භූ සම්පත්, ජනාවාස සහ සංස්කෘතීන්............!!!
අවශ්‍යතා පදනම් කරගෙන බිහි වූ ශිෂ්ටාචාර ලොව පළමු ශිෂ්ටාචාර වේ. ඒවා බොහෝ විට භූ සම්පත් මූලික කරගෙන බිහි වූ ඒවායි. ජලය මූලික අවශ්‍යතාව කරගත් ඉන්දුනිම්න, හරප්පා සහ නයිල් වැනි ශිෂ්ටාචාර මේ සඳහා කදිම උදාහරණ වේ. එයට අමතරව වෙනත් භූ සම්පත් කේන්ද්‍ර කරගත් ජනාවාස, සමාජ සහ සංස්කෘතීන් ද බිහි වි ඇත. වර්තමානයේ ඔස්ට්‍රේලියාව වැනි රටවල ආර්ථික ලෝහ වන රත්තරන්, තඹ සහ යකඩ වැනි ලෝහ ආකාර මූලික කරගෙන බිහි වූ එවැනි ජනාවාස සහ සංස්කෘතීන් තුල යම් සුවිශේෂීතා දැකිය හැකි වේ. පැරණි කර්මාන්ත වන මැටි කර්මාන්තය, ලෝහ කර්මාන්තය, ලුණු කර්මාන්තය වැනි කර්මාන්ත නිසා අපුරු සාමාජ සංස්කෘතීන් බිහිවන බව අමතුවෙන් පැවසිය යුතු නොවේ. වාග් සම්ප්‍රදායන්ගේ විවිධත්වය සහ මානව හැසිරීමේ විවිධත්වය ඒ තුල දැකිය හැකිය. මෙය වඩාත් තීවෘ වන්නේ කාලගුණය සහ දේශගුණය ඒ මත බල පවත්වන විටයි. ලෝකයේ ඕනෑම සංස්කෘතියක් හැඩගැසෙන්නේ දේශගුණයේ බලපෑම තුලයි.
මානව විද්‍යාව හදාරන්නන් ගේ අවධානය ශ්‍රී ලංකාවේ එවැනි ජනාවාස සහ සමාජ සංස්කෘතීන් වෙත යොමු විය යුතුය. උදාහරණයක් ලෙස අනුරාධපුර සහ පොළොන්නරු යුගවලදී බොහෝ ගොඩනැගිලි පාෂාණමය නැතහොත් ශිලාමය වේ. ඒ තුලින් බිහි වූ සමාජය සහ සංස්කෘතිය දැන් වන විට බිඳ වැටි හමාරය. ඒ තව දුරටත් ශිලා කර්මාන්තය මෙරට ප්‍රමුඛ නොවීම හේතු කොටගෙනයි. එනිසා වර්තමානයේ එහි ඉඟියක් සොයා ගැනීම ඇති දුෂ්කර කාරියකි. නමුත් පාෂාණ නිර්මාණ දෙස් බැලීමේදී එය අතිශය දියුණු සමාජ සන්දර්භයක් ගොඩනගන්නට ඇති බව පෙනීයන් කාරණාවකි. ඒ සඳහා පාෂාණ නෙලීම සම්බන්ධයෙන් මා සිදුකල පර්යේෂණ වඩා හොඳ ප්‍රව්ශයක් ලබා දෙයි. අනුරාධපුර යුගය වඩා භෞතික ක්‍රමවේදවලට සමීප බවත් පොළොන්නරු යුගය රසායනික ක්‍රමවේද භාවිතා කල බවත් තහවුරු වේ. එවන් වූ වෙනස්කම් කොතරම් වූ තරමකට මානව ක්‍රියා විවිධත්වයක් ඇතිකරන්නට ඇතිද යන්න සිතා බැලිය යුතු කාරණාවකි.