්පූර්ණ නුවරක් කරවන්නට පණ්ඩිතයනට ගතවන්නේ සාර මසක් පමණි. සම්පත් කළමනාකරණයේ සහ කාලය කළමනාකරණයේ අපූර්වත්වය මෙහි දී අපට අත් විඳින්නට හැකි බව ඉතා හොඳින් පැහැදිලි වන කාරණයකි.

 සාරාංශය

පැරණි සාහිත්‍ය කෘති අතීත සමාජයේ ප්‍රතිබිඹුවකි. එමගින් සමාජය ගැන මෙන්ම ඔවුන්ගේ දැනුම, අවබෝධය, පාරිසරික සාක්ෂරතාවය, තාක්ෂණික දැනුම යනාදිය පිළිබඳව පැහැදිලි අර්ථකතනයක් කල හැකි වේ. උම්මග්ග ජාතකය ඇසුරෙන් සිදු කරන ලද මෙම අධ්‍යනයෙන් පැහැදිලි වන්නේ අතීත පෙරදිග ජනයාගේ විද්‍යා දැනුමේ වපසරියයි. වර්තමානයේ භාවිතාවන බොහෝ බටහිර විද්‍යත්මක දැනුම පෙරදිග වැසියන් බොහෝ කලකට පෙර භාවිතාකරන ලද බවට මෙම විග්‍රහය කදිම නිදසුනකි. නමුත් එම දැනුම ප්‍රකාශවන්නේ අද බටහිර විද්‍යා ලෝකයේ භාවිතාකරන ආකාරයට ද නොවන බව අප අවබෝධ කරගත යුතුවේ.

ස්තුතිය

මාගේ විශේෂ ස්තුතිය පර්යේෂණ පත්‍රිකාවක් නිමවීම සඳහා මා උනන්දු කල ශාස්ත්‍ර පිඨයේ පිඨාධිපති මහාචාර්ය ලසන්ත මානවඩු මහතාට යි. එමෙන්ම මේ මහඟු ග්‍රන්ථය කුඩාකලම මා අතට පත්කල නොබෝදා අප අතරින් වෙන්වූ මාගේ ආදරණිය පියාණන්ට ද ගෞරව පූර්වකව ස්තුති වන්ත වන අතර මෙය කියවා මා දිරිමත් කල මාගේ ආදරණිය මාමණ්ඩිය ප්‍රවීණ පරිවර්තක සිරිල් චන්ද්‍රසේකර මහතාට ද බෙහෙවින්ම කෘතඥ වෙමි.  

 පරිශීලන

1.    Adam D. Kay, Abbie J. Bruning, Andy van Alst, Tyler T. Abrahamson, W. O. H. Hughes and Michael Kaspari. 2014. A carbohydrate-rich diet increases social immunity in ants, Proceedings of the Royal Society B, March 7, 2014.

 

2.    Anup, KC. And Kalu, S. 2015. Soil Pollution Status and Its Remediation in Nepal, in Soil Remediation and Plants.  2015. Soil Remediation and Plants, Prospects and Challenges, Edition: 1stChapter: 11. Elsevier, Edit: Khalid Rehman Hakeem, Muhammad Sabir, Münir Öztürk, Ahmet Ruhi Mermu. DOI: 10.1016/B978-0-12-799937-1.00011-5

 

3.    Bradley W. Anderson, BW., Kortz., MW., Al Kharazi KA. 2021. Anatomy, Head and Neck, Skull. Treasure Island (FL): Stat Pearls Publishing; 2021. NBK499834PMID: 29763009.

 

4.    Chisvert, A., López-Nogueroles, M. and Salvador,A., 2019. Encyclopedia of Analytical Science, Reference Work, Third Edition, 2019. Pages 158-163.

 

5.    Choudhary, P., Routh J. and Chakrapania, GJ., 2009. An environmental record of changes in sedimentary organic matter from Lake Sattal in Kumaun Himalayas, India . Sci Total Environ. 407(8). doi: 10.1016/j.scitotenv.2008.12.020.

 

6.    Craft, C. 2016.  Creating and Restoring Wetlands, From theory to practice. Elsevier, 2016.

 

7.    Deziel, C. 2018. Lignin Formation in Plants. The Dilemma of Linkage Specificity Ronald Hatfield, Wilfred Vermerris Author Notes Plant Physiology. 126 (4). Pages 1351–1357, https://doi.org/10.1104/pp.126.4.1351.

 

8.    Fadel, DR., 2020. History of the Perfume Industry in Greco-Roman Egypt. International Journal of History and Cultural Studies (IJHCS). 6(4). Pages 26-45.

 

9.    Hauser, P., 2017. Sustainable chemical management and zero discharges. Sustainable Fibres and Textiles. The Textile Institute Book Series, Pages 347-366

 

10. Ikenberry, E., 1951. Perfume and Chemistry. Transactions of the Kansas Academy of Science (1903-) 54, no. 4 (1951): 508-10. Accessed August 29, 2021. doi:10.2307/3626211.

 

11. Inouea, M., Inouea, T. Fushimib, Y., Okadaa, K. 1992. Sex determination by discriminant function analysis of lateral cranial form. Forensic Science International. Vol 57 (2)., Pages 109-117.

 

12. Jones, B. 2021. Soft Ground Tunnel Design, CRC Press (Copyright Year 2022).

13. Kent, LB and Robertson. HM. 2009. Evolution of the sugar receptors in insects. BMC Evolutionary Biology. 9(41).

 

14. Lange., G. 2019. Cobra Deities and Divine Cobras: The Ambiguous Animality of Nagas. Animals and World Religions (Special Issue in 2019). doi:10.3390/rel10080454.

 

15. Manoliu I., and Radulescu. N. 2008. Education and Training in Geo-Engineering Sciences Soil Mechanics and Geotechnical Engineering, Engineering Geology, Rock Mechanics. CRC Press (2008).

 

16. Adachi, T., Tateyama, K and Kimura, M. 2001. Modern Tunneling Science and Technology. CRC Press.

 

17. Neupane, B., Kang, K., Chen, P., Zhang, Y., Ram, K., Rupakheti, D., Tripathee, L., Sharma, CM., Cong, Z., Li, C., Hou, J., Xu, M. and Thapa, P. 2019.  Historical Black Carbon Reconstruction from the Lake Sediments of the Himalayan–Tibetan Plateau

18. North Carolina State University. 2012. Significant skull differences between closely linked groups. Science Daily. 12 April 2012.

 

19. Subhash C. Kak, SC. 1997. On the Science of Consciousness in Ancient India. Indian Journal of History of Science. 32. Pages 105-120.

 

20. Paul, S. 2000. Mendeleyev's Dream. The Quest For the Elements. New York: Berkley Books. ISBN 0-425-18467-6.

 

21. Prasada, MS., Reida, KJ and Murray, HH. 1991. Kaolin: processing, properties and applications. Applied Clay Science, 6 (2), Pages 87-119.

 

22. Ravandi, SAH and Valizadeh, M. 2011 Properties of fibers and fabrics that contribute to human comfort in Improving Comfort in Clothing. Wood head Publishing Series in Textiles, Pages 61-78.

 

23. Salvador-Carreno, A and Chisvert, A., 2005. Perfumes, Encyclopedia of Analytical Science, Reference Work, Pages 36-42.

 

24. Savithri, SR. 1988. Speech and Hearing Science in Ancient India. A Review of Sanskrit Literature. Journal of Communication Disorders,. 21(4).  Pages 271-317. 

 

25. Schlesinger, WH. And Bernhardt, ES. 2013. Biogeochemistry: An Analysis of Global Change (Third Edition). Waltham, MA : Academic Press, an imprint of Elsevier, ©2013.

 

26. Shah, DI. and Shroff, AV. 2001. Soil Mechanics and Geotechnical Engineering By

27. Sharma, AK., Wahad, S. and Śrīvāstava, S., 2010. Agriculture Diversification: Problems and Perspectives. I. K. International Pvt Ltd. p. 140.

 

 

28. Sheng, L., Shields, EJ., Gospocic, J., Glastad, KM., Ratchasanmuang, P., Berger, SL., Raj, A., Little, S. and Bonasio, R. 2020. Social reprogramming in ants induces longevity-associated glia remodeling. Sci Adv. 6(34): doi: 10.1126/sciadv.aba9869.

 

29. Toda, Y., Ikeda, S., Kumagai, K. and Asano, T. 2005. Effects of Flood Flow on Flood Plain Soil and Riparian Vegetation in a Gravel River. Journal of Hydraulic Engineering. 131(11).

 

30. Voutsinos, C., 2002. Teaching Optics: Light sources and Shadows. Journal of Advances in Physics Vol 2, No.2.

 

31. Waldman, G., 2002. Introduction to Light: The Physics of Light, Vision, and Color (Dover Books on Physics) Revised Edition 2002. Prentice-hall Inc.

 

32. Whitaker, R. and Captain, A. 2008. Snakes of India, The Field Guide Hardcover (2008). Draco Books; Hard cover First Reprint edition (January 1, 2008).

 

33. Xiaofan Zhou, X., Slone, JD., Rokas, A., Berger, SL., Liebig, J., Ray, A., Reinberg, D., Zwiebel, LJ. 2012. Phylogenetic and Transcriptomic Analysis of Chemosensory Receptors in a Pair of Divergent Ant Species Reveals Sex-Specific Signatures of Odor Coding. PLoS Genet 8(8).

 

34. Yoo, C., Park, SW., Kim, B and Ba, H. 2014. Geotechnical Aspects of Underground Construction in Soft Ground. CRC Press.

 

35. Zhanna Reznikova, 2021. Ants’ Personality and Its Dependence on Foraging Styles Ecol. Evol. https://doi.org/10.3389/fevo.2021.661066