ශ්‍රී ලාංකේය ප්‍රාග් කාලගුණික තත්වය

බුන්දල සහ පතිරාජවෙලඵෛතිහාසික  වශයෙන් මෙන්ම භූ විද්‍යාත්මකවද වැදගත්මක් ඇත්තාවූ ස්ථාන දෙකකි. ශ්‍රී ලංකික මානව වංශ කතාවේ දැනට පැරණිම සාධක හමු වි ඇත්තේ මෙම පතිරාජවෙල සිදු කෙරුණ කැණිමකිනි.  වසර එක්ලක්ෂ විසිපන්දහසක් (125000)  පමණ පැරණි ගල් ආයුධ මෙම ස්ථානයෙන් හමු වි ඇත. භූ රුපණය සැලකීමේදී මෙම ස්ථානය වර්තමාන මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර 15ක් පමණ උසකින් පිහිටා ඇති අතර, කැණීමට අනුව මෙම ගල් ආයුධ ලැබෙන්නේ ගංගා ගැලීමෙන් ඇති වූ අවසාදිත තැන්පතුවකයි. එසේ නම් මෙම ගංගා තැන්පතුව වර්තමාන මුහුදු මට්ටමට වඩා ඉහලින් පිහිටන්නේ කෙසේද යන්න පැරණි මුහුදු මට්ටම් උච්චාවචනය සහ සබැඳේ. පෙබලු සහ බොරළු වලින් සමන්විත මෙම තැන්පතුව භූ විද්‍යාත්මක විශ්ලේෂණ වලට අනුව පෙනී යන්නේ ගංගාවක මධ්‍යම අවදියේ තැන්පතුවක් බවයි. එසේ නම් ගංගාවේ වෘධ අවදිය පිහිටන්නේ තව බොහෝ පහලිනි. මෙමගින් පැහැදිලිවන්නේ මෙම තැන්පතුව නිර්මාණය වන්නේ මුහුදු මට්ටම පහළ ගිය කාලයක බවයි. එම කාලය බොහෝ විට ලොව පැවති අවසාන අයිස් යුගය විය යුතුය. මානව වංශ කතාව ආරම්භවන්නේ අදින් වසර මිලියන් දෙකකට පමණ පෙරය. එම කාලය භූ විද්යත්මකව හඳුන්වන්නේ “චාතුර්ථ අවධිය” (Quaternary Period) ලෙසයි.

ලෝකයේ ආරම්භයේ සිට සැලකුවිට ප්‍රධාන වශයෙන් අයිස් යුග පහක් තිබී ඇති බව පර්යේෂණ වලින් සොයාගෙන ඇත. පැරණිම අයිස් යුගය වාර්තා වි ඇත්තේ මෙයට වසර් මිලියන 2.4-2.1 කලිනි. ඒ ප්රෝටෙරෝසොයික් (Proterosoic) යුගයේයි. මෙම කාලය තුලදී සාගර වල බහුලව හරිත ඇල්ගාවන් වර්ධනය වූකාලයයි. ප්‍රභා සංස්ලේෂණය ප්‍රමුඛ වූ මෙම කාලයේ දී වායු ගෝලය ඔක්සිජන් වායුවෙන් අනුන විය. මෙම අයිස් යුගය “  හියුරෝනියන් (Huronian)”ලෙස හදුන්වන ලැබේ.දෙවන අයිස් යුගය වන “ක්‍රියෝජිනියන් (Cryogenian) ” වාර්තා වන්නේ වසර මිලියන 850-650 ත් අතර කාලයේදීය. මෙම කාලයේදී ධ්‍රැවාසන්නයේ වූ අයිස් තට්ටු සමකාසන්නයටම පැතිරී ඇත. මෙම යුගය අවසාන වත්ම ජීවයේ මහා විවිධාංගිකරණය ඇති වූ අතර එම නිසා නා නා ජීවින් ලොව පහල විය.එකල ඇති වූ අධික ගිනිකඳු පිපිරීමෙන් නිකුත් වූ හරිතාගාර වායුන් නිසා මෙම අයිස් යුගය අවසාන වි ඇත. තෙවන අයිස් යුගය ‘ අන්ඩියන්-සහරන් (Andean-Saharan)” ලොව ඇති වන්නේ වසර මිලියන 460-430 අතර කාලයේදීයි. මෙම කාලයේදී සාගර වාසි ජීවින් 60% පමණ වඳ වි ගොස් ඇති අතර මාළුන්ගේ විවිධත්වය ඇති විය.  කාරූ (Karoo) අයිස් යුගය වසර මිලියන 360-260 ක පමණ කාලයේදී ඇති වි යැයි පර්යේෂණ වලින් තහවුරු වි ඇත. එකල්හි ගොඩබිම බහුල වූ වෘක්ෂලතා හේතුවෙන් වායුගෝලයට නිදහස් කරන ලද අධික ඔක්සිජන් ප්‍රමාණය මේ අයිස් යුගය සඳහා හේතුවන්නට ඇති බව විද්‍යාඥයින් විශ්වාස කරයි. 

අවසාන අයිස් යුගය වන මා ඉහත සඳහන් කල “ප්ලියෝසින-  චාතුර්ත” අයිස් යුගය වසර මිලියන 2.8 කට පමණ පෙර ආරම්භ වි ඇත. අවසනය ආරම්භ වන්නේ වසර 20,000-10,000 ක පමණ කාලයේදීයි. අයිස් යුග අතර කාලය “අන්තර් අයිස් යුග” ලෙස හදුන් වන අතර,  මෙම කාලය බොහෝ විට ලොව කොහේ හෝ අයිස් නොවන්නට ඇති බව විස්වාස කරයි. අද ගතවන මෙම කාලය “හොලොසින (Holocine)” ලෙස හදුන්වන අතර මෙම කාලය චතුර්ථ අවදියේ අවසාන කාල සීමාවයි. එනම් අප මේ ගත කරන්නේ අවසාන අයිස් යුගයේ අවසාන භාගයේයි. කෙසේ වෙතත් මෙම කාලයේ අවසාන වසර 10,000 අතර ශ්‍රී ලංකික වෙරලාසන්නයෙන් සොයා ගත් සාධක අනුව තෙවරක්ම මුහුදු මට්ටම උච්චාවචනය වි ඇත. අයිස් යුග ඇති වූ සැම කල්හිම ලොව බොහෝ සේ වියළි කාලගුණික ස්වරුපයක් ගෙන ඇත. එම නිසා ලංකාවේද එසේ සටහන් වූ වියලි කාලගුණික තත්වයන් තුනක් ඇති බව භූ විද්‍යාඥයින් විසින් දැනට සිදු කරන ලද පර්යේෂණ වලින් හෙළි වි ඇත.

පෙර සදහන් කල බුන්දල වැලිකඳු වල වූ වැලි වල කාලනිර්ණයෙන් එම වැලිකඳු වසර මිලියන 80000 ක් පමණ පැරණි බව සොයා ගෙන ඇත. වැලි කඳු ඇති වන්නේ සුවිශේෂී කාලගුණික තත්ත්ව යටතේයි. ඒ සදහා ප්‍රභල වියලි කාලගුණික තත්වයක් තිබිය යුතුය.   

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

ආර්ථික දියුණුවට විද්‍යාව, තාක්ෂණය සහ නවෝත්පාදන ගෙන එන ස්වර්ණමය අවස්ථා වල ගිලිහීම සහ උපයෝගිතාව

ආර්ථික දියුණුවට විද්‍යාව, තාක්ෂණය සහ නවෝත්පාදන

මෙයට දශක කිහිපයකට පෙර ජරා ජීර්ණ වූ මුඩුක්කු පිරුණු ප්‍රදේශයක් හැදින්වුයේ “කොරියාව” යනුවෙනි. ඒ ඒතරම්ම කොරියාව ජරාජීරණ වූ පරිසරයකින් හෙබි අතිශය දුප්පත් රටක් ලෙස අප අතර තිබු අත්දැකීමයි. 1960 දශකය වන විට දකුණු කොරියාවේ ඒක පුද්ගල දල ජාතික නිෂ්පාදනය අමෙරිකානු ඩොලර් 80 ක් වන විට ශ්‍රී ලංකාවේ එය ඇමෙරිකානු ඩොලර් 320 ක් පමණ විය. එකල්හි කොරියානුවන් ගේ පැතුම වුයේ ලංකාව වැනි රටක් වන්නටය. 2010 වනවිට නොසිතු ලෙස දකුණු කොරියනු ඒකපුද්ගල දල ජාතික නිෂ්පාදනය ඇමරිකානු ඩොලර් 20,757 ක්‌ වූ අතර එම අගය ශ්‍රී ලංකාවේ 2,423කි. එසේ වුයේ කෙසේද..? මෙතරම් දියුණුවක් කරා ලඟා වීමට ඔවුන් අනුගමනය කල සුවිශේෂි ක්‍රමෝපායන් කවරක් ද..? සුක්ෂමව විමර්ශනය කල විට පැහැදිලි වන්නේ වර්තමානය වන විට ඔවුන් අතිශයින්ම විද්‍යාව, තාක්ෂණය සහ නවෝත්පාදන මුලික කරගත්ආර්ථික රටාවකට අවතීරණය වී ඇති බවයි. මෙය මනාව පැහැදිලිවන්නේ, දකුණු කොරියානු ආර්ථිකයේ නිෂ්පාදන අපනයනයෙන් ලබාගන්නා මුදලින් 33.4% පමණම අත්කර දෙන්නේ අධිතාක්ෂණික ක්‍රමවේදයන්ගෙන් අගය වැඩිකළ නිෂ්පාදන වලින් වීමෙනි. වසර 2007 වන විට  දකුණු කොරියාව එරට දලජාතික නිෂ්පාදනයෙන් 3.47% පර්යේෂණ සහ තාක්ෂණික දියුණුව සඳහා වැය කර ඇත්තේ විද්‍යා, තාක්ෂණ සහ නවෝත්පාදන ශක්තිමත් ආර්ථික රටාවකට හේතුවන නිසාවෙනි. එය වසර 2013 වන විට 4.3% දක්වා වැඩිකර ඇත. නමුත්, ශ්‍රී ලංකාවේ එම අගය 2008 දීත් 0.11% ක්‌ තරම් වූ සුළු ප්‍රමාණයකි. එයින් අදහස්වන්නේ පර්යේෂණ, තාක්ෂණ සහ නවෝත්පාදන වල සහය ලංකික ආර්ථිකය ගොඩනැංවීම සඳහා එතරම් වැදගත් නොවන බවද..? එසේත් නොමැතිනම් ලාංකික නිෂ්පාදන ලෝකයට විද්‍යාව සහ තාක්ෂණය භාවිතය පිළිබඳව විශ්වාසයක් නොමැති බවද..? නැතිනම් මෙහි අගය තවම වටහාගෙන නොමැති බවද..? ලංකාව කෙරෙහි මෙම කරුණ කරණා එසේ වුවත් විද්‍යා, තාක්ෂණ සහ නවෝත්පාදන වල ආර්ථික දියුණුව සඳහා කොතරම් බලපාන්නේද යන්න ඔබ දැනටමත් වැටහා ගෙන ඇතුවා නිසැකය.  එය තවදුරටත් ස්ථිර කරනුයේ, ඇමෙරිකාව, එංගලන්තය, ජපානය සහ චීනය වැනි රටවල් විද්‍යා සහ තාක්ෂණික පර්යේෂණ සහ නවෝත්පාදන සඳහා කොතරම් මුදල් වෙන් කරන්නේද යන්නෙනි. වසර 2007 දී  තම දල ජාතික නිෂ්පාදනයෙන් ඇමෙරිකාව 2.67% ක් ද, එංගලන්තය 1.84% ක් ද, ජපානය ඩොලර් 3.44% ක්‌ ද සහ චීනය ඩොලර් 1.49% ක්‌ ද රටෙහි පර්යේෂණ සහ තාක්ෂණික දියුණුව සඳහා වැය කර අත්තේ ආර්ථිකය නගා සිටුවීම සඳහා විද්‍යාත්මක භාවිතය කොතරම් වැදගත්ද යන්න අවබෝද කර ගෙනය.

ලෝක තරඟකාරීත්ව දර්ශකයට (Global Competitiveness Index- GCI) අනුව 2013-2014 සදහා මුල් දස ස්ථානයන් ලබා ගෙන ඇත්තේ යුරෝපියානු රටවල්ය. එයිනුත් ස්විට්සර්ලන්තය, ෆින්ලන්තය, ජර්මනිය,  ස්වීඩනය සහ නෙදර්ලන්තය පෙරමුණ ගනී. රටවල්හි ආර්ථික පැතිකඩවල් විශ්ලේෂණය කිරීමේදී පෙනී යන්නේ ප්‍රධාන දායකත්වය සපයා ඇත්තේ විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ සහ නවෝත්පාදන මගින් බවයි. එපමණක් නොව ලෝක නවෝත්පාදන දර්ශකයට (Global Innovation Index) අනුව පසුගිය අවුරුදු පහ මුළුල්ලේම එහි මුල්තැන ගන්නට සමත් වී ඇත්තේ ස්විට්සර්ලන්තයයි. ඉතිරි ස්ථාන හතරම හිමිකරගෙන ඇත්තේ විද්‍යාව, තාක්ෂණය සහ නවෝත්පාදන වල සහය ආර්ථිකයට මුසු කර ගත්යුරෝපියානු රටවල් වීම ද විශේෂත්වයකි. මෙම දර්ශකයට අනුව 2013 වසරේදී 98 ස්ථානයේ පසු වූ අප රට මෙම වසර වන විට 105 ස්ථානයට පසු බැස ඇති බව පෙනී යයි.  

පර්යේෂණ සදහා වැය කරන මුදල මනා ආයෝජනයක් බවට පත් කිරීම සදහා ඉතා කදිම උදාහරණයක් ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදය සපයයි. ඔවුන් විසින් දියත් කරන ලද මානව ජිනොම ව්‍යාපෘතිය සදහා වැය කර ඇති මුදල ඩොලර් බිලියන 3.8 ක්‌ වේ. එමගින් රැකියා අවස්ථා 310,000 ලබා දී ඇත. එමෙන්ම එම වැයකළ සෑම ඩොලරයකින්ම වර්තමානයේ ඩොලර් 141 උපයමින් සිටියි. මෙමගින්ද මනාව ගම්‍ය වන්නේ රටක ආර්ථිකය ගොඩනැගීම සදහා අතිශයින්ම විද්‍යා, තාක්ෂණ සහ නවෝත්පාදන ක්‍රියාදාමය අත්‍යවශය බවයි. දුරදර්ශි ක්‍රියාපිලිවෙතක් ඇතිකරගැනිමත් ඒ සදහා කාලින සහ අවස්ථානුකූල ක්‍රමෝපායන් විද්‍යාව සහ තාක්ෂණික පර්යේෂණ තුලින් දියත් කිරීමත් රටක බල සම්පන්න ආර්ථික වර්ධනයකට හේතුවේ. මේ සදහා ඇතිවන්නා වූ අවස්ථාවන් හදුනාගැනීමත්, අවස්ථා අතපසු කිරීම හෝ නොසලකා නොහැරිමත් මනා වූ ශක්තිමත් ආර්ථික ගමනකට හේතුවේ. මෙම ගමනේදී නවෝත්පාදන සදහා අවස්ථාවන් සැලසීමත්, පහසුකම් සැපයීමත් එමෙන්ම නිපදවන්නා වූ නව නිපැයුම් රටෙහි ආර්ථික සංවර්ධනයට මුසු කරගැනීමට වැඩ පිළිවෙලක් ද සකස් කලයුතුය. විවිධ ක්ෂේත්‍ර ඔස්සේ කරණු ලබන්නාවූ සමීක්ෂණ මගින් අඩුලුහුඩුකම් සහ දුර්වලකම් වටහා ගත හැකි අතර විද්‍යාත්මක ක්‍රමවේදයන්ගේ දායකත්වයෙන් එවැනි ක්ෂේත්‍ර උදෙසා ක්‍රමවත් වැඩ පිළිවෙලක් සකස් කිරීම එතරම් අසීරු කාරියක් නොවේ.

කෙසේ වෙතත් පසු ගිය කාල වකවානුවේදී ලාංකික ජන සමාජය තුල නොවොත්පාදන කෙරෙහි කිසියම් පිබිදීමක් දක්නට ලැබීම යහපත් ප්‍රවනතාවයක් ලෙස සැලකිය හැකියි. ශ්‍රී ලංකා නවෝත්පාදන කොමිසන් සභාව මගින් වාර්ෂිකව සිදු කරන්නා වූ තරඟකාරී ප්‍රදර්ශන මගින් නවෝත්පාදන කෙරෙහි ලාංකික ජනතාව උනන්දු කිරීම ඉතා අගේ කොට යුත්තකි. එමගින් කිසියම් ආකාරයකට විශේෂයෙන්ම රටේ ඉදිරි ජිවනාලිය වන්නා වූ ළමා පරපුර උදෙසා යහපත් පරිසරයක් ගොඩනැගෙමින් තිබෙන බව පෙනී යයි. නිසි ආකාරයට ක්‍රියාත්මක වුවහොත් ඉදිරි දශකය තුල එම නවෝත්පාදන ජාතික ආර්ථිකයට මුසු කරගැනීමට එතරම් අපහසු කර්තව්‍යක් නොවනු ඇත.

ගිලිහුන ස්වර්ණමය අවස්ථා

ඇතිවන්නාවූ නවොත්පාදන සහ පර්යේෂණ වල ප්‍රතිපල රටේ ජාතික ආර්ථිකයට සම්බන්ද කර ගැනීමට නොහැකි වුවහොත් එය ඛේදජනක සිදුවීමක් වනවා නොඅනුමානයි. අතීතය මේ සදහා ඉතා කදිම සාක්‍ෂි සපයයි. ආචාර්ය රේ විජේවර්ධන මහතා විසින් 1955 දී කුඩා පරිමාණ වී ගොවිතැන පහසු කිරීමට සැදු අත් ට්‍රැක්ටරයෙහි නිෂ්පාදන අයිතිය ලංකාවට අහිමි වීය. එකල්හි පැවතුන ලාංකික රජයෙහි මෙන්ම පුද්ගලික අංශයේද යම් යම් පසුබෑම් හේතුවෙන් එම නව නිපයුමෙහි නිෂ්පාදන අයිතිය එංගලන්තයේ නොටින්හැම් ප්‍රාන්තයේ ලෑන්ඩ්මාස්ටර් නම් වූ සමාගම ලබා ගත් අතර ඔවුන් මහා පරිමාණයෙන් නිෂ්පාදනය කර ලොව පුර බෙදා හැරීමට කටයුතු කළහ. විශාල විදේශ විනිමයක් එංගලන්තයට ලබා ගැනීමට එමගින් හැකිවුණි. නමුත් කෙසේ හෝ අකාරයකට මෙම නිර්මාණය ලංකාව තුල රදවා ගැනීමට සමත් වුයේ නම් එම විදේශ විනිමයේ හිමි කරුවා වන්නේ ලංකාවයි.  ආචාර්ය කුලසිංහයන් විසින් ලංකාවට පෙර සවි කොන්ක්‍රීට් තාක්ෂණය හදුන්වා දෙමින් ගොඩනැගිලි කර්මාන්තයට නව ජීවයක් ලබා දුනි. එපමණක් නොව ලොව පළමු වතාවට කොන්ක්‍රීට් සිල්පර කොට දුම්රිය අංශයට හදුන්වා දෙමින් ලී සිල්පර කොට භාවිතය ඉවත් කිරීමට අඩිතාලම දැමුණි. 1956 දි මෙම තාක්ෂණය සදහා පේටන්ට් බලපත්‍ර ලබා ගත්තත් අද වනවිට මෙම තාක්ෂණය ලොව පුරා නිදහසේ භාවිතා වෙන්නේ ලංකාවට කිසිම මුදලක් ලබා නොදෙමිනි. අද වන විට අපදා කළමනාකරණය පිලිබඳ නිරන්තරයෙන් කතාකරමින් සිටි. මේ වන විටත් කොස්ලන්ද ප්‍රදේශයේ ඇති වූ නායයාමක් හේතුවෙන් විශාල පිරිසක් අවතැන් වී ඇත. සහන සැලසීම සදහා හදිසි වැඩපිළිවෙලක දියත් කළයුතුව ඇත.අපදා කළමනාකරණය සදහා ශ්‍රී ලාංකිකයෙකු විසින් නිර්මාණය කල “ සහන” මුදෘකනගය ඇමෙරිකාව. පිලිපීනය ඇතුළු රටවල ගණනාවක භාවිත කලත් මෙරට ඒ සදහා අවස්ථාව ලබා නැති බව පෙනී යයි. මෙවැනි අවස්ථා ගිලිහෙන්නට නොදී අපේම නිර්මාණ අගය කරමින් ඒවා භාවිතයට ගැනීමට වැඩ පිළිවෙලක් සකස් වන්නේනම් දැනුම පදනම් කරගත් ආර්ථික සංවර්ධනයක් උදෙසා මෙරට යන ගමනට මනා රුකුලක් වනවා නොඅනුමානය.

එක්තරා අකාරයකට මෙවැනි ගිලිහුන අවස්ථා සමහරක් විටෙක ලාංකික ආර්ථිකයේ ස්වර්ණමය අවස්ථා වෙන්නට තිබුණි. නමුත් අදවන විට එම ස්වර්ණමය අවස්ථා ගිලිහි ගොස් අවසානය. එමනිසා පේටන්ට් කිරීම වැනි ක්‍රියාදාමයන් මගින් දේශීය නව නිෂ්පාදන වල අයිතිය තහවුරු කිරීම අත්‍යවශය වේ. දේශීය පේටන්ට් බලපත්‍ර සදහා එතරම් මුදලක් මේ සදහා වැය නොවුනද අන්තර් ජාතික වශයෙන් වැදගත් වන්නවූ පේටන්ට් බලපත්‍ර සදහා විශාල මුදලක් වැය වේ. බොහොමයක් අවස්ථාවලදී ලාංකික නවොත්පාදකයා මේ සදහා අපොහොසත් වෙයි. එමනිසා ඔහුගේ එම අයිතිය තහවුරු කල හැකි ක්‍රමවේදයක් මෙන්ම එමගින් නව කර්මාන්ත උත්පාදනය කෙරෙහි උනන්දු කලයුතු වේ.   

      

විද්‍යා, තාක්ෂණ සහ නවෝත්පාදන වල උපයෝගිතාවය රටේ ආර්ථිකයට කොතරම් වැදගත් වුවත්, නිසි කළමනාකරණය සදහාත් උපරිම භාවිතය සදහාත් මනා නීති පද්ධතියක්  අත්‍යවශය වේ. නැතහොත් පවතින හිදැස් තුලින් රිංගා යමින් රටේ දැනුම, සම්පත් සහ නිෂ්පාදන පස්සා දොරෙන්ම පිටමන් වීමට ඉඩ ඇත. මෙවැනි අත්දැකීම් අප සතුව නැතුවද නොවේ. මේ වන විට සමහරක් දේශීය ශාකවල සහ ඒවායේ නිෂ්පාදන අයිතිය අපහට අහිමි වී ගොස් ඇත. හොඳම උදාහරණය වන්නේ වියලි කලාපයන් අපට හමුවන දේශීය ශාඛයක් වන කොතලහිම්බුටු වල අයිතිය ජපානය සතු කරගැනීමයි. එයින් කෙරෙන්නාවූ නිෂ්පාදන සදහා පේටන්ට් පත්‍ර 9 පමණ ලබා ගෙන ඇත. එපමණක් නොව කඳුකරයේ වැවෙන අලංකාර පුෂ්පයක් ගෙන දෙන දේශීය නිල් බිනර පැලෑටිය සදහා වූ අයිතියද   අහිමිව ඇත. මේ ආකාරයට සියයට අධික සංඛාවක් පමණ දේශීය ශාක වල අයිතිය අද අහිමිව ගොස් ඇත. මෙය ඉතා කණගාටුදායක තත්වයකි. හොරෙන් රැගෙන යාම මෙන්ම පර්යේෂණ සදහාද වෙනත් රටවල් වලට මෙම ද්‍රව්‍ය රැගෙන යාම හේතුවෙන් මෙලෙස දේශීය ජාන සම්පත අහිමිවිමේ ප්‍රවනතාවය ඇත.

විද්‍යා දැනුම ප්‍රචාරණය සහ දේශීය ව්‍යාප්තිය

නිදහස් අද්‍යාපනය හේතුවෙන් ග්‍රාමීය දරු දැරියන්ට අකුරු කිරීමේ හැකියාව ලැබීම මෙරටට ලැබුන ඉතා වටිනා තත්වයකි. ඉහල සාක්ෂරතාවය හේතුවෙන් තොරතුරු හුවමාරුව ඉතා පහසු වීමත් කවර හෝ ආකාරයේ දැනුම් පද්ධතියක් ඉතා පහසුවෙන් ප්‍රචාරණය කිරීමත් හැකි වී ඇත. නමුත් විද්‍යාව සහ තාක්ෂනයන් පිල්බන්ඩ් දැනුම දේශීය දැනුම් පද්ධතිය තුලට සුසංයෝජනය වීම තරමක පසු බෑමක් වී ඇත. එයට ප්‍රධාන හේතුව වන්නේ විද්‍යාත්මක දැනුම සිංහලට පරිවර්තනය වීමේ ගැටලුවයි. නිසි පද පෙරළියත් සමගම එදිනෙදා ජීවිතයේදී විද්‍යාත්මක දැනුම පැතිර විය හැකි ක්‍රමවේදයක් දියත් කිරීම මගින් මෙම අඩුව පුරවාලිය හැක. එදිනෙදා මාධ්‍ය මගින් මෙම කර්තව්‍ය ඉතා පහසුවෙන් කල හැකි නමුත් එම ක්ෂේත්‍ර තුලද මේ කෙරෙහි ඇත්තාවූ දියාරු ප්‍රතිපත්තිය හේතුවෙන් එම මාර්ගයද ඇහිරී ඇත. ඒ කෙසේ වෙතත් දැනට අවුරුදු 27 කල් සිට “ විදුසර” මෙම කර්තව්‍යට උර දෙමින් ඉතා අගනා මෙහයක් ඉටු කරයි. මෙම උසස් කාරිය හේතුවෙන් දශක තුනකට අසන්න කාලයක් තුල විදුසර විද්‍යා දැනුම උරා ගත් දේශීය ජනතාව එම දැනුම ලාංකික ආර්ථිකයට එකතුකරන කාලය දැනටමත් එළඹ ඇති බව නොඅනුමානය. එමනිසා විදුසර නිසොල්මනේ සිදුකරන මෙහෙය ඉතා ඉහලින් අගය කල යුක්තකි. එලෙස සැම මාධ්‍යකම කිසියම් වෙලාවක් හෝ ඉඩක් වෙන් කළහැකි නම් ඉතා වටිනා කර්තවයකි. විද්‍යා දැනුම ව්‍යාප්ත කිරීම සදහා රාජ්‍ය පාලන තන්ත්‍රය මුලික වීම ද අනිවාර්ය වේ. ඒ මගින් ලබා දෙන්නා වූ උත්තේජනය රට තුල විද්‍යා දැනුම ප්‍රචාරණය ස්ථාපිත කිරීමට ඉවහල් වේ. එවැනි දෙයකට හොඳම උදාහරණය වන්නේ පවතින පාලන තන්ත්‍රය දියත් කරන ලද පරිගණක මධ්‍යස්ථාන ඇතිකිරීමේ ක්‍රියාවලියයි. මෙමගින් පාසල් විශාල ප්‍රමාණයකට දැනුම ලබා ගැනීම සදහා දොරටු විවර කිරීමක් හා වන්නකි එමෙන්ම එයට සමගාමිව පුද්ගලික අංශයද මෙවැනි ක්‍රියාදාමයක් ආරම්භ කිරීම මගින් තව තවත් අවස්ථා ඇතිකරමින් පරිගණක දැනුමැති පුද්ගලයන්ගේ සේවය ජාතික ආර්ථිකයට දායක කිරීමට කැප වීම ඉතා අගනේය.

විද්‍යා ඥානය දේශය තුල රදවා ගැනීම

කෙසේවෙතත් විද්‍යා දැනුමින් පොෂිත පුද්ගලයන් ගේ හිගය වැඩිවෙමින් පවතින බව මගේ හැඟීමයි. එයට ප්‍රධාන වන්නේ විද්‍යා ක්සේත්‍රය තුලින් උසස් අධ්‍යාපනයට ඇත්තා වූ අඩු නැඹුරුතාවයත් එමෙන්ම විද්‍යා ප්‍රවීනයන්ගේ (විද්යන්ගයන්ගේ) නිරන්තර රට හැර යාමත් ය. නිසි සැලකිල්ලත් පර්යේෂණ සදහා පවතින පාලන රටාව තුල ඇති ඍනාත්මක ආකලපත්, විද්‍යා පර්යේෂකයන් සදහා ලැබෙන අඩු වේතනයත්, විදෙස් රටවලින් ලැබෙනා සැලකිල්ල සහ ඉහල වේතනද මේ සදහා හේතුවේ. ආචාර්ය සරත් ගුණපාල සහ මහාචාර්ය චන්ද්‍රා වික්‍රමසිංහ වැන්නවුන් අද ලෝකයට කරන මෙහෙය අතිශය අගය කල යුතු නමුත් ඔවුන් අදාල පහසුකම් සහිතව මෙරට රදවා ගැනීමට හැකි වූවානම් ඔවුන් වැන්නවුන්ගෙන් ජාතික ආර්ථිකයට ලැබෙන්නා වූ දායකත්වය ගැන අමුතුවෙන් විස්තර කලයුතු නොවේ. කෙසේ හෝ මෙරට හැදි වැඩි නිදහස් අධ්‍යාපනය ලබා උසස් අධ්‍යාපනයෙන් දැනුම වර්ධනය කරගත් මෙවැනි ප්‍රවීනයන් මෙරටට අහිමි වීම කෙරෙහි පාලන තන්ත්‍රය තම අවධානය වඩාත් යොමු කල යුතු කාලය එළඹ ඇති බව හැඟෙන්නේ ලෝකයේ බොහෝමයක්‌  රටවල් තම ආර්ථිකය දියුණු කර අත්තේ විද්‍යා, තාක්ෂණ සහ නවෝත්පාදන උපයෝගී කරගත් වැඩ පිලිවෙලකින් වීම හේතුවෙනි.

පාරම්පරික දේශිය ඥානයේ භාවිතය

අපගේ අවධානය යොමු විය යුතු තවත් පාර්ශවයක් ඇත. එනම් දැනට දේශීයව වර්ධනය වූ සහ රැකගෙන ආ දැනුම් පද්ධතියයි.  වසර දහස් ගණනක සිට ප්‍රයෝගිකව සපථ කල මෙම දැනුම් පද්ධතිය මෙරට ආර්ථික දියුණුව උදෙසා ලබා ගත හැකිය. කෘෂිකාර්මික අංශයේ සිට සවුඛ්‍ය අංශයද, ජල කළමනාකරණයද ඇතුළුව සකලවිද ක්ෂේත්‍රයන්හි අප ලබා ඇති දේශීය ඥානය අමිලය. ඉතා සුළු ක්‍රියාකාරකමකීන් බොහෝ දේ කල හැකි ක්‍රමවේද මෙම දැනුම පද්ධතිය තුල ඇති බව අප බොහෝ දෙනෙක් ප්‍රයෝගිකව අත් දැක ඇති බවට නිසැකය. විශේෂයෙන්ම විවිධ රෝගාබාධ සුව කිරීමේදී මෙම දැනුම අප තවමත් උපයෝගී කර ගනී. විවිධ ශල්‍ය කර්ම සදහා වුවද පැරණි වෙදකමෙහි ක්‍රම වේද තිබී ඇත. එමෙන්ම අපගේ ශරීරයට පමණක් නොව ගහට කොළට පවා හානියක් නොකර සිදු කළහැකි සුව කිරීමේ ක්‍රමවේද ඇති බවද අද තහවුරු වී ඇත. එනිසා මෙම දේශීය දැනුම පද්ධතිය තුලින් ලබා ගත් ඥානය තාක්ෂණ සහ නවෝත්පාදන කෙරෙහි යොමු කරවීම රටෙහි ආර්ථික දියුණුව ඇතිකරගැනීම සදහා ප්‍රබල දායකත්වක් ලබා ගත හැකිවෙන බව නොඅනුමානය.

විද්‍යා, තාක්ෂණ සහ නවෝත්පාදන වල වර්තමාන දායකත්ව

අද ලංකාවේ විද්‍යා, තාක්ෂණ සහ නවෝත්පාදන ක්ෂේත්‍රය තුල ඇතිකරගත් සහ ඇතිකර ගෙනන යමින් සිටින්නාවූ දියුනුව පිලිබඳවද අප අවදානය සිදු කල යුතුයි. පැරණි ආර්ථික බෝග වන තේ රබර් පොල් යනාදීය සදහා පමණක් නොව අනෙකුත් කෘෂිකාර්මික බෝග සදහාද විවිධ පර්යේෂණ සහ තාක්ෂණ ආයතන පිහිටුවා ඇත. එවායෙ මෙම බෝගවල උපරිම උපයෝගිතාවය සදහා නිරන්තර පර්යේෂණ සිදුකෙරන අතර ඉතා සාර්ථක ප්‍රතිපල අත්කගෙන ඇත. වී පර්යේෂණ ආයතනය විසින් එහි හැට වසරක කාලය තුල නව වී වර්ග හැටක්‌ ද දෙමුහුන් වී වර්ග පහළොවක් ද දේශීය වී ගොවිතැනට දායක කිරීම එම පර්යේෂණ ආයතනයේ ක්‍රියාශීලි බවට කදිම සාක්ශියකි. එමෙන්ම රබර් පර්යේෂණ ආයතනයද, තේ පර්හ්ෂණ ආයතනයද මෙලෙසම වැඩි දියුණු කල විශේෂ අදාළ බෝග ක්ෂේත්‍රවලට දායක කර ඇත. එනිසා වැඩි පලදාවක්ද, රෝග වලට මෙන්ම ලාංකික පරිසරයට ඔරොත්තු දෙන විශේෂ මෙරටට ලබා දීමට තරම් සාර්ථක වී ඇත. එමනිසා මෙම පර්යේෂණ හේතුවෙන් මෙම ආර්ථික බෝග කිසියම් ප්‍රමාණයකට ඉහලට ගෙන ඒමට සමත්වීම විද්‍යා පර්යේෂණ වල සහ තාක්ෂණ භාවිතයේ අවශයත්වයට කදිම නිදසුන් වේ. නමුත් මේ සදහා මුදල් ආයෝජනය කිරීම වැඩි කිරීමත් නවතම ක්‍රමවේද භාවිතයත් පිලිබඳ අවදානය යොමු කල යුතුය.

මෙම පර්යේෂණ වල සාර්ථකත්වය පිලිබඳ තව දුරටත් සදහන් කරන්නේ නම්, කර්මාන්ත තාක්ෂණ පර්යේෂණ ආයතනය (Industral Technology Institute) මගින් සිදු කල පර්යේෂණ වල ප්‍රතිපලයක් ලෙස හදුන්වා දුන් කිතුල් මලෙන් වැඩි දියර ප්‍රමානයක් ගත හැකි ක්‍රම වේදය ඉතා සාර්ථක වූ පර්යේෂණයක ප්‍රතිපල බව මෙහි ලා සදහන් කල හැක. දේශීය කිතුල් පැණි සහ හකුරු කර්මාන්තය සිදුකරන්නන්හට තම ජීවනාලිය සාර්ථක කර ගැනීමට විද්‍යා පර්යේෂණ වල දායකත්ව ලබාදුන් කදිම නිදසුනකි. මෙවැනි පර්යේෂණ තව බොහොමයක් සිදුකර ඇති අතර තව දුරටත් සිදුවෙමින් පවතී. 1999 සිට 2014 වර්ෂය වන විට ශ්‍රී ලාංකික පර්යේෂකයන් පර්යේෂණ පත්‍රිකා 5000 කට අධික සංක්‍යවක් අන්තර්ජාතික පර්යේෂණ සඟරා වල පල කර ඇත. නමුත් අපගේ අවධානය යොමු විය යුත්තේ මෙම පර්යේෂණ පත්‍රිකා වල ප්‍රතිපල ජාතික ආර්ථිකයට මුසු කරගන්නා ආකාරයයි.       

අනාගතය සරු කර ගැනීමට නම්

විවිධ ක්ෂේත්‍ර ඔස්සේ මෙලෙස විද්‍යාත්මක පර්යේෂණත්, නව තාක්ෂනයන් සහ ඒවායේ දියුණුවත්, නවොත්පාදනත් සදහා දැනුමද මානව සමපතද ඇති බව අද තහවුරු වී ඇත. එමනිසා අප සතු සම්පත් පිලිබඳ මනා වැටහීමකින් යුක්තව විද්‍යා, තාක්ෂණ සහ නවෝත්පාදන ආර්ථිකයට මුසු කරගැනීමේ ක්‍රමවත් වැඩ පිළිවෙලක් සකස් කිරීමට නිසිකල එළඹ ඇත. මෙවර අයවැය යෝජනාවේදී විද්‍යා, තාක්ෂණ සහ නවෝත්පාදන වල දායකත්වය මෙරට ආර්ථික වර්ධනය සදහා අවශ්‍ය බව සදහන් කිරීම මේ පිළිබඳව පාලන තන්ත්‍රය වටහා ගෙන ඇති බවට යම් කිසි කොළ එළියක් දැල්වීමක් මෙන්ම විද්‍යා හා තක්ෂණ පර්යේෂකයන්ටද, දේශීය නවොත්පාදකයන්ටද එය මෙරට රැදීමටත්, තම නිපැයුම් සහ සොයාගැනීම් නිෂ්පාදන ක්ෂේත්‍රයට දායක කිරීමටත් අවකාශය ලැබෙනු ඇතැයි සිතිය හැකි වේ. කෙසේවෙතත් වැදගත් වන්නේ මෙම යෝජනා සංකල්පනා වලට පමණක් සිමා නොකර දේශයට ආදරය කරන, දේශයේ දියුණුවට කැප වෙන මානව සම්පත හරහා සක්‍රියව ක්‍රියාවට නැගීමයි.       

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව
2015.08.19

අතීතයේ අපේ ආහාර ඉහළ විවිධත්වයකින් යුක්‌ත වූ බව නොරහසක්‌. විවිධ එළවළු වර්ග, ධාන්‍ය වර්ග, පලා වර්ග පමණක්‌ නො වෙයි විවිධ මස්‌ වර්ග සහ මාළු වර්ග ද ඒ අතර විය. එපමණක්‌ නො ව, එදා විවිධ හතු වර්ග ද අහාරයට එක්‌ කරගත් බව ෂ\හන් කළ යුතු ව තිබේ. බිම් මල්, කඳන් හතු හා ලේන පලා ඒ අතර ප්‍රමුඛ හතු වර්ග වේ. ගොයම් කපා පාගා ඉවත දමන පිදුරු කමතේ පැත්තක ගොඩා ගසා තබන අතර කාලයත් සමග ක්‍රමයෙන් මේවා දිරාපත් වේ. වර්ෂා කාලයේ දී පිදුරු ගොන්නේ පිපෙන පිදුරු බිම්මල් නෙළා රසවත් ආහාරයක්‌ අපේ පැරැන්නෝ සකස්‌ කර ගත් හ. පැරැණි ගම්වල මෙලෙස තවමත් මේ රසවත් ආහාරය පිළියෙල කරන බව වාර්තා වේ.

බිම්මල් නැත හොත් හතු ප්‍රොaටීන බහුල ආහාරයකි. මේවා වර්තමානයේ විශේෂයෙන් ම එලවළු පමණක්‌ අහාරයට ගන්නා අය අතර බොහෝ ජනප්‍රිය ආහාරයක්‌ වේ. දැනට ගෙවත්තේ කළ හැකි වගාවක්‌ ලෙස හඳුනාගෙන ඇති මේ බිම්මල් වගාව බොහෝ ස්‌ථානවල සිදු කරන නමුත් ඉල්ලුමේ හැටියට සපයාගත නොහැකි බව පෙනෙන්නට ඇත. වගාව සඳහා නව ප්‍රභේද සොයාගෙන තිබෙන මුත්, ඉහත ස`දහන් කළ ඉබේ වැවෙන හතු වර්ග අපේ ජනතාව අතර තවමත් ඉතා ජනප්‍රිය ය. ඒ ඒවායේ ඇති සුවිශේෂී රසය හේතු කොටගෙන ය.

මේ අතර ආහාරයට ගත නොහැකි ප්‍රභේද ද ඇත. ඒ පිළිබ`දව ද පැරැන්නෝ ඉතා හො`දින් දැන සිටිය හ. නයි හතු ද, සිනා හතු ද ආහාරයට නො ගත යුතු ඒවා බව ද ඉන් නයි හතු ඉතා විෂ බව ද, සිනා හතු ආහාරයට ගත් විට නො නවත්වා සිනාසෙන බව ද අපේ ජනප්‍රවාදවල ස`දහන් වේ. ආහාරයට ගත හැකි ප්‍රභේද පිළිබඳ දැනුම පාරම්පරිකව ඔවුන් ගේ දරු පරපුරට උරුම වූ නමුත් වර්තමානය වන විට සිදු වන පාරිසරික විනාශයත් සමග විශේෂයෙන් ම නගරබදව මේ පිළිබඳ දැනුම අල්ප බව පැහැදිලි කාරණයකි. දිරා ගිය කඳන්වල ඇති වන තරමක්‌ වියළි කුඩා හතු වර්ගයක්‌ වන ලේන පලා මගේ කුඩා කාලයේ බැදුමක්‌ ලෙස ද ලුණුමිරිස්‌ සමග මිශ්‍ර ව ද ආහාරයට ගත් බව මගේ මතකයේ ඇත.

හතු නැත හොත් දිලීර ශාක ලෝකයේ සුවිශේෂී ජීවි කොට්‌ඨාශයකි. වෙන ම වූ රාජධානියක්‌ ලෙස හතු වර්ග කර ඇත. එක්‌ විශේෂත්වයක්‌ වන්නේ මේවායේ සෛල බිත්තිය සකස්‌ වී ඇත්තේ "කයිටින්" නම් වූ කාබනික සංයෝගයෙනි. ඒක සෛලික ජීවින් මෙන්ම බහු සෛලික ජීවින් ද මේ රාජධානියට අයත් වේ. ඒක සෛලිකයන් වන්නේ අප කවුරුත් හොඳින් හඳුනන "යීස්‌ට්‌" විශේෂ ය. බිම්මල් ඒ අතර වූ බහු සෛලිකයන් වේ. බහු සෛලික දිලීර සතු ව අපූරු ජාලයක්‌ වෙයි. එය දිලීර මයිසිලියම ලෙස හ`දුන්වන අතර, උසස්‌ ශාකවල මූල පද්ධතිය සේ පස්‌ අංශු අතරින් රිංගා යැමේ හැකියාව ඊට ඇත. එපමණක්‌ නො වේ. පස්‌ අංශු අතර වූ ජලය ද ඛනිජ ලවණ ද උරාගනිමින් ඒවා මයිසිලියම වර්ධනය කරගනියි.

මේ දිලීර තම වර්ගය බෝ කරන්නේ බීජාණුවලිනි. බීජාණු සෑදෙන කල විශේෂ ව්‍යqහයක්‌ සකස්‌ වන අතර ඒවා බිජාණුධානි ලෙස හැ`දින්වේ. බිම්මල්වල නම් ඉහළට පැමිණෙන කුඩයක්‌ බඳු වූ මේ ව්‍යqහයට ය අප බිම් මල ලෙස නම් තබන්නේ. විවිධ විශේෂවල මේ බිජාණුධානි නොයෙක්‌ පැහැ ගනී. බිම්මල පිපුණ විට යට පැත්තේ වූ බිජාණු සුළඟට මුසු ව සැම තැනක ම පැතිරෙන අතර සුදුසු උපස්‌තරයක්‌ සුදුසු කල්හි හමු වූ විට එම`ගින් දිලීර ජාලය ව්‍යාප්ත වේ. පසෙහි වූ ඵෙන්ද්‍රීය ද්‍රව්‍ය තම ආහාරය කරගන්නා මේ දිලීර හේතුවෙන් පසට කාබනික ද්‍රව්‍ය ද, ඛනිජ ලවණ ද එකතු වේ. මෙය පස සාරවත් කිරීමට ඉවහල් වේ. ඛනිජ ලවණ චක්‍රීකරණයේ දී දිලීර විසින් ඉටු කෙරෙන මෙහෙය අමිල ය.

ලෝකය පුරා පැතිරී ඇති මේ දිලීර විශේෂ මිලියන 1.5ක්‌ පමණ දැනට හ`දුනාගෙන ඇති අතර හඳුනාගැනීමට තව බොහෝ වෙයි. කාන්තාර මෙන්ම අධික ලවණතාවකින් යුක්‌ත පරිසරවල ද ජලයේ ද මේ දිලීර විශේෂ පැතිරී ඇත. පර්යේෂණ වාර්තාවලට අනුව සමහර දිලීර විශේෂවලට කොස්‌මික්‌ කිරණවලින් ද අරක්‌ෂා වී ජීවත් විය හැකි බව තහවුරු වී ඇත. දිලීර ආහාරයක්‌ ලෙස පමණක්‌ නො ව බෙහෙත් වර්ග ලෙසත්, එන්සයිම ලෙසත්, ජීවවිද්‍යාත්මක පළිබෝධනාශක ලෙසත් යොදාගැනේ. එපමණක්‌ නො වේ, වයින් වර්ග සහ මත්පැන් වර්ග නිෂ්පාදනයේ දී මේ දිලීර වර්ග බහුලව භාවිත කෙරෙයි.

අප කවුරුත් හොඳින් දන්නා පාන් නිෂ්පාදනයේ දී පිපුම්කාරකයක්‌ ලෙස මේ දිලීර යොදාගනී. යීස්‌ට්‌ ලෙස හඳුන්වන මේ දිලීර විශේෂය ස්‌වාභාවික පරිසරයේ නිදහසේ හමු වේ. එනිසා ම පොල් හෝ කිතුල් මල් කැපීමෙන් ලබාගන්නා තෙලිඡ්ජ කාලයත් සමග රා බවට පෙරළෙන්නේ මේ හේතුවෙනි.

දිලීර මෙලෙස අපට උපකාර කළ ද හානි කරන අවස්‌ථා ද නැත්තේ නො වේ. අප පුස්‌ ලෙස හ`දුන්වන්නේ ද දිලීර ම ය. අප ගේ ඇඳුම්වලට ද ආහාරවලට ද පුස්‌ නිසා හානි පැමිණේ. සමහර අවස්‌ථාවල දී ආහාරවල පුස්‌ ඇති වීමෙන් එම ආහාර විෂ වන අවස්‌ථා ද ඇත. අප ප්‍රිය කරන රටකජුවල පුස්‌ ඇති වන අතර ඒවා ආහාරයට ගැනීමෙන් මිනිසුන් මිය ගිය අවස්‌ථා ද වාර්තා වේ. එනිසා දිලීර හටගැනීමෙන් නරක්‌ වූ දෑ ආහාරයට නො ගත යුතු ය.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව
2015.08.12
ඔන්න ග්‍රීෂ්ම නිවාඩුවත් ඇවිල්ලා. දැන් ඉතිං දරුවන් ගේ ඉහේ මල් පිපිලා ඇති, ඇතිපදම සෙල්ලම් කරන්න කාලේ ආවා කියලා. වියළි කාලගුණය දූවිලි අවුසන්නේ බොහොම සැරට. වියළි හුළඟත් එක්‌ක පැතිරෙන දූවිල්ල ගහකොළ වසා දමන්නේ සැණෙකින්. වියළි හුළඟ දූවිලි විතරක්‌ නො වෙයි, අහසට නංවන්නේ. "සිලිසිලි බෑග්" කියලා අප හඳුන්වන පොලිතීන් මලු පරිසරයේ නිදහසේ පා වන අයුරු වර්තමානයේ සුලබ දසුනක්‌. ඉස්‌සර නං එහෙම නැහැ නේ. සුපිරි වෙළෙඳසල් නිසා සිලිමලු පාවිච්චිය වැඩි වෙලා ද කියලා හිතෙනවා. අනවශ්‍ය අවස්‌ථාවල දී පවා පොලිතින් මලු භාවිතයට මහජනතාව පෙලඹිලා. අපි පොඩ්ඩක්‌ හිතලා බැලුවොත් පාවිච්චි කරන "එක පොලිතින් මල්ලක්‌" දෙපාරක්‌ භාවිත කළොත් පොලිතින් භාවිතය සැලකිය යුතු මට්‌ටමකින් අඩු කළ හැකියි. ඒ වුණාට බොහෝ දෙනෙක්‌ ගෙදර ගෙනෙන පොලිතීන් මලු බොහොමයක්‌ වෙලාවට කුණු බක්‌කියට දාන එක තමයි කරන්නේ. එහෙම නො කර මලු එකතු කරගැනීමෙන් නැවත භාවිතයට ගන්න පුළුවන්. කඩේට යන අවස්‌ථාවල දී මෙලෙස එකතු කරගත් මලු කිහිපයක්‌ අරන් යනවා නම් අලුත් පොලිතින් මලු හින්දා පරිසරයට එකතු වන ප්‍රමාණය අඩු කරන්න ඔයාලටත් දායක වෙන්න පුළුවන්. ඒ වාගේ ම අපට පුළුවන් වෙනත් විකල්පවලට යන්න. කඩදාසි කවර එක උදාහරණයක්‌. ඒ වාගේ ම කඩේ යනකොට වේවැල් කූඩයක්‌ වැනි විශාල බෑගයක්‌ අරන් යන්න පුළුවන්. එතකොට පොඩි පොඩි පොලිතින් කවර ගණනාවක්‌ ගෙදර ගේන එක නවත්තන්න පුළුවන් නේ.

පොලිතින් මලු භාවිතයෙන් සිදු වන පරිසර හානිය අඩු කරගන්න කියලා මෙරටෙහි පරිපාලනය තුනී පොලිතින් මලු භාවිතයෙන් ඉවත් කරලා, ඒ වෙනුවට ඝනකමින් වැඩි පොලිතින් මලු භාවිතය හඳුන්වා දුන්නා කියලා ඔබට මතක ඇති. ඒත් ඇත්තට ම නිසැක ලෙස ම එයින් අප බලාපොරොත්තු වූ "වාසිය" සැලසුණා ද කියා ඔබට සිතා බැලිය හැකියි. හොඳින් සලකා බැලුව හොත් අපට පෙනී යන්නේ පෙරටත් වඩා වැඩි පොලිතින් ප්‍රමාණයක්‌ පරිසරයට එකතු වන්නට ඉඩ සැලසී ඇති බවයි. අවසානයේ දී "වාසිය" තවත් හානියක්‌ වී ඇත්තේ එමගින් ඇති වන ගැටලු පුරෝකථනය නො කර ම තීරණවලට එළඹී ඇති නිසයි.

පරිසරයට එකවර ම දිරවාගත නොහැකි මෙය, ව්‍යසනයක්‌ බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැහැ. එහෙම වුණත් මේ කෘත්‍රිම ද්‍රව්‍ය නිපදවන්නේ අප හොඳින් ම දන්නා ස්‌වාභාවික රසායන ද්‍රව්‍යයකින් කියලා ඔබ හැමෝ ම දන්නවා ඇති නේ. බොර තෙල්වල අතුරුඵලයක්‌ ලෙස බිහි වන එතිලින් නම් වූ වායුව බහු අවයවීකරණයෙන් තමයි පොලිතින් නිෂ්පාදනය වෙන්නේ. එතිලින් යනු කාබනික සංයෝගයක්‌. බොරතෙල් ද කාබනික සංයෝග මිශ්‍රණයක්‌. දිගු කාලයක්‌ තිස්‌සේ පොළොව අභ්‍යන්තරයේ අධික තාපයට සහ පීඩනයට නතුව මේ බොරතෙල් බිහි වන්නේ සාගරයේ තැන්පත් වූ මඩ/අවසාදිත ස්‌ථර අතර සිර වුණ කාබනික ද්‍රව්‍යවලින්. මේ කාබනික ද්‍රව්‍ය අවසාදිත අතර තැන්පත් වන්නට හේතු වන්නේ සාගරයේ ජීවත් වන ජීවින් ගේ මළකුණු සාගර පත්ලට ගොඩගැසීමයි. සාගරයේ ජීවත් වන මත්ස්‍යයන් වැනි විශාල ජීවින් ද ඩයටම වැනි කුඩා ප්‍රභාසංශ්ලේෂී ක්‌ෂුද්‍රජීවීන් ද මේ තැන්පතු ගොඩනැගීම සඳහා දායක වනවා. ගංගාවල් සාගරයට අතහරිනා අවසාදිතවල සියුම් අංශු තැන්පත් වන්නේ ගැඹුරු සාගර පත්ලේ වන අතර ඒවා අතර ක්‍රමයෙන් සාගර සත්ත්ව සහ ශාක මළකුණු ගොඩගැසෙනවා. සියුම් මඩ අතර සැඟව යන මේ අමු කාබනික ද්‍රව්‍යයන් ක්‍රමයෙන් ගොඩගැසෙන අවසාදිත තට්‌ටු හේතුවෙන් ඇති වන ක්‍රමික උෂ්ණත්ව සහ පීඩන වැඩි වීමට ඔරොත්තු දෙන්නට එහි වූ මුල් රසායනිකයෙන් වෙනස්‌ ව වෙනත් සංයෝග බිහි කරනවා. මේ හේතුවෙන් කාබනික වායූන් ද බොර තෙල් ද නිෂ්පාදනය වනවා. බොහෝ විට ප්‍රභව නිධියේ මෙලෙස සෑදෙන බොරතෙල් එතනින් ඉවත් ව අධික සවිවරතාවකින් යුක්‌ත වැලිගල් වැනි පාෂාණ තුළ එක්‌රැස්‌ වනවා. බොරතෙල් නිධි බිහි වීමට හේතු වන්නේ එයයි. මේ සඳහා වසර දහස්‌ ගණනක සිට වසර මිලියන ගණනක්‌ ගත වනවා. එසේ තැන්පත් වූ බොරතෙල් ශක්‌ති අවශ්‍යතාව සදහා භාවිත කරන්නට අප පෙලඹී ඇත්තේ මෙමඟින් ඇති වන ගැටලු පුරෝකථනය නො කරමයි.

පොළොවෙන් එසේ ලබාගන්නා තවත් ශක්‌ති ප්‍රභවයක්‌ වන්නේ ගල් අඟුරු. ගල් අඟුරු බිහි වීමට හේතු වන්නේ ද අවසාදිත අතර තැන්පත් වූ කාබනික ද්‍රව්‍ය වුවත් මෙහි දී මූලික වන්නේ සාගරයේ තැන්පත් වන කාබනික ද්‍රව්‍ය නො වේ. ගොඩබිමෙහි වූ මඩවගුරු, කලපු වැනි නිරන්තරයෙන් ම අවසාදිත තැන්පත් වන පරිසරවල ඇති වනාන්තරවල පත්‍ර පතනයෙන් ද දිරා ගිය ගස්‌ නිසා ද මඩ අතර සිර වන කාබනික ද්‍රව්‍ය අධික උෂ්ණත්ව සහ පීඩනවලට නතු වීමෙන් ද ගල් අඟරු බිහි වනවා. ගල් අඟුරුවල බහුලව ඇත්තේ අප හොඳින් දන්නා කාබන් නම් මූලද්‍රව්‍යයයි. එහෙත් බොරතෙල්වල කාබන්වලට අමතරව ඔක්‌සිජන් සහ හයිඩ්රජන් යන මූලද්‍රව්‍ය ද අඩංගු වනවා. ප්‍රභාසංශ්ලේෂණයෙන් ශාකවල තිර වන හිරු ගේ ශක්‌තිය මෙලෙස ගල් අඟුරු ලෙස ද බොර තෙල් ලෙස ද වන්නා වූ ශක්‌ති ප්‍රභවයන් භූ අභ්‍යන්තරයෙන් උකහාගත හැකි වී තිබෙනවා. බිහි වීමට වසර මිලියන ගණනක්‌ ගත වන නමුත් අප ඉතා කෙටි කාලයක දී සිදු කළ අධික පරිභෝජනය නිසා වර්තමානයේ මේ ශක්‌ති ප්‍රභවය හිඟතාවකට පත් වී තිබෙනවා. එමෙන් ම තවමත් නිසි විකල්ප බිහි වී නොමැති වීම අනාගත විශාල ශක්‌ති අර්බුදයක්‌ ඇති විය හැකි බවට අනතුරු අඟවනවා.

ගල් අඟුරු බිහි වීමට ප්‍රථම "පීට්‌" නම් වූ අතරමැදි කාබනික ද්‍රව්‍යයක්‌ බිහි වන අතර එය ද ශක්‌ති අවශ්‍යතාව සදහා භාවිත කළ හැකියි. එහෙත් ගල් අඟුරුවල තරම් ම කාබන් ප්‍රතිශතයක්‌ මේ පීට්‌වල අඩංගු වන්නේ නැහැ. අප රටෙහි ද ස්‌වාභාවික "පීට්‌" නිධියක්‌ පවතිනවා. ඒ මුතුරාජවෙල ප්‍රදේශයේයි. වසර 5000-6000කට පෙර මේ ප්‍රදේශය තෙත් කලාපීය කැළෑවකින් යුක්‌ත වුණා. මුහුදට ආසන්නයේ වූ මේ කැළෑව පසුව ක්‍රමයෙන් සිදු වූ කාලගුණික විපර්යාසයන් හේතුවෙන් මඩ වගුරක්‌ බවට පත් වූ අතර එහි තැන්පත් වූ පැරැණි ගස්‌, අතු සහ කොළ හේතුවෙන් මේ "පීට්‌" නිධිය නිර්මාණය වී තිබෙනවා.

අප රටෙහි අසන්න මුහුදෙහි තෙල් නිධි ගවේෂණය සිදු වෙමින් පවතිනවා. එක්‌තරා ආකාරයකට එය සතුටට කරුණක්‌ වන මුත් පාරිසරික වශයෙන් නම් එතරම් හොඳ දෙයක්‌ නො වේ. කෙසේ වෙතත් මේ සියලු කාරණා සැලකිල්ලට ගැනීමෙන් අපට පෙනී යන කරුණ වන්නේ සුනිත්‍ය බල ශක්‌ති ප්‍රභවයක අවශ්‍යතාවයි. එසේ නම් ඒ සදහා එක ම විසදුම වන්නේ සූර්ය ශක්‌තියයි. කළ යුත්තේ පහසුවෙන් හිරු ගේ ශක්‌තිය විදයුතය බවට පත් කරගත හැකි ක්‍රමවේදයක්‌ සොයාගැනීමයි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත්ඉරුව

2015.07.20
අතීතයේ සිට ම විවිධ ආක්‍රමණවලට ලක්‌ වීම නිසා අපේ රටට විවිධාකාරයේ බලපෑම් ඇති වූ බව නොරහසකි. භාෂාව, සංස්‌කෘතිය, ආගම පමණක්‌ නො ව මෙරට ජනයා ගේ ආහාර රටාව පවා වෙනස්‌ කරන්නට විටෙක ඒවා හේතු විය. ඒ අතුරින් ශ්‍රී ලංකාවේ පරිසරය දරුණු ලෙස වෙනස්‌ කර බොහොමයක්‌ දේශීය ශාක සහ සතුන් මෙරටින් පමණක්‌ නො ව මෙලොවින් ම ද අතුගා දමන්නට හේතු වූයේ දහ නව වැනි ශතවර්ෂයේ මහා බ්‍රිතාන්‍යය සිදු කළ ආක්‍රමණය බවට සැකයක්‌ නොමැත. කඳුකරයේ කදිම වන බිම් එළි කර කෝපි සහ තේ ඇතුළු විදේශීය ආර්ථික භෝග නො සිටුවන්නට ශ්‍රී ලාංකේය කඳුකර ජෛව උරුමය තවදුරටත් රැකෙනු ඇත. හඳුන්වා දුන් මෙකී භෝග ආයාසයකින් තොර ව නො වැඩීම එක්‌තරා ආකාරයකට මෙරටේ වාසනාවක්‌ වන්නේ එය ශාක ප්‍රජාව තරමක්‌ දුරට හෝ රැකීමට හේතුවක්‌ වීම නිසාවෙනි. මෙලෙස හඳුන්වා දුන් ආර්ථික භෝග හා එක්‌ ව මෙරටට උරුම වූ තවත් අහිතකර ප්‍රතිඵලයක්‌ වූයේ ආක්‍රමණික ජීවීන් ය.

ශාක ලෝකයේ ආක්‍රමණිකයන් ඉතා දරුණු ය. රටකට ආවේනික වන නමුත් තවත් රටකට ආගන්තුක වන මේ ආක්‍රමණිකයන් කිසිදු ලෙසකින් අනුකම්පාවක්‌ නො දක්‌වා දේශීය ශාක හා කරට කර තරග කර පරිසර පද්ධතියෙන් ඔවුන් ඉවත් කරන්නට සමත් ය. වෙන කවරදාටත් වඩා අධිකව ශ්‍රී ලාංකික පරිසර පද්ධතිය ආගන්තුකයන් විසින් ආක්‍රමණය කෙරෙමින් පවතින බව අප තේරුම්ගත යුතු ය. වත්මනේ මෙරට කඳුකර පරිසරය ඉතා ශීඝ්‍රයෙන් ආක්‍රමණය කරමින් දේශීය ශාකවලට තර්ජනයක්‌ වෙමින් පවතින ආක්‍රමණිකයෙක්‌ වෙයි. හොර රහසේ කාගේත් ඇස්‌ වසා කඳුකර පරිසර පද්ධතිය ආක්‍රමණය කරන මේ ශාකය කුමක්‌ ද? "ගල් ගොරකා" නමින් හැඳින්වුව ද ගොරකා විශේෂයක්‌ නො වන මේ ආක්‍රමණිකයා ගේ විද්‍යාත්මක නාමය වන්නේ Clusia rosea ය. බොහෝ විට දුෂ්කර, පස්‌ නොමැති ස්‌ථානවල වැඩීමට ප්‍රියතාවක්‌ දක්‌වන මේ ශාකය පාෂාණ මතු වූ කඳුකර හෙල් වැනි ස්‌ථානවල සුලබව හමු වේ.

ගල් ගොරකා මෙරටට පැමිණෙන්නේ උද්‍යාන අලංකාර කරන ශාකයක්‌ ලෙසිනි. බටහිර ඉන්දීය කොදෙව් දූපත් නිජබිම කරගත් මේ ශාකය නිවර්තන කලාපීය රටවල තර්ජනයක්‌ ව පවතින බව අධ්‍යයනයන් ගෙන් හෙළි වී තිබේ. අපිශාකයක්‌ ලෙස තම මූලාරම්භය සකස්‌ කරගන්නා මේ ආක්‍රමණිකයා ඉතා සරල ක්‍රමවේදයක්‌ තම ව්‍යාප්තිය සදහා යොදාගෙන ඇත. රතු පැහැති බීජ පිරුණ ඵලය ආහාර කරගන්නා පක්‌ෂීන් හොටෙහි රැෙදන බීජ තවත් ගසක හෝ ගලක තැවරීම නිසා මේ ශාකය ඉතා පහසුවෙන් පැතිරෙයි. හැදී වැඩී විශාල වන ශාකය බොහෝ විට පස හා සම්බන්ධ වන්නේ කඳෙන් සහ අතුවලින් දිගු ව පහළට වැඩෙන මුල් මගිනි. එනිසා මේ ශාකය නුග වර්ගයක්‌ යෑයි පළමු වර දකින්නකුට ක්‌ෂණිකව සිතේ. අලංකාර ලෙස අතුපතර විහිදෙන මේ ශාකය දෙස බලන්නකුට හැඟී යන්නේ මෙරටට ආවේනික වූ දේශීය ශාකයක්‌ ලෙස ම ය. ඉතා වේගයෙන් වර්ධනය වන සහ පැතිරී යන මේ ශාකය හේතුවෙන් කඳුකර ජෛව විවිධත්වය අනතුරේ වැටී ඇති බව අප තේරුම්ගත යුතු ය. ඔබේ වත්තේ මේ ශාකය ඇත්නම් වහා ගලවා පුළුස්‌සා දැමීමට පියවර ගන්නේ නම් එය ඔබ මෙරට පරිසර පද්ධතිය රැකගැනීම සදහා සිදු කරන අනර්ඝ මෙහෙයක්‌ වනවා නොඅනුමාන ය.

ආගන්තුකයෝ මෙරට ආක්‍රමණය කරද්දී ආවේනිකයෝ වඳ වෙමින් යති. මතු කතා කරන්නට යන ආවේනිකයා වඳ වීමට තුඩු දෙන්නේ සංවර්ධන කටයුතු යෑයි කියාගන්නා මිනිසා ගේ ආත්මාර්ථකාමීකම ම ය. ශක්‌ති ජනනය උදෙසා පරිසරය දරුණු ලෙස විනාශ කරන මේ සමයෙහි, මූලික පාරිසරික තත්ත්ව වාර්තා සහ එහි නිර්දේශ කොළ කෑලිවලට පමණක්‌ සීමා වී ඇත්තේ ලබා දෙන මුදලට වෘත්තිකයන් ගේ හෘද සාක්‌ෂිය යට කර ඇති බැවිනි. කිසිවකුත් තවමත් නිසි ඇගයීමක්‌ නො කර ඇති මේ සමයෙහි, කුඩා ජල විදුලි බලාගාර තැනීම තවමත් සිදු කරගෙන යන බව පෙනේ. කැලණි ගංගාව මේ අතුරින් බොහෝ පීඩාවට පත් ව ඇති අතර නුදුරෙහි පිහිටන මෙවැනි ව්‍යාපෘති, ගගේ ස්‌වාභාවිකව පිහිටි ජල මට්‌ටම අධික ව අඩු කරන්නට හේතු වී ඇත. මේ තත්ත්වය ප්‍රබලව බලපාන්නේ මේ ආශ්‍රිත ව වෙසෙන සතුන්ට සහ ශාකවලට බව අමුතුවෙන් විස්‌තර කළ යුතු නො වේ.

"ලිප්ස්‌ටික්‌ ගෝබි" නම් වූ මාළුවා ගැන ඔබ බොහෝ දෙනකු අසා නැතුවා විය හැකි ය. කඳුකරයේ ගලා යන ජලපහරවල් ආශ්‍රිතව ජීවත් වන මේ මාළුවා විශේෂයෙන් ම හමු වන්නේ සබරගොමු පරිසරයේ බව සදහන් වේ. මේ මාළුවා ගේ විශේෂත්වය වන්නේ ලංකාවට ආවේනික පමණක්‌ නො ව අතිශයින් ම වඳ වීමේ තර්ජනයට ලක්‌ වූ සත්ත්ව විශේෂයක්‌ වීම ය. කැලණි ගඟ ආශ්‍රිත ව වාර්තා වී ඇති මේ මාළුවා නුදුරේ දී ගංගාව හරස්‌ කර ඉදි කෙරෙන ජල විදුලි බලගාර නිසා මෙලොවින් සමුගන්නට ආසන්න බව කණගාටුවෙන් වුව මෙහි සඳහන් කළ යුතු ය. තම ජීවන චක්‍රයේ අඛණ්‌ඩතාව පවත්වාගෙන යන්නේ ගංගාවේ අඛණ්‌ඩ බව නිසා වීම ය, මෙවැනි ව්‍යාපෘති මේ මාළුවා ගේ පැවැත්මට තර්ජනයක්‌ වී ඇත්තේ. ගලා යන මිරිදියෙහි ගල් පර පත්ලෙහි දමන බිත්තර ගසාගෙන ගොස්‌ කරදිය මිශ්‍ර පරිසරයේ දී මෝරා පැටවුන් බිහි වන අතර මත්ස්‍යයා නැවත තම නිජබිමට පැමිණෙන්නේ ඉහළට පිහිනීමෙනි. මේ අඛණ්‌ඩ බව බව බිඳ වැටීම නිසා ගමන දෙපසට ම නවතින අතර ඉතා ඉක්‌මනින් ම මේ මාළුවා වඳ වන්නට හේතු වනු ඇත. අලංකාර මසකු වන මේ මාළුවා ලෝකයෙන් ම සොයාගත හැකි වන්නේ ලංකාවෙන් ම පමණක්‌ වීම ද ඒ ද මේ ප්‍රදේශයෙන් ම පමණක්‌ වීම ද කෙතරම් සුවිශේෂී දැයි ඔබට වැටහෙනු ඇත. මිනිසා ගේ ආක්‍රමණය නිසා මේ ආවේනිකයාට ඔහු ගේ නිජබිම ද තම ජීවන චර්යා පවත්වාගෙන යැමේ අවස්‌ථාව ද අහිමි වන්නේ ජෛවවිවධත්වය සුරැකීමට බෙරිහන් දෙන පිරිසක්‌ හිඳිනා මේ රටේ දී ම බව සිහිපත් කළ යුතු ය.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව
2015.07.05

මේ ගත වන්නේ කිතු උපතින් 2015 වැනි වසරයි. ලෝකයේ ශිෂ්ටාචාර සහ සංස්‌කෘතීන් බිහි වන්නේ වසර බොහෝ කලකට පෙර ය. පෙර කල බිහි වූ සමහර ශිෂ්ටාචාර අද වන විට වඳ වී ගොසිනි. මේ අතර අලුතෙන් ඒවා බිහි විය. මේ එක්‌ එක්‌ ශිෂ්ටාචාර කලක දී ලොව ප්‍රමුඛ ඒවා විය. එහි උපරිමයට පත් වන මේ සංස්‌කෘතීන් පසුව ක්‍රමයෙන් හෝ එක්‌ වර ම විවිධ හේතුන් නිසා පසුබසියි. ප්‍රමුඛ ශිෂ්ටාචාර යම් යම් කාලවල දී ලොව විවිධ ප්‍රදේශවල පැතිර යයි. එහි පැවැත්මට ද පැතිර යැමට ද ස්‌වාභාවික පාරිසරික සහ කාලගුණික සාධක ඉතා ප්‍රබලව බලපායි. මේ සුවිශේෂී කාලගුණික හෝ පාරිසරික සාධක සහිත ප්‍රදේශවලින් බිහි වන්නේ සුවිශේෂී වූ සංස්‌කෘතියක්‌ සහිත ශිෂ්ටාචාරයකි. මූලික අවශ්‍යතා පොදු වුවත් විවීධ ශිෂ්ටාචාරඒවා සපුරාගැනීමේ ක්‍රමවේදය විවිධ වේ. එනිසා ම මේ එක්‌ එක්‌ ශිෂ්ටාචාරයන්හි සංස්‌කෘතිකාංග ද ඉතා පුළුල් ලෙස විවිධාංගිකරණය වේ.

බොහෝ ශිෂ්ටාචාර ස්‌වභාවික පරිසරයට බද්දව පැවති අතර එනිසා ම පාරිසරික වෙනස්‌කම් මත ක්‍රමයෙන් ප්‍රගමනය විය. වෙනස්‌කම් දරාගත නොහැකි වූ කල ශිෂ්ටාචාර බිඳ වැටන අතර ඒවා වඳ වීම ද වෙනත් ප්‍රදේශයකට සංක්‍රමණය වී බලපෑමෙන් මිදුණු අවස්‌ථා ද ඇත. කෙසේ වෙතත් වත්මනෙහි තරම් පැරැන්නන් පරිසරයට බලපෑමක්‌ නො කරන්නට ඇති බව අප ගේ විස්‌වාසයයි. පරිසරය ඉක්‌මවා යමින් අද ලොව සිදු කරන ක්‍රියා අපට ම පාරා වළල්ලක්‌ වී පැමිණ ඇති බව අප කවුරුත් හොඳින් ම දන්නා කරුණකි.

දිගු කල් පවතින හෝ පැවති ශිෂ්ටාචාර සතු ව අති විශාල දැනුම් සම්භාරයක්‌ එක්‌ රැස්‌ වී ඇත. කාලාන්තරයක්‌ තිස්‌සේ බොහෝ අත්දැකීම් මත ස්‌ථාපිත වූ ඒ දැනුම ඉතා කදිමට පාරිසරික සාධක හා මුසු ඒවා වේ. එනිසා ම පාරිසරික සංරක්‌ෂණය නිතැතින් ම සැලසිණි. කෙටි කාලීනව ලොව ප්‍රමුඛ වූ ශිෂ්ටාචාර අඩු දැනුම් පද්ධතියක්‌ මූලාශ්‍ර කරගැනීම ඉතා දරුණු ලෙස පරිසරයට වින කිරීමට හේතු වන බව වත්මනෙහි අප ගේ ඇස ඉදිරිපිට ම සත්‍ය වී ඇත. ශ්‍රී ලංකාවාසීන් ලෙස අප නිරන්තරයෙන් ම ආඩම්බර වන්නේ වසර 2500කට වඩා එපිටට දිවෙන බොහෝ අපූරු ශිෂ්ටාචාරයක්‌ අත්පත් කරගැනීම හේතුවෙනි. එමගින් මතු වී ඇත්තා වූ පැරැණි සංස්‌කෘතිය කෙතරම් පාරිසරික සංරක්‌ෂණය කෙරෙහි නැඹුරු වී ඇත්තේ ද යත් පැරැණි නිර්මිත පරිසරය ද ස්‌වාභාවික පරිසරයේ ම කොටසක්‌ ව ඇති බව බොහෝ තැන්හි දී පැහැදිලි වේ. පාරිසරික හානිය අවමයේ පවත්වාගැනීම, අවශ්‍යතාව මත පැවැත්ම තහවුරු කිරීම, පශ්චාත් පාරිසරික සංවර්ධනය, අපතේ නො යැම හා තිරසාර බව වැනි බොහෝ වැදගත් කරුණු කාරණා පැරැන්නන් ගේ යහපාලන ක්‍රියා තුළ පැවැති බව මෙරට අතීතය දෙස ආපසු හැරී බැලීමේ දී ප්‍රත්‍යක්‌ෂ වේ.

වර්තමානය වන විට ලෝකයේ පරිසර සමතුලිත බව ඉතා දරුණු ලෙස බිඳ වැටෙමින් පවතී. එමගින් පැවසෙන්නේ කුමක්‌ ද? ලොව සැම ශිෂ්ටාචාරයකට ම මෙය බලපාන බව නො වේ ද? කඩා හැලෙනා පැරැණි ගොඩනැගිල්ලකට මුක්‌කු ගසා නවතාලන්නට උත්සාහ කරන්නා සේ, නා නා විධ සංවර්ධන කටයුතු නිසා සිදු වන පාරිසරික බලපෑම් තක්‌සේරුව උදෙසා වත්මනෙහි හඳුන්වා දී ඇති "පාරිසරික බලපෑම් තක්‌සේරුව" කෙතරම් දුරකට ප්‍රායෝගික ද යන්න ගැටලුසහගත ය. එක්‌ එක්‌ ව්‍යාපෘති උදෙසා අප රටෙහි විවිධ කෝණවලින් විවිධ පාලන තන්ත්‍ර යටතේ නිරීක්‌ෂණය කළ අයුරු අපට අමතක නො වේ. දේශපාලනික වශයෙන් ද ඉතා දරුණු ලෙස "පාරිසරික බලපෑම් තක්‌සේරුව" බලපෑමට ලක්‌ වන බව ඉන් පැහැදිලි වේ. භූ විද්‍යාත්මකව ද, ජීව විද්‍යාත්මකව ද, රසායනිකව ද යනාදී වශයෙන් පරිසරයේ එක්‌ එක්‌ අංගවලට ව්‍යාපෘතියේ එක්‌ එක්‌ සංවර්ධන ක්‍රියා නිසා සිදු වන බලපෑම මෙහි දී තක්‌සේරු වන අතර ව්‍යාපෘතිය ස්‌ථාපිත වීමෙන් සිදු විය හැකි අනාගත බලපෑම් ද මෙහි දී කිසියම් ප්‍රමාණයකට පුරෝකථනය වේ.

පාරිසරික බලපෑම් තක්‌සේරුව හඳුන්වා දෙන්නේ යම් ව්‍යාපෘතියකින් සිදු වන හානිය තක්‌සේරු කර එම හානි අවම කිරීමට අවශ්‍ය පියවරයන් ගැනීම සදහා පමණක්‌ ම නො වේ. බලපෑම් තක්‌සේරුවෙන් කිසියම් ආකාරයකට පරිසරයට සිදු වන්නා වූ බලපෑම සැලකිය යුතු මට්‌ටමක වේ යයි තහවුරු වන්නේ නම් ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සපුරා නවතා දැමීමට හැකි ය. ඒ කෙසේ වෙතත් රටක සංවර්ධනය නවතාලිය නොහැකි බව පැවසෙයි. එනයින් බලන කල පාරිසරික සංරක්‌ෂණය මූලික අරමුණ නො වන අතර දෙවැනි තැනට වැටී ඇත. කෙසේ වෙතත් වත්මනෙහි සැකසී ඇති නීති පද්ධතිය කිසියම් දුරකට හෝ පාරිසරික ආරක්‌ෂණයට ආවරණයක්‌ සැපයීම සතුටු විය හැකි තත්ත්වයකි.

කඩිනම් මහවැලි ව්යාපාරය අප රටෙහි අසූව දශකයේ සිදු වූ විශාලතම සංවර්ධන ව්‍යාපාරයයි. එය අප දකින්නේ නිසි කළමනාකරණයකින් තොර ව සිදු වූ දැවැන්ත ම පාරිසරික විනාශයක්‌ ලෙසිනි. "පාරිසරික බලපෑම් අධ්‍යයනයන්" කරලියට නො ආ එකල්හි කිසිදු අවහිරයකින් තොර ව ස්‌වාභාවික පරිසරය හිතූ මනාපයේ පරිහරණය කළ හැකි විය. එනිසා ම බොහෝ පාරිසරික ව්‍යසනයන් සහ සහ ඒවායේ ප්‍රතිපල භුක්‌ති විඳීමට අසරණ ජනයා ප්‍රමුඛ සමස්‌ත පරිසරයට අද සිදු වී ඇත. පසුගිය දිනෙක මහවැලි ජලපෝෂක ප්‍රදේශවල සංචාරය කිරීමට මා ලද අවස්‌ථාවෙන් පසක්‌ වූයේ එම ජල පෝෂක ප්‍රදේශ නිසි කළමනාකරණයකට නතු වී නැති බවයි. සංරක්‌ෂණය කළ යුතු මේ ප්‍රදේශ නොවිධිමත් වගා කටයුතු සඳහා ඉතා දරුණු ලෙස භාවිත වන බව ද, එනිසා ම පස සෝදාපාලුව ඉහළ අගයකින් සිදු වන බව ද මනාව පැහැදිලි වේ. මෙනිසා ම තැනූ ජලාශවල ධාරිතාව ක්‍රමයෙන් අඩු වන බව තේරුම්ගැනීම උදෙසා වෙනත් සාධක අවශ්‍ය නො වේ. එපමණක්‌ නො ව මේ ව්‍යාපෘතිය හරහා හෝ වෙනත් මාර්ගයකින් හෝ පැමිණි ආක්‍රමණික ශාක මහවැලියේ සමහර පෝෂක ප්‍රදේශවල වූ ස්‌වාභාවික වන වැස්‌ම සම්පූර්ණයෙන් ම ඉවත් කර ඇත. එනිසා ම දේශීය ශාක ද එහි වෙසෙන සතුන් ද තර්ජනයට ලක්‌ වී ඇති බව අමුතුවෙන් විස්‌තර කළ යුතු නො වේ. එනයින් බලන කල මහවැලියෙන් ජලය සපයන ප්‍රදේශවල ද මෙතෙක්‌ සැලකිය යුතු ලෙස පාරිසරික වෙනස්‌කම් සිදු විය යුතු ය. ලැබෙන හා මෙතෙක්‌ ලද ප්‍රතිලාභ, කළ වියදම හා සැසඳීමේ දී මේ ව්‍යාපෘතිය කෙතරම් සාර්ථක ද යන්න ගැටලුවකි. කෙසේ වෙතත් මහවැලිය ව්‍යාපාරය පිළිබඳව පශ්චාත් සංවර්ධන පාරිසරික වාර්තාවක්‌ හෝ සැකසීම සුදුසු බව අප ගේ හැඟීමයි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව
2015.06.29

පැරැණි ලක්‌වාසීහු භූ සහ ඛනිජ සම්පත් පිළිබඳව බොහෝ දැනුවත් වූවෝ වෙති. එම දැනුම ප්‍රාග් ඓතිහාසික යුගයන් දක්‌වා විහිදෙන බව මෙරටෙහි කරන ලද පුරාවිද්‍යා කැණීම්වලින් පැහැදිලි වෙයි. පසුගිය සතියෙක මා විදුපත් ඉරුවෙහි සඳහන් කළ අලවල පොත්ගුල් ලෙනෙහි සිදු කරන ලද කැණීමෙන් හමු වූ ද්‍රව්‍ය අතර මැග්නටයිට්‌, හෙමටයිට්‌ සහ මිනිරන් ඛනිජ වේ. මැග්නටයිට්‌ සහ හෙමටයිට්‌ යනු යකඩ ඔක්‌සයිඩ වේ. මැග්නටයිට්‌ ඛනිජයට කාන්දම්වලට ආකර්ෂණය වීමේ සුවිශේෂී හැකියාව ඇති අතර, හෙමටයිට්‌ එවැනි ගුණයක්‌ පෙන්වන්නේ නැත. මැග්නටයිට්‌ ප්‍රාථමිකව බිහි වන ඛනිජයක්‌ වන අතර හෙමටයිට්‌ බොහෝ විට බිහි වන්නේ ජීර්ණයේ ප්‍රතිඵලයක්‌ ලෙස ද්විතීයික ව ය. වැස්‌සකට පසු ජලය ගලා ගිය මාර්ගයේ සමහර ස්‌ථානවල කළු පැහැති වැල්ලක්‌ ඔබ දැක ඇති බවට නොඅනුමාන ය. කාන්දම් කැබැල්ලක්‌ ගෙන එම වැල්ලට ආසන්නයේ ඉහළින් රඳවා තැබීමේ දී එයට ආකර්ෂණය වන යම් කළු වැල්ලක්‌ ද වෙයි ද එය මැග්නටයිට්‌වලින් සමන්විත වේ. එහෙත් සමහර කළු පැහැති වැලි එසේ ආකර්ෂණය නො වේ. ඒවා බොහෝ විට මිනිරන් හෝ බයෝටයිට්‌ නම් වූ මයිකා (නැත හොත් තලාතු මිනිරන්) වේ. මේ දෙකෙන් මිනිරන් හඳුනාගැනීම ඉතා පහසු වේ. කළු පැහැය අතෙහි හෝ සුදු පැහැති කඩදාසියක තැවරෙන්නේ නම් ඒ මිනිරන් වේ.

පොත්ගුල් ලෙනෙහි විසූ ආදිවාසීන් විසින් මෙවැනි වර්ණ ඇති කරන ඛනිජ භාවිත කරන ලද්දේ කුමක්‌ සඳහා දැයි විමසා බැලීමේ දී ඒ යම් යම් සංකේත මගින් අදහස්‌ හුවමාරු කරගැනීමට ද, එමෙන් ම ඔවුන් ගේ යාතු කර්මවල දී හිස්‌ කබල් ආදිය පැහැ ගැන්වීමට ද, තම තමන් ගේ ශරීර පැහැගැන්වීමට ද විය හැක. කෙසේ වෙතත් මේ ඛනිජ ගලක ඉලීමෙන් කදිමට පැහැයන් සාදාගත හැකි බව ඔවුන් දැන සිටීම ඇත්තට ම විස්‌මයජනක ය. විශේෂයෙන් ම රතු පැහැය සාදාගැනීමට මැග්නටයිට්‌ හෝ හෙමටයිට්‌, වතුර බිඳක්‌ දමා, ගලෙහි උරච්චි කළ යුතු ය. මේ රතු පැහැයට හේතු වන්නේ එහි රසායනය යකඩ ඔක්‌සයිඩය ලෙස පැවතීමයි. පුරාවිද්‍යාඥයන් "රතු ගුරුගල්" ලෙස හදුන්වන්නේ ද යකඩ ඔක්‌සයිඩය අඩංගු අර්ධ ලෙස ජීර්ණය වූ පාෂාණ කැබැලි ය. එහි බොහෝ විට වැඩි ප්‍රමාණයක්‌ කෙයෝලින් නම් වූ මැට්‌ට පවතී. එනිසා ඉතා පහසුවෙන් තවත් යමක්‌ මත තැවරිය හැකි ය.

ලෝකය බිහි වීමේ දී ද පළමුව මුහුදු පත්ලෙහි අවසාදනය වූ ලෝහ ඛනිජය වන්නේ ද යකඩයි. සාගර සූපයේ මුලින් ම වූ රසායනයන් ගේ එක්‌ සංඝටකයක්‌ වන්නේ "මූලද්‍රව්‍ය යකඩ" ය. ඔක්‌සිජන් රහිත එනම් ඔක්‌සිජනීහෘත තත්ත්ව යටතේ වූ පෘථිවියෙහි මූලික ජීවින් තම ආහාර නිෂ්පාදනය කරගත්තේ රසාසංශ්ලේෂණයෙනි. එහෙත් කලක දී ප්‍රභාසංශ්ලේෂකයන් බිහි වී වායුගෝලයට ඔක්‌සිජන් මුදාහරින්නට විය. එහෙත් මුදා හළ මේ ඔක්‌සිජන් සියල්ල මූලද්‍රව්‍ය යකඩ ඔක්‌සිකරණයට වැය වූ අතර යකඩ ඔක්‌සයිඩ ලෙස මේවා මුහුදු පතුලේ අනෙකුත් අවසාදිතත් සමග තැන්පත් වී රතු පැහැති Ñ"ස්‌ථරමය යකඩ නිධි" සාදන ලදි. සාගරයේ වූ සියලු ම යකඩ ඔක්‌සිකරණය වීමෙන් අනතුරුව වායුගෝලයට ඔක්‌සිජන් එක්‌ වන්නට විය. එය පෘථිවියෙහි සිදු වූ මහා වෙනසක මූලාරම්භය විය. තැන්පත් වූ යකඩ ඔක්‌සයිඩ සහිත අවසාදිත පසු කාලීනව විපරීතකරණයෙන් යකඩ අඩංගු ඛනිජ සහිත පාෂාණ බවට පත් වූ අතර සමහර මහාද්වීපවල අද ද එම පාෂාණ දැකිය හැකි වේ. ශ්‍රී ලාංකේය භුමි භාගය ද සමන්විත වන්නේ ප්‍රොaටෙරෝසොයික්‌ යුගයේ ඇති වූ ලොව පැරැණි ම පාෂාණ තට්‌ටුවකින් බැවින් සමහර විටෙක එලෙස ඇති වූ යකඩ ඛනිජ සහිත පාෂාණ හමු වීමේ සම්භාවිතාවක්‌ නැත්තේ නො වේ. මේ සඳහා වූ පර්යේෂණ කෙරෙහි යොමු වීමට භූ විද්‍යාඥයන් හට තවමත් අවකාශය පවතී.

ඉහත සඳහන් කළ යකඩ අඩංගු ඛනිජ දෙකට අමතරව යකඩ අඩංගු තවත් ඛනිජ සමූහයක්‌ ලංකාවේ පාෂාණවල පවතී. එහෙත් මේ ඛනිජ දෙකෙහි යකඩ ප්‍රතිශතය ඉතා වැඩි ය. අනෙකුත් ඛනිජවල යකඩ පවතින්නේ සාපේක්‌ෂව සුළු වශයෙනි. එහෙත් මේ ඛනිජ ජීර්ණයේ දී ද්‍රdව්‍ය කැටායන දිය වී ඉවත් වන අතර, යකඩ වැනි කැටායන ඔක්‌සිකරණය වී ඉතිරි වේ. එය ක්‍රමයෙන් ද්විතීයික යකඩ නිධි නිර්මාණය සදහා හේතු වේ. වර්ෂා ජලයෙන් සේදී යන යකඩ ඔක්‌සයිඩ කුඩා වැලි අංශු වල රැඳී ගෝලාකාරව අවසාදනය වන අතර මෙමගින් හෙමටයිට්‌ බොරැල්ල නිර්මාණය කරයි. මේ නිසා අප රටෙහි වැඩිපුර ම දක්‌නට ලැබෙන යකඩ අඩංගු ඛනිජය වන්නේ හෙමටයිට්‌ ඛනිජයයි. මෙයට අමතරව ජලයේ ද්‍රdව්‍ය යකඩ ඛනිජය වන්නේ ගොතයිට්‌ ය. වර්ෂාපතනය අධිකව මෙන්ම සූර්යතාපය අධිකව ද ලැබෙන මෙරට තෙත් කලාපයේ හෙමටයිට්‌ සහ ගොතයිට්‌ සහිත නිධි සකස්‌ වන අතර ඒවා ලැටරයිට්‌ නැත හොත් කබොක්‌ ලෙස හැඳින්වේ. කබොක්‌ ඉතා සුසිනිදු වන අතර ඉතා පහසුවෙන් කුට්‌ටි කරගැනීමේ හැකියාව ලැබී ඇත. එනිසා ම තෙත් කලාපයේ එක කලක දී ගෙවල් තැනීම සඳහා බහුලව භාවිත කර ඇත.

ශ්‍රී ලංකාව ඉපැරැණි යකඩ තාක්‌ෂණය සදහා ලෝකයේ නම් දැරූ රටෙකි. පුරාවිද්‍යා පර්යේෂණ තුළින් ද මේ බව කදිමට ඔප්පු වී ඇත. එසේ නම් යකඩ නිස්‌සාරණය සඳහා යොදාගන්නට ඇත්තේ කවර නම් ඛනිජයක්‌ දැයි ඔබට සිතිය හැකි ද? දැනට හමු වී ඇති සහ විස්‌තර කර ඇති පර්යේෂණවලින් පැහැදිලි වන්නේ ඉතා බහුලව රටෙහි සැම ප්‍රදේශයක ම යකඩ නිස්‌සාරණය කර ඇති බවයි. මැග්නටයිට්‌ ඛනිජය රටෙහි සැම තැනක ම හමු වුවත් යකඩ නිස්‌සාරණය සදහා ලබාගත හැකි ලෙස නිධිගත වී නොමැති බව භූ විද්‍යාත්මක පර්යේෂණවලින් හෙළි වී තිබේ. එනිසා අප ගේ ඊළඟ අවධානය යොමු වන්නේ හෙමටයිට්‌වලට ය. මෙරට යකඩ නිස්‌සාරණ තාක්‌ෂණයේ වතගොත ද පිරික්‌සීමෙන් පෙනී යන්නේ හෙමටයිට්‌ සහිත නිධි යපස්‌ ලෙස යොදාගෙන ඇති බවයි. ඉතා පහසුවෙන් ලබා ගත හැකි වීම ද, රටෙහි සැම තැනක ම පැතිරී පැවතීම ද යන කරුණු සැලකිල්ලට ගෙන මෙරටෙහි ඉපැරැණි මිනිසුන් හෙමටයිට අතහැර මැග්නටයිට්‌ වෙත යොමු නො වනු ඇති බවයි මගේ හැඟීම.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ