පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර 01
2024 අගෝස්තු මස 07 දින විදුසර පුවත්පතේ පල වූ ලිපියකි.
බොහෝ කලකට පසු මා ඔබ හමුවට නවතම භූ විද්‍යා තතු ගෙන එන්නේ මෙම “පත්මෙගේ
භූ විද්‍යා අන්දර ” තුළිනුයි. විදුපත්
ඉරුවෙන් සහ භූ සංචාරිතයෙන් මාගේ භූ විද්‍යා අත්දැකීම් ඔබ හා බෙදා හදා ගැනීමට ලැබීම
සතුටක්. එම තොරතුරු ආසාවෙන් කියවන පිරිසක් තවමත් සිටින බවට බොහෝ සාක්ෂි මම අත්දකිමින්
සිටිමි. භූ විද්‍යා අන්දර තුළිනුත්
විෂය මූලික කරගත් අත්දැකීම් සමග යම් නව දැනුමක් ගෙන එන්නටයි මාගේ බලාපොරොත්තුව වන්නේ.
ශ්‍රී ලංකාව භූ සම්පත් උකහා ගත් පැරැන්නන් සිටි රටකි. ඒ අතර ලෝහ උකහා
ගැනීම සඳහා නම දිනාගත් ශිෂ්ටාචාරයක් තිබු රටකි. රත්‍රන් වල පටන් තඹ යකඩ ලෝහය දක්වා
වූ ලෝහ උකහා ගැනීම කෙරෙහිම විශේෂණය වූ මෙරට වැසියෝ ඒ සඳහා අපුරු තාක්ෂණයක හිමි කරුවෝ
වුහ. ඒ සඳහා ඉතිහාසගත කරුණු පමණක් නොව පුරාවිද්‍යාත්මක සාක්ෂි ද නැතුවා නොවේ.
ඉපැරණි යකඩ තාක්ෂණයේ සුවිශේෂිතා මේ වන විටත් බොහෝ අවසථාවලදී සාකච්චාවට භාජනය වි ඇති
අතර මෙරටුන්ගේ පමණක් නොව විදේශිකයන්ගේද අවධානය යොමු වි ඇති බව නොරහසකි.
ඒ කෙසේ වෙතත් භූ විද්‍යාඥයෙකු ලෙස මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදලේ මා ගත කල
වසර දහයකට ආසන්න කාලයේ මා තුල හට ගත් ආසාව වූයේ ලෝහ නිස්සරණය පිළිබඳව සිදුකල හැකි පර්යේෂණ
අවස්ථා සොයා බැලීමයි. මෙහිදී පුරවිද්‍ය්ඥයින් සමග සිදුකල කතා බහේදී අනාවරණය වුයේ යපස්
ලෙස හැදින්වෙන්නේ කුමන වර්ගයක ඛනිජයක් ද යන්න්සෝය බැලිය යුතු බවයි. වසර දහයකට පමණ පෙර
පුරාවිද්‍යා පශ්චාත් උපාදි අවයතනය මගින් සිදුකල සේරුවිල තඹ නිධිය සහ යකඩ තාක්ෂණය සම්බන්ධව
කල පර්යේෂණයට දායකත්ව ලබා දෙන්නට මට හැකි විය. අප සිදුකල පර්යේෂණයට අනුව එහිදී අනාවරණය
වූයේ එම ප්‍රදේශයේ යකඩ නිස්සරණය සඳහා හිම්ටයිට් නම් ද්විතියක යකඩ ඛනිජය යොදාගත් බවයි.
මේ කරුණ තවත් සනාථ කරගැනීම සඳහා මෙම වසරේ දී තවත් පර්යේෂණයක් මා දියත් කල අතර ඒ සඳහා තෝරා ගනු
ලැබූවේ පැරණි යකඩ නිස්සරණ තාක්ෂණය සඳහා සුප්‍රකට බලන්ගොඩ, සමනල වැව ප්‍රදේශයයි. මේ
සඳහා මා උගන්වන විශ්ව විද්‍යාලයේ භූ ගෝල විද්‍යාව හදාරන ශිෂ්‍යයෙකු ගේ සහය ලබා ගත්
අතර එම පර්යේෂණය ඉතා සාර්ථක එකක් විය. එහිදී ද ප්‍රථම වරට අනාවරණය වූයේ යකඩ නිස්සරණය
සඳහා භාවිතා කල යපස් නිර්මාණය වී තිබුනේ හිමටයිට් නම් වූ ද්විතියික යකඩ ඛනිජයෙන් බවයි.
මෙම පර්යේෂණය සඳහා භූ විද්‍යාත්මක ක්‍රම වේද භාවිතා කරන ලදී.
මෙම පර්යේෂණ දෙකටම අනුව පැහැදිලි වන කාරණාව නම් මෙරට යකඩ නිස්සරණය සඳහා
යොදාගත් ඛනිජය හිමටයිට් බවයි. හිමටයිට් යනු
වෙනත් යකඩ ඛණිජ රසායනිකව සිදුවන ජීර්ණයෙන් ද්විතියිකව බිහිවන ඛනිජයකි. මේ සඳහා වඩා
යෝග්‍ය වන්නේ තෙත් පරිසරයක් සහ උණුසුම් කාලගුණයක්. මේ පිළිබඳව තවත් කරනු රාශියක් අනාවරණය
කර ගත යුතය එනිසා මෙම පර්යේෂණ ඉදිරියටත් කරගෙන යාමට අදහස් කරන අතර අප හා එක්වන්නට කැමති
සියලු දෙනාම ගෞරවයෙන් පිලිගනිමි.
ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ
කොළඹ විශ්ව විද්‍යාලය