කාබන් චක්‍රයේ පාංශු පැතිකඩ

වසන්තය නිමා කරමින් ගිම්හානය ලබන්නේ සියලු ශාකපත්‍ර වර්ණවත් කරමින්. ඒ වර්ණවත් බව ශාකපත්‍ර වල අවසානය සනිටුහන් කරන බව හිරු එළිය නොදන්නා මුත් අඛණ්ඩ හිරු රැස් දහවල පුරා ඉතා ප්‍රබලව පතිත කරන්නේ සුපුරුදු පරිදි ස්වයංපෝෂින්හට අවැසි ශක්තිය සපයමින්.  ගිම්හානය ගෙවෙද්දී එකින් එක පත්‍ර බිම ඇදහැලෙමින් නග්න පොළොව සිප ගන්නේ නැවත නැවතත් පතිත වන තම කාර්යය නිම කල සහෝදර පත්‍රයන්ගේ නවමු ගමනට සුබාසිංශන කරමින්.

ළඟ ලඟම එන ශිත කාලය ට සූදානම් වන්නාක් මෙන් එකින් එක රැස් කකා පොදි ගැසුන ශාක පත්‍ර තම දේහ වියෝජනය ආරම්ඹ කරන්නේ දෙගිඩියාවෙන්. ඇරඹි ශිත ඉරුතුවේදී මුහුණ පාන්නට සිදුවන අධික ශීතල දේහ වියෝජන ක්‍රියාවලිය බාල කරන්නට සිදු වීම එයට හේතුවයි. කෙසේ නමුත් සෙමින් සෙමින් ලිහා දමන තම දේහයේ සංකීර්ණ කාබනික සංයෝග සතු ඛණිජ ලවණ පසට එකතු වන්නට පටන් අරන්. තම අරට, ඉරටු සහ නාරටි පවා පාෂාණීභූත කරන්නට සමත් මේ සීතලෙන් නම් කිසිවෙකුට බේරෙන්නට බැහැ. බොහොමයක් සක්‍රිය ජිවීන් සීතලට බියෙන් පලා ගොසින්. නැතහොත් පාංශු තලයේ වූ බෙන සහ ගුල්වල සැඟවී නිද්‍රාශිලී වී ඇත. මේ අතර පාංශු ක්‍ෂුද්‍ර ජිවීන් පවා තම අනසක පැතුරූ රංග භුමියේ තවත් රඟන්නට සුදානම් නැහැ. නැවත වසන්තය පැමිණෙන තෙක් අලසකම ඔවුන් වෙත තම අණසක පතුරා ඇති හැඩයි.

සිසිරය අවසන් බව සෙමින් දියවෙන පාෂාණීභූත වූවාක් මෙන් වූ හිමකඳු පෙන්නුම් කරන්නට පටන් අරන්. එනිසා දැන් දැන් සරත් ඉරුතුවේ දී දිය වෙන හිම ශීතලට දෘඩ වූ ශාක දේහ මෘදු කරමින් වැගිරෙන්නට පටන් ගෙන ඇත. පරිසරය යලිත් උණුසුම් වෙන්නට පටන් ගෙන ඇත. ශිශිරතරණයේ යෙදුනෝ නැවතත් ඇසිපිය හැර, කෑම සොයන්නට පටන් ගත්තෝය. සිසිල් ජලයෙන් මෘදු වූ ශාක දේහ වියෝජනයේ ඵල පරිසරයට නිදහස් කිරීම වේගවත් කරයි. නමුත් තවමත් නිසි පරිදි යාන්ත්‍රණය සිදුනොවෙයි. ටිකෙන් ටික වැඩිවන උනුසුමත් සමග වියෝජකයන් තම ආහාර වූ සංකීරණ කාබනික සංයෝග ගිල දමන්නට පටන් ගනී.  ඔවුන් ගිල දමන ආහාර ප්‍රමාණය වැඩිවන උණුසුමත් සමග වැඩිවන්නට පටන් ගෙන ඇත. එනිසා පොදි ගැසී ගොඩ ගැසී නොඉවසිලිමත් වූ ශාක පත්‍ර ගොනු ක්‍රමයෙන් තම බර අඩුකරගන්නට පටන් ගනියි. ක්‍රමයෙන් තුනී වන මැරුණ ශාක පත්‍ර ගොනු බොහොමයක් වසන්තය ලංවත්ම තම ගමන හමාර කර ඇත. ශාක තම දිවිය සරිකර ගැනීම සඳහා හිරු එළියෙන් තිර කර ගැනීමට පසෙන් උරා ගන්නා ලද පෝෂණය මේ අයුරින් නැවත පසට ලබා දීමට කෘතඥ වූයේ අනාගත තම දරුපරපුරේ පැවැත්ම තහවුරු කරමිනි.

නව පත්‍ර දළුලමින් ලිය ලන්නට පටන්ගන්නේ තමන් පසට ලබා දුන් පෝෂණය නැවත උරා ගනිමින්. තෙත බරිත වූ පාංශු ඛණිකා අස්සේ රිංග රිංගා තම ලෙන්ගතුකම කියාපාන ජල බින්දු විටෙක පාංශු දේහයෙන් පෝෂණය උරා ගන්නා අතර බොහෝ දුර සිට රැගෙන ආ පෝෂක ද මුදා හරින්නට බොහෝ කැමති හැඩයි. පාංශු දේහයේ යාවජීව ක්ෂුද්‍ර ජීවියෝ ඔක්සිජන් ඇතිවිට ද නැති විටද කෙසේ හෝ පසට අවැසි අංගාර අංශු ද ඛණිජ ද නිදහස් කරන්නට බොහෝ කැමැත්තෝය. එනිසා කවර පරිසරයක් ඇති වුවද නිදහස් පාංශු පෝෂණකාරක මාර්ගය පෑදී ඇත. ඔක්සිජන් හා මුසුවූ අංගාර අංශු  වාතයට මුසුවන්නේ පූටීකා තුලින් නැවත ශාක දේහ ගත වන්නට පෙරුම් පුරමින්. සූර්ය රස්මිය විඳ ගන්නා ශාක පත්‍ර උරා ගත්තා වූ ඔක්සිකරණය වූ අංගාර අංශු තෙත බරිතව ශක්තිව ගබඩා කරයි. ප්‍රභාසංස්ලේෂණයේ අරුමය ශක්තියේ මූලික අංශු බවට පෙරලෙන්නේ ශක්ති ප්‍රවාහක කාබනිකයන් පත්‍ර තුල ඇතිකරමින්. එයයි විශ්මය වන්නේ. නැවත නැවතත් නිදහස් ව සැරි සැරූ අංගාර අංශු දැන් නොසිතනා ලෙස සංකීර්ණ කාබනිකයන් බවට පත් වී ශාක මූලයන් ගේත්, කදේත්, ඵල තුලත් ගබඩා වෙයි.  

වැඩීමට අවැසි ආහාර සරලත්වයට පත් වන්නේ ශාක තුල වූ සෛල මූලිකයන් තුලමය. ගබඩා වූ ශක්තිය පැණි රසැති අපූරු ඵල ලෙසයි ශාක එළිදක්වන්නේ. ප්‍රාථමික ශාකභක්ෂකයෝ ඵල තුල ද පත්‍ර තුල ද මූලයන් තුල ද ගබඩා වූ ශක්තිය උරා ගන්නට සැදී පැහැදී සිටී. සරලත්වයට ප්‍රිය කාබනික සංකීර්ණයෝ නැවතත් බිඳ හෙලෙන්නේ සෛල තුල වූ ශක්ති නිෂ්පාදකාගාරය තුළ දී යි. අවසන නැවතත් ඔක්සිකරණය වූ අංගාර අංශු වාතයට නිදහස වෙයි.  

දැන් දැන් වායුගෝලයේ  වැඩිවන ඔක්සිකරණය වූ අංගාර අංශු වලට හේතුව වන්නේ සොබාවිකත්වය පමණක් ම නොවේ. වසර මිලියන ගණනාවක් තිස්සේ භූ ගැබේ ගැඹුරේ තැන්පත්ව පාෂාණීභූත වූ අංගාර නිධි කැන පිරිපහදු කොට යාන්ත්‍රිකයන්ගේ ශක්තිය උදෙසා භාවිතය ට පෙළඹෙන්නේ දැන් දශක ගණනාවක සිට ය. තව දුරටත් ශක්තිය අරුමයක් නොවීම නිසා යාන්ත්‍රික නිපැදවීම් වර්ධනය වී සොබාවිකත්වයෙන් ඔබ්බට මානව පරිසරය පත් වී ඇත. හිරුගේ තාපය උරාගත් ඔක්සිකරණය වූ අංගාර අංශු වායුගෝලීය උෂ්ණත්වය ද එනිසා ම සමස්ථ පරිසරයේ උෂ්ණත්වය ද වැඩි කරයි. ධ්‍රැවගෝලයේ ශිත කඳු දියකරමින් සාගරවල ට එක්වන ජලය හිරුගේ තාපය උරා ඉදිමෙන්නේ තව තවත් සාගර ජල මට්ටම උඩට ඔසවමින්.  

වර්ෂාවෙන් ද තාපයෙන් ද අනූන වූ මධ්‍ය රේඛාගත ප්‍රදේශ වල තත්වය බොහෝ භයානක ය. වර්ෂා ජලයේ දිය වන ඔක්සිකරණය වූ අංගාර අංශු එහි අම්ල රස වැඩිකර යි. තිරුවානා සහ පූර්වජ මැටි ඛණිජ ජීර්ණය කඩිනම් කරන්නට මේ වෙනස බොහෝ සමත්ය. ඝන පාෂණ මෘදු කරමින් ලිහිල් පස් තට්ටු බිහි වීම එනිසා වේගවත් වී ඇත. සර්වකාලීන යැයි සිතු බොහෝ දේ මෙනිසා වියුක්ත වී ඇත. එම වියුක්තයන්ගේ දාම පසු ක්‍රියා නොසිතු විරූ ලෙස වර්ධනය වී ඇත. සොබාවික පරිසරය යැයි සිතු සම්මතය අද වන විට වෙනස්වැ ඇත. සම්මත සොබාවිකත්වයෙන් වියුක්ත වූ මානවයා තම බුද්ධිය අන්ධ ලෙස භාවිතා කිරීමේද ප්‍රතිඵල සැමටම භුක්ති විඳින්නට සිදු වෙයි.          

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව

25.11.2015

කැලණි ගඟ සබරගොමුව සරුසාර කරන එක්‌ ජල සම්පතකි. ඔබ අප සැවොම හොඳින් දන්නා පරිදි කුඩා ජල දහරක්‌ ලෙස ශ්‍රීපාද අඩවියෙන් පටන් ගන්නා මේ ගංගාවේ මුල් අවස්‌ථාව සීත ගඟුලයි. නමේ හැටියට ම සීතල වතුර පිරි මේ ජල දහර ශ්‍රීපාද වන්දනාවේ යන බැතිමතුන් ගේ වෙහෙස නිවන්නට බොහෝ උපකාරී වෙයි. එලෙස සලකන මේ දිය දහරට අප ජනතාව ගෙන් නම් එතරම් හොඳ ප්‍රතිඋපකාරයක්‌ නො ලැබෙන බව ය පෙනෙන්නේ. ඒ බැතිමතුන් රැගෙන යන ආහාර සහ පොලිතින් ඇතුළු අප ද්‍රව්‍ය කිසිදු වග විභාගයක්‌ නොමැති ව එයට අතහරින බැවිනි. ශ්‍රී ලංකාවේ, පටන් ගැන්මේ පටන් ම දූෂණයට ලක්‌ වන ගංගාවලට කැලණි ගඟ ද හොඳ උදාහරණයකි.

අද සිට තවත් මාසයකින් එනම් ලබන දෙසැම්බරයේ පසළොස්‌වක දින මෙවරත් ශ්‍රීපාද වන්දනාව පටන් ගැනීමට නියමිත ය. මාස පහක පමණ කාලයක්‌ පුරා දිවෙන මේ වන්දනා මුරය අවසන් වන විට අවට පරිසරය බොහෝ දූෂණය වෙයි. බොහෝ දෙනකු මෙවර වන්දනාව සදහා දැනටමත් සැලසුම් සකස්‌ කර තිබෙනවා ඇත. ඒ අතර කෝඩුකාරයෝ ද පළපුරුදු ඇත්තෝ ද වෙති. පසුගිය වාරවල ඔබ කෙසේ ශ්‍රීපාදය වන්දනා කළ ද මෙවර නව මානයකින් යුක්‌ත ව ශ්‍රීපාද වන්දනාවට සූදානම් වන්නේ නම් ඉතා හොඳ ය. ඒ සදහා අවට පරිසරය දූෂණය නො කර තමන් ගෙන යන සියලු දෑ අතරමග නො දමා ආපසු ඒමට සිතට ගත යුතු ය. විශේෂයෙන් ම ලක්‌ෂ ගණනාවකට පානීය ජලය සපයන මේ දිය දහර දූෂණය නො කරන්නට වගබලාගත යුතු ය. සපයා ඇති පහසුකම්වලින් තෘප්ත ව ඔබ අප මෙන්ම වූ තවත් සිය දහස්‌ ගණනකට තම අභිලාෂයන් සපුරාගැනීමට අවස්‌ථාව සැලැස්‌වීමට මෙවර සිතට ගන්නේ නම් ඔබ සැබෑ බැතිමතකු වනවා නොඅනුමාන ය.

සීත ගඟුලෙන් පටන් ගන්නා මේ දිය දහර අවට නිම්නවලින් ගලා යන දිය දහරා ද එකතු කරමින් කැලණි ගඟ බවට පත් වන අතර වේගවත් බැස්‌මක්‌ ඔස්‌සේ විශාල ජල කඳක්‌ රැගෙන එයි. වේගවත් බැස්‌ම ද සමගින් තැනින් තැන පවතින විශාල ඇලි අපූරු දිය ඇලි නිර්මාණය කරන අතර එය මනරම් සංචාරක ස්‌ථාන බිහි කිරීමට හේතු වී ඇත.

එවැන් ස්‌ථානයක්‌ වන කිතුල්ගල ප්‍රදේශයේ දී හමු වන සුවිශේෂී භූ ලක්‌ෂණ ක්‌ෂණික වේගවත් ජල පහරවල් ද ජල පොකුණු ද නිර්මාණය කිරීම හේතුවෙන් ලෝ ප්‍රකට වික්‍රමාන්විත ජල ක්‍රීඩාවක්‌ වන "ශ්වේත ජල තෙප්පම් පැදීම" කිතුල්ගල ප්‍රදේශයේ ස්‌ථානගත වී ඇත. පරිසරයේ ස්‌වාභාවික පිහිටීම මේ ප්‍රදේශයේ ජනතාවට ධන උල්පතක්‌ පාදා දුන්න ද එම ස්‌වාභාවික සම්පත් රැකගැනීමට එම ප්‍රදේශවාසීන් තුළ ඇත්තේ ඉතා අඩු සැලකිල්ලක්‌ බව කණගාටුවෙන් වුව ද පැවසිය යුතු ය.

සංචාරකයන් ගේ පැමිණීම නව හෝටල් සහ අවන්හල් බිහි වීමට හේතු වුව ද එමගින් කැලණි ගඟේ සිදු වන දූෂණ නම් බහුල ය. හතු පිපෙන්නාක්‌ මෙන් මේ හේතුවෙන් දිනෙන් දින වැඩි වන ඉදිකිරීම් ද ක්‍රමානුකූල නැති බව පසුගිය දිනෙක අප කළ සමීක්‌ෂණයක දී ඉතා හොඳින් ගම්‍ය විය. ගඟ ද ඒ අවට රක්‌ෂිතය ද ආක්‍රමණය කරමින් සමහර ඉදිකිරීම් සිදු කර ඇති අතර ඒවා ගඟෙහි නිදහස්‌ ගලනයට බාධාවක්‌ වී ඇති බව බුද්ධියක්‌ ඇත්තකුට හොඳින් වැටහිය යුතු ය. මුදල් සහ බලය පමණක්‌ ම මූලික කරගෙන මෙවැනි සුන්දර ස්‌ථාන මේ ආකාරයට විනාශ වී යැමට ඉඩ දෙන බව හොඳින් පැහැදිලි ය. සංචාරක කර්මාන්තය රටෙහි ආර්ථික දියුණුවට කොතරම් වැදගත් වුව ද එමගින් පරිසරය ද සංස්‌කෘතිය ද අභියෝගයට ලක්‌ කරන බව පෙනී යන කරුණකි. මේ ප්‍රදේශයේ දරුවන් ගේ අධ්‍යාපන තත්ත්වය ක්‍රමයෙන් කඩා වැටෙන බව ද හොඳින් පෙනී යයි. බොහොමයක්‌ පිරිමි දරුවන් පාසල් යැම අතහැර පහසුවෙන් මුදල් සෙවිය හැකි "ජල ක්‍රීඩා" ප්‍රමුඛ සංචාරක කර්මාන්තයට යොමු වී ඇත. රටෙහි අනාගතය ද කැලණි ගඟෙහි අනාගතය ද විනාශ වන්නේ මේ ආකාරයට ය.

කැලණි ගඟෙහි වූ ගැඹුරු බැස්‌ම හේතුවෙන් වේගවත් ව ගලා යන ජලය යටියන්තොටට නුදුරෙන් වූ ඉහත්තාවේ දී සන්සුන් වන්නට පටන්ගනී. වේගයෙන් රැගෙන ආ ගංගාවේ අවසාදිත ඉවුර දෙකෙළවරේ තැන්පත් කරමින් දෙපස පෝෂණය කරයි. එහෙත් දශකයකට අධික කාලයක්‌ තිස්‌සේ ගංවතුර පිටාර නො දමන්නේ ගඟෙහි ගැඹුර වැඩි වූ බැවිනි. ගඟෙහි ගැඹුර වැඩි වූයේ ස්‌වාභාවිකව නම් නො වේ. ඒ ද මිනිසා ගේ ක්‍රියාකාරකමක්‌ හේතුවෙනි. ගොඩනැගිලි ඉදි කිරීම සදහා අවශ්‍ය වූ වැලි සැපයීම වෙනුවන් වසර සිය දහස්‌ ගණනක්‌ තිස්‌සේ තැන්පත් වූ වැලි සම්පත ඉතා සුළු කලෙකින් ගොඩ දැමීම මෙයට ප්‍රධාන හේතුවයි. ඉතා කෙටි කලකින් වැඩි වූ ගැඹුර ගඟෙහි දෙපස ඉවුර කඩා වැටෙන්න ද භූගත ජල නිධි වියළන්නට ද හේතු වී ඇත. ගඟ පත්ලේ වූ වැලි නිධි ගොඩ දැමීම තවත් ව්‍යසනයකට හේතු වෙයි. ඒ හංවැල්ල ප්‍රදේශයේ සිට ගඟ ක්‍රමයෙන් මුහුදු මට්‌ටමට වඩා පහත් වීමයි. එය ගඟෙහි නිදහස්‌ ගලනයට බාධාවක්‌ වන අතර මුහුදු ජලය ගඟ තුළට ගෙන ඒමට හේතු වේ. මුහුදු ජලය මිශ්‍ර වීමෙන් ජලයෙහි රසායනය වෙනස්‌ වන අතර එම නිසා ජලජ ජීවීන් නිසැකව ම අනතුරට පත් වේ. ඔවුන් ගේ බිත්තර ද පැටවුන් ද විනාශ වීම හේතු කොටගෙන වටිනා ජලජ පරිසර පද්ධතියක පැවැත්ම බිඳ වැටේ. මුහුදු ජීවීන් ගේ ආක්‍රමණ ද මේ සදහා හේතු වේ. නාගරීකරණයේ ප්‍රතිඵල ඉතා ප්‍රබලව අත්විදින්නේ කැලණි ගඟයි. කොළඹ හා ඒ තදාසන්නයේ වූ කර්මාන්ත ශාලා තම අපද්‍රව්‍ය බොහොමයක්‌ බැහැර කරන්නේ කැලණි ගඟට ය.

ශ්‍රී ලංකාවේ ජල සම්පත රැකගැනීම කෙරෙහි ඇත්තේ ඉතා අඩු උනන්දුවක්‌ බව ඒ හා සබැඳි අනේකවිධ ක්‍රියාකාරකම් විශ්ලේෂණය කිරීමෙන් මනාව පැහැදිලි වේ.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

භූ විද්‍යාව යනු කුමක්‌ ද ?

04.11.2015

පෘථිවියේ ආරම්භය, අතීත පැවැත්ම සහ ව්‍යqහය ගැන සිදු කරන විද්‍යාත්මක අධ්‍යයනය භූ විද්‍යාවයි. එහි දී අප හොඳින් ම දන්නා ජලගෝලය, වායුගෝලය සහ ශිලාගෝලය අතර ඇත්තා වූ අන්තර් සම්බන්ධතා, ඛනිජ සහ පාෂාණ, ප්‍රාග් ජීව ධාතුන්, මැණික්‌, ඛනිජ තෙල් සහ වායූන්, වැස්‌ස සහ ජල සම්පත්, ගිනිකඳු පිපිරීම්, පා වන මහාද්වීප, භූ කම්පන, නාය යැම් සහ සුනාමි වැනි අනතුරු, පාංශු ඛාදනය සහ ජීරණය වැනි ක්‍රිsයාකාරකම් යනාදී විෂය ඉසව් රැසක්‌ අධ්‍යයනය කෙරේ. එපමණක්‌ නො ව විශ්වයේ පවත්නා භෘතික වස්‌තූන් පිළිබඳව ද ඒවායේ ක්‍රියාකාරීත්වය පිළිබඳව ද මේ විෂය ක්‌ෂේත්‍රය තුළින් සාකච්ඡා කරනු ලබයි. ඉතා පුළුල් පරාසයක්‌ පුරා පැතිරී යන මේ විෂයය, රසායන විද්‍යාව, ජීව විද්‍යාව භෘතික විද්‍යාව යනාදී අනෙකුත් මූලික විෂයන් සමග ද සම්බන්ධකම් පවත්වයි

පෘථිවියෙහි භූ විද්‍යාත්මක පසුබිම

පෘථිවිය ඇතුළු මේ විශ්වයේ පවතින ග්‍රහ වස්‌තූන් නිර්මාණය වී ඇත්තේ ඛනිජවලිනි. ඛනිජ රැසක එකතුවක්‌ පාෂාණ නිර්මාණය කිරීමට හේතු වේ. එක්‌ ඛනිජයකින් පමණක්‌ නිර්මාණය වූ පාෂාණ ද නැත්තේ නො වේ. පෘථිවියෙහි දැනට හඳුනාගත් ඛනිජ වර්ග 3000ක්‌ පමණ ඇති මුත් පාෂාණ නිර්මාණයට දායක වන්නේ ඉන් අතළොස්‌සක්‌ පමණි. පෘථිවියෙහි ඇති බොහොමයක්‌ පාෂාණ සිලිකා (SiO₂) මූලික කරගත් රසායනයකින් හෙබි පාෂාණ වේ.

පෘථිවියෙහි හරස්‌කඩක ප්‍රධාන කලාප තුනක්‌ හඳුනාගත හැකි ය. රවුම් අලිපේර ගෙඩියක හරස්‌කඩක්‌ සිතෙහි මවාගන්න. එහි පිටතින් ම වූ තුනී ලෙල්ල පෘථිවියෙහි "කබොල" වේ. එයට ඇතුළතින් වූ කෑමට ගන්නා මදය පෘථිවියෙහි "ප්‍රාවරණය"යි. ඇතුළෙන් ම වූ අලි පේර ගෙඩියේ බීජය පෘථිවියෙහි "හරය" ලෙස හැඳින්විය හැකි ය. පෘථිවි පෘෂ්ඨයේ සිට මධ්‍යයට යත් ම පාෂාණවල ඝනත්වය වැඩි වන්නේ ඝනත්වයෙන් වැඩි ඛනිජවලින් මේ අභ්‍යන්තර පාෂාණ නිර්මාණය වී තිබීම නිසා ය. එපමණක්‌ නො වේ. අභ්‍යන්තරයට යත් ම උෂ්ණත්වය ද පීඩනය ද ක්‍රමිකව වර්ධනය වේ. එය යම් යම් ගැඹුරු මට්‌ටම්වල දී පාෂාණ ද්‍රව බවට පත් කිරීමට තරම් හේතු වේ. කබොලෙහි වූ පාෂාණ වියළි මඩ තට්‌ටු පිපිරෙන්නා සේ කැබැලි වී පවතී. ඒ හේතුවෙන් ද යටින් වූ ද්‍රව පාෂාණ ස්‌තර හේතුවෙන් ද ගතික (ඔබ මොබ චලනය වන) කබොලක්‌ නිර්මාණය වේ. එය පා වන මහාද්වීප ඇති කරන්නටත්, ඒ නිසා භූ කම්පන සහ ගිනිකඳු නිර්මාණය කරන්නටත් හේතු වී ඇත.

ලෝකයේ පාෂාණ නිර්මාණය කරන මූලික ම ක්‍රියාදාමය වන්නේ ආග්නේය ක්‍රියාවලියයි. ගිනිකඳු නිර්මාණය වන්නේ මේ හේතුවෙනි. එහි දී ද්‍රව වූ පාෂාණ නැත හොත් මැග්මා හෝ ලාවාවලින් පාෂාණ නිර්මාණය වේ. පෘථිවියෙහි මුලින් ම පාෂාණ බිහි වන්නේ මේ ක්‍රියාදාමයෙනි. අනෙකුත් ක්‍රියාදාමයන් වන විපරීතකරණයෙන් සහ අවසාදිතකරණයෙන් සිදු වන්නේ ද්විතීයක පාෂාණ බිහි වීමයි. කලක දී මේ ද්විතීයික පාෂාණ පෘථිවි අභ්‍යන්තරයට ගිලා බසිමින් නැවත ද්‍රවිත පාෂාණ බවට පත් වී මැග්මා බිහි කරයි. එය නව පාෂාණ චක්‍රයක ඇරඹුමයි.

භූ විද්‍යාඥයා යනු කවරෙක්‌ ද?

භූ විද්‍යාව අධ්‍යයනය කරන්නා භූ විද්‍යාඥයෙකු ලෙස හැඳින්විය හැකි ය. ඉහත සදහන් කළ අති සුන්දර හා කුතුහලය දනවන ක්‍රියාවලීන් භූ විද්‍යාව අධ්‍යයනය කරන්නකුට මුණගැසෙයි. එපමණක්‌ නො වේ. කෙනකුට මෙලොව ජීවිතයේ දී අත්දැකීමට නො ලැබෙන සිදුවීම්වලට මුහුණ දීමට ද, කෙදිනක වත් යා නොහැකි ස්‌ථානවලට යැමට ද භූ විද්‍යාඥයකුට හැකියාව ලැබේ. අත්දැකීම් බහුල භූ විද්‍යාඥයා පෘථිවියේ බොහෝ ස්‌ථාන නිරීක්‌ෂණය කළ තැනැත්තෙකි. එනිසා ම කිසියම් ප්‍රදේශයක ඇත්තා වූ ඛනිජ ද, පස ද, පාෂාණ ද ඔහු ඉතා හොඳින් හඳුනයි. "ඇවිද්ද පය දහස්‌ වටී" යන කියමන සැබෑ භූ විද්‍යාඥයකුට අගනා ආදර්ශ පාඨයකි. භූ විද්‍යාඥයකුට ක්‍ෂේත්‍ර අධ්‍යයනය අනිවාර්ය අංගයක්‌ වන අතර ඔහු සිය ජීවිතයට ද එම නිසා බොහෝ අත්දැකීම් එක්‌ කරගනී.

භූ විද්‍යාවේ විකසනය

මිනිසා ගේ ආරම්භයේ සිට ඔහු තම වටපිටාව පිළිබඳව හොඳින් අවධානයෙන් සිට ඇත. එනිසා ම පරිසරයේ වූ ඛනිජ ද, පාෂාණ ද තම ජීවිතයට සම්බන්ධ කරගෙන ඇත. ප්‍රාග් ඓතිහාසික යුගයේ ජීවත් වූ මිනිසා තම ආහාර අවශ්‍යතා සපුරාගනු වස්‌ මෙවලම් නිර්මාණයේ දී භූ සම්පත් ප්‍රයෝජනයට ගෙන ඇත. දඩයම් යුගයේ දී සතුන් මැරීම සදහා ද, ආහාර සකස්‌ කරගැනීම සදහා ද අවශ්‍ය ආයුධ නිර්මාණය කරගත්තේ ඛනිජවලින් බව ඉතා හොඳින් පැහැදිලි වේ. ඔවුන් නිර්මාණය කරගත් ගල් ආයුධ සදහා යොදාගත්තේ තිරුවානා නැත හොත් ක්‌වාට්‌ස්‌ ඛනිජයන් ය. ජීර්ණ ප්‍රතිරෝධී (දිරා යැමට ඔරොත්තු දිය හැකි) මෙන්ම තියුණු දාර සහිත මෙවලම් නිර්මාණය කළ හැක්‌කේ මේ ඛනිජ මගින් බව ඔවුහු හොඳින් වටහාගෙන සිටිය හ. තම ශරීරය අලංකරණය සහ පූජාවන්වල දී හිස්‌කබල් පැහැගැන්වීම සදහා අවශ්‍ය රක්‌ත වර්ණය ඔවුන් උකහාගත්තේ මැග්නටයිට්‌ සහ හෙමටයිට්‌ නම් වූ ඛනිජ භාවිතයෙන් බව පැහැදිලි වේ. එපමණක්‌ නො වේ. භූ පුරාවිද්‍යාත්මක සාක්‌ෂිවලින් මේ සදහා මිනිරන් යොදාගෙන ඇති බවට ද සාක්‌ෂි හමු වේ. දඩයම් යුගයෙන් පසුකාලීනව විකසනය වූ කෘෂිකාර්මික යුගයේ දී පවා ඉපැරැණි මිනිසුන් තම ගොවි උපකරණ නිෂ්පාදනයට අවැසි මෙවලම් නිර්මාණයට භූ සම්පත් යොදාගත් බවට ස්‌ථිරසාර වූ සාක්‌ෂි හමු වේ. තඹ සහ යකඩ ලෝහ භාවිතය මූලික කරගත් සංස්‌කෘතීන් ලෝකයේ ඒ අනුව බිහි විය. මෙලෙස දිගින් දිගට ම භූ සම්පත් පරිහරණය මිනිසා විසින් සිදු කරන ලද බවට නොයෙක්‌ තතු ගෙන හැර පෑ හැකි ය. අතීතයේ සිට ම මිනිසා භූ සම්පත් සහ එහි ක්‍රියාවලීන් පිළිබඳව අවධානයෙන් පසු වූ බව මෙයින් පැහැදිලි වේ.

පසුව ඇති වූ බුද්ධිමය විප්ලවයත් සමග විද්වතුන් සහ දාර්ශනිකයන් මේ පිළිබඳව ගැඹුරෙන් හදාරන්නට පටන්ගෙන ඇත. ලෝකය බිහි වූයේ කෙසේ ද, ජීවය ඇති වූයේ කෙසේ ද, විශ්වය බිහි වූයේ කෙසේ ද යන්න ඔවුන් ගේ ප්‍රධාන මාතෘකා වී ඇත. අතීතයේ විසූ ගී්‍රකයන් මේ පිළිබඳව උනන්දු වූ බවට සාක්‌ෂි ඇත. ක්‍රිස්‌තු පූර්ව 4 වැනි සියවසේ විසූ අප හොඳින් දන්නා ඇරිස්‌ටෝටල් නමැති දාර්ශනිකයා පාෂාණ ජීර්ණය වැනි ක්‍රියාවලීන් පිළිබඳව යම් යම් නිරීක්‌ෂණ සිදු කළ අතර එම ක්‍රියාදාමයන් බොහෝ කාලයක්‌ ගත වන ඒවා බව ද මිනිසා ගේ ආයු කාලයෙන් ඔබ්බට යන බව ද පවසා ඇත. ඔහු ගේ ගෝලයකු වූ තියෝප්‍රස්‌ටස්‌ නැමැත්තා ඛනිජ පිළිබඳව අධ්‍යයනයන් සිදු කර ඇති අතර ඒවායේ භෞතික ගුණාංග පදනම් කරගනිමින් ප්‍රාථමික මට්‌ටමේ වර්ගීකරණයක්‌ ද ඉදිරිපත් කළේ ය. පාෂාණ පිළිබඳව ද ඔහු අධ්‍යයනය කර ඇති අතර කිරිගරුඬ සහ හුණුගල් පිළිබඳව ද ඔහු ගේ පර්යේෂණවල සදහන් කර ඇත. රෝමානු කාලයේ දී "ප්ලිනි" නම් විද්‍යාඥයා ඛනිජවල ස්‌ඵටික ස්‌වරූපය පිළිබඳව අධ්‍යයනයන් සිදු කර ඇති අතර මනා ලෙස දියමන්තිවල හැඩය හඳුනාගෙන ඇත්තේ ය. ඔහු ඇම්බර්, නම් වූ ඛනිජය බිහි වන ආකාරය ඉතා පැහැදිලිව විස්‌තර කර තිබේ. මෑත කාලයේ බිහි වූ "ජුරාසික්‌ පාක්‌" නම් වූ අපූරු සිනමා කෘතියේ ඩයිනොසෝරයන් බිහි කරන්නට හේතු වන්නේ මේ ඇම්බර් නම් වූ ශාක රෙසිනයේ සිර වූ මදුරුවා ගේ ප්‍රාග් ජීව ධාතුවෙන් ලබාගන්නා ජාන බව එය නැරඹවා නම් ඔබේ මතකයට නැෙගනු ඇත.

පර්සියානු ජාතික "ඉබන් සිනා" නම් වූ විද්‍යාඥයා තමා පළ කළ පොතක කඳු නිර්මාණය වන්නේ කෙසේ ද යන්න විස්‌තර කර ඇති අතර ජල චක්‍රයේ පැවැත්මට මේ කඳු පන්ති කොපමණ වැදගත් ද යන්න සාකච්ඡා කර ඇත. ආසියානු සන්දර්භය තුළ වර්ෂ 1031 සිට 1090 දක්‌වා ජීවත් වූ චීන ජාතික "ෂෙන් කුවෝ" භූ විෂමතාව අධ්‍යයනය කළ ප්‍රථමයන් කිහිප දෙනා ගෙන් අයකු වන අතර ඔහු ගේ පර්යේෂණ අවසාදිතකරණය සහ ප්‍රාග් ජීවධාතුන් කෙරෙහි ද යොමු වී ඇත. පාෂාණිභූත වූ උණ ශාක ඇසුරෙන් ඔහු කාලගුණ විපර්යාසයන් ඇති වන්නේ කෙසේ දැයි විස්‌තර කර ඇත.

සෙසු විද්‍යා ධාරාවන් අතර භූ විද්‍යාව

17 වැනි සියවස වන විට භූ විද්‍යාව ස්‌වාභාවික විද්‍යාවන් අතර ඉතා වැදගත් තැනක්‌ හිමි කරගෙන ඇති අතර ප්‍රාග් ජීව ධාතුන් කෙරෙහි වැඩි අවධානය යොමු වී ඇති බව පෙනී යයි. 1696 දී "විලියම් විස්‌ටන්" නැමැත්තා වඩාත් ආගමික මුහුණුවරකින් අවසාදිත නිර්මාණය සහ ප්‍රාග් ජීව ධාතුන් බිහි වීම පිළිබඳව අධ්‍යයනයන් සිදු කර ඇති බව පැහැදිලි වේ. ඔහු විසින් "නව පෘථිවි සිද්ධාන්තය" ඉදිරිපත් කරන ලද්දේ මෙවන් පසුබිමක ය. ලෝකය බිහි වීම පිළිබඳව වූ ආගමික නිර්ණායකයන් සහ විද්‍යාත්මක සංකල්ප අතර ඇති වූ මතභේදාත්මක සංවාද උග්‍ර වූ මේ අවධියේ දී "නිකොලස්‌ ස්‌ටේනෝ" විසින් අවසාදිතකරණය පිළිබඳ ඉදිරිපත් කරන ලද මතය විශිෂ්ට එකක්‌ විය. එනිසා අවසාදිත ස්‌තරායනය පිළිබඳව වඩා විස්‌තරාත්මක සහ විද්‍යාත්මක අධ්‍යයනයන් සඳහා මගපෑදිණි. ඔහු ගේ මතය අනුව අවසාදිත ස්‌තර තිරස්‌ ස්‌ථර ලෙස බිහි වන අතර එක ම සංයුතියකින් තිරස්‌ ව පැතිරී යන බව කියෑවිණි. එම අධ්‍යයනයන්ට අනුව ඔහු භූ විද්‍යාවේ දී වැදගත් වන අවසාදිත පිළිබඳ සිද්ධාන්ත තුනක්‌ ඉදිරිපත් කළේ ය. "ස්‌තර අනුස්‌තර නියමය", "ප්‍රභාවි තිරස්‌ මූලධර්මය" සහ "පාර්ශ්වික සන්තතික මූලධර්මය" එම මූලධර්ම තුනයි. භූ විද්‍යාවේ දී පමණක්‌ නො ව පසු කාලීනව බිහි වූ පුරාවිද්‍යාවේ දී ද අවසාදිත අධ්‍යයනයේ දී මේ මූලධර්ම තුන මූලික පදනම වී ඇත.

දහ අට වැනි ශතවර්ෂයේ දී ඛනිජ සහ පෘථිවි කබොලෙහි සංයුතිය අධ්‍යයනය පිළිබඳව විද්‍යාඥයන් ගේ වැඩි අවධානයක්‌ යොමු වී ඇති බව පෙනී යයි. "භූ විද්‍යාව" යන වචනය මුලින් ම තම පර්යේෂණ ප්‍රකාශන සදහා යොදා මේ විෂය ප්‍රචලිත කිරීමට මූලික වූයේ "ජීන් අන්දෘ දි ලූක්‌" සහ "හොරේස්‌ බෙනඩික්‌ට්‌" නම් වූ විද්‍යාඥයන් දෙපළ ය. 1741 දී ප්‍රංශයේ ස්‌වාභාවික විද්‍යා කෞතුකාගාරයෙහි භූ විද්‍යාව ඉගැන්වීම සදහා ප්‍රථම තනතුර නිර්මාණය කරන ලද අතර එය ද භූ විද්‍යාවේ විද්‍යාත්මක පසුබිම ප්‍රචලිත කිරීමට ඉවහල් විය. ඒ ශතවර්ෂයේ අවසාන භාගය වන විට විද්‍යාඥයන් විසින් සිදු කරන ලද පර්යේෂණ හේතුවෙන් කබොලෙහි පාෂාණවල රසායනික ලක්‌ෂණ පිළිබඳව සාකච්ඡාවට බදුන් විය. එහි දී "ඒබ්‍රහම් වර්නර්" ග්‍රැනයිට්‌ සහ බැසෝල්ට්‌ පාෂාණ නිර්මාණය පිළිබඳව ඉදිරිපත් කළ න්‍යායන් වඩාත් ප්‍රමුඛ වේ. දහ අට වැනි ශතවර්ෂයේ විසූ "ඡේම්ස්‌ හටන්" නම් භූ විද්‍යාඥයා විසින් කබොලෙහි පාෂාණ බිහි වීම ගැන වර්නර් ගේ මතයට විරුද්ධ මතයක්‌ ඉදිරිපත් කරන ලද අතර එමගින් කියවුණේ මේ පාෂාණ ද්‍රව ලාවා ඝනීභවනයෙන් ඇති වූ බවයි. යමහල්කරණය නම් වූ එම භූ ක්‍රියාකාරකම පිළිබඳ වූ මතය එකල වූ ආගමික මත බිඳ දැමීමට සමත් විය. අදට ද වලංගු එම මතයත් සමග ඔහු සිදු කළ තවත් පර්යේෂණ, භූ විද්‍යාවේ නූතන විද්‍යාත්මක ස්‌ථාපිතකරණය සදහා මහත් පිටිවහලක්‌ වූ අතර එනිසා ම ඔහු නූතන භූ විද්‍යාවේ පියා ලෙස හැදින්වේ. "වර්තමානය අතීතයේ යතුර වේ" යන සංකල්පය ඉදිරිපත් කරමින් භූ විද්‍යාත්මක ඉතිහාසයේ ඔහු නො මැකෙන සටහනක්‌ තැබූ අතර භූ විද්‍යාවට අගනා වටිනා සේවයක්‌ කළ විද්‍යාඥයකු ලෙස අදට ද සිහිපත් කෙරෙයි.

19 වැනි ශතවර්ෂයේ දී ඇති වූ කාර්මික විප්ලවයත් සමග විද්‍යාඥයන් ගේ සහ ගවේෂකයන් ගේ අවධානය ඛනිජ සම්පත් වෙත යොමු වූ බව පෙනී යන කරුණකි. බ්‍රිතාන්‍යයේ පළමු භූ විද්‍යාත්මක සිතියම මේ හේතුවෙන් නිමාණය වූ අතර ඒ සදහා "විලියම් ස්‌මිත්" නැමැත්තා ගේ ගවේෂණ කටයුතු හේතු වී ඇත. "ජෝර්ඡ් කුවියර්" සහ "ඇලෙක්‌සැන්ඩර් බෝග්නියර්ට්‌" විසින් අවසාදිත පාෂාණ ගැන සිදු කරන ලද පර්යේෂණ පාෂාණ ස්‌ථරවල සාපේක්‌ෂ කාලනිර්ණය සදහා බෙහෙවින් උපකාරී වී ඇත. එය ඔවුන් සිදු කර ඇත්තේ ප්‍රාග් ජීව ධාතුන් (fossils) අධ්‍යයනයෙන් ලද සාක්‌ෂි මත පදනම් ව ය. මේ අධ්‍යයනයන් එකල වූ භූ විද්‍යාඥයන් අතර බොහෝ ප්‍රචලිත වී ඇත. මේ ශතවර්ෂයේ විසූ "ඡේම්ස්‌ ලයෙල්" නම් වූ භූ විද්‍යාඥයා විසින් ලියන ලද භූ විද්‍යාවේ මූලික සිද්ධාන්ත නම් වූ පර්යේෂණාත්මක ග්‍රන්ථය හට්‌න් ගේ භූ විද්‍යාත්මක න්‍යායන් සහ සිද්ධාන්ත නැවත සපථ කිරීමට තරම් හේතු විය. ඔහු ගේ මේ කෘතිය සදහා බ්‍රිතාන්‍යය, ප්‍රංශය, ඉතාලිය සහ ස්‌පාඤ්ඤය යන රටවල සිදු කළ භූ විද්‍යාත්මක පර්යේෂණවල සොයාගැනීම් පාදක වී ඇත.

අප කවුරුත් හොඳින් දන්නා "ජීවයේ සම්භවය" නම් වූ ලෝ ප්‍රකට පර්යේෂණාත්මක කෘතිය ඉදිරිපත් කළ "චාල්ස්‌ ඩාවින්" ද භූ විද්‍යාඥයෙකි. ඡේම්ස්‌ ලයෙල් ගේ "භූ විද්‍යාවේ මූලික සිද්ධාන්ත" නම් වූ ග්‍රන්ථය අධ්‍යයනය කළ ඔහු ගේ අවධානය ඒ කෙරෙහි යොමු වූ අතර නව මානයකින් ඔහු ඒ දෙස බැලී ය. ගොඩබිම් ඇති වීම සහ ගිලාබැසීම ද, කොරල්පර ඇති වන ආකාරය ද, ප්‍රාග් ජීව ධාතුන් ද ඔහු ගේ භූ විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ සදහා මූලික වී ඇත. මේ අධ්‍යයනයන් ද ඔහු ඉදිරිපත් කළ ජීවයේ සම්භවය, ස්‌වාභාවිකවරණය සහ පරිණාමය ගැන වූ මතයන්ට පාදක වී ඇත. මේ කාලයේ දී කැනඩාව, ඔස්‌ටේ්‍රලියාව, බ්‍රිතාන්‍යය සහ ඇමෙරිකාව භූ විද්‍යාත්මක ගවේෂණ සහ පර්යේෂණවල වැදගත්කම ආර්ථික දෘෂ්ටි කෝණයකින් බලා භූ විද්‍යාත්මක සිතියම් නිර්මාණය සදහා ආධාර ලබා දී ඇත. මේ සහයෝගය භූ විද්‍යාව විෂයෙහි ප්‍රගමනය සදහා හේතු වී ඇති බව පැහැදිලි වේ. 19 වැනි ශතවර්ෂයේ අගභාගය වන විට විකිරණශීලී මූලද්‍රව්‍ය භාවිතයෙන් පාෂාණවල වයස නිර්ණය කරන්නට හැකියාව ලැබුණු අතර පෘථිවිය නිර්මාණය වූ ආකාරය පිළිබඳව එනිසා නව කෝණයකින් බැලීමට භූ විද්‍යාඥයන්ට හැකි විය. එය කබොලෙහි වූ මහාද්වීපවල චලනය වන ආකාරය සොයා බැලීමට නව දොරටුවක්‌ විවර කළේ ය.

20 වැනි ශතවර්ෂයේ මුල් කාලයේ විසූ ගවේෂකයෙකු මෙන්ම කාලගුණ විද්‍යාඥයකු ද වූ "ඇල්ෆ්‍ර‍රඩ් වැග්නර්" මහාද්වීපවල ගතිකය (චලනය) සිදු වන්නේ කෙසේ දැයි පැහැදිලි කරමින් "මහාද්වීපික ප්ලාවිතය" නම් වූ නව භූ විද්‍යාත්මක න්‍යායක්‌ 1912 දී ලොවට ඉදිරිපත් කළේ ය. ඒ සදහා විවිධ මහාද්වීපවල තිබූ ප්‍රාග් ජීව ධාතුන් ගෙන් ලද සාක්‌ෂි ද, ග්ලැසියර චලනයෙන් පාෂාණවල සටහන් වූ සාක්‌ෂි ද ඔහු යොදාගත්තේ ය. ඔහු ගේ මතය අනුව එක්‌ කලක දී මේ මහාද්වීප පෘථිවි තලය පැන්ජියාව නම් වූ සුවිසල් ගොඩබිමක්‌ ලෙස පැවතී පසුව කැබැලි වී වෙන් වීමේ ප්‍රතිඵලය බව කියවේ. එමෙන් ම කඳු පන්ති බිහි වන ආකාරය ගැන ද එහි දී ඉදිරිපත් විණි.

1947 සිට 1960 දක්‌වා වූ කාලයේ දී විද්‍යාඥයන් සාගරික කබොල ගැන සිදු කළ පර්යේෂණ සාගරික කබොල විස්‌තාරණය වෙමින් නව සාගරික තල නිර්මාණ වන බව පැහැදිලි කළේ ය. "රොබට්‌ ඩයිට්‌ස්‌" සහ "හැරී හේස්‌" ගේ පර්යේෂණ මෙහි ලා වැඩි ප්‍රමුඛතාවක්‌ ගනී. එනිසා ම ගතික කබොල විස්‌තර කරන නව මතයක්‌ භූ තල කාරක මතය නමින් බිහි විය. භූ භෞතික ක්‍රමවේද මගින් සිදු කරන ලද පර්යේෂණ මගින් සාගරික කබොල මහාද්වීපික කබොලට වඩා අඩු ඝනත්වකින් යුක්‌ත බව සොයාගන්නා ලදී. මේ පර්යේෂණවල ප්‍රතිඵල පසුව භූ චුම්බකත්ව පර්යේෂණ සදහා මගපෑදුණු අතර ක්‍රමිකව තැන්පත් වූ සාගරික කබොලෙහි පාෂාණවල වූ චුම්බක ගුණ පෙන්වන යකඩ වැනි ඛනිජවල දිශානතිය අනුව භූ චුම්බක ක්‍ෂෙත්‍රය (උතුර-දකුණ) අතීතයේ විවිධ පැතිවලට දිශාගත වී ඇති බව භූ විද්‍යාඥයන්ට පැහැදිලි විය.

විසිවැනි ශතවර්ෂය භූ විද්‍යාවේ ශීඝ්‍ර දියුණුවක්‌ සහ ප්‍රචාරණයක්‌ ඇති වූ ශතවර්ෂයකි. සමගාමීව සිදු වූ විද්‍යාත්මක උපකරණ, සිද්ධාන්ත සහ ක්‍රමවේදවල දියුණුවත් සමග මෙය වඩාත් පහසු වී ඇත. වර්තමානය වන විට චන්ද්‍රිකා තාක්‌ෂණයේ පිහිටෙන් භූ විද්‍යාත්මක ගවේෂණ කිරීමට තරම් වූ දියුණු තත්ත්වයකට පත් වී ඇත. වඩා පෘථුල පරාසයක්‌ පුරා පැතිරෙන්නට වූ භූ විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ ග්‍රහලෝකවල භූ විද්‍යාත්මක පසුබිම අධ්‍යයනයට ද, පුරාවිද්‍යාත්මක ගැටලු විසදීමට ද, වෛද්‍ය ක්‍ෂෙත්‍රයට ද, ඉංජිනේරු ක්‍ෂෙත්‍රයට ද, අධිකරණ විද්‍යවේ දී ද ඉතා ප්‍රබල ලෙස භූවිද්‍යාව අදාළ කරගැනෙන බව නොරහසකි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව
28.09.2015
ෆොසිල ඉන්ධන සොයාගැනීමත් සමග රාත්‍රිය ආලෝකවත් වූ බව අපි සැවොම හොඳින් දනිමු. එය වඩාත් තීව්‍ර කරමින් ෆොසිල ඉන්ධන විදුලි බලාගාර බිහි වුණු අතර පසුකාලීනව එමගින් ඇති වූ පාරිසරික දූෂණය නිසා හරිත තාක්‌ෂණය කෙරෙහි අවධානය යොමු විය. විදුලි උත්පාදනයේ දී ඒ පිළිබඳව සැලකිලිමත් වෙමින් ජල විදුලි තාක්‌ෂණයෙන් විදුලිය උත්පාදනයට යොමු වූයේ පාරිසරික බලපෑම් අවම වන්නේ යෑයි උපකල්පනය කරමින් බව ඉතා මැනැවින් පෙනී යන කරුණකි. හොඳින් විපරම් කිරීමේ දී මෙරට පිළිබඳව නම් එය සත්‍යයක්‌ ද යන්න අපැහැදිලි බව පෙනී යයි. එසේ සිතීමට බොහෝ කරුණු කාරණා ඇත.

අද වන විට මෙරටෙහි බොහෝ ගංගාවල ද ඔයවල ද නිදහස්‌ ගලනයට මේ ජල විදුලි බලාගාර ව්‍යාපෘති බාධාවක්‌ වී ඇති බවට දෙස්‌ දෙවොල් තබනු අසන්නට ලැබේ. කිසියම් හෝ එවැනි ජල පහරක්‌ සැලකූ විට මුහුදට යැමට පෙර අවම දෙතුන් වතාවකට වත් එහි ජලය වේලි මගින් හරස්‌ වී බට තුළින් යෑවීමට සිදු වී ඇති බව නොරහසකි. මේ සැම අවස්‌ථාවක ම වේලි තැනීමේ දීත් අනෙකුත් යටිතල පහසුකම් ගොඩනැගීමේ දීත් නිරන්තරයෙන් ම අවට පරිසරයට හානි සිදු වේ. මේ සදහා බොහෝ උදාහරණ ඇත. ව්‍යාපෘතියේ විශාලත්වය අනුව පරිසරයට සිදු වන හානිය සමානුපාතික වන බව ද පෙනී යයි. ගංගාවේ දෙපස ඉවුරුවලට සිදු වන හානිය, ජල ප්‍රවාහන ව්‍යqහයන් තැනීමේ දී බෑවුම්වලට සිදු වන හානිය, ගංගා පත්ලට සිදු වන හානිය සහ මේ නිසා ජීවී පරිසරයට සිදු වන්නා වූ හානිය ද එමගින් පසුව ඇති වන හානි දාමය ද ගිණිය නොහැකි තරම් ය. ප්‍රදේශයට, රටට ආවේනික සත්ත්ව සහ ශාක සන්තතියට වන්නා වූ හානිය සහ එම නිසා අනාගතයේ සිදු විය හැකි පාරිසරික වෙනස්‌ වීම් තුළින් මිනිසාටත් පරිසරයටත් සිදු වන හානිය නිසි පරිදි පුරෝකථනය පවා කළ නොහැකි බව අප ගේ හැඟීමයි. කෙසේ වෙතත් සිදු වන්නා වූ හානිය අවම කිරීමට "පාරිසරික බලපෑම් වාර්තාවක්‌" කැඳවන අතර එමගින් යෝජනා කරන්නා වූ රෙකමදාරුවල නිසි පල නෙළා නො ගැනෙන බවට සජීවී උදාහරණ නොයෙක්‌ වෙයි. එම නිර්දේශයන් නිසි ලෙස නිසි කල්හි ක්‍රියාත්මක කරන්නේ නම් බොහොමයක්‌ ක්‌ෂණික පසු විපත් අවම කරගැනීමේ හැකියාව පවතී.

ජල විදුලි බලාගාර නිර්මාණය සදහා අවසර දීමේ දී සැලකිය යුතු සමහර කරුණු මගහැරී ඇති බව පැහැදිලි වෙයි. එය සිතාමතා ම සිදු කරන්නේ ද යන්න විටෙක සිතීමට තරම් කරුණු වෙයි. විශේෂයෙන් ම සමාජීය බලපෑම අධ්‍යයනය සහ විග්‍රහ කිරීම නිසි පරිදි සිදු නො වීම ක්‍රමයෙන් දාම ප්‍රතික්‍රියාවන් රැසකට හේතු විය හැකි ය. ජල පහර ප්‍රයෝජනයට ගන්නන් ගේ අවස්‌ථාවන් අහිමි වීම මූලිකව නිරීක්‌ෂණය කළ හැකි දෙයකි. ඉතා ළගින් විදුලි බලාගාර දෙකක්‌ ස්‌ථාපිත වීම මේ අවස්‌ථාව අහිමි වීමට ප්‍රධාන වන අතර ව්‍යාපෘතිය සදහා වෙන් වන කොටසෙහි එම ප්‍රදේශය ප්‍රයෝජනයට ගන්නන් සදහා ස්‌ථාන නිර්මාණය නො කිරීම ද ඒ අතර වෙයි. එයට අමතරව පාරිසරික බලපෑම් වාර්තාවෙන් එක්‌ එක්‌ ආයතන යෝජනා කරන නිර්දේශයන් එම වාර්තාවට පමණක්‌ සිමා වීම ද, වාර්තාව නිසි පරිදි ඉදිරිපත් නො කිරීම ද මෙහි දී සැලකිල්ලට ගත යුතු කරුණු වෙයි. රටක්‌ ලෙස වැඩි වන ශක්‌ති භාවිතයත් සමග අවශ්‍ය වන විදුලිය ප්‍රමාණය දැනටමත් ගණනය කිරීම් කර ඇත. ඒ සදහා තවත් ගල් අඟුරු විදුලි බලාගාර දෙකක්‌ ස්‌ථාපිත කිරීමට නියමිත ව ඇත. සියලු ම ජල පහරවල් ප්‍රයෝජනයට ගෙන ජල විදුලි උත්පාදනය කළ ද වැඩි වන ඉල්ලුමෙහි ප්‍රමාණයට සැපයුම කළ නොහැකි බව පැහැදිලි කරුණකි. එම නිසා රටක්‌ ලෙස කිසියම් අධ්‍යයනයක්‌ සිදු කොට මෙවැනි කුඩා කුඩා ජල විදුලි බලාගාර ස්‌ථාපිත කිරීම මගින් බොහොමයක්‌ ජලවහන පද්ධති සහ ඒ හා බැඳුණු පරිසර පද්ධති දූෂණය නො කොට එකවර විශාල විදුලියක්‌ නිර්මාණය කළ හැකි වෙනත් ක්‍රමවේදයක්‌ අනුගමනය කිරීම විටෙක සාර්ථක විසදුමක්‌ විය හැකි ය.

ජල විදුලි බලාගාර නිර්මාණයෙන් විදුලි උත්පාදනය මෙරටට හදුන්වා දෙන්නේ කීර්තිමත් ඉංජිනේරුවරයකු වන ඩී. ඡේ. විමලසුරේන්ද්‍ර මහතා ය. ඒ නානුඔය සහ නුවරඑළිය අතර "බ්ලැක්‌පූල්" නම් වූ ස්‌ථානයේ කුඩා ජල විදුලි බලාගාරයක්‌ නිර්මාණය කරමිනි. එය මෙරට ප්‍රථම ජල විදුලි බලාගාරය වන අතර එමගින් නුවරඑළිය නගරය ජල විදුලියෙන් බලාත්මක කරන්නට ඔහුට හැකි විය. පසුව 1918 දී ඔහු ඉදිරිපත් කළ මෙගාවොට්‌ 114.5ක්‌ ජාතික විදුලි බල පද්ධතියට එක්‌ කිරීමේ යෝජනව එවකට වූ පරිපාලනය අනුමත කරන්නේ 1932 දී වන අතර සැම දා සිදු වන්නා සේ මූලාරම්භකයා වූ ඔහු එම ව්‍යාපෘතියෙන් එළියට විසි විය. එය අතිදක්‌ෂයෙකු කලකට අහිමි වීමට හේතු වන්නේ ඔහු එයින් කලකිරීමට පත් ව එංගලන්තයට ගිය හෙයිනි.

මෙවැනි ජාතික මට්‌ටමේ ක්‍රියාකාරකම්වල දී පවා ඇති වන කෙනෙහිලිකම් නම් තවමත් සිදුවීම බුද්ධිමත් සමාජයක්‌ ලෙස අනුමත කළ නොහැක්‌කේ මෙමගින් ඇති වන පාඩුව බලපාන්නේ මුළු රටට ම හෙයිනි. මේ විදු පත් ඉරුවෙන් ම මීට ඉහත අවස්‌ථාවක දී ද සදහන් කළ පරිදි බුද්ධිගලනයට එක්‌ හේතුවක්‌ වන්නේ නිරන්තරයෙන් ම සිදු වන මෙවැනි අසාධාරණකම් බව සැවොම අවබෝධ කරගත යුතු ය.

පාරිසරික සහ තාක්‌ෂණික වාර්තා සැලකිල්ලට නො ගැනීම බොහෝ ගැටලු නිර්මාණය වීමට බලපා ඇති එක්‌ ව්‍යාපෘතියක්‌ වන්නේ උමා ඔය ව්‍යාපෘතියයි. එපමණක්‌ නො ව දක්‌ෂිණ අධිවේගී මාර්ගයෙහි ගාල්ල මාතර කොටස මෙවැනි ම හේතු නිසා ගැටලුවකට මැදි කර ඇත. කොක්‌මාදූව ප්‍රදේශයේ මාර්ගය නිර්මාණය කිරීමේ දී වම් බෑවුමෙහි කැපුම නිසි පරිදි නො කිරීම මෙයට ප්‍රධාන හේතුව වී ඇත. පෙනී යන අනෙක්‌ කරුණ නම් බෑවුම ස්‌ථාපිත කිරීමේ දී භූ විද්‍යාඥයන් ගේ සහ භූ තාක්‌ෂණඥයන් ගේ උපදෙස්‌ ලබා නො ගැනීම ද එම ප්‍රදේශය අස්‌ථායි වීමට බලපෑ තවත් කරුණක්‌ බවයි. එය එක්‌තරා ආකාරයකට මෙරට භූ විද්‍යාඥයන් ගේ භුමිකාවේ වැදගත්කම හෑල්ලුවට ලක්‌ කිරීමක්‌ බව උදක්‌ ම පැහැදිලි වේ.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව
21.09.2015


කාලගුණ විපර්යාසයන් නම් මහ ම හිසරදයකි. කෙලෙසක හෝ ඉතා දරුණු හානි සිදු කර මිනිස්‌ ජීවිත සහ දේපල අනතුරේ හෙළන්නට ඒ සමත් ය. මේ, මිනිසා ස්‌වාභාවික පරිසරය ජයගැනීම උදෙසා කළ මෙහෙයුම්වල අතුරු ප්‍රතිඵලයන් ය. සැමට ම සැම විට ම කාරුණික වූ පරිසරයට රිදවීම නම් කොහෙත් ම කළ යුත්තක්‌ නො වේ. මන්ද යත් බිත්තියක වැදී පොලා පනින්නා වූ රබර් බෝලයක්‌ සේ එහි පලවිපාක අප වෙත ම එන බැවිනි. එහෙත් තවමත් බොහෝ පිරිසක්‌ මේ බව අවබෝධ කරගෙන නොමැති බව පෙනී යයි. එසේ හෙයින් දෝ දිනෙන් දින පරිසරයට සතුරු වූ කටයුතු නිරතුරුව සිදු වෙමින් පවතී.

එහෙත් විද්‍යා ක්‌ෂේත්‍රයේ පර්යේෂකයෝ මේ පිළිබඳව අවදියෙනි. ඔවුහු වර්තමානයේ සිදු වන්නා වූ පාරිසරික වෙනස්‌කම් මොනවා ද යන්න ග්‍රහණය කරගනිමින් තම පර්යේෂණ සිදු කරති. එසේ පර්යේෂණ සිදු කළ පර්යේෂකයන් ගේ සොයාගැනීම් පිළිබඳ වූ කදිම විද්‍යාත්මක සාකච්ඡාවක්‌ පසුගිය සතියේ පැවැත්විණි. එය "හරිත අනාගතයක්‌ උදෙසා දැනුම් හුවමාරු කිරීම" තේමාව වූ විද්‍යාත්මක ශාස්‌ත්‍රීය සම්මන්ත්‍රණයකි. ජයවර්ධනපුර විශ්ව විද්‍යාලයයේ "වන හා පරිසර විද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව" මගින් මෙය සංවිධානය කර තිබිණි. මේ මාසයේ 16 සහ 17 වැනි දිනවල පැවැති මේ විද්‍යාත්මක සම්මන්ත්‍රණයට ලංකාවේ සියලු ම විශ්වවිද්‍යාලවල ද, බොහොමයක්‌ රාජ්‍ය ආයතනවල ද, පෞද්ගලික ආයතනවල ද නියෝජිතයෝ තම පර්යේෂණ හා ඒවායේ ප්‍රතිඵල ඉදිරිපත් කළ හ. එමෙන්ම ඉන්දියාව වැනි රටවලින් ද පර්යේෂකයන් මෙයට සහභාගී වීම කැපී පෙනෙන සිද්ධියකි. විසිවැනි වතාවට පැවැත්වූ මේ විද්‍යාත්මක සැසිය සංවිධානය කිරීම සදහා ඇපකැප වී මෙවැනි අවස්‌ථාවක්‌ පර්යේෂකයන්ට ලබා දීම පිළිබඳව එම දෙපාර්තමේන්තුවේ පීඨාධිපති මහාචාර්ය ප්‍රශාන්ති ගුණවර්ධන මහත්මියට ද, ජ්‍යෙෂ්ඨ මහාචාර්ය හේමන්ති රණසිංහ මහත්මියට, ජ්‍යෙෂ්ඨ මහාචාර්ය හිරාන් අමරසේකර මහතාට සහ ආචාර්ය දහම් ජයවර්ධන මහතාට ද බෙහෙවින් ම ස්‌තුතිවන්ත විය යුතු ය.

මෙවැනි විද්‍යාත්මක සැසි පැවැත්වීම ඉතා වැදගත් වන්නේ ආධුනික පර්යේෂකයන්ට ය. ඒ ඔවුන් ගේ පර්යේෂණවල ද, ඉදිරිපත් කරන ආකාරයේ ද වූ අඩුපාඩු හඳුනාගැනීමට මහඟු අවස්‌ථාවක්‌ වන බැවිනි. එක්‌ එක්‌ ක්‌ෂේත්‍රයන්හි විශේෂඥයන් ගේ ඉතා ම අගනා වටිනා අදහස්‌ දැක්‌වීම් එනිසා එහි ලා දැනගන්නට ලැබේ. නිසි පරිදි සැලසුම් කළ පර්යේෂණ නිසි කල්හි සිදු කිරීම යහපත් සහ ප්‍රතිඵලදායක කරුණු අනාවරණය කරගැනීමට ද ආර්ථික ලාබ උදා කරගැනීමට ද හේතු වේ.

පෙර කී ආකාරයට කාලගුණික විපර්යාසයන්ට මුහුණ දීම සහ හැඩගැසීම නම් ඉතා අසීරු ය. මේ නිසා මිනිසාට අත්‍යවශ්‍ය වූ ආහාර බෝග මෙන්ම ජලයට ද බොහෝ හානි සිදු වේ. කෘෂිකාර්මික කටයුතු අඩාළ වීම මානව වංශකතාවේ අනාගතය තීරණය කරනු ඇත. බෝග වගාව මත බෙහෙවින් ම යෑපෙන නිවර්තන කලාපීය රටවල පැවැත්ම දරුණු කාලගුණික විපර්යාසයන්හි ක්‌ෂණික බව නිසා ම අනතුරට ලක්‌ වේ. එහි දිගුකාලීන රටාවන් හඳුනාගැනීම ද කාලීනව ඉතා වැදගත් ය. කාලගුණික විපර්යාසයන්හි දරුණු ව්‍යසනවලට මුහුණ දුන්න ද ශ්‍රී ලංකාව වැනි සමකාසන්නයේ පිහිටි දූපතකට එම තත්ත්වයන් සමනය කරගැනීම එතරම් අපහසු කාරියක්‌ නො වේ. මේ සදහා ක්‍රමවත් විධිමත් වැඩපිළිවෙළක්‌ සකස්‌ කරගත යුතු ය.

කාලගුණික බලපෑමෙන් මෙන්ම වෙනත් සාධක මඟින් ද කෘෂිකර්මාන්තයට හා ආහාර සුරක්‌ෂිතතාවට එල්ල වන තර්ජන අපමණ ය.

වර්තමානයේ ඉතා දියුණු ක්‍රමවේද භාවිත කරමින් කෘෂිකාර්මික කටයුතු සිදු කෙරෙයි. එනමුත් ලෝක මට්‌ටමින් ද, මෙරට ගැන සැලකුව ද ප්‍රමාණවත් ලෙස ආහාර නිෂ්පාදනය කිරීමට හැකි වී නැති බව ය පෙනී යන්නේ. එක්‌ එක්‌ කාලවල දී විවිධ බෝග වර්ගවල අතිරික්‌තයන් ඇති වීම සම්බන්ධයෙන් අපට නිරන්තරයෙන් දැනගන්නට ලැබෙයි. මෑත කාලීනව සැලකූ විට වී ගොවීන් ගේ මැසිවිල්ල වූයේ ඔවුන් ගේ වී නිෂ්පාදන මිල දී ගැනීමට රජයේ ක්‍රමවත් වැඩපිළිවෙළක්‌ නොමැති බවයි. මෙවැනි ම තත්ත්වයන් ට අපේ එළවළු ගොවීන් ද මුහුණ පාන බව නොරහසකි. අවසානයේ දී හැම දා මෙන් සිදු වන්නේ මේ අතිරික්‌තයන් අපතේ යැමයි. මෙවැනි තත්ත්වයන් උද්ගත වන්නේ කුමන හේතුවක්‌ නිසා ද? මේ හා සම්බන්ධිත රාජ්‍ය ආයතන මෙවැනි තත්ත්වයන් ඇති වීම සම්බන්ධව කිසියම් හෝ අධ්‍යයනයක්‌ සිදු කර ඇත් ද? එම තත්ත්වයන් සමනය කරගැනීම සදහා කුමන ක්‍රියාමාර්ග යෝජනා හෝ අනුගමනය කරන්නේ ද?

ආහාර අපතේ යෑවීම ද ඉතා ම අපරාධයකි. ආහාර සුරක්‌ෂිතතාව පිළිබඳව ක්‍රියා කිරීම අත්‍යවශ්‍ය ය. පොහොර සහනාධාර සහ බීජ වර්ග ලබා දෙමින් ද උපදේශනයෙන් සහ පර්යේෂණ මගින් ද සිදු කරනු ලබන්නේ කෘෂිකර්මාන්තයේ අභිවෘද්ධියයි. එහෙත් තවමත් අප ප්‍රතිඵල නිසි පරිදි මෙහි නෙළා නො ගන්නා බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නො වේ. සැම ප්‍රදේශයකට ම කෘෂිකර්ම නිලධාරීන් පත් කර ඇත. ඒ අතර සමෘද්ධි නිලධාරීහු ද ග්‍රාමසේවක නිලධාරීහු ද වෙති. මෙරටට වාර්ෂිකව අවශ්‍ය ම වන ආහාර බෝග ප්‍රමාණාත්මකව නිර්ණය කිරීම එතරම් අපහසු කාර්යයක්‌ නො වේ. එමගින් එක්‌ කන්නයක දී කොපමණ ප්‍රමාණයක්‌ අදාළ බෝග වගා කළ යුතු ද යන්නත් එමගින් එක්‌ ප්‍රදේශයකින් වෙළෙඳපොළට යෑවිය යුතු ප්‍රමාණයත් නිර්ණය කළ හැකි ය. එය ආහාර අතිරික්‌තයන් ඇති වීම වළක්‌වයි. එමෙන් ම ගොවීන් හට වෙළෙඳපොළ තරගකාරිත්වයක්‌ ඇති නො වේ. නිශ්චිත අචල මිලක්‌ පවත්වාගැනීමට හැකි වීමෙන් පාරිභෝගිකයන් ද ආරක්‌ෂා කළ හැකි ය. එපමණක්‌ නො වේ. අනවශ්‍ය පරිදි පොහොර භාවිතය ද, කෘමිනාශක සහ වල්නාශක භාවිතය ද අඩු කළ හැකි ය. එය රටෙහි ආර්ථිකයට මෙන්ම පරිසරයට ද හිතකර වේ. කාලගුණික රටාව මනාව අධ්‍යයනය කිරීමෙන් ද බෝග වගාවන්වල විවිධත්ව සංකලනයෙන් ද ව්‍යසනයන්ට මුහුණ දීමට හැකි වේ. මේ සදහා දැන් අවශ්‍ය වන්නේ ක්‍රමවත් වැඩපිළිවෙළක්‌ සකස්‌ කිරීමත් එය දියත් කර පවත්වාගෙන යැම සදහා බුද්ධිමත් නිලධාරීන් පිරිසකුත් පමණි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත් ඉරුව
2015.10.07
ඔබ මාරි කියුරි ගැන අසා ඇතිවාට සැකයක්‌ නැහැ. බටහිර විද්‍යා ක්‌ෂේත්‍රය තුළ ඈ ඉතා වැදගත් චරිතයක්‌ වන්නේ "විකිරණශීලිතාව" ලොවට හඳුන්වා දීමත් විකිරණශීලිතාව පෙන්වන මූලද්‍රව්‍ය දෙකක්‌ ලොවට හඳුන්වා දීමත් පමණක්‌ නිසා නො වේ. එකිනෙකට වෙනස්‌ විද්‍යා ක්‌ෂේත්‍රයන් (භෞතික විද්‍යාව සහ රසායන විද්‍යාව) උදෙසා නොබෙල් ත්‍යාගය දෙවරක්‌ දිනාගත් ලොව ප්‍රථම සහ එක ම කාන්තාව පමණක්‌ නො ව එක ම පුද්ගලයා ද වන්නේ ඇයයි. ඉතා අපූර්වතම කරුණ වන්නේ ඇගෙන් ලද මේ ආදර්ශය නිසා එම පවුල නොබෙල් ත්‍යාග පහක්‌ ම දිනාගන්නට සමත් වී තිබීමයි.

අනෙක්‌ විශේෂත්වය වන්නේ මහාචාර්ය මාරි කියුරි තම උපන් බිම වන පෝලන්තයට දැඩි ව ආදරය කිරීමයි. එනිසා ම ඈ විසින් සොයාගන්නා ලද එක්‌ මූලද්‍රව්‍යයක්‌ තම මවු බිමට ගරු කිරීමක්‌ ලෙස "පොලෝනියම්" යෑයි ඇය නම් කළා. ඈ සොයාගත් දෙවැනි මූලද්‍රව්‍යය වන්නේ රේඩියම්.

ඉතා ම කැප වීමෙන් තම පර්යේෂණ මෙහයවූ ඇය මුල් අවධියේ දී දුෂ්කර ජීවිතයක්‌ ගත කළ බව සදහන්. කෙසේ වෙතත් පර්යේෂණ සදහා ප්‍රමුඛතාව ලබා දුන් මහාචාර්ය මාරි කියුරි බටහිර විද්‍යා ලෝකය තුළ උත්කෘෂ්ට විද්‍යාඥවරියක වූ ආකාරය කදිමයි, පරමාදර්ශීයි.

අප සිදු කරන්නාවූ සැම කර්තව්‍යයක්‌ ම සදහා කැප වීම සහ උනන්දුව අත්‍යවශ්‍යයි. එය විද්‍යා ලෝකය තුළ දී තීරණාත්මක කරුණක්‌. තම දිවිය ම පර්යේෂණ උදෙසා කැප කරන තැනැත්තන් එකල සිටියා. පර්යේෂණ සදහා වූ කුතුහලය සහ එයින් ලබන්නා වූ ප්‍රතිඵල තම වින්දනය බවට පත් කරගෙන ඇති බව බොහෝ විද්‍යාඥයන් ගේ ජීවිත ගමන නිරීක්‌ෂණයෙන් පැහැදිලි වනවා. ඒ හේතුවෙන් නවතම මෙන්ම බොහෝ සැඟවුණු දේ ද ලෝ වැසියන්ට ඉදිරිපත් කරන්නට ඔවුනට හැකි වී ඇති බව නොරහසක්‌. මෙලෙස එක්‌ අයෙක්‌ විසින් සිදු කරන ලද පර්යේෂණ ලොවෙහි ගමන් මග නිති වෙනස්‌ කරන්නට හේතු වී ඇති බව ඔබට වැටහෙනවා නිසැකයි.

අද වන විට බටහිර විද්‍යාව ලොව පුරා පැතිරී ගොසින් එනිසා ම විවිධ අධ්‍යයන ක්‌ෂේත්‍රයන් ලොව බිහි වෙලා. සන්නිවේදන තාක්‌ෂණය දියුණු වීමත් සමග ම එය වඩා ප්‍රබලව ව්‍යාප්ත වී තිබෙනවා. විවිධ පර්යේෂණ, නව සොයාගැනීම් සහ නවතම නිෂ්පාදන අසුරු සැණින් දැනගැනීමටත් එනිසා හැකියාව ලැබී තිබෙනවා. නිර්ව්‍යාජ පර්යේෂණ මෙන්ම ව්‍යාජ පබැදුම්වලට ද මෙනිසා අවකාශය ලැබෙනවා. කෙසේ වෙතත් ඒ අතරින් සත්‍ය පර්යේෂකයන් සහ විද්‍යාඥයන් මෙලොවෙහි "සදාකාලික" වී සිටිනවා.

ශ්‍රී ලංකාවේත් පසුගිය දශක කිහිපය තුළ ඉතා ශීඝ්‍රව බටහිර විද්‍යාව ප්‍රමුඛ ලෙස පැතිරෙමින් පවතිනවා. ඇත්තෙන් ම අප රටෙනුත් ලොවට විද්‍යාඥයන් බිහි වන්නේ ද? මේ කරුණ ඉතා සියුම් ව විග්‍රහ කළ යුත්තක්‌. මෙරටෙහි විද්‍යාව ප්‍රචලිත කරන්නා වූ සහ විද්‍යාඥයන් බිහි කරන්නා වූ ආයතන තිබේ ද? බටහිර විද්‍යාවේ විවිධ විෂය පථයන් නියෝජනය කරන්නා වූ ආයතන මෙරටෙහි ඇතත් ඒවා කෙලෙස කොපමණ ආකාරයෙන් විද්‍යාඥයන් හෝ පර්යේෂකයන් බිහි කරන්නා වූ තිඹිරි ගෙවල් වී ඇත් ද යන්න ගැටලුවක්‌. අපරදිග හෝ පෙරදිග දැනුම් පද්ධතිය මූලික කරගෙන බිහි වන පර්යේෂකයන් ඇත්තේ ඉතා අතළොස්‌සක්‌ බව පෙනී යන සත්‍යයක්‌. එසේ නම් ගැටලුව ඇත්තේ කොතැන ද? එය කුමක්‌ විය හැකි ද?

මෙරටෙහි ප්‍රධාන විශ්වවිද්‍යාල ඒ සදහා කොපමණ දායකත්වයක්‌ දක්‌වන්නේ ද? නිදහස්‌ චින්තනයකින් හෙබි දක්‌ෂ තාර්කිකයන් සහජයෙන් බිහි වුවත් අද පවතින අධ්‍යාපන රාමුව තළ ඔවුන් සිරකරුවන් බවට පත් කරන්නේ ද යන්න විටෙක පැන නඟින පැනයක්‌. කෙසේ වෙතත් පසුගිය කාලය තුළ ශ්‍රී ලංකාව ජාත්‍යන්තර මට්‌ටමේ පර්යේෂණ සහ සොයාගැනීම් උදෙසා දායකත්වය සපයා ඇති බව නොරහසක්‌. එයින් පෙනී යන කරුණ නම් බොහෝ දක්‌ෂයන් මේ අතර වන බවයි.

පර්යේෂණයේ දක්‌ෂයන් හට නියමාකාරයෙන් තම පර්යේෂණ සිදු කිරීම සදහා අවස්‌ථාව මෙරට පරිපාලන සන්දර්භය ලබා දෙන්නේ ඉතා ම අඩුවෙන් බව ප්‍රායෝගිකව අත්දැකීමට හැකි කරුණක්‌. වෘතිකයන් ආයතනික රාමුව තුළ දී "විද්‍යාඥයන්" ලෙස හදුන්වා දුන්නත් ඔවුන් විද්‍යාඥයන් ගේ කාර්යභාරය ඉෂ්ට කිරීමට කොපමණ යොමු කරන්නේ ද, ඒ සදහා කෙලෙස පොලඹවන්නේ ද යන්න සාකච්ඡා කරන විට පෙනී යන කරුණ නම් එය ඉතා ශෝචනීය තත්ත්වයක්‌ බවයි. තම ආයතනය තුළ නමට පමණක්‌ "විද්‍යාඥයන්" බඳවාගන්නා මෙරට ඇති ආයතන ඔවුන් ගේ නිදහස්‌ චින්තනය "අට-පහ" කාර්යාල කාල සීමාවට පමණක්‌ සීමා කරන බව අත්දුටු සත්‍යයක්‌. "පැය අටේ" සේවය තුළින් ලැබෙන්නා වූ සොච්චම් වේතනයකට හිර කර ඇති මේ ආයතනවල සේවය කරන දක්‌ෂ පර්යේෂකයන් ගේ සේවය නිසි ලෙස යොදවාගැනීමට නිවැරැදි නිශ්චිත වැඩපිළිවෙළක්‌ සකස්‌ වී නො තිබීම සහ ඔවුන් නිසි ඇගයීමකට ලක්‌ නො වීම නිසා දක්‌ෂයන් එම ආයතනවලින් බැහැර වී පර්යේෂණ සිදු කළ හැකි වෙනත් අවස්‌ථාවන් සොයා යන බව ද එසේත් නැතිනම් ඒ සියල්ල අතහැර මුදල් සෙවීම අරමුණ කරගෙන විදෙස්‌ගත වන බව ද ඉතා පැහැදිලි කරුණක්‌. එලෙස මෙරටින් බැහැර ව ඉහත කී ආකාර දෙකෙන් ම සාර්ථක වූවන් සදහා බොහෝ සාක්‌ෂි තිබෙනවා. මෙරට නිදහස්‌ අධ්‍යාපනයේ ප්‍රතිඵල අප විසින් ම වෙනත් රටවලට භුක්‌ති විඳීමට සලස්‌වනු ලබන්නේ මේ ආකාරයෙන් බව සැමට මනාව තේරුම් යන්නක්‌ නො වේ ද ?

මෙහි දී වැටහී යන තවත් කරුණක්‌ වන්නේ අදූරදර්ශී සහ ළපටි ආයතනික නායකත්වය ද මේ සදහා ප්‍රබල හේතුවක්‌ වන බවයි. මුහුකුරා නො ගිය පරිපාලන නායකත්වයේ ප්‍රතිඵල වන්නේ පර්යේෂණ හෝ විද්‍යාත්මක යෙදීම්වල අවශ්‍යතාව නිසි පරිදි හදුනා නො ගැනීමයි. පුද්ගල දායකත්වය සහ පුද්ගල දක්‌ෂතා හඳුනා නො ගැනීමයි. විද්‍යා සහ පර්යේෂණවල දැනුමේ භාවිතය මෙරටෙහි ආර්ථික වර්ධනයට දක්‌වන දායකත්වය ඇසුරු සැණෙකින් සහ Rජු ව ම නො පෙනුණත් දීර්ඝ කාලීනව සිදු වන බලපෑම එනිසා ම මෙවැන්නන් හට නො පෙනන බව නම් කිව යුතු නැහැ. මෙවැනි පසුබිමක විද්‍යා පර්යේෂකයන් මෙරටෙහි කෙසේ නම් බිහි වන්න ද?

පෙරදිග හෝ අපරදිග හෝ වේ වා, විද්‍යාව නම් සත්‍ය ගවේෂණයයි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

ශ්‍රී ලාංකේය ප්‍රාග් කාලගුණික තත්වය.

බුන්දල සහ පතිරාජවෙලඵෛතිහාසික  වශයෙන් මෙන්ම භූ විද්‍යාත්මකවද වැදගත්මක් ඇත්තාවූ ස්ථාන දෙකකි. ශ්‍රී ලංකික මානව වංශ කතාවේ දැනට පැරණිම සාධක හමු වි ඇත්තේ මෙම පතිරාජවෙල සිදු කෙරුණ කැණිමකිනි.  වසර එක්ලක්ෂ විසිපන්දහසක් (125000)  පමණ පැරණි ගල් ආයුධ මෙම ස්ථානයෙන් හමු වි ඇත. භූ රුපණය සැලකීමේදී මෙම ස්ථානය වර්තමාන මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර 15ක් පමණ උසකින් පිහිටා ඇති අතර, කැණීමට අනුව මෙම ගල් ආයුධ ලැබෙන්නේ ගංගා ගැලීමෙන් ඇති වූ අවසාදිත තැන්පතුවකයි. එසේ නම් මෙම ගංගා තැන්පතුව වර්තමාන මුහුදු මට්ටමට වඩා ඉහලින් පිහිටන්නේ කෙසේද යන්න පැරණි මුහුදු මට්ටම් උච්චාවචනය සහ සබැඳේ. පෙබලු සහ බොරළු වලින් සමන්විත මෙම තැන්පතුව භූ විද්‍යාත්මක විශ්ලේෂණ වලට අනුව පෙනී යන්නේ ගංගාවක මධ්‍යම අවදියේ තැන්පතුවක් බවයි. එසේ නම් ගංගාවේ වෘධ අවදිය පිහිටන්නේ තව බොහෝ පහලිනි. මෙමගින් පැහැදිලිවන්නේ මෙම තැන්පතුව නිර්මාණය වන්නේ මුහුදු මට්ටම පහළ ගිය කාලයක බවයි. එම කාලය බොහෝ විට ලොව පැවති අවසාන අයිස් යුගය විය යුතුය. මානව වංශ කතාව ආරම්භවන්නේ අදින් වසර මිලියන් දෙකකට පමණ පෙරය. එම කාලය භූ විද්යත්මකව හඳුන්වන්නේ “චාතුර්ථ අවධිය” (Quaternary Period) ලෙසයි.

ලෝකයේ ආරම්භයේ සිට සැලකුවිට ප්‍රධාන වශයෙන් අයිස් යුග පහක් තිබී ඇති බව පර්යේෂණ වලින් සොයාගෙන ඇත. පැරණිම අයිස් යුගය වාර්තා වි ඇත්තේ මෙයට වසර් මිලියන 2.4-2.1 කලිනි. ඒ ප්රෝටෙරෝසොයික් (Proterosoic) යුගයේයි. මෙම කාලය තුලදී සාගර වල බහුලව හරිත ඇල්ගාවන් වර්ධනය වූකාලයයි. ප්‍රභා සංස්ලේෂණය ප්‍රමුඛ වූ මෙම කාලයේ දී වායු ගෝලය ඔක්සිජන් වායුවෙන් අනුන විය. මෙම අයිස් යුගය “  හියුරෝනියන් (Huronian)”ලෙස හදුන්වන ලැබේ.දෙවන අයිස් යුගය වන “ක්‍රියෝජිනියන් (Cryogenian) ” වාර්තා වන්නේ වසර මිලියන 850-650 ත් අතර කාලයේදීය. මෙම කාලයේදී ධ්‍රැවාසන්නයේ වූ අයිස් තට්ටු සමකාසන්නයටම පැතිරී ඇත. මෙම යුගය අවසාන වත්ම ජීවයේ මහා විවිධාංගිකරණය ඇති වූ අතර එම නිසා නා නා ජීවින් ලොව පහල විය.එකල ඇති වූ අධික ගිනිකඳු පිපිරීමෙන් නිකුත් වූ හරිතාගාර වායුන් නිසා මෙම අයිස් යුගය අවසාන වි ඇත. තෙවන අයිස් යුගය ‘ අන්ඩියන්-සහරන් (Andean-Saharan)” ලොව ඇති වන්නේ වසර මිලියන 460-430 අතර කාලයේදීයි. මෙම කාලයේදී සාගර වාසි ජීවින් 60% පමණ වඳ වි ගොස් ඇති අතර මාළුන්ගේ විවිධත්වය ඇති විය.  කාරූ (Karoo) අයිස් යුගය වසර මිලියන 360-260 ක පමණ කාලයේදී ඇති වි යැයි පර්යේෂණ වලින් තහවුරු වි ඇත. එකල්හි ගොඩබිම බහුල වූ වෘක්ෂලතා හේතුවෙන් වායුගෝලයට නිදහස් කරන ලද අධික ඔක්සිජන් ප්‍රමාණය මේ අයිස් යුගය සඳහා හේතුවන්නට ඇති බව විද්‍යාඥයින් විශ්වාස කරයි. 

අවසාන අයිස් යුගය වන මා ඉහත සඳහන් කල “ප්ලියෝසින-  චාතුර්ත” අයිස් යුගය වසර මිලියන 2.8 කට පමණ පෙර ආරම්භ වි ඇත. අවසනය ආරම්භ වන්නේ වසර 20,000-10,000 ක පමණ කාලයේදීයි. අයිස් යුග අතර කාලය “අන්තර් අයිස් යුග” ලෙස හදුන් වන අතර,  මෙම කාලය බොහෝ විට ලොව කොහේ හෝ අයිස් නොවන්නට ඇති බව විස්වාස කරයි. අද ගතවන මෙම කාලය “හොලොසින (Holocine)” ලෙස හදුන්වන අතර මෙම කාලය චතුර්ථ අවදියේ අවසාන කාල සීමාවයි. එනම් අප මේ ගත කරන්නේ අවසාන අයිස් යුගයේ අවසාන භාගයේයි. කෙසේ වෙතත් මෙම කාලයේ අවසාන වසර 10,000 අතර ශ්‍රී ලංකික වෙරලාසන්නයෙන් සොයා ගත් සාධක අනුව තෙවරක්ම මුහුදු මට්ටම උච්චාවචනය වි ඇත. අයිස් යුග ඇති වූ සැම කල්හිම ලොව බොහෝ සේ වියළි කාලගුණික ස්වරුපයක් ගෙන ඇත. එම නිසා ලංකාවේද එසේ සටහන් වූ වියලි කාලගුණික තත්වයන් තුනක් ඇති බව භූ විද්‍යාඥයින් විසින් දැනට සිදු කරන ලද පර්යේෂණ වලින් හෙළි වි ඇත.

පෙර සදහන් කල බුන්දල වැලිකඳු වල වූ වැලි වල කාලනිර්ණයෙන් එම වැලිකඳු වසර මිලියන 80000 ක් පමණ පැරණි බව සොයා ගෙන ඇත. වැලි කඳු ඇති වන්නේ සුවිශේෂී කාලගුණික තත්ත්ව යටතේයි. ඒ සදහා ප්‍රභල වියලි කාලගුණික තත්වයක් තිබිය යුතුය.   

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ