07.08.2021...............
උල්කාෂ්මවල ඇරඹුම......තව දුරටත් ...
පාෂාණමය පූර්වජ ග්‍රහලෝක තවදුරත් විශාල
වෙන්නට හැකියාව ඇත. සමහර අවස්ථාවල දී මෙම සන්චිතවවීම කරන කොට පූර්වජ ග්‍රහයන් තුල අසීමිත
ලෙස උෂ්ණත්වය (තාපය) වැඩිවන්නට පටන් ගනී. පාෂාණමය ද්‍රව්‍යයන්ගේ අධික සංචායනය විටෙක මෙම තාපයෙන් අභ්‍යන්තරය ආරක්ෂා කරන්නට හැකියාව
ඇත. තාපය ඇතිකරන්නේ සොබාවිකව පවතින විකිරණශීලි මූල ද්‍රව්‍ය මගින් යැයි පැවසේ. නෙබුයුලාවේ
අභ්‍යන්තරයෙන් පැනනගින චුම්භක රශ්මිය ද හිරුගේ චුම්භක රශ්මියද මේ සඳහා හේතු විය හැක
බව විදුඥයින් පවසයි. මෙලෙස ඉහල යන උෂ්ණත්වය මෙම පුර්වජ ග්‍රාහකයන් සෑදී ඇති ග්‍රහක
බීජයන් විපරිතකරණයට ලක් කරන්නට සමත් වෙයි. එනිසා මෙම ග්‍රහක බීජ ප්‍රති ස්ඵටිකිකරණයට
ලක් වී විශාල ස්ඵටික ද ප්‍රතිඛනිජකරණයට ලක්ව නව ඛණිජ බිහිකරන්නට ද හේතු වෙයි. මෙම ක්‍රියාවලිය
උල්කාවල රසායනය සමව පතුරවන්නට හේතු වෙයි. එනිසා මේවා සමජාතී උල්කා හෝ උල්කාෂ්ම ලෙස
හදුන්වන්නට හැකිය.
තාපයේ උච්චත්වයට පත් වීම පුර්වජ ග්‍රහයන්
තුල තිබෙන පාෂාණමය ද්‍රව්‍යයන් සපුරා උනුකරන්නට සමත් වෙයි. එනිසා තැනින් තැන ලෝපාත්රලය
බිහි වෙයි. මේවායේ තිබෙන බිජු ඛණිකා මෙනිසා විනාශ වී යයි. ලෝපාතරලය ප්‍රතිස්ඵටිකිකණය
වීමෙන් තරමක් විශාල ස්ඵටික නිර්මාණය කරයි. මෙලෙස ඇතිවන උල්කා “ආග්නේය උල්කා” (achondrites) ලෙස
හැඳින්විය හැක. ග්‍රහක පුර්වජයන් ගේ හෝ උල්කාවේ පාෂාණමය ද්‍රවයන් උණුවිම හේතු කොට ගෙන
තවත් වෙනස්කමක් ඇති වෙයි. ඒ ඝනත්වය අනුව ද්‍රව්‍යය කලාපනය වන්නට පටන් ගැනීමයි.
එනිසා බරවාදී යකඩ සපිරි මාධ්‍යයක් නිර්මාණය වන්නේ ඒ වටා බරින් අඩු සිලිකේට ආවරණය ක්
ඇති කරමින්. මෙය සමාන වන්නේ පෘතුවියේ ආරම්භයේ ඇති වූ ද්‍රව්‍යය කලාපනයටමයි. උල්කාෂ්ම
අධ්‍යනය වැදගත්වන්නේ මෙවනි කරුණු හේතුකොට ගෙන බව ඔඅබ මතකයේ රඳවා තබා ගත යුතුය. මේ තත්වය
විද්‍යඥයින් පවසන ආකාරයට පුර්වජ ග්‍රහයන් තුල ගුරුත්වය ඇතිකරන්නට හේතුවෙයි. මෙම මිශ්‍ර
වීම නිසි පරිදි නොවීම ඇතිකරන්නේ යකඩ සහ සිලිකේට මිශ්‍රණයකි. එවැනි උල්කා හඳුන්වන්නේ
“යක්සෙල්ල උල්කා” (pallasites) ලෙසයි. මෙතුල ඔලිවින් වැනි යකඩ උච්ච්තාප
ලෝහ සිලිකේට ඛණිජ ද නිකල් යකඩ කලාප ද හමු වේ.
මේ ආකාරයට පුර්වජ ග්‍රාහකයන්ගෙන් හෝ ග්‍රහකවලින්
හෝ කැඩී යන කැබලි උල්කා බවට පත්වේ.එනිසා ඒවායේ රස්යනය සහ භූ විද්‍යත්මක ස්වරූපය තම
මවු ද්‍රව්‍යයේ සොබවයට අනුරූප වේ. අතිවිසල් උල්කා සඳහා වල්ගාතරු දක්වන්නේ අඩු දායකත්වයක්
වුවත් ක්ෂුද්‍රඋල්කා සඳහා ඉතා හොඳ දායකත්වයක් දක්වයි.
ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ