පාෂාණ අතර සිර වූ ප්‍රාග් ජීවය
භූ පරිසරය තුළ හමු වන පැරැණි ජීවීන් ගේ පාෂාණිභූත වූ සාක්‌ෂි "ප්‍රාග් ජීව ධාතූන්" (fossil) ලෙස හැඳින්වේ. මෙවැනි බොහොමයක්‌ සාධක හමු වන්නේ භූ පරිසරයේ තිබෙන අවසාදිත පාෂාණ සහ අවසාදිත තුළ වන අතර සමහර ඒවා ධ්‍රැවාසන්න හිම තුළ සුරක්‌ෂිත වී ඇත. මේ සාධක භූ විද්‍යාඥයන් ගේ නිතැතින් ම ඇස ගැටෙන, අවධානයට යොමු වන පාෂාණමය ද්‍රව්‍ය වේ. මේ "ප්‍රාග්ජීව ධාතූන්" ගැන විද්‍යාත්මකව අධ්‍යයනය කිරීම "ප්‍රාග්ජීව ධාතු විද්‍යාව" (Paleontology) ලෙස හැඳින්වේ. භූ විද්‍යා ඉතිහාසයේ මුල් ම අධ්‍යයන කාලය දක්‌වා ම දිව යන මේ විෂය, ක්‍රිස්‌තු පූර්ව 5 වැනි සියවසේ දී "සිනොෆෙනිස්‌" (Xenophanes) නැමැත්තා තම පොත්පත්වල මේ පිළිබඳව සඳහන් කළ බව වාර්තා වේ.
භූ විද්‍යාවේ මනරම් අනු විෂයයක්‌ වන ප්‍රාග් ජීව ධාතු විද්‍යාව කිසියම් ප්‍රමාණයකට ජීව විද්‍යාව හා බැඳී පවතින අතර පසුකාලීනව "භූ ජීව විද්‍යාව" (geobiology) බිහි කිරීමට ද පුරෝගාමී වෙයි. වසර මිලියන 3800ක්‌ තරම් වූ ඈත අතීතයේ බිහි වූ අණුක ජීවය ගැන ද මානව ආරම්භය දක්‌වා වූ කාලයේ විකසනය වූ, පාෂාණ අවසාදිත සහ හිම තුළ සිර වී සැඟවී අරක්‌ෂා වූ ජීවීන් ගේ සාධක ගැන ද මේ විෂය යටතේ අධ්‍යයනය කෙරේ. මේ විෂය පුරාවිද්‍යාවෙන් වෙන් වන්නේ ඒ තුළ නූතන මානවයන් සහ ඔවුන් ගේ ක්‍රියාකාරකම් අධ්‍යයනය නො කෙරෙන බැවිනි.
"ප්‍රාග්ජීව ධාතූන්" බිහි වීමේ දී අවසාදිතවල සිර වූ මැරුණු ජීවීන් සතු මාංශමය කොටස්‌ දිය වී එම දේහය ප්‍රති ඛනිජකරණයට ලක්‌ වන අතර අවසානයේ දී එම නිසා සිලිකා, හුණු, මලකඩ වැනි රසායනික ද්‍රව්‍යයවලින් සමන්විත වේ. මේ සදහා සැලකිය යුතු කාලයක්‌ ගත වන අතර ජීවී දේහය සම්පූර්ණයෙන් ම ප්‍රතිඛනිජකරණයට ලක්‌ වේ. මෑතකාලීනව ප්‍රාග් ජීව ධාතූන් බවට පත් වෙමින් පවතින දේහයන්හි මේ ක්‍රියාවලිය සම්පූර්ණ වී නොමැත. ඒවා අර්ධ ප්‍රාග් ජීව ධාතුන් ලෙස හැඳින්වේ. හොලොසින යුගයේ බොහෝ විට මුණගැසෙන්නේ මෙවැනි අර්ධ ප්‍රාග්ජීව ධාතුන් හෝ එලෙස නො වූ සාධක වේ. සමහර විටෙක සම්පූර්ණ ජීවියා හමු නො වී ඔහු ගේ සටහන් පමණක් හමු වේ. පා සටහන්, ඔවුන් සිටි ගුල් ආදිය ද ජීවීන් සිටි බවට සාක්‌ෂි සපයන බැවින් ඒවා ද ප්‍රාග් ජීව ධාතුන් ලෙස හැඳින්වේ. සත්ත්ව දේහයන් පමණක් නො ව ශාක කොටස්‌ ද මෙලෙස ප්‍රාග්ජීව ධාතුකරණයට ලක්‌ වේ.
භූ විද්‍යාවේ දී ප්‍රාග්ජීවී ධාතුන් අවසාදිත පාෂාණවල සාපේක්‌ෂ කාල නිර්ණය සදහා යොදා ගන්නා අතර එම සාධකවල විකසනය ද විවිධත්වය ද ඛනිජකරණය සහ භූ රසායනික විකසනය අධ්‍යයනය කිරීමේ දී ද නිතැතින් ම යොදාගනී. අප කවුරුත් හොඳින් දන්නා ලියනාඩෝ ඩාවින්චි, නූතන ප්‍රාග් ජීව ධාතු විද්‍යාවේ පියා ලෙස සැලකේ. ඔහු ගොඩබිම හමු වූ ප්‍රාග් ජීව ධාතුකරණය වූ මෝර දත් අධ්‍යයනය කර එකල එම ප්‍රදේශය සාගරය වන්නට ඇති බව නිගමනය කරමින් පැරැණි පාරිසරික තත්ත්වයන් නැවත ගොඩනැගීමට උත්සාහ දැරූවෙකි.
ශ්‍රී ලංකාවේ බහුතරයක්‌ පාෂාණ විපරිත පාෂාණ වන අතර විපරිතකරණය හේතුවෙන් පවතින ප්‍රාග් ජීව ධාතුන් විනාශ වී යයි. එහෙත් මෙරට ද මේ ප්‍රාග් ජීව ධාතුන් හමු වේ. ප්‍රධාන කොට ම ප්‍රදේශ තුනක්‌ භූ විද්‍යාඥයන් අතර මේ සදහා ප්‍රචලිත ය. වසර මිලියන 230ක්‌ පමණ වූ කාලයේ එනම් ජුරාසික යුගයේ පර්ණාංග වැනි ශාකමය කොටස්‌ සහිත ප්‍රාග් ජීව ධාතුන් නිධියක්‌ තබ්බෝව ආඬිගම ප්‍රදේශයේ හමු වේ. ජුරාසික යුගයේ ගොඩබිම පැවති විශාල ජලාශයක පත්ලේ තැන්පත් වූ එකල ගොඩබිම ප්‍රමුඛ වූ ශාකමය කොටස්‌ රැගත් අවසාදිත පාෂාණිභූත වී මේ පාෂාණ නිධිය නිර්මාණය වී ඇත. ඒ අතර පුත්තලම ප්‍රදේශයෙන් පටන්ගෙන මන්නාරම ඔස්‌සේ දිවෙන පටු පාෂාණ තීරුව පුනරින් සහ යාපනය ප්‍රදේශය පුරා පැතිරී යන අතර එම පාෂාණ තීරුව මයෝසින යුගයේ (වසර මිලියන 30ක්‌ පමණ පැරණි ය) බිහි වූ අවසාදිත පාෂාණයක්‌ වන "හුණුගල්" ලෙස හැඳින්වේ. ශ්‍රී ලංකාව සහ ඉන්දියාව කාවරි ෙද්‍රdaණිය ඔස්‌සේ වෙන් වී යන අතරේ තැන්පත් වූ හුණු පාෂාණිභූත වී මේ පාෂාණය නිර්මාණය වී ඇත. එනිසා ම ඒ කාලයේ මුහුදේ විසූ විවිධ බෙල්ලන් ගේ ප්‍රාග් ජීව ධාතුකරණය වූ කවච විශාල වශයෙන් හමු වන අතර මේ ප්‍රදේශ ප්‍රාග් ජීව ධාතුන් අධ්‍යයනය කරන භූ විද්‍යාඥයන්ට කදිම තෝතැන්නකි. එයට අමතරව චාතුර්ථ අවධියේ නිර්මාණය වූ එකල වූ ක්‌ෂීරපායි සතුන් ගේ අවශේෂ රත්නපුරය ප්‍රමුඛ වූ කළුගඟ ප්‍රදේශයේ හමු වන අතර එකළ වූ අලින් ගේ ද, සිංහයන් ගේ ද, රයිනෝ සහ හිපොපොටෙමස්‌ ගේ ද අර්ධ ප්‍රාග් ජීව ධාතුන් හමු වේ.
ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රාග් ජීව ධාතුන් එතරම් විවිධත්වයක්‌ නො පෙන්වුව ද මේ සදහා උනන්දුවක්‌ දක්‌වන පුද්ගලයන්ට නම් ප්‍රමාණවත් සාධක සමූහයකි. ප්‍රාග් ජීව ධාතු විද්‍යාව, විෂයක්‌ ලෙස ශ්‍රී ලංකාවේ උගන්වන්නේ භූ විද්‍යාවේ තිඹිරිගෙය වන පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයයේ භූ විද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ පමණි.
ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ
No comments:
Post a Comment