Soilbioengineering

පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  15

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

ශාක සහ පස අතර ඇත්තේ කදිම සම්බන්ධයක්. එය එක්තරා ආකාරයකට පවතින  සහජීවනයක් ලෙස ද හැඳින්විය හැක. පසේ ස්ථාවරත්වය පවත්වාගෙන යාම සඳහා ශාක මහඟු සහයක් ලබා දෙයි.

පසේ අස්ථාවරබව ඇතිවන්නට කරුණු ගණනාවක් හේතු වෙයි. ඉන් ප්‍රධාන වන්නේ පස් අංශු අතර සම්බන්ධය බිඳ වැටීමයි. ඒ සඳහා ජලය හේතුවක් වෙයි. පසට එකතුවන ජලය පාංශු අභ්‍යන්තරයේ පාංශු කණිකා බන්දන බිඳ හෙලීමට සමත්වන්නේ ජල පීඩනය වැඩිවීමෙන් පමණක් නොවේ. ජල අංශුවල ගුණ ද මේ සඳහා හේතු වෙයි. මෙය අවසානයේදී නය යාමට තුඩු දෙයි.

මේ තත්වය උග්‍ර වන්නේ මධ්‍යම කඳුකරයේය. මානව ක්‍රියා නිසා මේ තත්වය තවත් වර්ධනය වී ඇත. කෘත්‍රිම ක්‍රම වේද අනුගමනය කිරීම වියදම් අධික කරයි. එනිසා එවැනි ස්ථාපන ක්‍රමවේද ශ්‍රී ලංකාව වැනි රටකට ආර්ථිකමය ලෙස ගැලපෙන්නේ නැතැයි සිතේ.

ශාක වල සුවිශේෂිතාවය වන්නේ ඒවා පාංශු ස්ථාවරත්වය සඳහා යොදාගත හැකි වීමයි. ශාක මූල පද්ධතිය එහිදී වඩා වැදගත් වන්නේ ඒවාට පාංශු කණික රඳවා තබා ගැනීමට ඇති හැකියාව නිසායි. සමහර ශාක වල ඇත්තේ ඉතා හොඳින් වර්ධනය් වූ සංකීර්ණ මූල පධතියකි. විශාල ප්‍රමාණයක් ශාකා මුල් පැවතීම පාංශු කණිකා අල්ලා තබා ගන්න ජාලයක් වහ්ස්යෙන් ක්‍රියාත්මක වේ,  එනිසා විශාල ප්‍රදේශයක් පුරා පවතින පාංශු දේහයන් රඳවා තබා ගත හැකිය. සමහර පඳුරුමය ශාකා මෙම ගුණ පෙන්වයි.

ඉතා ගැඹුරු මූල් පද්ධතියක් හිමි ශාක මගින් හොඳින් පසට තල්ලුවක් ලබා දිය හැකිය. අස්ථාවර වූ පාංශු දේහ රඳවා තබන නැන්ගුරමක් ලෙස ක්‍රියාත්මක වීමේ හැකියාව ඇත. එනිසා නය භුමි වල පාදම ස්ථාවර කිරීම සඳහා මෙවැනි ශාක භාවිත කල හැක.

අධිකව ජලය උරා ගෙන ඒවා උත්ස්වේදනය මගින් ඉවත් කරන ශාක ද වෙයි. මෙවැනි ශාක ද නාය පාංශු ස්ථාවරත්වය සඳහා භාවිත කල හැක. බොහෝ විට ශ්‍රී ලංකවේ නාය යෑම සිදුවන්නේ අධිකව ඇතිවන ජල පීඩනය හේතුවෙනි. පාංශු දේහය තුලට එකතුවන ජලය ඉවත්කිරීමට අධික උත්ස්වේදනයක් සහිත ශාක භාවිත කල හැක.

පාංශු අස්ථාවරත්වය ඒ මත ති බර වැඩිවීම නිසා ද සිදුවිය හැකි නිසා මේ සඳහ යොද්ගන්න ශාලා වල බර සහ විශාලත්වය පිළිබඳව අප සැලකිලිමත විය යුතුය. බර අඩු කුරු ශාක නාය හිස සහ මැද කොටසට ද බර වැඩි ශාක නායේ පාදම කොටසටද භාවිත කල හැක.

මෙවැනි ශාක භාවිතය “පාංශු ජෛව ඉංජිනේරු ක්‍රමය” ලෙස මවිසින් මේ වන විටත් ශ්‍රී ලංකවට හඳුන්වා දී ඇත. ඒ පිළිබඳව ශ්‍රී ලංකාව තුල කතා බහක් සහ පර්යේෂණ ක්‍රියාත්මක වෙමින් පවතින් බව ද කිව යුතුය.

 

නාය භුමි ප්‍රතිස්ථාපනය සහ අධ්‍යාපන සංචරණය

පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  13

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

නාය භුමි ප්‍රතිස්ථාපනය ශ්‍රී ලංකාවට අලුත් කාර්යයක් නොවුනත් එමගින් ලැබිය හැකි ප්‍රතිලාභ ගැන තවමත් අප උනන්දු නැති බවයි මගේ හැඟීම වන්නේ. එන්න එන්නටම කණ්ඩි කඩා වැටීමේ ප්‍රවණතාවය වැඩි වෙම්න් පැවතීම සනිටුහන් කරන්නේ ජනතාව විසින් කඳුකරයට සිදුකරන බලපෑමේ තරමයි. ජනතාව විසින් කඳුකර භූමියට එල්ල කරන පීඩාව නැවත  ජනතාවටම භුක්ති විඳින්නට වන්නේ මෙවැනි ආපදා හරහා බව අමතක නොකළ යුතුය.

ජනතාවගේ දැනුවත් බවය මෙහිදී ඉතා වැදගත්ය. එනිසා මෙවැනි ආපදා අවම කරගැනීමත්, එමගින් සිදුවන බලපෑම අවම කරගැනීමටත් අප වග බලා ගත යුතුය. හපුතලේ කහගොල්ල නම් ස්ථානයේ  වසර පනහකට පමණ පෙර සිට ක්‍රියාත්මක වූ නායක් විය. එය ඉතා සෙමෙන් ක්‍රියත්මක වන වර්ෂා කාලයේදී පමණක් සක්‍රිය වන නායකි. එහි බලපෑමෙන් හපුතලේ බදුල්ල ප්‍රධාන මාර්ගය නිරන්තරව හානියට ලක් වූ අතර සැමවිටම වර්ෂාවෙන් පසුව ප්‍රතිසංස්කරණය කරන්නට සිදු විය. එය වසර පහකට පමණ පෙර ප්‍රතිස්ථාපනය කරන ලදින් දැන් එම බලපෑම තුරන් වි ඇත.

භූ අභ්‍යන්තරයේ වූ කිරිගරුඬ පාෂාණයේ ඇති වූ කුහර තුල මෙම නාය ඇදී යන්නට ඇතැයි භූ විද්‍යාඥයින් විශ්වාස කරයි. එනිසාම අසල වූ ගෙවල් මන්ඩියට මෙමගින් කරදරයක් සිදු වුයේ නැත. ප්‍රතිස්ථාපනය සඳහා විශාල මුදලක් වැය විය. වර්තමානයේ මාර්ගය අවහිර වීමකින් තොරව ප්‍රවාහනය හොඳින් පවත්වාගෙන යාමට හැකි වි තිබේ.

මෙයට අමතරව මෙම ස්ථානය සංචාරක නවාතැනක් ලෙස භාවිත කිරීමේ හැකියාව ඇත. ඒ මෙරට ජනතාවට පමණක් නොව පිටරැටියන්ට පවා නාය ආපදාව ගැන ඉගෙන ගැනීමට හැකි තැනක් ලෙස වැඩි දියුණු කිරීමෙනි.  මෙම ස්ථානයේ භූ විද්‍යත්මක පසුබිම ගැන ද, සොබාවික නායක ස්වරුපය ගැන ද  ප්‍රතිස්ථාපනය කරන ලද ආකාරය ගැන ද අධ්‍යාපනයක් ලබා දිය හැකි තොරතුරු මධ්‍යස්ථානයක් සහිත කෞතුකාගාරයක් ස්ථාපනය කල යුතුය.

සංචරණය මගින් ආපදා ගැන දැනුවත් වීමට මෙම ස්ථානය කදිම ස්ථානයකි. ඉතා අපුරු භූ දර්ශයක් මවන මෙම ස්ථානය සංචාරක කර්මාන්තයට නම් මහඟු ස්ථානයක් බව කිව යුතුය. නවතාවයකි යුතුව මෙවැනි ස්ථාන ප්‍රචලිත කිරීමටත් එමගින් ආර්ථිකයට යම් මුදලක් එකතු කරගැනීමට  මෙරට බලධාරීන් පියවර ගන්නේ නම් මෙය මහඟු අවස්ථාවකි.

මෙවැනි ස්ථාන බොහෝ ප්‍රමාණයක් මෙරට ඇති බව මතක තබා ගත යුතුය. නිසි කළමනාකරණයකින්  යුතුව මෙවැනි නවෝත්පාදන සඳහා අතගැසීමෙන් දැනුවත්භාවය ලබා දෙන අතර ආර්ථිකයට ද යම් සහනයක් ලබා දිය හැකි වේ. නවතාවකින් යුතුව සිතීමෙන් මෙරට දියුණුවට ඔබට ද යම් දෙයක් එකතු කල හැකි වේ.

 

 

 

සමනල වැව  කිරිගරුඬ

පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  13

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

සමනල වැව ජලාශය සැදීමට ප්‍රථම නිසි භූ විද්‍යත්මක සමීක්ෂණය සිදු නොවූ බව පැහැදිලිය. ජලාශයේ බැම්ම ආසන්නයේම කිරිගරුඬ පාෂාණය පැවතීමෙන් විශාල ජල කාන්දුවක් සඳහා හේතු විය. ජල කාන්දුව නතර කිරීමට මේ දක්වා හැකි වී නොමැත.

මේ සඳහා හේතුවන්නේ කිරිගරුඬ පාෂාණයේ ඇතිවුන කුහර බව මේ වන විට තහවුරු වි ඇත. මේ කුහර ඇතිවන්නේ මෙම කබෝනේට පාෂාණය දියවීම නිසා බව මතක තබා ගත යුතුය. දියවීම යනු පාෂාණ රසායනිකව ජීර්ණය වීමේ එක් ක්‍රමයකි. දියවීම සිදුවන්නේ හුණුගල, කිරිගරුඬ වැනි කබෝනේට පාෂාණ වලය. මෙම දියවීම ඇති විශාල කුහර නිර්මාණයට ද ගුහ නිර්මාණයට ද හේතු වේ.

කෙසේවෙතත් නිසි සමීක්ෂණයක් සිදු නොවීම නිසා ඇති වූ අකරතැබ්බය සමනල වැවෙහි නිසි ප්‍රයෝජන ලබා ගැනීමේ අවස්තාව අහිමි කර ඇත. නමුත් කාන්දුවෙන් ගිලිහි යන ජලය කුඩා විදුබලගාරයක විදුලි ජනනය සඳහා යොදාගැනීම අගය කල යුතුය. එමගින් අතහැරෙන ජලය රජවක ප්‍රදේහය හරහා ගලායන්නේ ඉතා අපුරු භූ රූපණ ඇති කරමිනි.

කාන්දුව පවතින ප්‍රදේශයේ ඇති කිරිගරුඬ පාෂාණය දියවීමෙන් ජලයට එකතුවන හුණු පහලට රැගෙන යන අතර නිසි පරිසරයේදී ඒවා අවක්ෂේපනය වීමෙන් මෙම හුණුගල භූ රූපණ නිර්මාණය වේ. මෙම මෘදු හුණුගල් අතිශය දැකුම් කලුය. ජලය ගලාගෙන යන පරිසරයේ ඇති හෙල්මළු සොබාවය නිසා කුඩා ළිං වැනි දියකඩිති සිමෙන්තියෙන් සෑදුවාක් මෙන් කදිම ව්‍යූහයන් සකස් කරයි.

මෙම අවක්ෂේපණය රසායනික ක්‍රියාවලියකි. කාබෝනේට වල ජල ද්‍රවයතාවය සිමා සහිත නිසාත් උෂ්ණත්වය අනුව එය වෙනස් වන නිසාත් මෙවැනි ප්‍රතිඵලයක් අපේක්ෂා කල හැක. වැඩි උෂ්ණත්වයේ වැඩි කාබෝනේට සාන්ද්‍රණයක් පැවතීම ද එම ජලය අඩු උෂ්ණත්වයට පත්වන විට වැඩි සාන්ද්‍රණ ජලයෙන් ඉවත් වෙමින් අවක්ෂේප වීම ද සිදු වේ. මේ ක්‍රියාවලිය දිගින් දිගටම සිදුවීම නිසා මෙම ප්‍රදේශයේ මෙවැනි හුණුගල් භූ රූපණ රාශියක් ඉතා අලංකාරව බිහිවන්නට හේතු වී ඇත.

මේ අලංකරණය දකින තැනැත්තෝ සුපුරුදු පරිදි ඒවා තමන්ගේ කරගන්නට තැත් කරති ඒවා කඩා බිඳ රැගෙන යන්නට උත්සහ කරති. නමුත් මෙම පරිසරයේ දක්ම්කලු සොබාවය එවැනි කුඩා කැබැල්ලක් ගෙදර ගෙන යැමෙන් ලබා ගත නොහැකි බව හොඳින් මතක තබා ගත යුතුය. ඒ දේවල අයිති එම පරිසරයට වන අතර ඒවා නිර්මාණය වසර විස්සක් තිහක්වත් ගතවන බව ද සිහියේ තබා ගත යුතුය.

මෙවැනි සොබාවික නිර්මාණ ජාතික උරුමයන් ලෙස රැකගැනීම ගැන අප උනන්දු විය යුතුය.

 

 

 

 

 හොර්ටන් තැන්න

පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  12

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

හොර්ටන් තැන්න අප සතු ජතුජ සම්පතකි. එහි වෙසෙන සතුන් සහ ශාක උඩරට කඳුකරය නියෝජනය කරන ප්‍රජාවකි. මේ සියල්ල සඳහා පසුබිම සකස් කර ඇත්තේ එහි භූ විද්‍යාවයි. හෝර්ටන් තැන්නේ අසිරිය විඳින්නට නම් එහි භූ විද්‍යාත්මක පසුබිමත් දන සිටීම ඉතා වැදගත් වේ. ඒ සඳහා යම් තරමකට හෝ ඔබ සතුව භූ විද්‍යත්මක දැනුමක් තිබිය යුතුය. කෙසේ නමුත් හෝර්ටන් තැන්නේ භූ විද්‍යාත්මක පසුබිම කුමක්දැයි අප විමසා බලමු.

හෝර්ටන් තැන්න අයත්වන්නේ භූ විද්‍යාත්මකව උස්බිම් සංකීර්ණයට වන අතර මෙහි පවතින සියලු පාෂාණ ඉතා ඉහල උෂ්ණත්වයකට සහ ඉතා ඉහල පීඩනයකට ලක්ව බිහි වූ පාෂාණ වේ. මේවා ප්රොටේරෝසොයික් කාලවකවානුවට අයත් වන විපරිත පාෂාණ වේ. කරන ලද කාලනිර්ණයන්ට අනුව වසර මිලියන 2100 ක් පමණ පැරණි පාෂාණ බව වාර්තා වේ. ඉන් පැහැදිලි වන්නේ මෙම පාෂාණ පැරණි පෘථිවිය ආරම්භයේ පෘථිවි කබොල නිර්මාණය කරන ලද පාෂාණ බවයි.

මෙම ප්‍රදේශයේ සකස් කරන ලද භූ විද්‍යත්මක සිතියම් වලට අනුව හෝර්ටන් තැන්නේ ඇත්තේ ප්‍රධාන වශයෙන් මෙලෙස විපරිත කරණයට ලක්ව නිර්මාණය වූ නයිස් පාෂාණ බවයි. මෙම නයිස් පාෂාණ වර්ග ගණනාවක් මෙහි ඇත. ඉන් ප්‍රමුකව හමුවන පාෂාණය වන්නේ චානොකිටික් නයිස් නම් වූ පාෂාණ වන අතර ක්වාර්ට්සයිට් නම් වූ තනිකරම ක්වාර්ට්ස් වලින් පමණක් සෑදුන පාෂාණ ද හමු වේ.

භූ ව්‍යුහාත්මක පසුබිම සැලකීමේදී මෙමෙ පාෂාණ බහුතරයක් නැගෙනහිර ප්‍රදේශයේදී ඊසාන දිශානුගතව විහිදී යන අතර බස්නාහිර දිශාවේදී ගිනිකොන දිශානුගත වන බව පෙනී යයි. මෙම ප්‍රදේශය තැන්නක සොබාවය ගෙන ඇත්තේ පාෂාණ වළල් ඉතා අඩු ආනතියයි. ඒමේ ආනතිය අංශක 20 ත් 30 ත් අතර අගයක් ගනී. මෙනිසා ඉතා ඉහලින් පිහිටන ශ්‍රී ලංකවේ පියස්ස ලෙස ද අපට හඳුන්වා දිය හැක.

විශාල ප්‍රදේශයක් පුරා පැතිර පවත්නා තැනිතලා ස්වරුපය ඉතා කදිම බේසමක් තනයි. එනිසා වහින වර්ෂාපතනය එක් රැස් කර දිය දියකඳුරු විශාල ප්‍රමාණයක් තනන්නට හේතු වෙයි. ඒ ව අවසානයේදී මහවැලි ගඟට එකතු වේ.  අඩු ආනතිය සහිත වුවත් යම් යම් ප්‍රබල පාෂාණ බිඳ වැටීම් බේකර්ස් අල්ල වැනි ඉතා අලංකාර දිය ඇළි සදන්නට සහය වෙයි.

පවතින අඩු උෂ්ණත්වය නිසා ඉතා සෙමින් වියෝජනය වන කාබනික ද්‍රවය ඝනකම හියුමස් ස්තරයක් සකස් කරයි. පවතින පාෂාණ ජිර්ණයෙන් සෑදුන ස්ථානීය පස විටෙක ඛාදනය නිසා අවසාදිත බවට පත්ව ජල නිම්න ඔස්සේ තැන්පත්ව ඇත. හෝර්ටන් තැන්න අපට හමුවන ඉතා සුවිශෙහි භූ කලාපයක් බව අමතක නොකළ යුතුය.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 රළු කළු ගල් සියුමැලි කල අයුරූ

පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  11

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

අතීත ශ්‍රී ලාංකිකයා කල පාෂාණ නිර්මිත ඉතා අපූරුය.විශ්මය ජනකය. බොහෝ දෙනෙකු අසන පානය වන්නේ මෙවන් වූ රළු පාෂාණ සුමට සුසිනිදු අගනා නිර්මාණ බවට පත්  කරන ලද්දේ කෙසේද යන්නයි. මේ පිළිබඳව දශක එකහමාරකට පමණ පෙර මධ්‍යම සන්ස්කුර්තික අරමුදලේ වැඩකළ අවධියේ මම ගවේෂණාත්මක පර්යේෂණයක් සිදුකලෙමි.

පාෂාණ නිර්මිත අනුරාධපුර යුගයේ ප්මන්ස්ක නොව ita පසුකාලීනව පොළොන්නරු, දඹදෙණි සහ යාපහුව යුග වලද ප්‍රමුඛ විය.  අනුරාධපුරයේ සහ පොළොන්නරුවේ සිදුකල ගවේෂණ වලින් තහවුරු වූයේ මේ සඳහා අවශ්‍ය පාෂාණ ලබා ගෙන ඇත්තේ ඒ ඒ ස්ථානවලින්ම බවයි. පාෂාණ නිර්මිත දක්නට ලැබෙන ස්ථාන අසල අසනන්යේ පාෂාණ උකහා ගත පතල් දක්නට ලැබේ. මෙය බොහෝ පුරාවිද්‍යා ස්ථාන වල දක්නට ලැබෙන සුලභ දෙයකි.  එනිසා ඔවුන් උකහාගෙන ඇත්තේ විපරිත පාෂාණ පමණක් බව ඉතා පැහැදිලිය.

නමුත් කිරිගරුඬ පාෂාණ වලින් කරන ලද නිර්මිත ද දක්නට ලැබෙන අතර ඒවා එම පාෂාණය මෙම ස්ථානවල නොමැති නිසා වෙනත් ප්‍රදේශයකින් ගෙන එන්නට ඇති බව පෙනී යයි. කිරිගරුඬ පාෂාණ විශේෂයන්ම භාවිතා කර ඇත්තේ අලංකරණය සඳහා වන අතර බුදු පිළිම වැනි උසස් නිරමාණ සඳහා බව පැහැදිලි වේ.

anuradhapuara යුගයේ සහ පොළොන්නරු යුගයේ පාෂාණ නෙලා ගැනීම සඳහා භාවිතා කර ඇත්තේ එකිනෙකට වෙනස් ක්‍රම වේද දෙකකි. අනුරාධපුර යුගයේ භෞතික ක්‍රම වේදයක් ප්‍රචලිතව තිබු බව තහවුරු වේ, යකඩ නියන් භාවිතයෙන් පාෂාණ වල සකසන ලද විදුම් කුහර තුලට යකඩ කුඥ්ඥ යොදා මිටි පහර දීමෙන් පාෂාණ පලා ගැනීම සහ නෙලා ගැනීම සිදුකර ඇත. මෙහි දී භාවිත කර ඇති විදුම් කුහර ඕවලාකාර හැඩයක් ගන්නා අතර ඉතා හොඳින් යකඩ කුඥ්ඥ හිර කල හැකි වේ.

පොළොන්නරු යුගයට එනවිට මෙම ක්‍රමය වෙනස් වී ඇති බව නිරීෂණය කළෙමි. විශේෂයන්ම විදුම් කුහර සෘජු කෝණාශ්‍රාකර හැඩයක් ගන්නා බව පෙනී යයි. මෙම හැඩය අනුව පැහැදිලිවන්නේ යකඩ කුඥ්ඥ මේ කාර්යය සඳහා භාවිත කිරීම අපහසු බවයි. එනම් පොළොන්නරු යුගයේ දී භෞතික ක්‍රම වේදය පසෙක ලා රසායනික ක්‍රමවේදයක් අනුගමනය කලේද යන්න සිතිය හැකි වේ, නමුත් මේ සඳහා තවත් කරුණු අනාවරණය කල යුතු අතර නිශ්චිත සාක්ෂි සොයාගත යුතුය. මෙය එක් විය හැක්කක් පමණි.

කෙසේ වෙතත් පාෂාණ වල සොබාවික පැලුම් තල සහ විබේධ පාෂාණ දෙපලු කිරීම සඳහා යොදාගත්තද නිතරම එය මත පිහිටා නැති බව ගවේෂණවලින් පැහැදිලි වේ, පැරණි ගල්වඩුවා නිදහසේ පාෂාණ පාලනය කල බව ඉතා හොඳ සාක්ෂි හමුවේ.

 

 

 මාතලේ උමං ගංගා........!!!

පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  10

 ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

මාතලේ උමං ගංගා ගැන ඔබ අසා ඇතිවාට සැකයක් නැත. ඇත්තෙන්ම එවැනි ගංගා මතලෙ භූ අභ්‍යන්තරයේ හමුවෙනවාද ? එහි භූ විද්‍යාත්මක පසුබිම කුමක්ද ?

මාතලේ ප්‍රදේශයේ භුමිය නිර්මණය වී ඇති පාෂාණය වන කිරිගරුඬ නැතහොත් විපරිත හුණුගල් වලිනි. මෙහි රසායනික සංයුතිය වන්නේ කැල්සියම් කබෝනෙට්. මෙම පාෂාණයේ ඇති ඛනිජය වන්නේ කැල්සයිට් ය. නමුත් මෙම ඛනිජය එහි සෑම තැනකම එක ආකාරයෙන් පැතිර නැත. සමහර ස්ථානවල සිලිකා මිශ්‍රිත ද දක්නට ඇත. එමගින් බිහිවන්නේ සිලිකාමය ඛණිජ වේ.

කිරිගරුඬ පාෂාණය ඉතා පහසුවෙන් රස්යනික ජීර්ණයට ලක්වේ. මෙම ජීර්ණය දියවීම ලෙස හඳුන්වයි. කැල්සයිට් ඛනිජය ඉතා පහසුවෙන් ජලයේ දියවන අතර වැසි ජලයේ මද ආම්ලික බව එය තවත් පහසු කරයි. දියවීමට ලක්වන්නේ කැල්සයිට් ඛනිජය ඇති ස්ථාන වන අතර අනෙකුත් ස්ථාන එලෙස දියවීමට ලක් නොවී ඉතිරි වේ. එය අසමාන ජීර්ණයට හේතු වේ.

ඉතා පහසුවෙන් දියවී යන ස්ථාන කුහර බවට පත්වන අතර මේවා සම්බන්ධවීමෙන් ඉතා දිගු ගුහා නිර්මාණය වේ. මෙම ක්‍රියාදාමය පොලොව මතුපිට මෙන්ම අභ්‍යන්තරයේද සිදු වේ. එනිසා ගුහා සහ කුහර නිර්මාණය භූ අභ්‍යන්තරයේ ද සිදුවිය හැක. වර්ෂා කාලයේ පොලොව තුලට රිංගැ යන ජලය මෙම ගුහා සහ කුහර තුල එක්රැස්විය හැක. එනිසා භූ අභ්‍යන්තරික ජලාශ නිර්මාණය විය හැක.

එකිනෙක සම්බන්ධ වූ කුහර සහ ගුහා මෙම ජලාශ යා කරනඅතර ඒ අතර ජාල ගලනයක් ද අපේක්ෂා කල හැක. මේ එකදිගට බොහෝ දුරක් යනතුරු සම්බන්ධ වීමෙන් එකදිගට පිහිටන නලයක සේ සකස් විය හැක. එසේ නොවන්නට ද ඉඩ තිබේ. ජීර්ණ ක්‍රියාදාමය නොනැවතී සිදුවන බවින් වරෙක් සම්බන්ධ නොවූ කුහර පසුකලෙක එකනෙක් සම්බන්ධවිය හැක. එනිසා නව කුහර සහ ගුහා සම්බන්දතා නිර්මාණය වේ.

නමත් මෙම ජලාපවහන පොලොව  මතුපිට මෙන් වූ ගංගා මෙන් නොවන බව අප වටහා ගත යුතුය. භූ අභ්‍යන්තරයේ පවතී මෙම කුහර කාලයත් සමග පොලොව මතුපිටට ආසන්න වූ විට එක්වරම මතුපිට පවතින් සියල්ල සමග ගිල බැසීමේ ප්‍රවනතාවක් ද ඇත. එවැනි අවස්ථා ගණනාවක් මාතලේ ප්‍රදේශයෙන් වාර්තා වී ඇත. එවැනි ස්ථාන වල නිවාස වැනි ගොඩනගිලි ආදිය ඇත්නම් ඒවා අනතුරට ලක්වීමේ අවදානමක් ඇත.

කිරිගරුඬ හෝ හුණුගල් පාෂාණ ඇති ස්ථානවල ඉදිකිරීම් කිරීමේදී ඉතා සැලකිලිමත් විය යුතුය. එසේ නොවුනහොත් පසුකලෙක අපදාවලට ලක්විය හැක. එනිසා භූ විද්‍යඥයින්ගේ පරිෂාකිරීම් වලට ලක්කර ගොඩනැගිලි ඉදිකිරිම කල යුතුය.

 

 

 

 

උස්සන්ගොඩ රක්ත පාංශු ස්තර.........!!!

පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  09

 

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

රක්ත පාංශු ස්තරයකින් සමන්විත වෙරළබඩ අපූරු භූ විෂමාතාවය උස්සන්ගොඩ දෙස් විදෙස් සංචාරකයින්ගේ සිත් ඇඳ බැඳ ගත් ස්ථානයකි. ඔක්සිකරණය වූ යකඩ ලෝහය අන්තර් ගත වූ නිසාම මෙහි පාංශු ස්තර රතු පැහ ගනී. විසල් තැනිතලා භුමිය ප්‍රදේශයට අලංකාරයක් එක් කරන්නේ එහි වැවෙන සුවිශේෂී තුරුලතා ද සමගින්.

ශ්‍රී ලංකාවේ භුමිය සකස් වී ඇති පාෂාණ සමුච්චය විපරිත පාෂාණයි. ඒවා ගොනු වී ඇත්තේ ප්‍රධාන කලාප තුනකයි. වන්නි සංකීර්ණය, උස්බිම් සංකීර්ණය සහ විජයනු සංකීර්ණ ලෙස ඒවා හැඳින්විය හැක. ඉතා ඉහල උෂ්ණත්වයේ සහ ඉහල පීඩනවලට ලක්ව නිර්මාණය වූ මෙම පාෂාණ වසර මිලියනයකට වඩා පැරණි බව පැවසේ.

මෙම සංකීර්ණ, කුඩා භූ තැටි ලෙස ද හැඳින්විය හැක. ඒවා එකට එකතු වී ශ්‍රී ලංකේය භුමිය නිර්මාණය කර ඇත. උස්බිම් සංකීර්ණය සහ විජයානු සංකීර්ණය එකට එකතු වූ මායිම ඉතා හොඳින් හඳුනාගත හැක. ඒ ඔස්සේ උණුවතුර ළිං ද ස්ථාපනය වී ඇත.

උස්සන්ගොඩ යනු ඉහත කී සංකීර්ණය සම්බන්ධ වන  තැනකි. මායිමකි. මෙවැනි මායිම් පොළොවේ ගැඹුරට සම්බන්ධ වේ. එනිසාම පාෂාණ නිමැයෙන කාලයේදී ගැඹුරේ සිට මතූ වූ සමහර පාෂාණ මෙවැනි ස්ථානවල දැක ගත හැක. මෙනිසාම උස්සන්ගොඩ ද නිකල් ලෝහය අඩංගු සර්පන්ටිනයිට් නම් වූ පාෂාණය වාර්තා වේ.

මුහුදට ආසන්නයේ පිහිටීම ඉතා කදිම වෙරලක් නිර්මාණය කරයි. ඛාදිත වෙරළ භූ රූපණ මෙන්ම අවසාදිත භූ රූපණ ද දැක ගත හැකි වැලිකඳු ඒ අතර ප්‍රමුඛ වේ. උස්සන්ගොඩ වෙරළ සංචාරකයින්ගේ පරාදීසයකි.

උස්සන්ගොඩ පිහිටි සුවිශෙහි භූ සැකැස්ම විධිමත් කළමනාකරණයකට නැතුව භූ සංචාරිතය සඳහා භාවිතා කල හැක. එනිසාම මෙරටට එය මහඟු සම්පතකි. උස්සන්ගොඩ භූ උද්‍යානයක් බවට පත්කළ හැකි ස්ථානයකි.

භූ විද්‍යාත්මක වැදගත්කමත් සමග ජෛව විද්‍යත්මක වැදගත්කමක් ද මෙහි ඇත. ඒ සුවිශේෂී පාංශු ස්ථරයේ වැවෙන සුවිශේෂී ශක ප්‍රජාව නිසායි. එමෙන්ම එය තවත් හැඩ ගස්සවන්නට වෙරළ පරිසරයෙන් එන මුහුදු සුලඟ සමත්වෙයි. එයට අමතවර මෙම ස්ථානයේ පුරාවිද්‍යාත්මක වැදගත්කම් ද වෙයි. ඒ අතීත මානවයාගේ ශිලා ආයුධ මෙම ස්ථානයේ වාර්තා විමෙන්.

මෙවන් වූ බහුවිධ වැදගත්කම් නිසාම උස්සන්ගොඩ ඉතා හොඳ සංචාරක ස්ථානයකි.  දැනට එහි ප්‍රමාණවත් ආරක්ෂාවක් සහ සංරක්ෂණයක් නොමැති වීම එය විනාශවීමට දැඩි නැඹුරුතාවක් ඇත. ක්‍රමවත් වැඩපිළිවෙලක් යටතේ සංවර්ධනය කර සංචාරක කර්මාන්තයට දායක කිරීමෙන්ඉතා හොඳ ආර්ථික ලාභ අපේක්ෂා කල හැක.