විද්‍යා වින්දන

හෝර්ටන් තැන්නේ ජනාවාසකරණය .......!!! භූ සංචාරිතය 4 3 This article is originally published on Vidusara, 27.01.2021. මහවැලි, කැළණි සහ වලවේ යන ගංගාවන්ගේ පටන් ගැන්ම හෝටන්තැන්නයි. එම ගංගාවල ශාකා ජල මාර්ග මෙහි දී පටන් ගෙන ගලා යන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ උච්චත්වයේ සිට බව පවසමින්. උසින් මීටර 2100 සිට 2300 ක් පමණ දක්වා වූ උසකින් උක්තවන හෝර්ටන් තැන්න අපූරු භූ පරිසරයකි. ප්රෝටෙරෝසොයික් යුගයේ බිහි වූ උච්ච විපරීතකරණයට ලක්වූ විපරීත පාෂාණ ගණනාවකින් සමන්විත වන හෝර්ටන් තැන්න සුවිශේෂී වන්නේ එහි කදිම භූ රූපණය නිසාවෙනි. අංශක 30ක් පමණ සාමාන්‍ය ආනතියකින් හෙබි මෙම සුන්දර තැන්න වඩා ප්‍රචලිත වන්නේ ශීතල දේශගුණයකින් යුක්ත වන නිසා බව අප හොඳින් දනී. ඒ කදිම ශීතල විඳින්නට මෙරටේ බොහෝ දෙනෙකු කැමැත්තක් දක්වන බව නොරහසකි. නුවරඑළියේ සංචාරය කරනා බොහෝ දෙනෙකු ගේ අනිවාර්ය සංචාරක නැවතුමක් වන්නේ හෝර්ටන් තැන්නයි. ක්වාර්ට්සයිට්, නයිස් සහ චානොකයිට් වැනි පාෂාණ වලින් සමන්විත මෙම ප්‍රදේශය ජ්ර්ණයේ ප්‍රතිඵල වූ, මෙම පාෂාණ තැන්න මත බිහි වූ පෝෂ්‍ය පදාර්ථ සපිරි පාංශු කලාප මත වැවෙනා කදිම ශාක සන්තතියකින් ද යුක්ත බව අප හොඳින් ම දනී. මෙම ලියවිල්ලේ

ආලකමන්දාව කාශ්‍යපගේ නොවේ.......!!! භූ සංචාරිතය 42 This article is originally published on Vidusara, 20.01.2021. හුදකලා කඳු අතර වඩා ප්‍රමුඛ භූ ස්කන්ධයක් වන්නේ සීගිරියයි. සීගිරිය එනිසාම අතීත මානවයාගේ අවධානයට සහ පරිහරණයට භාජනය වන්නට ඇති. ප්‍රාග්මානවයාගේ සිට නවීන මිනිසා දක්වා වූ පරිණාමික ක්‍රියාවලිය සියැසින් දුටුවෙකි සීගිරිය. සීගිරියේ පිහිටීම භූවිෂමතා අධ්‍යනයේදී සුවිශේෂී වන්නේ හුදකලා කන්දක් වීමම පමණක් නොවේ. පහත් තැනිතලා භුමියේ වඩා ප්‍රමුඛව හිස ඔසවා සිටින රජෙකු සේ ආඩම්බරයෙන් පහත් බිම් දෙස බලා සිටිනා යෝධයෙකු වීම ද මෙහිදී වැදගත් වේ. එනිසාම අතීත මානවයාට වඩා ආරක්ෂාකාරී වාසස්ථානයක් සපයන්නට නොනවතින භූ ක්‍රියාදාමය වන ජීර්ණය සහ ඛාදනය ක්‍රියාත්මක වී ඇත. අනෙකුත් ප්‍රදේශ මෙන්ම මෙම ප්‍රදේශයේ පාෂාණ ද ප්රෝටෙරෝසොයික් යුගයේ නිර්මාණය වූ උච්ච විපරීතකරණයට ලක් වූ නයිස් වර්ගයේ පාෂාණ වලින් සමන්විත වේ. කෙසේවෙතත් සිගිරිය හුදකලා කරන්නට අවටපිටේ පාෂාණ වගබලාගෙන ඇති බව වත්මන් සැකැස්ම අපට පහදා දෙයි. පාෂාණයේ වර්ගය එහි ඛණිජ සංයුතියේ අසමානතා පමණක් නොවේ අප දන්නා පරිදි පාෂාණයේ ව්‍යුහයද පාෂාණ ජීර්ණය ක්‍රියාවලිය සඳහා අති

  නිල් දිය පොකුණේ භූ විද්‍යා අන්දරය......!!! භූ සංචාරිතය 41 This article is originally published on Vidusara 13.01.2021 නිල් දිය පොකුණ ඇල්ල ප්‍රදේශයේ පිහිටි ගල්ගුහාවකි. එලෙස නම ලැබෙන්නේ මේ විසල් ගල් ගුහාව තුල දියෙන් පිරි සොබාවික පොකුණක් ඇති හෙයින්. ගල් ගුහාවක් යැයි අප පවසන්නේ පාෂාණ තුල අභ්‍යන්තරයට නිර්මාණය වූ කුහරමය ව්‍යුහයකට බව අමතක නොකළ යුතුය. නමුත් පාංශු දේහයන් තුල නිර්මාණය වූ එවැනි ව්‍යුහයන් ලෝකයේ හමුවන මුත්   ශ්‍රී ලංකාවේ නම් එවනි ප්‍රමුඛ කුහරයන් මේ වනතෙක් අපහට හමු වී නැත. ගල්ගුහාවන්අත්‍යන්ත ලෙසම භූ අභ්‍යන්තරික ව්‍යුහයන් ලෙස විද්‍යත්මකව පමණක් නොව බටහිර සංස්කෘතිය විසින් පවා හඳුනාගෙන ඇතිමුත් ශ්‍රී ලංකාවේ දී නම් ගල් ගුහා පොළොව මතුපිටත් හමුවන බව ඔබට මතකයට නැගේවි. ඒ පුරාණ ගල්ලෙන් විහාර වන්දනා මානයට යද්දී. ලෙන, ගුහාව, ආදී සිංහල භාෂාවේ වචන   මෙවන් ව්‍යුහයන් හඳුන්වා දීමට යොදාගන්නා බව සිංහල සංස්කෘතිය ගැන මනා අවබෝධයක් ඇත්තෙකුට පැහැදිලි වේවි. එනිසා ශ්‍රී ලංකවේ ගල්ගුහා සිංහල සංස්කෘතිය තුලදී වර්ගීකරණයකට භාජනය කරන්නේ නම් භූ අභ්‍යන්තරික සහ මතුපිට ගල්ගුහා ලෙස වර්ග කල හැක. භූ අභ්‍යන්තරිකව ගු

පැල්ලම්දෙනිය හැඩකරන චානෝකයිට් පැල්ලම්......!!! භූ සංචාරිතය 40 This article is originally published in Vidusara 06.01.2021. මාගේ මතකයේ හැටියට අප විශ්ව විද්‍යාලයේ තෙවන වසරේ ඉගෙනුම ලබන අවධියේ කුරුනෑගල ප්‍රදේශයේ ක්ෂේත්‍ර චාරිකාවක යෙදුනේ ශෛලවිද්‍යාවේ දී හමුවන සුවිශේෂ පාෂාණ වර්ගයක් අධ්‍යනය කිරීම උදෙසායි. මේ සුවිශේෂී පාෂාණය පිහිටියේ A10 මාර්ගයේ කුරුණෑගල සිට මිනුවන්ගොඩ දෙසට යද්දී හමුවන පැල්ලම්දෙනිය නම් වූ ප්‍රදේශයේ යි. ඔය කියනා පාෂාණ ඉතා හොඳින් ඉස්මතුව හමුවන්නේ පාෂාණ කනින්නාවූ පතල් වලය. නැතහොත් ‘ගල්වලවල්’ වලය.   එවන් වූ පාෂාණ පතල් ගණනාවක්ම මෙම ප්‍රදේශයේ ප්‍රධාන මාර්ගයෙන් දකුණෙන් වූ කලාපයේ හඳුනාගත හැක. මෙම පාෂාණ පතල්වල අලුතින් මතුවූ මුහුණත් වලින් සමන්විත වන්නේ ජීර්ණයට ලක් නොවූ අලුත්, නැවුම් පාෂාණ වලිනි. බොහොමයක් ස්ථානවල එනිසා අපූරුවට මතු වූ ලා පැහැති පාෂාණය කදිමට දැකබලා ගත හැකිය. පැල්ලම්දෙනියේ හමුවන මෙවන් වූ ලා පැහැති අලුත් පාෂාණ මුහුණතේ තැනින් තැන් මතු වූ තරමක් අඳුරු පැහැගත් පුල්ලි දැක ගත හැකිය. මෙම පැල්ලම් තරමක් විශාලය. පුල්ලිය ඇතිකරනා පාෂාණය වෙනස්ම එකකි. එය ලා පැහැති පාෂාණ වර්ගය නම් නො

  භූ උද්භිදයේ වැදගත්කම.......!!! භූ සංචාරිතය 3 9 This article is originally published on Vidusara 30.12.2020. පාෂාණත් පසත් ශාක වර්ධනය කෙරෙහි අතිශයින් බලපායි. එවන් වූ අධ්‍යනයන් භූ විද්‍යාවත් උද්භිද විද්‍යාවත් සම්බන්ධ කරන්නකි. ලෝකයේ මෙම අන්තර් විෂය බෙහෙවින්ම දියුණු වී ඇත. ඔවුන් පාෂාණ සහ පාංශු දේහයන් ශාක කෙරෙහි ඇතිකරන බලපෑම අධ්‍යනය කරයි. එමගින් සුවිශේෂී පාෂාණ සහ පාංශු දේහයන් ඇති භුමි ප්‍රදේශ සලකුණු කිරීම සඳහා පමණක් නොව සමහර භූ සම්පත් සොයා ගැනීම උදෙසාද ඒ මත වැවෙන සුවිශේෂී ශාක විශේෂ භාවිතා කරයි. පාෂාණ ජීර්ණයෙන් නිදහස් කරන පෝෂ්‍ය පදාර්ථ ශාක වල පැවැත්ම තහවුරු කරයි. නිත්‍ය ලෙස වැදගත් වන පෝෂ්‍ය කොටස් වලට අමතරව සමහර සුවිශේෂී මූලද්‍රව්‍යමය අයන හේතුවෙන් අදාළ ප්‍රදේශයේ වැවෙන ශාක වල විවිධත්වය තහවුරු කරයි. “භූ උද්භිතය” ලෙස හැඳින්වෙන මෙම අන්තර් විෂය ශ්‍රී ලංකවේ ස්ථාපනය නොවූ බොහෝ අයෙකුගේ අවධානයට ලක් නොවූ විෂය පථයකි. ඔබ උස්සන්ගොඩ ප්‍රදේශයේ සංචාරය කර ඇත්නම් එහි වැවෙන ශාක ප්‍රජාව පිළිබඳව ඔබගේ අවධානය යොමු වී ඇතුවා නිසැකයි. මේ සුවිශේෂී භූ විද්‍යත්මක කලාපය බිහිකරන පාංශු දේහයන් ද එනිසා සුවිශේෂී වේ. උස්බ

වැනසෙන වනසන වගුරු බිම්, සම්පතකි පහත් බිම්....!!! This  article is originally published on Vidusara 23.12.2020. භූ සංචාරිතය 37 වගුරු බිම් පහත් බිම්ය. පහත් හෝ උසස් හෝ වූවා කියා වෙනසක් නොමැත, මන්දයත් මේ සියල්ල භූ රුපණයේ එක්එක් අංගය. පාෂාණ ජිර්ණයේත් ඛාදනයේත් ප්‍රතිඵලයක් ලෙස බිහිවන මෙවැනි භූ රූපණ පරිසරයට ඉතා අත්‍යවශය වේ. දුර්වල පාෂාණ කලාප ඉතා වේගයෙන් ජීර්ණයට සහ ඛාදනය ලක් වෙයි. මේ සඳහා ඛණිජ සංයුතිය පමණක් නොව පාෂාණයේ ව්‍යුහයන්ද ආධාර උපකාරී වෙයි. මෙනිසා ඉතා ඈතට ඇදී යන්නාවූ නිම්නකලාපත් කඳුවැටිත් බිහි වෙයි. ශ්‍රී ලංකවේ භූ රූපණය විශේෂ වෙයි. මධ්‍යයේ වූ කඳු වැටිය වටකරමින් ඇත්තේ උතුරින් ඉතා විශාල තැනිතලා භූමියක් බිහි කරමින්. ජීර්ණයට ක්‍රියාදාමයේදී මුරණ්ඩු වුවෝ හුදකලා කඳු බවට පත් වූවෝ වෙති. වෙරලාසන්නයට යත්ම යත්ම උච්ච බව අහිමි කරගන්නා මෙරට භුමිය මුහුදු මායිමේ දී සාගර තරංගවල බලපෑමද නොඅඩුව ලැබේ. එනිසා මුහුද මට්ටමේ උච්චාවචනය මෙම පහත් බිම්වල පැවැත්ම තහවුරු කරනුවස් විශාල මෙහවරක් සිදු කර ඇත. කලකදී පහලයන මුහුදු ජල මට්ටම නිසා පහත් බිම් කලාප විශාල වන අතර ඉහල යාම නිසා එම කලාපය සංකෝචනය වෙයි. පහත් බිම්වලට

........ඒ පිළිමය පරාක්‍රමබාහු රජුගේ නම් නොවේ.....!!! භූ සංචාරිතය 36 This article is originally published on Vidusara 16.12.2020   පළමුවන පරාක්‍රමබාහු රජු පොළොන්නරුවේ රජු වූයේය. ඔහු ජලාශ ගණනාවක් එක්කොට සමුද්‍රයක් බඳු මහා ජලාශය ඔහුගේ නමින් ඉදිකළේය. රජරට සශ්‍රිකාභාවයට පත් කළේය. බෞද්ධාගම ප්‍රචලිත කළේය. එහි අභිවෘධිය සඳහා වැඩකටයුතු කළේය. මෙතුමා ඉදිකළ මහා ජලාශයට ඔබ්බෙන් තවත් ගොඩනැගිලි සංකීර්ණයක් වෙයි. වර්තමානයේ එය හඳුන්වන්නේ පොතුගුල් වෙහෙර යනුවෙනි. ගොඩනැගිලි සංකීර්ණය පුස්තකාලයක් විය හැකි බවටයි පුරවිද්‍ය්ඥයින් හඳුනාගෙන ඇත්තේ. ඒවාගේම එහි ඇත්තාවූ විශාල මානව ප්‍රතිමාව බොහෝ අය හඳුන්වන්නේ පරාක්‍රමබාහු රජතුමාගේ බවයි. සමහරු එය ඍෂිවරයෙකුගේ බවත් විශ්වාස කරයි. නමුත් මේ පිළිබඳව පැහැදිලි මතයක් මේ වනතෙක් ඉදිරිපත් වී නැති බවයි පෙනී යන්නේ. එනිසා මෙවර භූ සංචාරිතයෙන් මේ ගැටලුව නිරාකරණය කල යුතුයැයි සිතුවෙමි. ශ්‍රී ලංකවේ ඉතිහාසය මෙරට ජනතාවගේ ශෛල තාක්ෂණය ඉතා ඉහල මට්ටම තිබු බවට ඕනා තරම් සාක්ෂි ගෙන එයි. අනුරාධපුරයේ මෙන්ම පොළොන්නරුවේ ද ඇත්තාවූ මේ ශෛලමය ප්‍රතිමා සහ ගෘහ නිර්මාණ ඉතා විශිෂ්ට නිර්මාණ බව කිව යුත