“පශ්චාත් ආපදා කළමනාකරණයක් අවැසි පශ්චාත් ආපදා කළමනාකරණය”

පශ්චාත් ආපදා කළමනාකරණය ගැන පහුගිය මැයි මාසේ සිට ඉතා පුළුල්ව සහ සංකිර්ණව බොහෝ අය කථා බහට ලක් කළා. පසුගිය වාර වල මෙන්ම මෙවරත් නිසි ප්‍රතිපත්තියක් සහ කාර්යක්‍ෂම වැඩපිළිවෙලක් සකස් වී නොතිබීම ඇත්තෙන්ම අප සැවොම කණගාටුවට පත් නකර කරුණක්. පසුගිය කාලය තුලදීම (පසුගිය දශක තුන ගනිමු) ස්වභාවිකව සංසිද්දීන් නිසා ආපදාවන් බොහොමයකට ශ්‍රී ලංකාව වරින්වර හසුවුණා කිව්වොත් නිවැරදියි. ඒ අතර නාය යාම් ආපදා ප්‍රමුඛයි. එයට අමතරව ගංවතුර, සුළිසුලං පමණක් නොවෙයි නියඟය ද අප රට ඉතා දුෂ්කර තත්වයකට අද දැම්මා කියන එකට ඔබ කවුරුත් එකඟ වේවි. එක් වරක් පමණක් සිදුවුනත් 2004 සිදුවූ සුනාමි ඛේදවාචකය අප රටේ ආපදා කළමනාකරණය කෙරෙහි ගැඹුරෙන් සහ වගකීමෙන් යුතුව බලන්නට සියලු පාර්ශවයන් පෙළඹු බව සත්‍යක්. නමුත් අප කවුරුත් හොඳින් දන්නා පරිදි මේ සියල්ල කිසියම් ස්ථානයක නතර වී ඇති බවත් නැවත නැවත පසුපසට සහ ඉදිරියට යමින් හෝ එකතැනක කැරකෙමින් සිටිනා බවයි මට නම් හැඟෙන්නේ. කෙසේවෙතත් මෙවර ලැබුණු අධික වර්ෂාපතනය නිසා, විශේෂයෙන්ම කෑගල්ල සහ රත්නපුර දිස්ත්‍රික්ක වලට බලපෑ නාය අනතුර සහ ගංවතුර උවදුර, පශ්චාත් ආපදා කළමනාකරණය ගැන උනන්දුවෙන් සිතා බැලීමට අවස්ථාවක් ලබා දුන්නා යැයි කිවොත් නිවරැදියි.

අනෙකුත් ආපදා හා සැලකීමේදී අධික වර්ෂාපතනය හේතුකොටගෙන නිතර නිතර සිදුවන නායයාම් ආපදා මෙරටට සිදුකරන හානිය සුළුපටු නැහැ. එනිසා දෛනික රාජකාරි වලට මෙන්ම මෙරටෙහි ආර්ථිකයට එල්ල කරන්නේ දැඩි බලපෑමක්. සෑම නායයාමේ ආපදාවක් සමගම කිසියම් ප්‍රමාණයකට ජනතාව එම ස්ථානයෙන් ඉවත් කරන්නට සිදුවීම විශාල අභියෝගයක් වාගේම මෙරට මුහුණපානා ක්ෂණිකවූත් අවීනිශ්චිතවූත් අනිවාර්යෙන් කලයුත්තක්ි. මේ ඉවත්කිරීම් වලදී නාය උවදුරු ප්‍රබලව දැනෙනා ස්ථානවල පදිංචි ජනතාව ඔවුන්ගේ ආරක්ෂාව සදහා ස්ථිරව එම ස්ථානවලින් ඉවත්කිරීමට සිදුවෙයි. ඒ වාගේම තාවකාලිකව කල යුතු ඉවත්කිරීම් වුවද අධික වියදම් සහිත ක්‍රියාවක්. එනිසා මේ සෑම අවස්ථාවකදීම ඉතා කල්පනාකාරිව සහ සුපරික්ෂාකාරිව තීන්දු තීරණ ගැනීමට සිදුවෙන බව අප වටහා ගතයුතුයි. පළමුව වැදගත්වන කරුණ වන්නේ ජනතාවගේ ජිවිත ආරක්ෂා කිරීමයි. නාය යාම් ආපදා වලදී, නාය යාමේ අවදානම ඇතැයි යැයි කිසියම් හෝ සැක සංකාවක් පැන නැගී නම් ඒ සදහා ගත හැකි සුදුසුම් ක්‍රියාමාර්ගය වන්නේ ජනතාව එම ස්ථානවලින් වහාම ඉවත් කිරීමයි.

තාවකාලික ඉවත් කිරීම් වලදී කිසියම් ප්‍රමාණයකට පරිපාලනමය තීරණ ගැනීමේ පහසුවක් වන්නේ නාය යාමේ අනතුර පහව ගිය පසු (මධ්‍ය අවදානම් අවස්තාවලදී) නැවත ජනතාව ඔවුන්ගේ සුපුරුදු ස්ථානවලට යැවිය හැකි බැවිනි. නමුත් මේ තත්වය හාත්පසින්ම වෙනස්වන්නේ ස්ථිර ඉවත්කිරීම් වලදීය. මේ තත්වයට ලක්වන සෑම අයෙකුටම තමාගේ සුපුරුදු වාසස්ථාන වලින් සදහටම ඉවත්වන්නට සිදුවීම එම ජනතාවට එක්තරා ආකාරයකට විශාල මානසික පිඩාවක් ඇතිකරන බව නොඅනුමානයි. විනාශ වූ හෝ නැවත පදිංචිවීමට නොහැකි වූ අවස්ථාවලදී නව වාසස්ථාන ලබා දෙන තෙක් ඔවුන්ට සිදුවන්නේ තාවකාලික කඳවුරුවල ජිවත් වන්නටය. පවුලක් ලෙස තනිව ජිවත් වූ ජන කොටසකට මහා පිරිසක් සමග කිසියම් කාලයක් හෝ එක්ව ජීවත්වීමට සිදුවීම විවිධ සමාජමය ගැටළු ඇතිකරන්නට හේතුවෙන බව අමුතුවෙන් විග්‍රහ කරන්නට අවශ්‍ය නැහැ. එපමණක් නොවේ මෙම කඳවුරු ජීවිතය නිසා ආපදාවට ලක්වුවන්ගේ ආර්ථික ස්ථාවරත්වය කෙරෙහි විවධ ගැටළු පැනනගින බව අප වටහා ගත යුතුයි. පශ්චාත් ආපදා කළමනාකරණය සදහා නිශ්චිත කඩිනම්ව ක්‍රියාත්මක කලහැකි වැඩපිළිවෙලක් අවශ්‍ය වන්නේ මේ නිසයි. ස්වභාවික සංසිද්දියක් නිසා මෙලෙස නාය ආපදාවන්ට ලක්වීමේ ස්වරූපය දෙආකාර බව පිළිගත යුතුය. කිසිත් නොදන්නා එමෙන්ම පරිසරයේ දීර්ඝකාලින ස්වභාවික ක්‍රියා නිසා ඇතිවන නාය යාමේ ආපදාවන්ට ලක්වීම ඉතා පැහැදිලිව සාධාරණිකරණය කල හැකිය. නමුත් අධි අවදානම් කලාප වල දැන දැන පදිංචිවූවන්, උපදෙස් අවවාද නොතකා තම ඉදිකිරීම් කල වූවන් සහ උපදෙස් සහ පරික්ෂාකිරීම් නොකරගෙන තම වාසස්ථාන ඉදිකළ වූවන් කෙරෙහි කෙලෙසක ක්‍රියාකළ යුතුද යන්න පැහැදිලි තීරණයක් ගත යුතුව ඇත. මන්ද යත් ඔවුන්ගේ නොමනා ක්‍රියා රටෙහි ආර්ථිකය සහ ජනජීවිතය අවුල් කරන්නට හේතුවන බැවිනි.

මා ලද අත්දැකීම් අනුව වර්තමානයේ සිදු වූ බොහොමයක් නායයාම් අනතුරට හේතුවී ඇත්තේ මිනිසාගේ නොමනා ක්‍රියාකලාපයන් බවද ඒවා අතිශය ආත්මාර්ථකාමී බවද කිවයුතුය. බොහෝ විට තම තීන්දු තීරණ ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී ස්වභාවික පරිසරය තුට්ටුවකටවත් මායිම් නොකර ඇති බව සිදුව ඇති සමහර ව්‍යවසන අධ්‍යනය කිරීමේදී පෙනී යන කරුණකි. කඳුකර කලාපයේ, විශේෂයන්ම දැනට නාය යාම් ආපදා සිදු වේයැයි ප්‍රකාශිත කඳුකර දිස්ත්‍රික්ක වල භුමි පරිහරණ රටාව කෙරෙහි ඉතා සුපරීක්ෂාකාරී විය යුතු බව මෙවර සිදු වූ ඛේදවාචකයෙන්වත් ජනතාව සහ පාලකයන් ඉගෙන ගත යුතුය (නමුත් අප උගත් පාඩම් කිසිත් නැත). අඩි 3500 කට වඩා ඉහල කඳුකරය මිනිස් බාධා කිරීම් වලට තහනම් වුවත් කඳුකරයේ විවිධ ස්ථාන සලකා බැලීමේදී මේ ස්ථාවරය වෙනස් වී වඩාත් සියුම් කරුණු සැලකිල්ලට ගෙන තහනම් කලාප නිශ්චය කල යුතුව ඇත. විශේෂයෙන්ම කඳුකරයේ පිහිටි යම් කන්දක් හෝ කඳුවැටියක් සැලකීමේදී එම කන්දේ පහළ සිට කිසියම් උසකින් මෙවැනි සංවේදී කලාප සටහන් කලයුතුය. එමෙන්ම මෙවැනි කලාප වල වගා කරනා බව බෝග පිළිබඳවද ඉතා සැලකිලිමත් විය යුතු අතර කෘෂිකාර්මික ක්ෂේත්‍රය හා එක්ව නව නීති රීති මාලාවක් සම්පාදනය කල යුතු බව මෙහිලා අවධාරණය කල යුතුය. අවදානමට පෙර සුදානම ගැන වෙනම කතා කල යුතුවන්නේ එවැනි ලක ලැහැස්තිවීම් ආපදා හේතුවෙන් සිදුවන රටෙහි ආර්ථිකයේ ක්ෂණික කඩාවැටීම් වළකාලන්නට මහඟු පිටිවහලක් වෙන් බැවිනි.

පශ්චාත් ආපදා කළමනාකරණයේ ප්‍රභලම සහ තීරණාත්මක ක්‍රියා සාධකය වන්නේ ජනතාව නැවත පදිංචි කරවීමයි. ස්ථිරව ඉවත්කර වූ ජනතාව වඩා සුරක්ෂිත භූමින් වල ස්ථාපනය කරවීම අභියෝගාත්මකයි. එහිදී වඩා වැදගත්වන්නේ ආපදා වලින් සුරක්ෂිත භූමියක් තෝරාගැනීම මෙන්ම එහි පදිංචිකරවන ජනතාවගේ මුල් පදිංචියට සම වූ හෝ එයට වඩා හොඳ වූ ස්ථානයක් බවට තහවුරු කර ගැනීමයි. ඒ පිලිබඳ අදාල ජනතාවගේ විශ්වාසය දිනා ගැනීමයි. එම කඩුල්ල පැනගන්නට හැකිනම් මෙම ක්‍රියා පටිපාටිය 50% සාර්ථක වුවා වැනිය. වැදගත් දෙවන අදියර වන්නේ නිවාස තනා මනුෂ්‍ය වාසය සකස් කිරිමයි. එහිදී ද සැලකිය යුතු කරුණු කාරණා බොහොමයකි. අසූව දශකයේ සිට වරින් වර මෙම ක්‍රියාදාමය සිදුවුවද මෙහිදී සාකච්චා කෙරෙන සමහර කරුණු පිළිබඳව සැලකිල්ලක් දක්වා නොතිබීම ඇත්තෙන්ම කණගාටුදායක බව කිව යුතුය. මේ ක්‍රියා දාමයේදී ජනතාවගේ ජිවන තත්වය කලින් හා සම හෝ තිබුනාට වඩා ඉහල තත්වයකට නං වීමට මෙම ව්‍යාපෘතියට හැකි විය යුතුය, නැතහොත් සිදුවන්නේ ඔවුන්ගේ ජීවන තත්වය සුළුකලෙකින් කඩා වැටීමයි. මේ කරුණ තරයේ අප සිතට ගත යුතුය. එනිසා වාසස්ථාන ඉදිකිරීමේදී මෙරට අනුමත ක්‍රමවේද අනුගමනය කල යුතු අතර තනි ඒකකයක අවකාශීය සැකැස්ම එහි වෙසෙන්නවුන්ගේ මානසික පීඩනය සදහා හේතු නොවිය යුතුය. විධිමත් ඉංජිනේරු ක්‍රමවේද භාවිතය පිලිබඳ සැලකිලිමත් විය යුතු අතර කඩිනම් නිමාව කෙරෙහි අවධානය යොමු විය යුතුය. කඩිනම් නිමාව මෙහිදී ඉතා වැදගත් වන්නේ ආපදාවට ලක්වූ ජනතාව කඳවුරේ වෙසෙනා කාලසීමාව අඩුකරගැනීමට ඉවහල් වන නිසාත් එනිසා බොහෝ ගැටළු විසඳා ගැනීමට එය රුකුලක් වන නිසාත් වේ. කඩිනම් නිමාව කිරීම කෙසේවෙතත් අදාළ කාලසීමාවේදී නිම කිරීම පවා අදවනවිට විශාල ගැටළුවක්ව තිබෙන බව පෙනී යන කරුණකි.

වරින්වර පසුගිය දශක ගණනාව තිස්සේම අන්තර්ජාතිකවද ජාතික තලයේද සාකච්චා සම්මන්ත්‍රණ බොහෝ තිබුන බව සැබවි. නමුත් ඒ සියල්ල නමට පමණක් සිමා වී ඇත්තේ මන්ද යන්න ඔබ ඒවාට සහභාගී වූ අයෙක්නම් අමුතුවෙන් තේරුම් ගත යුතු නැත. නමුත් මෙම තත්වය වහ වහා වෙනස් වී ක්‍රමවත් වැඩපිළිවෙලක් ස්ථාපනය කල යුතුව ඇත්තේ ආපදා පැමිණෙන්නේ කිසිදු දැනුම් දීමකින් තොරව බැවිනි. ඒ හදිසි අවස්ථාවන්ට සහ ඉන් පසුව පැන නගින ගැටළු සදහා අප මුහුණ දිය යුතුය. ජනතාව මුහුණ දිය යුතුය. පරිපාලනය මුහුණ දිය යුතුය. අවසානයේදී මෙරට ඒ සදහා මුහුණ දියයුතුය. ඒ සදහා අප සතුව ශක්තිමත් වැඩ පිළිවෙලක් සකස්විය යුතු බව අප සැවොම පිළිගනීවි.
නමුත් ..............?.!!!

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත් ඉරුව

17.01.2017. www.vidusara.com

පෘථිවියේ ජිවය රඳා පවත්නේ සූර්යයාගෙන් ලැබෙනා ශක්තියෙන් බව අමුතුවෙන් කියන්නට ඕනෑ කරුණක් නොවෙයි. හිරුගෙන් ලැබෙනා ආලෝකයෙන් ආලෝකමත් වෙන පෘථිවියේ ශක්ති සංසරණය ඉතා අපූරුවට නිර්මාණය වී ඇති බව මදක් විමසිලිමත් වුවහොත් ඔබට පැහැදිළි වේවි. ප්‍රාථමික නිෂ්පාදකයන් වන ශාක හිරුගේ ශක්තිය උරාගන්නා පළමු වැන්නා වෙයි. ඉන්පසු ඔවුන් මත යැපෙන ද්විතිකයින්ද තෘතිකයින්ද ශක්ති දාමය සම්පුර්ණ කරයි. ශක්තිවන්තයා සැමවිටම ජයග්‍රහණය කරා එළඹීම ස්වභාව ධර්මයේ නීතියයි.  

ජීවින් හරහා මෙලෙස හිරුගේ ශක්තිය සම්ප්‍රේෂණය වෙද්දී භෞතික ද්‍රව්‍ය හරහා ද ශක්තිය සම්ප්‍රේෂණය වන බව මෙලොව සිදුවන ස්වභාවික ක්‍රියාදාමයන් මගින් පැහැදිළි වේ. මෙම ශක්ති සංසරණය ජලය හරහා ප්‍රමුඛව සිදුවන බව ඇතිවන කාලගුණික විපරියසයන් මගින් ඉතා කදිමට පෙනී යයි. එපමණක් නොවේ පාෂාණ ජීර්ණය ලෙසද වාතයේ ඇතිවන සුළං දහරා මගින් ද මෙම ශක්ති සංසරණය පෘථිවිය තුල සිදුවන බව අපට පැහැදිළි වේ. පෘථිවියේ ඇති “ඇලය” හේතුවෙන් සුවිශේෂී දේශගුණික කලාපයන් නිර්මාණය වී ඇත. හිරුගේ කිරණ ලැබෙනා පිළිවෙළ නිසාවට හිරුගේ ශක්තිය උපරිමයෙන්  ලබා ගන්නට නිරක්ෂයට හැකියාව ලැබී තිබේ. එමෙන්ම ධ්‍රැවසන්නයට තීව්‍රතාවයෙන් අඩු හිරු කිරණ ලැබෙනා බැවින් ඉතා අඩු ශක්තියක් ලැබෙන බව එහි දේශගුණික තත්වය නිරීක්ෂණයෙන් ඉතා හොඳින් පැහැදිළි වේ.

මේ වන විට පෘතුවියේ පවතින සෑම ආහාර දාමයකම ප්‍රභල සාමාජිකයා වන්නට මිනිසාට හැකියාව ලැබී තිබේ. බුද්ධිය ප්‍රමුඛ කාරණය වී ශක්තිවන්ත කුලකයක් තනන්නට එනිසා මිනිසාට හැකිවී තිබේ. ඒ සදහා බොහෝ කරුණු කාරණා හේතු වී ඇති බව පැහැදිළි වේ. මිනිසාගේ නිර්මාණශීලි හැකියාව සහ දෙඅතේ හුරුව මෙහිදී තීරණාත්මක සාධක වී තිබෙන බව පෙනී යයි. එනිසා විවිධ පරිසර ජයගැනීමට මිනිසාට හැකියාව ලැබී තිබේ. ඇත්තෙන්ම ඒ එම පරිසරයට අනුව ජිවත් වන්නට හැඩ ගැසීමෙනි. වසර දහස් ගණනක් තිස්සේ මෙලෙස සිදු වූ පෙරළිය විවිධ සමාජ සංස්කෘතීන් බිහි කරන්නට හේතු වී ඇත.

ධ්‍රැවාසන්න ප්‍රදේශ ශක්ති ඌනතාවයකින් පෙලෙනා බව පිළිගත යුතුය. තාප ශක්තියේ ඌනතාවය ඉතා ප්‍රභල ලෙස බලපාන බව එම ප්‍රදේශවලින් විකාසනය වූ සමාජ සංස්කෘතීන් විග්‍රහ කිරීමේදී පෙනී යයි. පවතින දරුණු ශිත දේශගුණික තත්වය ඔවුන් සමනය කරගන්නේ තමන්ගේ මුළු ශරීරයම බාහිර පරිසරයෙන් වියුක්ත කර ගැනීමෙනි. ඒ සදහා ඔවුන් විවිධ උපක්‍රම භාවිතා කරයි. ඇඳුම් පැළදුම් ඒ අතර ප්‍රමුඛ උපක්‍රම වෙයි. දෙඅත් මෙන්ම දෙපා ද ආවරණය සදහා මේස් පැළඳීම දෙකන් වැසෙන සේ හිස් ආවරණ පැළඳීම පමණක් නොව ගෙල ප්‍රදේශය ශීතලෙන් ආරක්ෂා කරගැනීම සඳහා කරපටි පැළඳීම ද ඔවුන්ගේ සිරිත වෙයි. නිසි පරිදි ගෙල ප්‍රදේශය අරක්ෂා නොවුනහොත් පෙනහළු ආශ්‍රිත රෝග වැළඳීම බව ඔවුන් ඉතා හොඳින් දනී. එනිසා ගෙල ආරක්ෂක ඇඳුම් නොවරදවාම පළදින්නට ඔවුන් වග බලා ගනී. බොහෝ විට අඳුරු හෝ කළු පැහැති ඇඳුම් වලට මූලිකත්වය හිමි වී ඇත්තේ සියලු ආලෝක කිරණ උරා ගැනීමට පහසු වන බැවිනි. අදවන විට මෙවැනි දේ මෝස්තරයන් වී විවිධ ඇඳුම් විලාසිතා නිර්මාණය වී ඇත. නමුත් එහි අත්‍යන්ත අරමුණ වන්නේ ශිතලෙන් අරක්ෂා වී ශරීරය උණුසුම්ව තබා ගැනීමයි.

ශිත රටවල ඇඳුම් පැළඳුම් පමණක් නොවේ ආහාර පාන ද, ආහාර පාන ගන්නා ආකාරයද හැඩ ගැසී ඇත්තේ සැමවිටම උණුසුම රඳවා ගනිමින් ශීතලෙන් මිදෙනා පරිදිය. රත්කර උණුසුම් ව වහ වහා අනුභවය ඔවුන්ගේ සිරිතයි. දෙඅත් සේදීම සඳහා ජලය භාවිතයෙන් මිදෙන්නේ කෝටු කැබලි හෝ හැඳි හෝ ගෑරුප්පු වැනි මෙවලම් භාවිතයෙනි. එවිට දෙඅත් සේදීම අවශ්‍ය වන්නේ නැත. ජල පානය අසීරු බැවින් ඒ වෙනුවට සුප් වැනි දියරමය ආහාර හෝ වයින් වැනි මධ්‍යසාර මිශ්‍රිත පානයන් ඔවුන්ගේ සංස්කෘතියේ විකල්ප වේ. එමෙන්ම ශිත කාලයේ නිතරම ගෘහාශ්‍රිතව ජීවත්වන්නට ඔවුන් තැත් කරයි.  තවත් බොහෝ ක්‍රියාකාරකම් සහ උපකරණ මොවුන්ගේ සංස්කෘතිය තුල දක්නට ලැබෙන්නේ ඒ හැම දෙයක්ම ඉලක්ක ගත වී ඇත්තේ අවසානයේදී ශීතලෙන් මිදී උණුසුම ආරක්ෂා කර ගත හැකි වන පරිදිය. එය ඔවුනට ඒ තරමට වැදගත් සහ අත්‍යවශය බැවිනි.

සමකසාන්නයේ ජිවත්වන්නන්ට පිරි ඉතිරි යන්නට උණුසුම ලැබෙනා බැවින් උණුසුම රඳවා ගන්නට අවැසි වන්නේ නැත. ඔවුනට වැදගත් වන්නේ වැඩි උණුසුම පිටකර සමනය කර ගැනීමටයි. එනිසාම ඇඳුම් විලාසිතා මුළුමනින්ම වෙනස් වේ.  අඩු ඇඳුම් ප්‍රමාණයක් මෙන්ම ඝනකමෙන් අඩු තුනී ඇඳුම් සදහා මෙහිදී ප්‍රමුඛතාවය ලැබේ. සුදු පැහැය අත්‍යන්තයෙන්ම සියලු ආලෝක කිරණ පරාවර්තනය කරනා බැවින් ශරීරයේ උණුසුම අඩු කරගැනීමට මහඟු සහයක් ලබා දෙයි. දෙපා ආවරණය වන පරිදි පාවහන් පැළඳීම අවශ්‍ය වන්නේ ද නැත. හැඳි ගෑරුප්පු කිසිවක සහය ද අවැසි වන්නේ නැත.  ජලය භාවිතයේ අපහසු තාවයක් කිසිවිටෙකත් පැන නොනගින බැවින් ද ශරිර සිසිලනය සදහා අතවශ්‍ය සාධකයක් බැවින්ද ජලය මූලික කරගත් සංස්කෘතියක් බිහි වන්නට හේතු වී ඇත. බොහෝ ක්‍රියාකාරකම් එලි පහළියේ සිදුකරන්නට පෙළඹී ඇත.

දේශගුණයේ ඇතිවන වෙනස්කම් මෙලෙස එකිනෙකට වෙනස් සංස්කෘතීන් බිහිකරන්නට හේතු වී ඇත. එනිසා එකිනෙකට වෙනස් විටෙක පරස්පර විරෝධී සිතුම් පැතුම් පමණක් නොව චාරිත්‍ර වාරිත ද හමු වෙයි. මේ වෙනස මෙරටේ බොහෝ දෙනෙකු තේරුම් නොගෙන ඇති බව ඉතා සරල දෑ වලින් පෙනී යයි. ඉහින් කනින් දාඩිය බේරෙන දහවලේ කරපටිද කබා කුරුත්තා ද ඇඳ උජාරුවට යන මිනිසුන් මෙරටේ හමුවන්නේ පාරිසරික සහ දේශගුණික වෙනස තේරුම් නොගන්නා බැවින් යැයි සිතේ. මෙය මුළුමනින්ම විහිළුවක් බවට පත් වී ඇත්තේ ඔවුන් ශිෂ්ට සම්පන්න බව මැනීමට යොදා ගන්නා ප්‍රධාන නිර්ණයක් බවට එවැනි දෑ පත් කර ගැනීමයි.     

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත් ඉරුව

2015  දෙසැම්බර් 09 බදාදා

2013 වර්ෂය දේශගුණික විපර්යාසය ගැන කතා කරන විට ඉතා වැදගත් සන්ධිස්‌ථානයක්‌ බවට පත් වූයේ ප්‍රථම වරට වායුගෝලීය කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් සාන්ද්‍රණය මිලියනයකට කොටස්‌ 400යේ සීමාව පසු කළ බැවිනි. එයින් පසුකාලීනව උච්චාවචනය වූ කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් සාන්ද්‍රණය මේ වන විට මේ සීමාව කිහිප වතාවක්‌ ම පසු කර ඇති බව "කීලින්" චක්‍රය විමසීමේ දී ඔබට හොඳින් පැහැදිලි වෙනවා නිසැක ය.

1750 වසර සැලකෙන්නේ කාර්මික විප්ලවය ඇරඹුණු වසර ලෙස ය. එකල වායුගෝලීය කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් සාන්ද්‍රණය මිලියනයකට කොටස්‌ 280ක්‌ ව පැවැති අතර වසර 2015 වන විට 40%කින් කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් සාන්ද්‍රණය වැඩි කිරීමට "කෑදර" මානව ක්‍රියාකාරකම් හේතු වී ඇත. ඒ අතුරින් කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් සාන්ද්‍රණය වැඩි වීම කෙරෙහි කාබනික ඉන්ධන දහනය ඉතා ප්‍රබලව බලපාන බව අමුතුවෙන් ඔබට පහදා දිය යුතු නො වේ. එම ක්‍රියාවලිය අඩු කළ හැකි සැම ක්‍රියාදාමයක්‌ ම කරළියට ගෙන ඒම පාරිසරික සංරක්‌ෂණයේ මූලික බලාපොරොත්තුවක්‌ විය යුතු බව මෙහි ලා සදහන් කළ යුතු ය.

සූර්ය ශක්‌තිය, සුළං බලය සහ ජල විදුලිය හරිත ශක්‌තියේ ප්‍රමුඛතාව ගත්ත ද ශ්‍රී ලංකාවේ ජල විදුලිය කෙරෙහි වූ බලාපොරොත්තුව දැන් දැන් වියෑකෙමින් යන්නේ බොහොමයක්‌ අවස්‌ථා ප්‍රයෝජනයට ගෙන ඇති බැවිනි. එමෙන් ම එය Rජුව ම වාර්ෂික කාලගුණ රටාව මත ද රඳා පවතින බැවින් සමහර කාලවල දී උපරිම පල නෙළාගැනීමට නොහැකි ය. සුළං බලශක්‌ති බලාගාර ද කිසියම් ප්‍රමාණයකට මෙරට විකසිත වුව ද ඒ ද සීමාසහිත වන්නේ කාර්යක්‌ෂම සුළං බලශක්‌ති උත්පාදන ස්‌ථාන ද සීමාසහිත වීමෙනි. තවමත් නිසි පරිදි විකසනය නො වුව ද සූර්ය ශක්‌ති පෙරණයන් මෙරට දී මිල දී ගැනීමට අධික මිලක්‌ වැය වීම සාමාන්‍ය ජනතාව අතර ඒවා ජනප්‍රිය නො වීමට ප්‍රධාන හේතුව වී ඇත. එපමණක්‌ නො ව උකහාගන්නා ශක්‌තියෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක්‌ වැඩි කාලයක්‌ ගබඩා කළ හැකි කාර්යක්‌ෂම සහ දැකුම්කලු විද්යුත් කෝෂ නිපදවී නො තිබීම ද තවත් එක්‌ හේතුවකි.

මෙරට බලශක්‌ති පරිභෝජනය සලකා බැලීමේ දී 2014 වසරේ දී ප්‍රවාහනය සදහා වැය කර ඇති බලශක්‌ති ප්‍රමාණය සම්පූර්ණ බලශක්‌ති පරිභෝජනයෙන් සියයට 30ක්‌ පමණ වූ විශාල ප්‍රමාණයක්‌ බව ශ්‍රී ලංකා සුනිත්‍ය බලශක්‌ති අධිකාරියෙහි වෙබ් පිටුව බැලීමේ දී පෙනී යයි. මෙය බලශක්‌ති සංරක්‌ෂකයන් ගේ විධිමත් සැලකිල්ලට භාජන විය යුතු ය. මෙරට ඇති බහුතරයක්‌ (සියයට අනූ නවයක්‌ ම) කාබනික ඉන්ධන දහනයෙන් දිවෙන වාහන වේ. දහනවවැනි ශතවර්ෂයේ විසූ සුප්‍රකට විදුලි ඉංජිනේරුවරයකු වන "නිකොලා ටෙස්‌ලා" විදුලි මෝටරය ලොවට හදුන්වා දෙමින් ද එමගින් විදුලි මෝටර් රථය හදුන්වා දෙමින් ද සිදු කළ පෙරළිය අතිමහත් ය. එහෙත් නියමිත කල්හි එය භාවිතයට නො ගැනීම ලෝකය වෙනස්‌ ම මාවතකට ඇද දැමුණ බව පැහැදිලි වේ. කෙසේ වෙතත් කාලය ගත වී හෝ විදුලි කාරය අද වන විට ලෝක ප්‍රවාහන ක්‌ෂේත්‍රයට පැමිණීම ඉතා වැදගත් සිදුවීමකි.

එම විදුලි කාරය මෙරටට ද පසුගිය වසරේ හදුන්වා දුන් අතර එය මෙරට බලශක්‌ති සංරක්‌ෂණ ක්‌ෂේත්‍රයේ පිරිස්‌වලට පමණක්‌ නො ව පරිසරයට ආදරය කරන්නන්ට ද ඉතා සුබ ආරංචියක්‌ බව විශ්වාස කළ හැකි ය. මන්ද යත් මේ විද්යුත් වාහන ලොව උණුසුම් කිරීමට හේතු සාධක වන ප්‍රධාන හරිතාගාර වායුව වන කබන්ඩයොක්‌සයිඩ් නො නිපදවන නිසා ය. විද්යුත් කාරය ශ්‍රී ලංකාවේ බලශක්‌ති අර්බුදයට පිළියමක්‌ මෙන්ම වායුගෝලීය සිසිලනය සදහා භාවිත කළ හැකි ද යන්න අද බොහෝ දෙනකු ප්‍රශ්න කරනු දක්‌නට ලැබේ. මෙහි දී සැලකිල්ලට ගත යුතු කරුණු කාරණා කිහිපයකි. පාරිසරික සංරක්‌ෂණය සැලකිල්ලට ගන්නේ නම් අප ගේ අදහස වන්නේ මේ සංකල්පය අතිශය නිර්මාණශීලී බවයි. කාබනික ඉන්ධනවලින් දිවෙන වාහන කුඩා ප්‍රමාණවලින් වුව ද ඉතා විශාල සංඛ්‍යාවකින් ඉතා විශාල ප්‍රදේශයක්‌ පුරා හරිතාගාර වායුව පිට කරන යන්ත්‍ර බව ඔබට වැටහෙනු ඇත. එනිසා ම මේ විමෝචන පාලනය කළ නොහැකි බව ඉතා හොඳින් වැටහෙනු ඇත. විද්යුත් වාහන කරළියට ඒම, පාලනය කළ නොහැකි එවැනි විමෝචන සීමා කරන අතර විශාල ප්‍රදේශයක්‌ පුරා හරිතාගාර වායු පැතිරීම වළකාලයි.

කෙසේ වෙතත් ශ්‍රී ලංකාව වැනි රටක නිපදවෙන සම්පූර්ණ විද්යුත් ශක්‌තිය සුපිරිසිදු නො වේ. නිපදවෙන විද්යුතයෙන් අඩක්‌ පමණ ම කාබනික ඉන්ධන දහනයෙන් නිපදවෙන අතර එනිසා ම අයකුට මෙරට විද්යුත් වාහන ප්‍රචලිත කිරීම ප්‍රායෝගික ද යන්න ප්‍රශ්න කළ හැකි ය. බැලූ බැල්මට එය Rණාත්මක ලෙස පෙනුණ ද ධනාත්මකව ද භාවිත කළ හැකි ය. විද්යුත් වාහන වැඩි වීම මගින් විද්යුතය භාවිත කිරීම වැඩි වේ. එහෙත් එම වැඩි වන විද්යුතය නිපදවීමට කාබනික ඉන්ධන දහනයෙන් ක්‍රියා කරන බලාගාර (ඩීසල් සහ ගල් අඟුරු බලාගාර) වැඩියෙන් ක්‍රියාත්මක කිරීමට සිදු වුව ද සීමිත ස්‌ථාන කිහිපයකින් පමණක්‌ එම විමෝචන සිදු වන බැවින් විමෝචනයන් ප්‍රායෝගිකව පාලනය කිරීම අපහසු කාරියක්‌ නො වේ. ඒ සදහා නවීන ක්‍රමවේද භාවිත කළ හැකි ය. (හුනුදියර මගින් CO₂  සහ SO₂ උරාගන්නට සැලැස්‌වීම වැනි ක්‍රම). එනිසා ම ඉතා විශාල ප්‍රදේශයක්‌ පුරා පිට වන හරිතාගාර වායුව නවතාලීමට හැකි වීම මෙහි ඇති ප්‍රධාන වාසිය බව ඔබට පෙනී යනු ඇත.

එපමණක්‌ නො ව ශ්‍රී ලංකාවේ දිනක ශක්‌ති පාරිභෝජන රටාව හේතුවෙන් අප මුහුණපාන ගැටලුවක්‌ වෙයි. එනම් උදෑසන සහ රාත්‍රියේ ඇති වන අධික ශක්‌ති පරිභෝජනය නිසා පවතින අධික ඉල්ලුමයි. එනිසා එම කාලය තුළ විදුලි බලාගාර බොහොමයක්‌ ක්‍රියාත්මක කිරීමට සිදු වේ. ඒ අතර කාබනික ඉන්ධන දහනයෙන් වැඩ කරන බලාගාර නො නවත්වා ක්‍රියාත්මක කිරීමට සිදු වීම ද තවත් හේතුවකි. එනිසා දෛනික ඉන්ධන පරිභෝජන රටාවේ සිදු වන අධික උච්චාවචනය තුලනය කිරීමට අනෙකුත් වෙලාවන්හි දී විද්යුත් ශක්‌තිය භාවිතයට ගැනීම කළ යුතු දෙයකි. එය කිසියම් ප්‍රමාණයකට අධික ඉල්ලුම සමනය කර මුළු දවස පුරා බෙදාහරිමින් ශක්‌ති පරිභෝජනය තුලනය කිරීමට පහසුවක්‌ වේ. කෙසේ වෙතත් මේ තුලනය සදහා ද කිසියම් ප්‍රමාණයකට විද්යුත් කාරය ප්‍රයෝජනයට ගත හැකි බව අප ගේ විශ්වාසයයි. ඒ විශේෂයෙන් ම මධයම රාත්‍රියේ දී කාරය ආරෝපණය කිරීම මගිනි. විද්යුත් වාහන භාවිතය, මෙරට ශක්‌ති කළමනාකරණයට කිසියම් ලෙසකින් Rජු දායකත්වයක්‌ ලබා දෙන බව අප ගේ හැඟීමයි.

විද්යුත් වාහන ප්‍රචලිත වීම ඒ හා සබැඳුණ අනෙකුත් නිෂ්පාදන දියුණු වීමට එක හේතුවක්‌ වේ. විශේෂයෙන් ම විද්යුතය ගබඩා කරන විද්යුත් කෝෂ කර්මාන්තයේ මනා විකසනය මේ අතර ප්‍රමුඛ වේ. ඉතා කාර්යක්‌ෂම වැඩි අරෝපණ ප්‍රමාණයක්‌ ගබඩා කළ හැකි විද්යුත් කෝෂ නිර්මාණය වීම සූර්ය ශක්‌තිය ගබඩා කිරීමෙහි ලා ද වැදගත් වේ.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව

2015  නොවැම්බර් 04 බදාදා

ඒ 1997 අවුරුද්දයි. පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයයේ ප්‍රථම වසරේ සිසුවෙකු වූ මම ඉතා තදින් ම භූ විද්‍යාව හා බැඳී සිටියෙමි. දුෂ්කර වූ මුල් මාස කිහිපයෙන් පසුව නිදහසේ සැරිසරන්නට හැකියාව ලද අපි සියලු දෙනා ම අපට හදුන්වා දුන් මේ අලුත් විෂය ගැන නිරන්තරව සාකච්ඡා කළෙමු. භූ විද්‍යාව හැදෑරීම සදහා අප කණ්‌ඩායමේ 30 දෙනකු තෝරාගෙන තිබූ අතර ගැහැනු ළමයි දස දෙනකු පමණ ද ඒ අතර වූ හ. මේ මනරම් විෂයයෙන් ඔළු ගෙඩිය පුරවාගෙන සිටි මා හට අවසානයේ දී උසස්‌පෙළ දී මා ඉතා කැමැත්තෙන් සිටි උද්භිද විද්‍යා විෂය අතහැරීමට සිදු වූයේ දෙවැනි වසරේ සිට භූ විද්‍යා විශේෂ උපාධිය හැදෑරීමට අවස්‌ථාව ලද හෙයිනි. මා භූ විද්‍යාවට ප්‍රිය කළේ එය ක්‌ෂේත්‍ර මූලික විෂයක්‌ වූ නිසා ම ය.

පළමු වසරේ භූ විද්‍යාව හැදෑරූ අපට ක්‌ෂේත්‍ර අධ්‍යයනය අනිවාර්ය අංගයක්‌ විය. සිතියම් අධ්‍යයනයත්, ඛනිජ සහ පාෂාණ වර්ග අධ්‍යයනයත් මූලික සංකල්පනා අතර විය. නවතම විෂයයක්‌ වූ බැවින් අලුත් ම කරුණු හැදෑරීම බොහෝ සතුට දනවන කරුණක්‌ විය. ඒ අතර ම බොහෝ අත්වැරැදීම් ද වූ අතර සමහර සිදුවීම් ඇත්තෙන් ම අප සිනා සයුරේ ගිල්වනසුලු විය. විශේෂයෙන් ම ක්‌ෂේත්‍ර චාරිකාවල දී ඉගෙනගත් කරුණුවලට අමතරව දවස රස කරවූ සිදු වීම් එමට විය.

පළමු වසරේ වූ අපට ක්‌ෂේත්‍ර අධ්‍යයනයන් ඉගැන්වූයේ ආචාර්ය ජගත් ගුණතිලක ඇදුරුතුමන් ය. ක්‌ෂේත්‍ර අධ්‍යයනයන් සදහා යැමට පෙර සම්පූර්ණ කරගත යුතු කරුණු සමූහයක්‌ විය. භූ විද්‍යාඥයකුට භූ විද්‍යා මාලිමාව සහ භූ විද්‍යා මිටිය අත්‍යවශ්‍ය මෙවලම් දෙකකි. මේ උපකරණ දෙක නොමැති ව කෙසේ වත් ක්‌ෂේත්‍ර චාරිකා සදහා සහභාගි විය නොහැකි ය. ක්‌ෂේත්‍ර සටහන් පොත ද අදාළ ප්‍රදේශයේ සිතියම ද අනිවාර්යයෙන් ම ළඟ තිබිය යුතු ම ය. එමෙන් ම අව්වෙන් ආරක්‌ෂා වීමට හිස්‌වැසුමක්‌ ද, වතුර බෝතලයක්‌ ද, සපත්තු ද ඒ අත්‍යවශ්‍ය අංග අතර වෙයි. අප සියල්ලන් ම බසයට නංවාගන්නා ජගත් ගුණතිලක ඇදුරුතුමන් මහනුවර අවට කොහේ හෝ කළුගල් කඩනා තැනකට හෝ අලුතෙන් පාරක්‌ කපනා ප්‍රදේශයකට හෝ අප කැඳවාගෙන යන්නේ ඉතා හොඳින් එම ස්‌ථානවල අලුත් පාෂාණ මතු වී ඇති බැවිනි. බසයෙන් බැස ක්‌ෂේත්‍රයට යැමේ දී සමහර අය ළඟ අවශ්‍ය උපකරණ සියල්ල නැත. ඒවා බසයේ ය. මේ බව හොඳින් දන්නා ඇදුරුතුමන් ගේ පරීක්‌ෂාව අනිවාර්ය ය. බොහෝ දෙනකුට නැවත බසය වෙත යැමට සිදු වේ. කෙසේ වෙතත් අප ඉතා විනෝදයෙන් මේ අධ්‍යයනයන් සිදු කළ බව නම් සැබැවි. පළමු වසරේ අප ලද එම ක්‌ෂේත්‍ර පුහුණුව අද වන තෙක්‌ ම ඉතා කඩිසරව සහ විනයානුකුලව ක්‌ෂේත්‍රයේ රැඳී සිටීමට මහඟු උපකාරයක්‌ විය. එවක සිට මා විශ්ව විද්‍යාලයයෙන් පිට වන තුරු එහි වූ සියලු ම ආචාර්යවරුන් ගේ ඉගැන්වීම් සහ උපදෙස්‌ භූ විද්‍යාඥයකු ලෙස මෙරටට සේවය කරන්නට අතිමහත් පිටිවහලක්‌ විය.

භූ විද්‍යා අධ්‍යයනය ගැන කතා කරන විට මෙරට භූවිදයා අධ්‍යයන හා පර්යේෂණ ක්‌ෂේත්‍රයේ අමතක කළ නොහැකි සුවිශේෂ චරිත කිහිපයක්‌ ගැන ද මෙහි සඳහන් නො කළොත් බලවත් අඩුවකි.

මහාචාර්ය පී. ඩබ්. විතානගේ මහතා ශ්‍රී ලංකේය විශ්වවිද්‍යාල ක්‌ෂේත්‍රයට භූ විද්‍යාව හඳුන්වා දුන් ඇදුරුතුමන් ය. භූ විද්‍යාවේ මේ මහැදුරුවරයා 1964 දී භූගෝල විද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුවේ අනු අංශයක්‌ ලෙස භූ විද්‍යා අංශය ආරම්භ කරන්නේ ළමයින් 12 දෙනකු ගෙන් සමන්විත වූ කණ්‌ඩායමකිනි. අඩු පහසුකම් යටතේ වුව ද එය ක්‍රමානුකූලව පවත්වාගෙන ගිය අතර මේ විෂය ඉගැන්වූ වැඩි දෙනෙක්‌ පිටරටවල දේශකයෝ වූ හ. කෙසේ වෙතත් 1967 දී ස්‌වාධීන අංශයක්‌ ලෙස භූ විද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව විශ්වවිද්‍යලයයේ විද්‍යා පීඨය යටතේ ස්‌ථාපිත වූ අතර උපකරණ ඇතුළු අනෙකුත් අංගයන් ගෙන් සම්පූර්ණ වන්නට විය. මෑතක්‌ වන තුරු ම දෙපාර්තුමේන්තුව පැවතියේ කලා පීඨයේ භූගෝල විද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුව පිහිටි ගොඩනැගිල්ලෙහි ම ය.

කෙසේ වෙතත් මහැදුරුතුමන් ගෙන් ඉගෙනගැනීමට අප කණ්‌ඩායම වාසනාවන්ත වූයේ නැත. ඔහු 1998 වසරේ ජනවාරි මාසයේ අගභාගයේ දී හදිසියේ ඇති වූ හෘදයාබාදයකින් මෙලොව හැර ගියේ ය. එතුමන් දේශනවලට පමණක්‌ සිමා වූ පුද්ගලයකු වූයේ නැත. දේශයේ විවිධ සංවර්ධන කටයුතුවල දී තම විශේෂඥ මතය ඉදිරිපත් කරමින් ශ්‍රී ලාංකිකයකු ලෙස විශාල සේවයක්‌ ඉටු කළේ ය. ඔහු බොහෝ සුවිශේෂ පුද්ගලයෙක්‌ විය. තම ගෝලයන්ට, විෂයට සහ තම රටට බෙහෙවින් ආදරය කළේ ය. ඔහු හා ක්‌ෂේත්‍ර චාරිකා සහභාගී වූ අය සිතින් නො මැකෙන අත්දැකීම් ලබා ඇති බව නිසැක ය. ඔහු ගේ එක්‌ චාරිත්‍රයක්‌ විය. ඒ ක්‌ෂේත්‍ර වැඩ කටයුතු ආරම්භ කිරීමට පෙර ශිෂ්‍යයන් සියල්ලන්ට ම කිරිබත්වලින් සංග්‍රහ කිරීමයි. එදා මෙදාතුර ඔහු ගෙන් ඉගෙනගත් බොහෝ අය භූ විද්‍යාඥයන් ලෙස මෙරට ද පිටරට ද සේවය කරති. ඔවුන් ගෙන් සමහරෙක්‌ ලෝ ප්‍රකට වූවන් වන අතර ශ්‍රී ලාංකේය භූ විද්‍යාවේ ප්‍රගමනයට අතිමහත් සේවයක්‌ කළ අය වෙති.

ශ්‍රී ලාංකේය භූ විද්‍යා ක්‌ෂේත්‍රයේ නම රැන්දූ තවත් භූ විද්‍යා මහාචාර්යවරුන් දෙපළක්‌ වන්නේ මහාචාර්ය සී. බී. දිසානායක මහතා සහ මහාචාර්ය කපිල දහනායක මහතා ය. මොවුන් දෙදෙනා ම මෙරටින් බිහි වූ විශිෂ්ට භූ විද්‍යාඥයෝ වෙති. මහාචාර්ය සී. බී. දිසානායක මහතා භූ රසායන විද්‍යාවේ ආරම්භක සහ පෙරළිකාර සොයාගැනීම් රැසක්‌ දායාද කළ තැනැත්තෙකි. වෙද භූ රසායනය හඳුන්වා දෙමින් කළ එතුමා ගේ අධ්‍යයන තුළින් භූ පරිසරය මානව සෞඛ්‍යය කෙරෙහි කෙසේ බලපාන්නේ ද යන්න විග්‍රහ වෙයි. පර්යේෂණ පත්‍රිකා රැසකට හිමිකම් කියන මහාචාර්ය සී. බී. දිසානායක මහතා දැනට හන්තාන මූලික අධ්‍යයන ආයතනයේ ප්‍රධානියා ලෙස සේවය කරයි. භූ පරිසරයේ අවසාදිත සහ අවසාදිත පාෂාණ අධ්‍යයනය කරමින් ද ප්‍රාග්ජීවධාතු විද්‍යාව ශ්‍රී ලංකාවට හඳුන්වා දෙමින් ද මහාචාර්ය කපිල දහනායක මහතා නො මැකෙන සේවයක්‌ කර ඇත. රටේ බලවත් ගැටලුවක්‌ වන නාය යැම් පිළිබඳව ගැඹුරෙන් අධ්‍යයනය කළ කපිල දහනායක මහාචාර්යතුමා මෙවැනි ව්‍යසන පිළිබඳව අධ්‍යයනය කිරීමේ වැදගත්කම පෙන්වා දුන් අයෙකි. පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයයේ විද්‍යා පශ්චාත් උපාධි ආයතනය පිහිටුවීමෙහි ලා පුරෝගාමී මෙහෙවරක්‌ කළ මෙතුමා එහි ප්‍රථම අධ්‍යක්‌ෂවරයා ද වෙයි. මේ අතර ශ්‍රී ලංකේය භූ විද්‍යා ඉතිහාසයේ තවත් නො මැකෙන චරිතයක්‌ වන්නේ මහාචාර්ය පී. ජී. කුරේ මහතා ය. චතුර්ථ භූ විද්‍යාවෙහි ප්‍රවීණයකු වූ මේ මහාචාර්යතුමා දැනට ලංකාවේ භූ විද්‍යා විවිධ විෂයන් සම්පිණ්‌ඩනය කරමින් ලියූ එක ම පොත වන Geology of Ceylon ලියූ භූ විද්‍යා ඇදුරුතුමා ය.

දේශන සහ පර්යේෂණ සදහා අවශ්‍ය නවතම උපකරණ සහ පහසුකම්වලින් සමන්විත භූ විද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුව පිහිටුවා මේ වසර වන විට වසර 51ක්‌ ගත වන අතර මෙරටට අවශ්‍ය භූ විද්‍යාඥයන් බොහොමයක්‌ ඉන් බිහි වී ඇත. ගත වී ඇති කාලය හා සැසඳීමේ දී භූ විද්‍යාඥයන් ගේ සේවය දිනෙන් දින ම මෙරටට දැඩිව අවශ්‍ය බව මැනවින් පසක්‌ වන බව අවසන් වශයෙන් සඳහන් කළ යුතු ව ඇත.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව

2017 ජනවාරි 11 බදාදා

වසර 12000 කට පෙර ශ්‍රී ලංකාව අවට මුහුදු කලාපය පිහිටියේ අද පවතින වෙරළට මීටර 100ක්‌ පමණ පහතින් බව භූ විද්‍යාඥයන් පෙන්වා දී ඇත. ඒ අප කවුරුත් දන්නා ලොව අවසාන අයිස්‌ යුගයේ දී ය. එම යුගයේ අවසානය වසර 11000කට පමණ පෙර ආරම්භ වූ අතර මුහුදු මට්‌ටම තවමත් වැඩි වෙමින් පවතියි. සමහර විද්‍යාඥයන් පවසන පරිදි අප තවමත් ගත කරන්නේ එම යුගයේ අවසාන කාල පරිච්ඡෙදයේ ය. එයට හේතුව ලෙස ඔවුන් දක්‌වන්නේ තවමත් ධ්‍රැවාසන්නයේ ඇති අයිස්‌ කඳු දිය වී නොමැති වීමයි. කෙසේ වෙතත් ඉතා පහතින් මුහුදු මට්‌ටම පිහිටීම හේතුවෙන් වසර 6000ක්‌ පමණ කාලයක්‌ දක්‌වා ශ්‍රී ලංකාව ඉන්දියාව සමග ගොඩබිමෙන් සම්බන්ධ ව තිබෙන්නට ඇතැයි යන්න භූ විද්‍යාඥයන් ගේ මතයයි.

ශ්‍රී ලංකාවේ පිහිටි ත්‍රිකුණාමල වරාය ලොව පිහිටි හොඳ ම ස්‌වාභාවික වරායන් ගෙන් එකකි. එසේ වන්නට හේතු වී ඇත්තේ එහි අපූරු භූ සැකැස්‌ම ය. ඊසාන-නිරිත දිශානුගත ව විහිදී යන ලාංකේය භූ ස්‌කන්ධයේ පැලුම් රටාව සුවිශේෂී ලෙස මේ කෙරෙහි බලපා ඇත. මෙරට දිග ම ගංගාව වන මහවැලිය, මහනුවරින් පසු එක එල්ලේ මුහුදට ගලා බසින්නේ මේ සුවිශේෂී පැලුම් රටාව ඔස්‌සේ ය. එම පැල්ම මුහුදට ආසන්න වත් ම බොහෝ ගැඹුරට සෑරී ඉතා ගැඹුරු නිම්නයක්‌ සකස්‌ කොට ඇත. මේ නිම්නය, වසර 11000කට පමණ පෙර එනම් අයිස්‌ යුගයේ වූ පහළ ගිය මුහුදු මට්‌ටම හේතුවෙන් දුර්වල පාෂාණ සහ පාංශු ස්‌ථර ඛාදනය වීමෙන් සකස්‌ වන්නට ඇති බව අප ගේ මතයයි. එමෙන් ම බොහෝ විට මේ ස්‌ථානවල අලංකාර දිය ඇලි සකස්‌ ව තිබෙන්නට ද ඇත. ඒ නිම්නයේ බෑවුම ශීඝ්‍ර හෙයිනි. පසුකාලීනව ක්‍රමයෙන් මුහුදු මට්‌ටම ඉහළ යැම හේතුවෙන් නිම්නය ජලයෙන් යට වී මේ මුහුදු බොක්‌ක නිර්මාණය වන්නට ඇත. මේ ප්‍රදේශයේ ඇති අධික ගැඹුර ලොව විශාලතම සහ ගැඹුරු පත්ලක්‌ සහිත යාත්‍රා ගොඩබිම සමීපයට ගෙන එන්නට සමත් වේ. ඉතිහාසය පිරික්‌සීමේ දී මේ ස්‌වාභාවික මුහුදු බොක්‌ක මානව වෙළෙඳ වංශ කතාවේ සන්ධිස්‌ථානයක්‌ වන්නට ඇත. අවම වසර 3000කට පෙර අන්තර් ජාතික වරායක්‌ ලෙසත් අවට ගොඩබිම කලාපය අතිශය දියුණු වෙළෙඳ නගරයක්‌ ලෙසත් පැවතෙන්නට ඇත්තේ මේ මුහුදු බොක්‌කේ වූ සුවිශේෂී භූ සැකැස්‌ම සහ රුපණය හේතුවෙනි.

වයඹදිග වෙරළෙහි පිහිටි මන්නාරම ප්‍රදේශය ඉපැරැණි වරායක්‌ සදහා ප්‍රසිද්ධියක්‌ උසුලයි. මේ ප්‍රදේශය එකල මාන්තායි ලෙස ද හදුන්වා ඇති අතර කරන ලද පුරා විද්‍යාත්මක පර්යේෂණවලට අනුව වෙළෙඳ නගරයක ලක්‌ෂණ පෙන්නුම් කරන බව පෙනී යයි. එහෙත් භූ විද්‍යාත්මක සාධක සැලකීමේ දී ත්‍රිකුණාමලය (ගෝකන්න) තරම් වූ මනාව පිහිටි ස්‌වාභාවික වරායක්‌ නො වන බව පැහැදිලි වේ. එයට හේතු කවරේ ද...? ප්‍රධාන ම හේතුව නම් ත්‍රිකුණාමලයේ පිහිටන ආකාරයට ගැඹුරු අගාධමය ස්‌වරූපයක්‌ මන්නාරමෙහි නොමැති වීමයි. එනිසා පැහැදිලිව ම විශාල නැව් මන්නාරම් වරාය වෙත එන්නට හැකියාවක්‌ නොමැත. මන්නාරම සහ ඉන්දියාව අතර මුහුදු තීරය ඉතා පටු වන අතර ගැඹුර අඩු ය. මේ නොගැඹුරු මුහුදු කලාපයෙහි වඩාත් පහසුවෙන් භාවිත කළ හැක්‌කේ පැතලි පත්ලක්‌ සහිත යාත්‍රා වන අතර බොහෝ විට ඒවා කුඩා පරිමාණයේ ඒවා වන්නට ඇත.

භූ විද්‍යාත්මකව සැලකූ විට මේ පටු මුහුදු තීරය සකස්‌ වූයේ කෙසේ ද යන්න භූ තල කාරක මතයෙන් පැහැදිලි කළ හැකි ය. වසර මිලියන 230-300 අතර කාලය වන විට ශ්‍රී ලාංකේය භූ තලය සහ ඉන්දියානු භූ තලය එක ම ගොඩබිමක්‌ ව පැවැති අතර එම කාලය ලොව ඩයිනොසෝරයන් සැරිසැරූ යුගයයි. එම කාලයේ දී ඇති වූ අපසාරී භූ තල මායිමක්‌ හේතුවෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ භූ ස්‌කන්ධය ඉන්දියාවෙන් වෙන් වන්නට පටන් ගත්තේ ය. ක්‍රමයෙන් වර්ධනය වූ මේ පැල්ම හේතුවෙන් කාවරි ෙද්‍රdaණිය හටගත් අතර මේ ෙද්‍රdaණිය දෙපස මුහුද හා සම්බන්ධ වීමෙන් මේ කුඩා පටු මුහුදු කලාපය බිහි විය. භූ තල ක්‍රියාකාරකම් නිසා ශ්‍රී ලංකාව ඉන්දියාවෙන් දකුණු-ගිනිකොන දෙසට තල්ලු වූ අතර අද ද ක්‍රමයෙන් ඉන්දියාවෙන් ඈත් වෙමින් පවතී. ජුරාසික යුගයේ ඇරඹි මේ තල්ලු වීම හේතුවෙන් මේ මුහුදු කලාපයේ මයෝසින යුගයේ දී හුණුගල් තට්‌ටුවක්‌ අවසාදනය වූ අතර පසුකාලීනව උක්‌ෂිප්ත වීම හේතුවෙන් ශ්‍රී ලාංකේය විපරිත පාෂාණ පිහිටි භූ තලයට ඈදුණු කොටසක්‌ විය.

කෙසේ වෙතත් අවසාන අයිස්‌ යුගයට පසු එළඹි කාලයේ තෙවරක්‌ ම මුහුදු මට්‌ටම අද පවතින මට්‌ටමට වඩා ඉහළ ගිය බවත් එලෙස ම පහළ මට්‌ටමක පවතින බවත් පර්යේෂණ වාර්තා පෙන්නුම් කරයි. එනිසා භූ තලකාරක ක්‍රියා හේතුවෙන් ඉන්දියාවෙන් ලංකාව ඈත් වුවත් මුහුදු මට්‌ටම පහළ යැම නිසා මන්නාරම සහ තමිල්නාඩු මුහුදු කලාපය අතරින් සම්බන්ධ වී ඇත. අදටත් අප රාමා ගේ පාලම යෑයි හදුන්වන්නේ මේ ගොඩබිම් කලාපයයි. ඈත අතීතයේ සිට ම මෙලෙස වරින් වර ඉන්දියාව හා සම්බන්ධ වීමෙන් ජාන සමුච්චය මිශ්‍ර වීමෙන් ද පසුකාලීනව සංස්‌කෘතීන් මිශ්‍ර වීමෙන් ද ලාංකේය ජීව පද්ධතිය වෙනසකට භාජන වන්නට ඇත. (මෙය අනෙක්‌ අතට ද වලංගු වේ.)

නොගැඹුරු මුහුදු කලාපයක්‌ නොමැති ව වුවත් වෙළෙඳ නගරයක්‌ සහ වෙළෙඳ මධ්‍යස්‌ථානයක්‌ ලෙස මාන්තායි පරිණාමය වන්නට ඇත්තේ මේ පටු මුහුදු කලාපය හරහා ඉතා පහසුවෙන් ඉන්දියානු අර්ධද්වීපය හා සම්බන්ධ විය හැකි වීමෙනි. එලෙස සම්බන්ධ වීම යනු ගොඩබිම හරහා ලෝකයේ අනෙකුත් රටවල් හා පහසුවෙන් සම්බන්ධ වීමයි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව

2015  දෙසැම්බර් 23 බදාදා
පසු ගිය දිනෙක සිදු කළ ක්‌ෂේත්‍ර චාරිකාවක දී මධ්‍යම කඳුකරයේ උතුරෙන් පිහිටි අපූරු වනාන්තරයක්‌ දැක බලාගන්නට අවස්‌ථාව ලැබුණු අතර ඒ ආසන්නයේ පිහිටි නවාතැන්පොළක රාත්‍රී නවාතැන් ගැනීමට ද මම වාසනාවන්ත වීමි. මේ දිනවල පවතින ඊසානදිග මෝසමෙන් ලද වර්ෂාපතනය ද අඩු නැති ව ම භුක්‌ති විඳීමට එහි දී අපට හැකි වූ අතර ඇළහැර සිට නවාතැන්පොළට ළඟා වීමට එනිසා ම බොහෝ වේලාවක්‌ ගත විය. රාත්‍රියට වඩා ගස්‌වැල්වලින් ලද අඳුර ද මොර සූරන වර්ෂාව ද හේතුවෙන් කැබ් රථය එම පටු පාරවල ඉතා පරෙස්‌සමෙන් පැදවීමට සිදු විය. වරින් වර ඒ මේ අතට පාරේ තිබූ වංගු ද පාරේ නො පෙනෙන ස්‌ථානවල වැස්‌සේ සුව විඳිමින් සිටි මී ගවයන් ද හේතුවෙන් රියෑදුරු වඩාත් කල්පනාකාරී විය යුතු විය. අවසානයේ දී සියලු බාධක මැඩගෙන නවාතැන්පොළට ළඟා වූ අපට තවත් අකරතැබ්බයකට මුහුණපාන්නට සිදු විය. ඒ විදුලිය නොමැති වීමයි. එය සියලු සම්බන්ධතා කපා හරින්නට හේතු විය. මේ අතර සීතල ද ඉතා තදින් දැනෙන්නට වූ නමුත් කොළඹ දාහයෙන් පීඩා විඳි අපට එය මහත් සහනයක්‌ සේ දැනිණි.

පසු දාට පහන් වූ නමුත් දුම්බර වනයේ වූ සුපුරුදු මීදුම නම් එදා දක්‌නට නො වී ය. ඒ කලින් දින වූ වර්ෂාව හේතුවෙනි. එහෙත් කඳුකරයේ මුදුන් මීදුමෙන් වැසි තිබුණු අතර වර්ෂාව හේතුවෙන් ඇති වූ දියකඳුරු ගලනා සුමිහිරි නාදය සිතට කිසියම් සිසිලසක්‌ ගෙන දුනි. තරමක්‌ ඉහළින් වූ නවාතැනේ සිට කදිමට පහළින් ගලා යන කළු ගඟ, තුරු ගොමු අතරින් දැකගැනීමට හැකි වූ අතර මා ගේ අවධානය ඊළඟට යොමු වූයේ ගඟට ඔබ්බෙන් වූ වනාන්තරය වෙත ය. විවිධ රටාවන් මැවූ ශාක ඉතා හොඳින් නිරීක්‌ෂණය විය. විවිධ ශාක විශේෂවල වෙනස පැහැදිලිව හඳුනාගැනීමට හැකි වීම මා විමතියට පත් කරන්නක්‌ විය. වඩාත් හොඳින් නිරීක්‌ෂණය කළ විට පැහැදිලි වූයේ විවිධ ශාකවල වූ පත්‍රවල වෙනස ද ඒවායේ වෙනස්‌ රටාවන් ද මේ සදහා හේතු වන බවයි. ශාක විශේෂවල කඳන් නො දැක ම විවිධ විශේෂවල පැහැදිලි වෙනස මෙසේ දිස්‌ වීම නම් සැබැවින් ම විස්‌මයජනක ය.

ඔබ ද කෙදිනක හෝ ගසක කොළ (පත්‍ර) දෙස විමසිල්ලෙන් බලා ඇත් දැයි මතක්‌ කරන්න. කොළ පැහැති යෑයි අප දන්නා මේ පත්‍ර පැහැයෙන් පමණක්‌ වුව කොපමණ විවිධත්වයක්‌ පෙන්වන්නේ දැයි ඔබට වැටහෙනු ඇත. ළා කොළ පැහැයේ සිට තද කොළ පැහැය දක්‌වා පැහැය වෙනස්‌ වන අයුරු විවිධ ශාක පත්‍ර අධ්‍යයනයෙන් ඔබට මනාව පැහැදිලි වනු ඇත. එපමණක්‌ නො වේ. ශාක පත්‍ර හැඩයෙන් ද එකිනෙකින් වෙනස්‌ වෙයි. දිගු පත්‍ර, කෙටි පත්‍ර, ශාඛා බෙදුණු පත්‍ර, දාර රැලි සහිත පත්‍ර, විශාල පත්‍ර මෙන්ම ඉතා කුඩා පත්‍ර ද මේ අතර වන බව හොඳින් නිරීක්‌ෂණය කළේ නම් ඔබට පැහැදිලි වේ. තවදුරටත් අධ්‍යයනය කරන විට මේ ශාක පත්‍ර ගසෙහි කදට සවි වන්නේ ද එක්‌තරා රටාවකට බව නිරීක්‌ෂණය කළ හැකි වනු ඇත. සමහර පත්‍ර එක තැනකින් කඳ වටේට ම කිහිපයක්‌ සවි වන බව පෙනෙයි. තවත් සමහර පත්‍ර දෙක බැගින් එක වලයක පිහිටන අතර එයට විරුද්ධ අතට එයට ඉහළින් හෝ පහළින් හෝ වූ වලයේ පිහිටනු දැකිය හැකි ය. එක වලයක එක පත්‍රය බැගින් ඉහළට යත් ම කරකැවෙමින් සර්පිලයක්‌ ආකාරයට කඳට සවි වූ පත්‍ර පිහිටන ශාක ද වෙයි.

ශාකයේ කඳට පත්‍ර සවි වන්නේ නටුව මගින් බව අපි දනිමු. මේ නටුවෙහි ද විවිධත්වයන් පවතී. සමහර ශාක වල පත්‍ර කෙටි නටුවකින් ද සමහර ශාකවල පත්‍ර දිගු නටුවකින් ද සමන්විත වේ. පත්‍රවල මේ විවිධත්වය නම් ඉතා අපූරු ය.

ශාකයක ජීවය රඳා පවතින්නේ ප්‍රධාන කොට ම මේ පත්‍ර මත ය. ශාක ලෝකයේ ඉතා වැදගත් අවයවයක්‌ වන්නේ ශාකයක පත්‍ර ය. ශාකයක මුළුතැන්ගෙය නැත හොත් ආහාර නිෂ්පාදනාගාරය වන්නේ මූලිකව ම එහි පත්‍ර ය. අප හොඳින් දන්නා ප්‍රභාසංශ්ලේෂණ ක්‍රියාදාමය සිදු වන්නේ ශාක පත්‍ර තුළ ය. ඒ සදහා සුවිශේෂී ලෙස පත්‍ර සකස්‌ වී ඇති අතර ඉහත කී සැම වෙනසක්‌ ම සිදු ව ඇත්තේ ප්‍රභාසංශ්ලේෂණයේ උපරිම ඵල නෙළාගත හැකි වන පරිදි බව මේ වෙනස්‌කම් හොඳින් අධ්‍යයනය කළේ නම් ඔබට පැහැදිලි වනු ඇත.

මේ ශාක පත්‍රවල බාහිර වෙනස්‌කම් බොහෝ වුවත් එහි අභ්‍යන්තර ව්‍යqහය නම් බොහෝ දුරට සමාන ය. ශාක පත්‍රයක ප්‍රභාසංශ්ලේෂණ ක්‍රියාවලිය සිදු වන්නේ සෛල තුළ ඇත්තා වූ ඒ වෙනුවෙන් ම සකස්‌ වූ ව්‍යqහය වන හරිතලව තුළ ය. හරිතලව තුළ සිදු වන ප්‍රභාසංශ්ලේෂණය ද ඉතා අපූරු ක්‍රියාදාමයකි. එය අකාබනික සංයෝග කාබනික සංයෝග බවට පත් කරන සෛලය තුළ ඇති යන්ත්‍රයයි. කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් වායුව ද (CO₂), ජලය ද (H₂O) මේ යන්ත්‍රයට දමන අමුද්‍රව්‍ය වේ. ලොවැති සැම යන්ත්‍රයකට ම මෙන්ම මේ යන්ත්‍රය ද ක්‍රියාත්මක වීමට ශක්‌තිය අවශ්‍ය වේ. ඒ ශක්‌තිය ලබා දෙන්නේ විශ්වයේ ඇති ප්‍රබල ම ශක්‌ති ප්‍රභවය වන හිරු ය. සූර්ය ශක්‌තිය ලබාගන්නා හරිතලවය කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් වායුව ද (CO₂) ජලය ද (H₂O) මනා අනුපාතයෙන් (කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් වායු අණු 06ක්‌ ද ජල අණු 06ක්‌ ද ලෙස) මිශ්‍ර කර ජීවීන්ට ශක්‌තිය ලබා දෙන මිහිපිට ඇති සරල ම කාබනික අණුව නිර්මාණය කරයි. ඒ අප ඔබ කවුරුත් හොඳින් දන්නා ග්ලූකෝස්‌ අණුවයි. ග්ලූකෝස්‌ විද්‍යාත්මකව සීනි වර්ගයක්‌ ලෙස නම් කෙරෙන අතර මේ ග්ලූකෝස්‌ පසුව ගබඩා කිරීමේ පහසුව තකා වඩාත් ස්‌ථායි සංකීර්ණ අණු වන කාබෝහයිඩේ්‍රට බවට පත් කරගනී. ස්‌වාභාවික පරිසරය නම් පුදුමසහගත ය. වෙනත් කර්මාන්ත ශාලාවල අතුරුඵල බොහෝ විට පරිසරයට හානි ගෙන දෙන දූෂකයන් වන අතර ශාක පත්‍ර තුළ ඇති මේ කර්මාන්ත ශාලාවේ නිපදවෙන අතුරුඵලයන් (ඔක්‌සිජන්) නම් ජීවී විශේෂ ජීවත් කරවන දෙයක්‌ වීම ම කෙතරම් විශ්මයජනක දැයි සිතන්න. මෙහි අගය යමකු තේරුම්ගන්නේ නම් එය ම වුව ප්‍රමාණවත් නො වේ ද?

ඒ කෙසේ වෙතත් මිනිසා කෙදිනක වත් ස්‌වාභාවික පරිසරය පැරදවිය හැකි මේ ආකාරයේ නිෂ්පාදනයක්‌ නම් කරනු ඇතැයි සිතිය නොහැකි ය.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව

2015  දෙසැම්බර් 30 බදාදා

ඔබ කෙදිනක හෝ සමනළයන් ගේ බිත්තර දැක තිබේ දැයි සිහි කරන්න. මා හට ඒ අවස්‌ථාව මෑතක දී නැවත උදා වූයේ, අප කළ සංචාරයක දී මා මිතුරු විමුක්‌ති ගේ පිහිටෙනි. ඔහු එහි දී තෝර ගසක පත්‍රවල සවි වී තිබූ සුදු පැහැති සමනළ බිජු දැකගැනීමට සැලැස්‌වූ අතර සමනළ ලෝකය කෙරෙහි පෙර තිබූ මා ගේ උනන්දුව නැවත වර්ධනය කිරීමට ඒ දසුන හේතු විය. මෙවර විදුපත් ඉරුවේ ඒ පිළිබඳව සටහනක්‌ තැබිය යුතු යෑයි එදින මා අදිටන් කරගත්තේ විදුසර පාඨකයන් ගේ ද අවධානය මේ කෙරෙහි යොමු කරවීම වටින්නේ යෑයි සිතූ බැවිනි. ඔබ පරිසරය හොඳින් නිරීක්‌ෂණය කළේ නම් ශාක පත්‍රවල යට පැත්තේ හෝ වටේ දාරවල මේ බිත්තර රැඳී තිබෙන අයුරු ඔබට දැක ගත හැකි වනු ඇත. විවිධ පැහැ සහ හැඩයන් ගත් බිත්තර විවිධ සමනළ විශේෂ නියෝජනය කරන අතර, බිජු ලෑම සදහා විශේෂිත ශාක වර්ග ඔවුන් විසින් තෝරාගනු ලැබේ. ඒ බිත්තර පිපිරී එළියට එන දළඹුවා ගේ ආහාරයට සරි වන ලෙස ය.

"රූපාන්තරණය" නම් අපූරු සංසිද්ධියකි. රූපණය වෙනස්‌ වෙමින් ගලා යන තම ජීවන චක්‍රයේ සමනළයා අවධි හතරක්‌ ගත කරන්නේ ඒවායේ සුවිශේෂීතා විදහා දක්‌වමිනි. එයින් ද කෝෂගත අවධිය වසරක්‌ පමණ කාලයක්‌ දක්‌වා වුව ද දික්‌ විය හැකි බව පර්යේෂණවල දී පැහැදිලි වී තිබේ. කෝෂ්ඨයෙන් එළියට එන සමනළයා තම පියාපත් දිගහැර ඉතා දක්‌ෂ ලෙස පියාසරන්නේ ජානගත දක්‌ෂතා මනාව පිළිබිඹු කරමිනි. තම ආහාරය මල් ආශ්‍රිතව සොයාගන්නා වැඩුණු සමනළයෝ සති හතරක්‌ වැනි කෙටි කාලයක්‌ තුළ තම ජීවන ගමනේ ඊළඟ පරම්පරාව බිහි කිරීම සදහා සුදුසු ශාක තෝරාගනිමින් බිත්තර දැමීම සිදු කරති. ඒ කාලයේ දී ඔවුන් ශාක පරාගණය උදෙසා අමිල මෙහෙවරක්‌ ඉෂ්ට කරන්නේ ශාක ලෝකයේ සපුෂ්ප ශාකවල ද ජීවන ගමන ස්‌ථිර කරමින් බව ඔබට වැටහෙනු ඇත.

ලෝකයේ මේ වන විට සමනළ විශේෂ 18000කටත් වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක්‌ සොයාගෙන ඇති අතර වැඩි ම විශේෂ ඝනත්වයක්‌ පෙන්වන්නේ නිවර්තන කලාපීය රටවල ය. එනිසා ධ්‍රැවාසන්නයේ සමනළයන් හමු නො වන්නේ ඇයි දැයි ඔබට වටහාගත හැකි වනු ඇත. ලෝකයේ විශාලතම සමනළයා වාර්තා වන්නේ "පැපුවා නිව්ගිනි"වලිනි. ඒ "ඇලෙක්‌ස්‌සැන්ද්‍රd රැජන ගේ බර්ඩ්වින්ග්" (Queen Alexandra's Birdwing) නම් විශේෂයයි. ඔවුන් ගේ ගැහැනු සතුන් ගේ පියාපත්වල දිග 25 cmක්‌ පමණ වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ ද සමනළ විශේෂ 245ක්‌ මේ වන විට හඳුනාගෙන ඇති අතර එයින් 76 දෙනකු ම වඳ වී යාමේ තර්ජනයට ලක්‌ වූ විශේෂ ලෙස රතු දත්ත පොතට ඇතුළත් කර ඇත. මෙරටට ආවේනික විශේෂ 26ක්‌ සොයාගෙන ඇති අතර ඔවුන් බොහොමයක්‌ තෙත් කලාපයට සිමා වී ඇත. ප්‍රධාන කුල (Family) හයකට අයත් සමනළ විශේෂ අතරට 2014 දී එක්‌ වූ නවතම විශේෂය වන්නේ "යෙලෝ µeන්සි" (Yellow Phancy) නම් වූ සමනළ විශේෂය වන අතර මේ විශේෂය හමු වන්නේ යාපනය ප්‍රදේශයෙන් වීම ද සුවිශේෂී කරුණකි. මේ සමනළ විශේෂය සොයා හඳුනාගැනීමේ ගෞරවය හිමි වන්නේ ශ්‍රී ලාංකික පර්යේෂකයන් ත්‍රිත්වයක්‌ වන හිමේෂ්, සරත් සහ චමිත්ට ය. දශක දෙකකට වැඩි කාලයක්‌ තිස්‌සේ ඔවුන් විසින් මෙරට සිදු කරන ලද අඛණ්‌ඩ පර්යේෂණවල ප්‍රතිඵලයක්‌ ලෙස ඒ සමනළයා සොයාගැනීමට හැකි වී ඇත. ඒ අතර පසු ගිය දිනෙක ඔවුන් සිදු කළ පර්යේෂණ ඇසුරෙන් සමනළයන් පිළිබඳ පර්යේෂණවල නිරත වන ආධුනිකයන් හට වැදගත් වන ක්‌ෂේත්‍ර අත්පොතක්‌ A Pocket Guide to the
Butterflies of Sri Lanka" නමින් එළිදැක්‌වුණු අතර ඔවුන් පර්යේෂණ ක්‌ෂේත්‍රයට සිදු කරන දායකත්වය අගය කළ යුතු ය.

වර්තමානයේ සිදු වන නො නවතින පාරිසරික දූෂණයත් සමග සමනළයන් ගේ ජීවන ගමනට අත් ව ඇත්තේ ඉතා දරුණු ඉරණමකි. වන විනාශය, නාගරීකරණය සහ දැවැන්ත සංවර්ධන ව්‍යාපෘති ඔවුන් ගේ ජන්මභූමි සපුරා විනාශ කර ඇති අතර ඇත්තා වූ කෘෂිකාර්මික පරිසරය පවා විවිධ කෘමිනාශක සහ වල්නාශක හේතුවෙන් දරුණු ලෙස විෂ වී ඇත. එසේ හෙයින් තම ජීවන චක්‍රය සම්පූර්ණ කරගැනීමට නොහැකි ව ඉතා දරුණු ලෙස බොහෝ සමනළ විශේෂ වඳ වී යැමේ තර්ජනයට ලක්‌ වී ඇති බව ඔබට වටහාගැනීමට අපහසු නො වනු ඇත. ශ්‍රී ලංකාව තුළ එසේ දරුණු ලෙස තර්ජනයට ලක්‌ වූ මෙරටට ආවේනික එක්‌ සමනළ විශේෂයක්‌ වන්නේ "සිලෝන් රෝස්‌" (Ceylon Rose) නම් විශේෂය වන අතර ඔවුන් ගේ ව්‍යාප්තිය මධ්‍යම කඳුකරයට පමණක්‌ සීමා වී ඇත.

සමනළයන් තම වාසස්‌ථාන කරගන්නා සුවිශේෂී ශාක විශේෂ වෙයි. රනිල කුලයේ ශාක ද, තෘණ වර්ග ද, දෙහි, දොඩම්, කුඹුක්‌, අනෝදා වැනි ශාක පමණක්‌ නො ව යුලෙක්‌ස්‌ (Ulex) වැනි ආක්‍රමණික ශාක ද ඒ අතර වන බව සොයාගෙන ඇත. දළඹුවන් වෙසෙන ශාක හඳුනාගැනීම අපහසු නො වේ. පත්‍රයේ කෙළවරක සිට පිළිවෙළට කා දමන ඔවුහු ඉතා වේගවත් ශාක භක්‌ෂකයෝ වෙති. එනිසා ම කිහිප වතාවක්‌ ම හැව අරිමින් ඔවුන් විශාල වන බව සොයාගෙන ඇත. ඉතා භයානක ස්‌වරූපයක්‌ පෙන්වන දළඹුවන් ඇත්තෙන් ම බොහෝ අහිංසක ය. එහෙත් තම ආරක්‌ෂාව සදහා සමහර දළඹුවෝ විෂ රසායනිකයන් භාවිත කරති. එමෙන්ම අතිශය දක්‌ෂ ලෙස සැඟව සිටීමේ හැකියාව ඇති මොවුන් ගේ ශරීර කදිමට තම බාහිර ස්‌වරූපය පරිසරයට ගැලපෙන අන්දමේ ශරීර වර්ණ රටාවලින් යුක්‌ත වේ.

මීමැස්‌සන්ට නොදෙවැනි ලෙස පරාගණ කෘත්‍යයේ යෙදෙන සමනළයා ගේ දායකත්වය බොහෝ දෙනකු අවබෝධ කර නො ගැනීම ඉතා කණගාටුවට කරුණකි. වර්තමානය එසේ වුව ද අනාගත වැඩිහිටියන් වන ළමා පරපුර එසේ විය යුතු නො වේ. ඔවුන් ගේ දැනුම බහු විෂයාත්මක වන්නේ නම් ජාතික අවශ්‍යතාවන්වල දී මැදහත් තීරණ මගින් සැමට සාධාරණත්වයක්‌ ඉෂ්ට කළ හැකි බව සිතිය හැකි ය.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ