විදුපත් ඉරුව

2017 මාර්තු 29 බදාදා

පෘථිවිය බිහිවූයේ මින් වසර බිලියන 4.6 කට පෙරය. මහා පිපිරුම නිසා විසිරුණු දුහුවිලි වලාවක් ක්‍රමයෙන් සංකෝචනය වීමෙන් පෘථිවිය සහිත මෙම සූර්යග්‍රහ මණ්ඩලය නිර්මාණය විය. එහි ජීවයේ නියමුවා වූයේ පෘථිවියයි. දසත පැතිර තිබු දුහුවිලි අධික තාපයක් සමග සංකෝචනය වූයේ ඝනැති පාෂාණ නිර්මාණය කරමිනි. ක්‍රමයෙන් සිසිලනයට ලක් වූ පාෂාණ තට්ටු වරෙක එක් වෙමින් ද නැවත වෙන්වෙමින් ද නොනවතින ගමනක් නිරත වෙමින් පවතී. මේ අතර ජීර්ණයට ලක්වූ මිහිපිට වූ පාෂාණ අවසාදිත නිර්මාණය කරමින් මුහුදු පත්ලේ තැන්පත් කරවුනි. තවත් වරෙක මිහිලිය ගිලගත් පාෂාණ තට්ටු දියකරමින් ලෝදිය නිපැදවිය.

එලෙස නිර්මාණය වූ පෘථිවි තල අතර වූ එක් අපූරු තලයකය අප රට ශ්‍රී ලංකාව පිහිටන්නේ.  ජුරාසික යුගයේ දී ම ඉන්දියානු තලයෙන් වෙන්ව තනිව ගමනක යෙදෙන ශ්‍රී ලාංකීය භූ තලය අද දවසේ ඔබ අපගේ නිවහන වන්නේය. දූපතක් ලෙස මෙදින එය දිස්වන්නට හේතු වූයේ එම වෙන් වීමයි. භූ විද්‍යාඥයින් පවසන අන්දමට වසරකට මිලිමීටර එකක පමණ වේගයකින් ඉන්දියාවෙන් වෙන්ව ඕස්ට්‍රේලියාව දෙසට පා වෙමින් පවතින ශ්‍රී ලාංකේය භුමි භාගය කාවරී ද්‍රෝණිය කෙමෙන් පුළුල් කරයි.

ශ්‍රී ලාංකීය භූ විද්‍යාත්මක පසුබිම ඔබ අප සියලු දෙනා දැන ගත යුතුව ඇත. ප්‍රෝටෙරෝසෝයික් යුගය ශ්‍රී ලාංකේය භුමි භාගය නිර්මාණය කරන්නට හේතුවූ කාලවකවානුවයි. ඒ වසර මිලියන 2000 ට පමණ පෙරය. ලොව බිහිවූ මුල්ම පාෂාණ ගිනිකඳු පිපිරීම් නිසා ද භූ තල ක්‍රියාකාරකම් නිසා ද නැවත නැවත චක්‍රීයකරණය වන්නට විය. මෙහිදී ජීර්ණය ද ප්‍රමුඛ කාර්ය භාරයක් ඉටු කළේය. එමගින් බිහිවූ අවසාදිත මුහුදු පත්ලේ තැන්පත් වූ අතර වරින් වර පොළෝ අභ්‍යන්තරයෙන් පිපිරී ඉහලට ආ ලෝදිය සමග මිශ්‍ර විය. ශ්‍රී ලාංකේය භුමි භාගයේ නිර්මාණය එසේ ඇරඹුන අතර එය එතරම්ම සරල සිදුවීමක් නොවන බවද අප සිහි තබා ගත යුතුය. දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ සිදුවන මෙවැනි පෘථිවි ක්‍රියාදාමයන් සැමවිටම සංකීර්ණ වෙයි.  

වසර මිලියන පන්සියයක් පමණ වූ කාලයේ සිදු වූ තවත් අපූරු ක්‍රියාවලියක් හේතුවෙන් ද්‍රෝණි ගත වූ ඉහත කී පූර්වජ අවසාදිත වල ද අවසාදිත පාෂාණ වල ද සිදු වූ විපරියාසය ශ්‍රී ලාංකේය භුමි භාගය නිර්මාණයට හේතු විය. එය විපරිතකරණය නම් වේ. පෘතුවිතල අතර වූ තෙරපීම මෙම විපරිතකරණය සිදුකරවීය. අවසාදිතකරණය හේතුවෙන් මුහුදු පත්ලේ නිර්මාණය වූ පූර්වජ අවසාදිත සහ අවසාදිත පාෂාණ මෙනිසා විපරිතකරණය විය. ඒ හා සමග වූ ලෝදියෙන් නිර්මාණය වූ පාෂාණ ද වීපරිතකරණයට ලක්විය. වීපරිතකරණය මුළුමනින්ම වෙනස් වූ පාෂාණ ගොනු බිහි කරන්නට හේතු විය.    

මෙම වීපරිතකරණයෙන් ශ්‍රී ලාංකේය භුමි භාගය නිර්මාණය කල පාෂාණ බහුතරයක් විපරිත පාෂාණ බවට පත් වුනි. විපරිතකරණයේ අපූරු සිහිවටන එම පාෂාණ තුල තැන්පත් කෙරුණි. ඝන මාධ්‍යයේ සිදු වූ ප්‍රතිඛණිජකරණය විපරිතකරණය සිදුවන විට තිබු පාරිසරික තත්ත්ව වලට ගැලපුණු කදිමට ඛණිජ බිහිකරන්නට හේතු විය. ඝන මධ්‍යයේ සිදුවන ස්ඵටිකීකරණය විශ්මයජනක භූ රසායනික ක්‍රියාවලියකි. වීපරිතකරණය සිදුවද්දී ඇතිවන පීඩනය ද අධික තාපය ද මෙම ප්‍රතිඛණිජකරණයට මග පාදයි. ඛණිජ යනු රසායනික සංයෝග වේ. ඒවා නිර්මාණය වන්නේ විවිධ මූද්‍රව්‍යය මිශ්‍රණයෙන් වන අතර වීපරිතකරණයේදී වෙනත් ඛණිජය බවට පත් වීමේදී මෙම මුලද්‍රව්‍ය පැරණි ඛණිජ තුලින් ගිලිහී නැවත මිශ්‍රව අලුත් ඛණිජ බිහි කරයි. ඇදහිය නොහැකි කරුණ වන්නේ මේ සියල්ල ඝන මධ්‍යයේ සිදු වීමයි. විපරීතකරණයේ විශ්මය එයයි.       

විපරීතකරණයේදී අවසාදිත සහ අවසාදිත පාෂාණ සුවිශේෂී විපරීතපාෂාණ බවට පත් වේ. බොහොමයක් අවසාදිතවලට ලාක්ෂණික වනුයේ ඇලුමිනියම් අධික වීමයි. නමුත් විපරීතකරණයෙන් බිහිවන පාෂාණවල රසායනයේ වෙනසක් සිදු නොවේ. සිදුවන්නේ ඛණිජ සංයුතිය වෙනස් වීමයි. එනිසා ඇලුමිනියම් වැඩි විපරීත ඛණිජ බිහිවනුයේ නව පාෂාණ නිර්මාණය කරමිනි. රබහා, කොරන්ඩම්, සිලිමනයිට් හා කයනයිට් වැනි ඛණිජ ඇලුමිනියම් අධික පාෂාණවල ලාක්ෂණික වේ. මෙම ඛණිජ බොහොමයක් ශ්වේත වර්ණ වේ.

අවසාදිත වල සහ අවසාදිත පාෂාණ වල වූ “ප්‍රාග් ජීව ධාතුන්” සහ ඒවායේ සටහන් විපරීතකරණය නිසා විනාශ වී යයි. එනිසා සියලු විපරිත පාෂාණ වල මෙවැනි “ප්‍රාග් ජීව ධාතුන්” රැඳෙන්නේ නැත. අවසාදිත පාෂාණ වල වූ සියලු ලක්ෂණ මෙනිසා ඉතිරි වන්නේ නැත. එපමණක් නොව, ලෝදිය මගින් නිර්මාණය වූ පාෂාණවල ද වූ ලක්ෂණ ද ඛණිජ සංයුතිය ද වියකි යන්නේ විපරිතකරණය නිසා වෙනි. නමුත් රසායනයන්ගේ සිදු නොවූ වෙනස්කම් නිසා විපරිතකරණයෙන් පසු මෙම පාෂාණ වර්ගකර හඳුනාගැනීම එතරම්ම අපහසු නොවේ.

ශ්‍රී ලංකාව බිහිකළ බොහොමයක් විපරීතපාෂාණ නයිස් නම් වූ වර්ගයට අයත් වේ. ඉහලම තත්ත්ව වලදී නිර්මාණය වූ උසස් විපරිත පාෂාණවන මෙම පාෂාණ එයට ලාක්ෂණික වන එකිනෙක පරයා සැකසුනු කළු සහ සුදු පැහැ වර්ණ රටාවන්ගෙන් සමන්විත වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ භුමිය නිර්මාණය වන්නේ ප්‍රධාන පාෂාණ සංකීර්ණ තුනක් මගින් වන අතර ඒවායේ පූර්වජයන්ගේ බිහි වූ කාල සිමාව පදනම් කරගත් කාල නිර්ණයෙන් මූලිකව වෙන්කර හඳුනා ගනී. ඊසාන-නිරත දිශානුගතව විහිදෙන  මෙම පාෂාණ සංකීර්ණ තුන හඳුන්වන්නේ උතුරේ සිට වන්නි, උස්බිම් සහ විජයානු සංකීර්ණ ලෙසයි. මධ්‍යයේ වන උස්බිම් සංකීර්ණය වසර මිලියන 2100ක් පමණ පැරණි අතර ඉතිරි සංකීරණ දෙක වසර මිලියන 1100ක් පමණ වෙතැයි ගණනය කර ඇත.  ඒ අනුව භූ විද්‍යාඥයින් පවසන්නේ ශ්‍රී ලංකාව පිහිටන්නේ ලොව පැරණිම පාෂාණ කලාපයක බවයි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව
2015  මැයි 13 බදාදා
නේපාලයට පසුගිය අප්‍රේල් 25 වැනි දින අඳුරු දිනයක්‌ වුණා. ඒ රික්‌ටර් පරිමාණයේ ඒකක 7.8ක්‌ පමණ ප්‍රබල වූ භූ කම්පනයකට ලක්‌ වීමෙන් ඇති වූ ව්‍යසනයයි. අට දහසක්‌ පමණ වූ මිනිස්‌ ජීවිත මෙයින් අහිමි වූ අතර එමෙන් දෙගුණයක්‌ පමණ වූ මිනිසුන් සංඛ්‍යාවක්‌ ආබාධිත තත්ත්වයට පත් වෙලා තියෙනවා. මෙය 1934ට පසු නේපාලයේ ඇති වූ දරුණු ම භූ කම්පනයයි. ඉන්දියානු භූ තලය සහ යුරේසියානු භූ තලය එක්‌ වන මායිමේ නේපාලය පිහිටා ඇති අතර එනිසා ම ඒ ආසන්නයේ නිරන්තරයෙන් සිදු වන භූ කම්පනවලට ගොදුරු විමට වැඩි නැඹුරුතාවයක්‌ තියෙනවා.

සති තුනකට පමණ පෙර සිදු වූ මේ භූ කම්පනය තත්පර විස්‌සක්‌ පමණ කාලයක්‌ රඳා පැවැති අතර නේපාලයේ ලූර්ම්ජන්ග් නම් වූ ස්‌ථානයට කිලෝමීටර 15ක්‌ පමණ වහා ම පහළින් වූ නොගැඹුරු භූ අභ්‍යන්තරයේ තමයි එය හටගෙන තියෙන්නේ. මේ හේතුවෙන් ඉන්දියාවේ ද, බංගලාදේශයේ ද, භුතානයේ ද, චිනයේ ද සමහර ස්‌ථානවලට භූ කම්පනය දැනී ඇති අතර ඒ හේතුවෙන් තුවාල ලත් පුද්ගලයන් ද වාර්තා වුණා. ඒ වාගේ ම ප්‍රබලතාව අවම වශයෙන් රික්‌ටර් 4.5 ක්‌ පමණ වූ තිස්‌ පහකට වැඩි පසු කම්පන ප්‍රමාණයක්‌ ද මේ ප්‍රදේශයේ සිදු වෙලා තියෙනවා.

ලෝකය සකස්‌ වී ඇත්තේ ප්‍රධානව ගතික භූ තල 13කින් පමණ වන අතර ඉන්දියානු භූ තලය සහ යුරේසියානු භූ තලය ඉන් දෙකක්‌. ඉන්දියානු භූ තලය දිගින් දිගටම යුරේසියානු භූ තලයේ වැදෙමින් ද එය උතුරු දෙසට තල්ලු කරමින් ද සිටිනවා. එහෙත් අති විශාල යුරේසියානු භූ තලය තල්ලු කිරීම එතරම් පහසු දෙයක්‌ නො වේ. මෙහි දී ඇති වන ප්‍රබල තෙරපුම හේතුවෙන් හිමාලය කඳු පන්තිය දිගින් දිගට ම උස යමින් පවතින බව අප දන්නා දෙයක්‌. අවුරුද්දකට මිලිමීටර 40කට වැඩි ප්‍රමාණයකින් ඉන්දියානු භූ තලය උතුරු දෙසට තල්ලු වෙමින් පවතින බව භූ විද්‍යාඥයන් වර්තමානයේ ගණන් බලා තියෙනවා. කාලයක්‌ තිස්‌සේ මේ විදියට ඇති වන මේ තෙරපුම එක්‌ වර ම නිදහස්‌ වීමෙන් තමයි මෙලෙස භූ කම්පන ඇති වන්නේ. පසුගිය දා සිදු වී ඇත්තේ ද කාලයක්‌ තිස්‌සේ ඉන්දියානු භූ තලයේ තෙරපුම වළක්‌වාගෙන සිටි යුරේසියානු භූ තලයට තවදුරටත් එම තෙරපුම දරාගැනීමට නොහැකි වීමයි. මේ හේතු කොටගෙන තත්පර තිහක කාලයක්‌ තුළ දී එක්‌වර ම කත්මන්ඩු ප්‍රදේශය මීටර් තුනක්‌ පමණ දකුණු දිගට තල්ලු වෙලා තියෙනවා.

භූ තල එකිනෙක ගැටීම තමයි භූ කම්පනවලට හේතු වන්නේ. ඒ වාගේ ම මේ හේතුකොටගෙන තමයි විශාල කඳුකර ඇති වීම සිදු වන්නේ. කොහොම වුණත් අවුරුදු මිලියන 140ක්‌ පමණ වූ කාලයේ සුපිරි මහාද්වීපය වන ගොන්ඩ්වානාලන්තයේ කොටසක්‌ වූ ඉන්දියානු භූ තලය වසර මිලියන 100කට පමණ පෙර ඉන් බිඳී උතුරු දෙසට තල්ලු වීමට පටන් ගත්තා. අදින් අවුරුදු මිලියන 50ක්‌ පමණ වූ කාලයකට පෙර ඉන්දියානු භූ තලය යුරේසියානු භූ තලය හා ඉතා සුළුවෙන් ගැටෙන්නට පටන් ගත් අතර මේ ඝට්‌ටනය ප්‍රබලව සිදු වන්නේ එයින් වසර මිලියන 25කට පමණ පසුයි. අවුරුදු මිලියන 10ක්‌ පමණ වූ කාලය වෙන කොට තමයි හිමාලය කඳු පන්තිය බිහි වන්නේ. ඒ විතරක්‌ නො වෙයි, එයට උතුරෙන් වූ ටිබෙට්‌ සානුව ද සකස්‌ වෙන්නේ. අතිවිශාල යුරේසියානු භූ තලය තල්ලු කිරීම එතරම් පහසු දෙයක්‌ නො වන නිසා ඉන්දියානු භූ තලය තෙරපෙමින් ක්‍රමයෙන් පොළොව අභ්‍යන්තරයේ ගිලෙමින් තමයි තියෙන්නේ.

ඉන්දියානු සහ ඕස්‌ටේ්‍රලියානු භූ තලය එක්‌ ව තිබෙන අතර එය අති විශාල ප්‍රදේශයක්‌ පුරා පැතිරී ඇති බව පෙනී යන දෙයක්‌. යුරේසියානු භූ තලය හා ගැටීමෙන් ඇති වන තෙරපුම මේ හේතුවෙන් මුළු මහත් ඉන්දු-ඕස්‌ටේ්‍රලියානු භූ තලය හරහා බලපාන බව අමුතුවෙන් විස්‌තර කරන්න ඕනේ නැහැ. මේ තලයේ දුර්වල කලාප කොතෙකුත් ඇති අතර ඒ ඔස්‌සේ ද මේ තෙරපුමෙන් ඇති වන පීඩනය නිදහස්‌ වන්නට බොහොම ඉඩකඩ තියෙනවා. ශ්‍රී ලංකාව කලකට ඉහත දී (ජුරාසික කාලයේ දී) ඉනදියානු මහාද්වීපය හා එක්‌ ව පැවැති අතර පසුව වෙන් වුවත් තාමත් ඉන්දු-ඕස්‌ටේ්‍රලියානු භූ තලයේ ම කොටසක්‌. ශ්‍රී ලංකාවට ද මේ ඉන්දු-යුරේසියානු තල මායිම ඉතා වැදගත් වන්නේ ඉහත සදහන් කළ කරුණ හේතුවෙන්. පසුගිය කාලයේ විටින් විට අපට, එතරම් ප්‍රබල නො වූවත්, භූ කම්පන දැනේන්නට පටන් ගත්තා ඔබට මතක ඇති. ඒ වාගේ ම අපේ රටට දකුණු දෙසින් කිලෝමීටර පන් සියයක්‌ පමණ ඈතින් වූ භූ තලයේ නව පැල්මක්‌ ඇති වන බවත් නොරහසක්‌. ඉහත විස්‌තර කළ ඉන්දු-ඕස්‌ටේ්‍රලියානු භූ තලයේ තෙරපුම මේ සදහා හේතු වන බව නොඅනුමානයි. එනිසා ඉදිරි කාලයේ භූ කම්පා සහ සුනාමි වැනි ව්‍යසනවලින් අප රට තවදුරටත් නිදහස්‌ නො වන බවයි පැහැදිලි වන්නේ.

මෙවැනි වාතාවරණයක්‌ හමුවේ ශ්‍රී ලංකාවට බොහෝ අභියෝගවලට මුහුණ දෙන්නට සිදු වෙයි. එනිසා ඉදිරියේ දී සිදු කෙරෙන ආපදා කළමනාකරණයන්හි දී භූ කම්පන හේතුවෙන් ඇති වන්නා වූ අනතුරු අවම කරගැනීමට වැඩි අවධානයක්‌ යොමු කිරීම මූලික අරමුණක්‌ විය යුතුයි. දැනටමත් භූ විද්‍යා හා පතල් කාර්යංශය භූ කම්පා අධ්‍යයන වැඩපිළිවෙළක්‌ සකස්‌ කර තිබීම ප්‍රශංසනීයයි. භූ කම්පා හේතුවෙන්, නිර්මිත පරිසරයට බොහෝ අනතුරු ඇති විය හැකියි. එනිසා ඉදිරි කාලයේ දී ගොඩනැගිලි ඉදි කිරීමේ දී භූ කම්පනවලට ඔරොත්තු දිය හැකි ගොඩනැගිලි ඉදි කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු විය යුතු බව පැහැදිලියි. ඒ විතරක්‌ නොවෙයි හදිසි දරුණු භූ කම්පනයක දී ගත යුතු ක්‍රියාමාර්ග ගැන ද ජනතාව දැනුවත් කිරීම ඉතා වැදගත්. කොහොම වුණත් සැම විට ම තම පරිසරය පිළිබඳ අවධානයෙන් සිටීම අප හැමෝ ගෙ ම සුqබසාධනයට බොහොම හොඳයි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව

2015  මැයි 20 බදාදා
මා පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයයේ ඉගෙනුම ලබන කාලයේ බොහෝ ක්‍රියාකාරී සංගම් එහි විය. ඒවා අතර මා සිත් ගත්, මා ක්‍රියාකාරී ව වැඩ කටයුතු කළ සංගම් තුනක්‌ විය. ඉන් එකක්‌ වන්නේ පරිසර සංරක්‌ෂණය සම්බන්ධයෙන් මා හට බොහෝ අත්දැකීම් සහ දැනුම ලබා දුන් හන්තාන සංරක්‌ෂණ සංගමයයි. එකල්හි මේ සංගමය විසින් පරිසර සංරක්‌ෂණය උදෙසා බොහෝ ක්‍රියාකාරකම් සිදු කරනු ලැබී ය. සාමාජිකයන් ගේ දැනුම වර්ධනය කෙරෙහි ද විශේෂ වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක කළ අතර සති අන්තයේ පැවැත්වූ ක්‌ෂේත්‍ර වැඩමුළු මා නිරන්තරයෙන් ම අගය කළ අංගයකි. මේ වැඩමුළු අතර ලයිකන පිළිබඳව පැවැත්වූ වැඩමුළුව පසුකාලීනව මාගේ පර්යේෂණ සඳහා ද බොහෝ උපකාර විය. එනිසා ම ලයිකන ගැන මෙවර විදු පත් ඉරුවෙහි සටහන් කරන්නට සිතුවෙමි.

"ලයිකන" යනු සහජීවී සංගමයකි. ඇල්ගාවක්‌ හෝ නීලහරිත ඇල්ගාවක්‌ දිලීර ජාලයක මධ්‍යයේ ජීවත් වෙමින් එකිනෙකාට උපකාර කර ගන්නා හෙයින් මේ ජීව පද්ධතියට සහජීවී සංගමයක්‌ යෑයි පැවසේ. ඇල්ගාවට හෝ නීලහරිත ඇල්ගාවට ප්‍රභාසංශ්ලේෂණයෙන් ආහාර නිපැදවිය හැකි බව අපි දන්නෙමු. එහෙත් දිලීරයට එසේ කළ නොහැකි ය. ඒ හේතුවෙන් ඇල්ගාවන් නිපදවන ආහාරවලින් කොටසක්‌ මේ දිලීරවලට ලබා දෙයි. එමෙන් ම මේ ඇල්ගාවන්ට අවශ්‍ය ජලය හා ඛනිජ ලවණ ලබා දෙන්නේ දිලීරය මගිනි. එනිසා ම මේ සුවිශේෂී ජීව පද්ධතිය විශේෂිත දුෂ්කර ස්‌ථානවල වැඩීමට හැකියාව ලබා තිබේ.

ඔබ පරිසරය දෙස විමසිල්ලෙන් බැලුව හොත් ශාකවල කඳෙහි, පාෂාණවල මතුපිටෙහි ඇත්තා වූ විවිධ පැහැ ගත් පුල්ලි බොහෝ විට මේ ලයිකන වේ. වාතයේ ආර්ද්‍රතාව අධික ව පැවතීම මේ ලයිකනවල පැවැත්මට බොහෝ උපකාරී වේ. ලයිකනයේ දිලීරය බොහෝ විට තමනට අවශ්‍ය ජලය ලබා ගන්නේ වාතයේ ඇත්තාවූ ජල වාෂ්පවලිනි. ඛනිජ ලවණ ලබාගන්නේ උපස්‌තරය නැත හොත් තමා සවි වී ඇති ශාකයේ කඳෙන් හෝ පාෂාණයෙනි. එනිසා අධික වියළි කාලගුණයක්‌ පවතින විට ලයිකන තැලස ක්‍රමයෙන් නැසී යන අතර පරිසරය යහපත් වන විට නැවත වර්ධනය වේ.

ලයිකන වර්ග බොහෝ ය. උපස්‌තරයට ඇලී පවතින ලයිකන ද, පත්‍රාකාර ලයිකන ද එමෙන් ම කුඩා පඳුරු ආකාර ලයිකන ද ඒ අතර වෙයි. බොහෝ විට පාෂාණ උපස්‌තරය කොට ගන්නා ලයිකන වන්නේ ඉහත කී පළමු ආකාරයයි. ඒවාට බොහෝ දුෂ්කර පාරිසරික තත්ත්ව යටතේ වැඩීමට හැකියාව ඇත. පාෂාණ මතුපිට වැඩෙන මේ ලයිකනවල ඇති දිලීර මගින් නිකුත් කරන කාබොනික අම්ල මගින් පාෂාණය ජීර්ණයට ලක්‌ කරන අතර ජීර්ණිත ඛනිජ ද්‍රව්‍ය දිලීරය විසින් උරා ගැනෙයි. එනිසා ජෛව පාෂාණ ජීරණයෙහි ලා ලයිකන වැදගත් කර්තව්‍යයක්‌ ඉටු කරන අතර පාෂාණ ජීර්ණයේ මූලිකත්වය ගනු ලබන්නේ මොවුන් විසිනි.

ලයිකන කෙරෙහි පවත්නා එක්‌ සුවිශේෂී කරුණක්‌ වෙයි. එනම් දුෂ්කර පරිසර තත්ත්ව යටතේ වැඩීමට හැකි වුවත් දූෂිත පරිසර තත්ත්ව යටතේ වැඩීමට හැකියාවක්‌ නොමැති වීමයි. එනිසා පරිසර දූෂණය බහුලව සිදු වන ප්‍රදේශවල මේ සහජීවී සංගමය දක්‌නට නො ලැබේ. දූෂිත වායුන් මිශ්‍රිත ජල වාෂ්ප උරාගන්නා දිලීරය එහි පවත්නා විෂ සහිත බව හේතුවෙන් මරණයට පත් වේ. දිලීරය මරණයට පත් වීමෙන් ජලය සහ ඛනිජ ලවණ සැපයීම නතර වන හෙයින් ඇල්ගාවන් ද මරණයට පත් වේ. විශේෂයෙන් ම වායු දූෂණය අධික නගරබද පරිසරවල ලයිකන වර්ධනය නො වේ. එනිසා, පරිසරයේ මේ ලයිකනවල පැවතීම එක්‌තරා ආකාරයකට වායු දූෂණය සම්බන්ධයෙන් දර්ශකයක්‌ ලෙස ද භාවිත කළ හැකි ය.

ලයිකන එසේ උපකාරී වුවත් පුරාවිද්‍යාත්මක දෑ කෙරෙහි නම් දක්‌වන්නේ හොඳ හැසිරීමක්‌ නො වේ. අනුරාධපුරය, පොළොන්නරුව, සීගිරිය, මහනුවර, තිස්‌සමහාරාමය වැනි පුරාවිද්‍යාත්මක ස්‌ථානවල එළිමහනේ වැඩිපුර ම දක්‌නට ලැබෙන්නේ ගලින් සහ ගඩොලින් නිර්මාණය කරන ලද ගොඩනැගිලි, ස්‌මාරක සහ පිළිම වේ. මේ ස්‌ථානවල සංචාරය කර ඇති ඔබට මේවා වැසී ඇති විවිධ පැහැ ගත් පුල්ලි මතක ඇතිවාට සැකයක්‌ නැත. බොහෝ විට මේ සියල්ල විවිධ ලයිකන වර්ග වේ. මේ පුරාවිද්‍යාත්මක ගොඩනැගිලි, ස්‌මාරක සහ පිළිමවල ලයිකන වර්ධනය වීමෙන් ඒවාට හානි සිදු වන්නේ කෙසේ ද? පෙර සඳහන් කළ පරිදි මේවා උපස්‌තරය කරගන්නා ලයිකන තම දිලීර ජාලය ක්‍රමයෙන් උපස්‌තරය සිදුරු කරමින් එහි අභ්‍යන්තරයට කිඳා බසියි. මේ සඳහා කාබොනික අම්ලවල උදවු උපකාර ලබාගන්නා අතර උපස්‌තරයට තදින් සවි වේ. වැසි කාලගුණික තත්ත්ව යටතේ ඉතා හොඳින් වර්ධනය වන මේ ලයිකන වියළි කාලගුණික තත්වයක දී මරණයට පත් වේ. වියළි කාලගුණය ප්‍රභල වන අවස්‌ථාවේ දී ලයිකන තැලස වියළී හැකිළෙන අතර පසුව උපස්‌තරයෙන් ගිලිහී බිමට පතිත වේ. මේ ගිලිහීමේ දී තවත් දෙයක්‌ සිදු වේ. ඒ උපස්‌තරයේ අභ්‍යන්තරයට විහිදී තදින් සවි වූ දිලීර ජාලය උපස්‌තරයේ කුඩා කොටස්‌ ද ග්‍රහණය කරගනිමින් ම උපස්‌තරයෙන් ගිලිහීමයි. දිගින් දිගට ම මෙසේ සිදු වීමේ දී, එමගින් ඉතා කුඩා වුවත් සැලකිය යුතු හානියක්‌ කාලයක්‌ යත්දී, විශේෂයෙන් ම මේ පුරාවිද්‍යාත්මක ස්‌මාරක සහ පිළිමවලට සිදු වේ.

මා සිදු කළ පර්යේෂණයකින් හෙළි වූයේ දළ වශයෙන් පාෂාණමය ස්‌මාරකයකින් මිලිග්රෑම් 25ක්‌ පමණ වූ උපස්‌තර ප්‍රමාණයක්‌ ග්රෑම් 100ක්‌ පමණ වූ ලයිකන ප්‍රමාණයක්‌ ගිලිහීමේ දී ඉවත් වන බවයි. මේ තත්ත්වය ගඩොල් සහ මැටිවලින් සිදු කළ නිර්මිතයන් සදහා තවත් වැඩි විය හැකි ය. මෙය පුරාවිද්‍යා උරුම සංරක්‌ෂණයේ දී අතිශයින් ම සැලකිය යුතු කරුණකි. එහෙත් මේ සඳහා සුදුසු වැඩපිළිවෙළක්‌ දියත් කිරීමට නො ව, මේ තත්වය නිසි පරිදි තේරුම්ගැනීමට පවා බහුතරයක්‌ වූ ලාංකික ස්‌මාරක සංරක්‌ෂණ ක්‌ෂේත්‍රයේ වැඩකටයුතු කරන්නන්ට තවමත් නොහැකි වීම කණගාටුවට කරුණකි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත් ඉරුව

2017 මාර්තු 22 බදාදා

“මෙහි නිදන මිනිසා මිනිසුන්ට අසීමිත ලෙස ආදරය කළේය. මිනිස්සුද ඔහුට බෙහෙවින් ආදරය කල හ.”

මිනිසුන්ට ආදරය කල මිනිසා නොමිනිසුන් අතින් මියැදුනේ මිනිසුන්ගේ ලෝකයට අපමණ වූ අඩුපාඩුවක් ඉතිරි කරමිනි. ලක්ෂ සංඛ්‍යාත වූ විශ්ව විද්‍යාල දරුවන්ගේ නුවණැස පාදන්නට යද්දී නිරන්තර ගැටළුවක් වූ ආර්ථික ශක්තිය “මහපොළ ශිෂ්‍යත්වය” තුලින් ලබා දෙමින් තම අසීමිත ආදරය මුළු මහත් ශ්‍රී ලංකිකයන්හටම ඔහු පෙන්වා දුන්නේය.  එමෙන්ම ඒ තුලින් ඔහු පෙන්වා සිටියේ එස්.ඩබ්.ආර්.ඩි. බණ්ඩාරනායක මහතා තමාට ලබා දුන් ආර්ථික ශක්තියට කෘතගුණ සැලකීමයි.

තම සිත්හි වූ ක්‍ෂුද්‍ර සංකල්පයක් ක්‍රියාත්මක කරන්නට හැකි වීමෙන් තමන් අසීමිතව ආදරය කල මිනිසුන්ට විසල් ප්‍රතිලාභයක් ලබා දෙන්නට සමත් වූ මේ අපූරු මිනිසා වෙන කවරෙකුවත් නොව ලලිත් විලියම් ඇතුලත්මුදලි මැතිතුමායි.  1981 දී ඇරඹි මහපොළ ශිෂ්‍යත්ව වැඩපිළිවෙල අද වන විට අතුපතර විහිදී වැඩුන සාර්ථක ශිෂ්‍යත්ව ක්‍රමවේදයකි. ආර්ථික ශක්තිය අහිමි, ආර්ථික ශක්තියෙන් දුර්වල වූවන් පමණක් නොව අද වන විට අධ්‍යාපන ක්ෂේත්‍රයේ දස්කම් පානා ඕනෑම අයෙකුට මහපොළ ශිෂ්‍යත්ව වරම් ලද හැකියි. අතීතය ආවර්ජනය කරද්දී සිහිපත් වන වඩාත්  කනගාටු දායක කරුණ නම් උතුරේ පමණක් නොව දකුණේ සන්නද්ද කල්ලි වල සාමාජිකයන් අතර පවා මහපොළ ප්‍රතිලාභ ලබා ගත්තවුන් හිඳීමයි. මේ අපූරු මිනිසා මෙලොවින් තුරන් කරන්නට මූලික වුයේද එවැන්නෙක් නම් එය දෛවයේ කුමන සරදමක් දැයි සිතේ.   

එදා පමණක් නොව අදද එවැනි නොමිනුසුන් අතලොස්සක් ප්‍රමුඛ වී තම කුහක බව සමස්ත ශ්‍රී ලංකික ජන සමාජයට පසුගියදා පෙන්නු අයුරු ඔබට මතක ඇති. දේශපාලනික ගැතිබව පසෙක තබා මිනිසුන්ට ආදරය කල මිනිසාට අප ද කෘතගුණ සැලකිය යුතුය. එදා ලලිත් ඇතුලත් මුදලි මැතිතුමා සිදුකල අයුරින් එලෙස ලද භාග්‍යයට තුති පුදන්නට මහපොළ ශිෂ්‍යත්ව ලාභින් සිතට ගත යුතුය. ඔවුන් එක් අයෙකු තවත් එක් අයකුට හෝ උගෙන ගැනීම සඳහා අවමය ලෙස පාසැල් දරුවෙකුට හෝ ආර්ථික ශක්තියක් වීමට ඉටා ගන්නේ නම් එවන් වූ කෘතගුණ සැලකීමක් සැමවිටම විශිෂ්ඨ වෙයි.

ඒ 1998 වසරයි. ඒ වන විට ලලිත් ඇතුලත්මුදලි මැතිතුමන් දැයෙන් සමුගෙන හමාරය. මා පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ දෙවන වසරේ මහපොළ ශිෂ්‍යත්වය ලබන සිසුවෙකි. භූ විද්‍යා විශේෂ උපාධිය හදාරන පළමු වසරේ වූ අපි විසල් කර්තව්‍යකට උර දුන්නෙමු. ශ්‍රී ලංකික භූ විද්‍යා අධ්‍යාපනයේ නිර්මාතෘ මහාචාර්ය පි.ඩබ්. විතානගේ මහතා දැයෙන් සමුගෙන වසරක් ගත වූයේද නැත. එතුමාට කෘතගුණ සැලකීමක් ලෙස එතුමාගෙන් නමින් ශිෂ්‍යත්වයක් අරඹන්නට අප මවු සංගමය වූ ශ්‍රී ලංකා භූ විද්‍යා සංගමය යෝජනා කල අතර විශ්වවිද්‍යාලීය භූ විද්‍යා සංගමයට රු 50 000 ක් ඒ වෙනුවෙන් සොයා දීමේ අභියෝගය ලබා දුනි. එකල මා විශ්ව විද්‍යාලීය භූ විද්‍යා සංගමයේ කනිෂ්ඨ භාණ්ඩාගාරික විය. තිස් දෙනෙකුගෙන් පමණ සමන්විත කුඩා කණ්ඩායමක් වූ අපගේ භූ විද්‍යා සංගමයේ සාමාජිකයන් එක හෙලාම එම අභියෝගය සතුටින් භාරගත් අතර මේ සදහා විශ්ව විද්‍යාලය තුල සංගීත සංදර්ශනයක් පැවැත්වීමට යෝජනා විය. දයාරත්න සහ අමරා රණතුංග දෙපලගේ “උදුම්බරා” ප්‍රසංගය පැවැත්වීමට අප ලහි ලහියේ සූදානම් විය. අප හමුවේ වූ විශාලම අභියෝගය වුයේ ඒ සදහා අවශ්‍ය මුදල් ප්‍රතිපාදන සොයා ගැනීමයි. යම් යම් ආයතන වලට කතා කර ඒ සදහා අවැසි සහයෝගය ලබා ගත් අතර එය වියදම පියවා ගැනීමට පමණක් සෑහුනි. නමුත් අප ලාභයක් ලබා පොරොන්දු වූ මුදල ශිෂ්‍යත්ව අරමුදලට ලබා දිය යුතු විය. නැවත නැවතත් කෘතඥ වෙමින් මා හද පිරි සතුටින් මතක් කරන්නේ අපගේ කුඩා කණ්ඩායමේ තිබු නොසැලෙන අධිෂඨානය සහ කැපවීමයි. සියලු දෙනා අප්‍රතිහත ධෛර්යෙන් යුතුව කටයුතු කල නිසා රු 10 ක් වූ අවම මුදලක් වන ප්‍රවේශපත්‍ර විශාල ප්‍රමාණයක් අලෙවි කරගැනීමට සමත් විය. එකල්හි එම මුදල පවා සැලකිය යුතු මුදලක් විය. මහනුවර නගරයේ බොහොමයක් ස්ථාන වල කුඩා කණ්ඩායම් සැදී සති අන්තයේ ප්‍රවේශපත්‍ර විකිණීම අප සිදුකල අතර අවශ්‍යතාවය දැඩි වීම නිසා කුරුණෑගල, කෑගල්ල, ගම්පොල, මාතලේ පමණක් නොව අවිස්සාවේල්ල වැනි නගර වල පවා මෙම ප්‍රවේශපත්‍ර අලෙවි කරන්නට අප සමත් විය.

අදාළ දිනයේදී ඉතා සාර්ථකව සංගීත වැඩසටහන පවත්වන්නට හැකි වූ අතර කුඩා කණ්ඩායමක් වූ භූ විද්‍යා සිසුන්ගේ සාර්ථකත්වය සැමගේ විශ්මයට පමණක් නොව ඇගයීමට ද පාත්‍ර විය. ඉල්ලු මුදල මෙන් එකහමාරක මුදලක් එනම් රු 75 000ක මුදලක් අරමුදල වෙනුවෙන් ලබා දෙන්නට අපට හැකි විය. ඉන් වසර කිහිපයකට පසු මහැඳුරු නමින් ශිෂ්‍යත්වය අරඹන්නට හැකි වූ අතර එහි ප්‍රතිලාභ වත්මන් භූ විද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුවේ සිසුනට ලබා ගන්නට හැකි වී තිබේ.

මේ සැම ආවර්ජනය සැමවිටම අප නැවත නැවතත් කුල්මත් කරන අතර සිහින් ආඩම්බරයක් ද සිතට දැනෙන බව කිව යුතුය. අපගේ ඒ කුඩා කණ්ඩායමේ සියලු දෙනා එකම පවුලක් ලෙස එක්වී ක්‍රියාකිරීම සාර්ථකත්වයේ රහස බව දැන ගත යුතුය. එකිනෙක වෙනස් වෙනස් අත යන්නට වුයේ නම් මෙවැනි කර්තව්‍යක් කිසිදා කල හැකි නොවේ.   

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව
2017.05.27 බදාදා

හැත්තෑව දසකයට පෙර බංග්ලාදේශයේ ළදරු මරණ බොහෝ විය. මේ සදහා හේතු වන්නේ දූෂිත ජලය බව තේරුම්ගත් යුනිසෙෆ් සංවිධානය සහ ලෝක බැංකුව මේ ජනතාවට භූ ගත ජලය ලබා දීමේ වැඩපිළිවෙළක්‌ දියත් කළේ ය. එනිසා එරට පුරා මිලියන අටක්‌ පමණ නළ ළිං ස්‌ථාපනය කළ අතර සියයට පනහකින් පමණ ළදරු මරණ ප්‍රමාණය අඩු කරගත හැකි විය. එහෙත් මේ ස්‌ථාපිත සැම නළ ළිං පහකින් එකක ම ආසනික්‌ නම් වූ ඉතා විෂ බැර ලෝහය අඩංගු බව දැනගත්තේ බොහොමයක්‌ දෙනා දරුණු ලෙස වකුගඩු රෝගයට ගොදුරු වීමෙන් අනතුරු ව ය. බංග්ලාදේශයේ ගම් නව සියයක පමණ ජනතාව මේ හේතුවෙන් පීඩාවට පත් විය.

ජෛව ගෝලය කෙරෙහි භූගෝලයේ බලපෑම පෙන්නුම් කරනට මේ සිදුවීම කදිම නිදසුනකි. මෙපමණක්‌ නො ව, ජලයේ පවතින "ෆ්ලෝරයිඩ්" හේතුවෙන් දත් අවපැහැ වීම ද, බෙල්ලෙහි වායු ගෙඩි ඇති වීම ද, අස්‌ථි දරුණු ලෙස විකෘත වීම ද සිදු වන බව මේ වන විටත් සොයාගෙන ඇත. රෝම ශිෂ්ටාචාරය බිඳ වැටීම සම්බන්ධයෙන් කියෑවෙන්නේ ද භූ සම්පත් පරිහරණයේ අනිටු ප්‍රතිඵලයක්‌ ලෙසිනි. කෙසේ වෙතත් පසුගිය දශක කිහිපය තිස්‌සේ මේ සම්බන්ධව කරන ලද පර්යේෂණ හේතුවෙන් මෙමගින් ඇති වන සෞඛ්‍යමය ගැටලු පිළිබඳව ලෝ වැසියන් ගේ අවධානය වැඩි වෙමින් පවතින බව පෙනී යයි.

ඛනිජ යනු රසායනික සංයෝග වේ. පාෂාණ යනු ඛනිජ සමූහයක එකතුවකි. එක්‌ ඛනිජයකින් පමණක්‌ සෑදෙන පාෂාණ ද නැතුවා නො වේ. ලොව පවතින බොහොමයක්‌ පාෂාණ සමන්විත වන්නේ සිලිකාමය ඛනිජවලිනි. විපරීත පාෂාණවලින් ගහන වූ ශ්‍රී ලාංකේය භූ ස්‌කන්ධය ද මෙසේ ම ය. කාලාන්තරයක්‌ තිස්‌සේ ජලයටත් වායුගෝලයටත් නිරාවරණය වන පාෂාණ, ලොව පවතින කිසිවකුට වත් ගැලවිය නොහැකි ජීර්ණ ක්‍රියාවලියට ක්‍රමයෙන් භාජන වේ. එනිසා පාෂාණයේ වූ විවිධ ඛනිජ ද්විතීයික ඛනිජ බවට පත් වේ. පස නිර්මාණය වන්නේ මෙලෙස ය. ජීර්ණයෙන් පසට නිකුත් වන ද්විතීයික ඛනිජ ද ජලයේ ද්‍රdවණය වන අයන ද වර්ෂාපතනය හේතුවෙන් ජල ගෝලයට මිශ්‍ර වන අතර, මේ හේතුවෙන් පවතින ස්‌ථානයෙන් බොහෝ දුරකට ගමන් කළ හැකි ය. මේ නිසා මතුපිට ජලය ද ඛනිජ ලවණවලින් අනූන ය. අපට අවශ්‍ය සමහර ඛනිජ ලවණ ලබා දෙන්නේ මේ ජලයයි.

පාෂාණ බොහෝ විට කුස්‌තුර සහ දැදුරුවලින් යුක්‌ත වේ. මේ කුස්‌තුර සහ දැදුරු පාෂාණ තුළ ජලය රඳවා තබන අතර භූගත ජලාශ නිර්මාණය කරයි. කාලාන්තරයක්‌ තිස්‌සේ පාෂාණය හා ගැටෙන මේ භූගත ජලය ක්‍රමයෙන් පාෂාණයේ ජීර්ණිත කොටස්‌වලින් සමහර ද්‍රව්‍ය ඛනිජ ලවණ එක්‌කාසු කරගනී. මේවා සාන්ද්‍රගත වීම ජලයේ ආම්ලිකතාව සහ උණුසුම මත රඳා පවතී. භූ අභ්‍යන්තරයේ ගමන් කරන මේ ජලය මෙලෙස ඛනිජ ලවණ එකතු කරගන්නා සේ ම ආම්ලිකතාවේත් උණුසුමේත් වෙනස්‌ වීම් හේතුවෙන් එක්‌ එක්‌ තැන්වල දී තැන්පත් කිරීම ද සිදු කරයි.

කාලාන්තරයක්‌ තිස්‌සේ එක ප්‍රදේශයක වාසය කරන ජනතාව එම ප්‍රදේශයේ භූ පරිසරයට හුරු වී ඇත. එය පරම්පරා ගණනාවක්‌ තිස්‌සේ සිදු වූවකි. එම නිසා ආහාරවලට ද ජලයට ද මිශ්‍ර වීමෙන් භූ පරිසරයෙන් ලබාගන්නා හිතකර දෑ සඳහා යහපත් ප්‍රතිචාර දක්‌වමින් ද අයහපත් දෑ සඳහා තම දේහ ශක්‌තිය වර්ධනය කරගනිමින් ද ඒවා ජාන තුළට ඇතුළත් කරගනිමින් ද ඒ ඒ ප්‍රදේශවල ජනතාව පරිණාමය වෙමින් පවතී. මේ සඳහා කාලාන්තරයක්‌ ගත වන අතර, ශ්‍රී ලංකාවේ නම් පැරැණි ජන සමාජය මේ සදහා මනාව හැඩගැසී සිටි බව නොරහසකි. අංශුමාත්‍ර ප්‍රමාණවලින් ලබා ගන්නා භූ රසායන සඳහා එය සත්‍ය වුවත් අධිමාත්‍රාවලින් දේහගත වන ද්‍රව්‍ය නිසා බොහෝ විට මිනිසුන් රෝගී වේ.

කෙසේ වෙතත් පසුගිය දශක පහක හයක කාලයේ අප රට එක්‌තරා සංක්‍රාන්ති සමයකට ඇතුළත් ව සිටින බව අප කවුරුත් තේරුම්ගත යුතු දෙයකි. කාර්මිකකරණය ද විවෘත ආර්ථිකය ද හේතුවෙන් ශ්‍රී ලාංකික ජන සමාජය බෙහෙවින් වෙනස්‌ වෙමින් ඇත. භූ පරිසරයත් සමග සිදු වන ක්‍රියාකාරකම් ද එනිසා ම එයට සිදු වන බලපෑම ද වැඩි වී ඇත. එපමණක්‌ නො ව කාලාන්තරයක්‌ තිස්‌සේ එක ම ප්‍රදේශයක වාසය කිරීමට පුරුදු වී සිටි අප ජනතාව දැන් දැන් විවිධ හේතුන් නිසා වෙනස්‌ වෙනස්‌ පරිසර පද්ධතිවලට සංක්‍රමණය වී ඇත.

පසුගිය කාල වකවානුවේ සිදු කළ මහවැලි ව්‍යාපෘතිය නිසා බොහොමයක්‌ පිරිස්‌ රජරටට සංක්‍රමණය විය. කලක්‌ ගත වීමෙන් පසු ඉතා දරුණු ලෙස තවමත් නො දන්නා හේතුවක්‌ නිසා ඔවුන් වකුගඩු ආශ්‍රිත රෝගයකට ගොදුරු වෙමින් ඇත. අද වන විට එය ජාතික ව්‍යසනයක්‌ බවට පත් ව ඇත. මහවැලි ව්‍යාපාරය හේතුවෙන් කඳුකරයෙන් එක්‌ රැස්‌ කරගත් ඛනිජ ලවණ ද ඇතුළු බොහොමයක්‌ කෘත්‍රිම දෑ රජරටට ගෙන එන බව පැහැදිලි ය. එමෙන් ම කෘෂිකාර්මික රසායනයන් ද විශාල වශයෙන් ප්‍රදේශයේ ජනතාව විසින් භාවිත කරනු ලැබෙයි. වියළි කාලගුණය හේතුවෙන් මෙවැනි බොහොමයක්‌ රසායන සාන්ද්‍රගත වේ. මේවා භූගත ජලය ද පස ද සමග මිශ්‍ර වන අතර එම නිසා භූ පරිසරයේ සිදු වන රසායනික ක්‍රියාකාරකම් පිළිබඳව නිසි වැටහීමක්‌ තවමත් අප තුළ නොමැත. විශේෂයෙන් ම කෘත්‍රිම රසායනික සංයෝග භූ පරිසරයට එකතු වීමෙන් ද ඒවායේ වියෝජනයෙන් ද ඇති වන ද්විතීයික රසායනයන්හි හැසිරීම ද පිළිබඳව මනා අවබෝධයක්‌ ලබාගැනීම අත්‍යවශ්‍ය ම වේ. එනිසා භූ විද්‍යාඥයන් ගේ ද භූ ජල විද්‍යාඥයන් ගේ ද සහාය මේ වකුගඩු රෝගයට හේතු වන්නේ කවර කාරණයක්‌ ද යන්න සෙවීමෙහි ලා අතිශය වැදගත් වේ.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව
2015  ජුනි 03 බදාදා

මෙවර ගිම්හානය ඉන්දියාවට එතරම් හොඳ තත්ත්වයක්‌ ගෙන නො එන බවයි පෙනී යන්නේ. අසාමාන්‍ය ලෙස ඉහළ නැග ඇති උෂ්ණත්වය හේතුවෙන් දැනටමත් 2000ක්‌ පමණ වූ මිනිස්‌ ජීවිත ප්‍රමාණයක්‌ අහිමි වී ඇති අතර 1995ට පසු සටහන් වන ඉහළ ම උෂ්ණත්ව වැඩි වීම මේ වසරේ දී වාර්තා වී ඇත. සෙල්සියස්‌ අංශක 45 ද පසු කළ දිනයන් බහුල වූ පසුගිය මාසයේ මැයි 24 වැනි දා වැඩි ම උෂ්ණත්වය වන සෙල්සියස්‌ අංශක 48ක්‌ "කම්මාම්"වලින් වාර්තා විය. මේ තාප තරංග ඉන්දියාව හරහා ගමන් කරද්දී වැඩි ම හානියක්‌ සිදු කර ඇත්තේ ආන්ද්‍ර ප්‍රදේශයට ය. මෙලෙස මිය ගිය බොහෝ දෙනකු මිය ගොස්‌ ඇත්තේ විජලනයට ලක්‌ වීමෙන් සහ තාප ආඝාතය හේතුවෙනි.

මේ අකරතැබ්බයෙන් බේරෙන්නට දහවල් කාලයේ එළිමහනේ සහ ඇඟ වෙහෙස වී සිදු කරන ක්‍රියාවන්වලින් වැළකී ගෙවල් තුළට වී කාලය ගත කරන ලෙස ඉන්දියානු වැසියන්ට උපදෙස්‌ දී ඇතත් දෛනික වේතනයන් ලබා ගන්නා පුද්ගලයන්ට දිගින් දිගට ම එලෙස ගත කිරීම අපහසු වේ. කෙසේ වෙතත් මේ අසාමාන්‍ය තත්ත්වය ඇති වන්නේ සාමාන්‍ය ග්‍රීෂ්ම කාලය "එල්-නිනෝ" කාලගුණික තත්ත්වයත් සමග සමපාත වීමෙනි. එවිට සාමාන්‍ය ග්‍රීෂ්ම තත්ත්වය තවදුරටත් වර්ධනය වන අතර පසුව අසාමාන්‍ය තත්ත්වයක්‌ දක්‌වා ගෙන යයි. එල්-නිනෝ ඇති වන වසරවල, විශේෂයෙන් ම ආසියානු කලාපයට, ඉතා දරුණු ලෙස ග්‍රීෂ්මය ගෙන එන අතර පේරු සහ ඉක්‌වදෝරය ඇතුළු දකුණු ඇමෙරිකානු රටවලට අධික වැසි ඇති කරයි.

මේ ග්‍රීෂ්ම තත්ත්වය ලංකාවට ද තරමක්‌ ප්‍රබලව බලපාන බව පෙනේ. එල්-නිනෝ තත්ත්වයක්‌ ඇති වන්නේ සාමාන්‍යයෙන් වසර හතරකට වරකි. වසර 2010 දී ද මෙවැනි උණුසුමක්‌ අත්විඳි බව ඔබට මතක ඇති. එල්-නිනෝව අප ගේ වගාවන්ට දරුණු ලෙස බලපායි. නියඟය ඇති වී වගාවන් පාළු වන අතර එය Rජු ව ම ආහාර නිෂ්පාදනයට බලපායි. උෂ්ණත්වය අංශක කිහිපයකින් වැඩි වීම ප්‍රභාසංශ්ලේෂණ ක්‍රියාව වැඩි කරන අතර එම නිසා වැඩි අස්‌වැන්නක්‌ අපේක්‌ෂා කළ ද නියගය ඇති වී ජල සැපයුම නතර වීම වගාවන් විනාශ වීමට හේතු වේ. වියළි කාලගුණික තත්ත්වවලට ඔරොත්තු දෙන බවබෝග වගා කිරීමෙන් මේ තත්ත්වය තරමක්‌ දුරට මගහරවා ගත හැකි වුවත් නිසි උපාය මාර්ග සහිත වූ වැඩපිළිවෙළක්‌ නොමැති වුව හොත් රටෙහි ආහාර නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය බිඳ වැටී ආර්ථිකය දුර්වල වේ. එනිසා මෙවැනි කාලගුණික තත්ත්ව පුරෝකථනය කිරීමේ අවශ්‍යතාව ඔබට හොඳින් වැටහෙනවා ඇත.

ඔබ හොඳින් දන්නා කර්තකොලම්බන් අඹ වැවෙන්නේ වියළි දේශගුණයක්‌ ඇති අනුරාධපුරය, යාපනය වැනි ප්‍රදේශවල ය. ඉතා හොඳින් අස්‌වැන්න ලබා දෙන මේ ශාකය තෙත් කලාපයේ වැඩුණත් සරුවට අස්‌වැන්න ලබා දෙන්නේ නැත. මේ සම්බන්ධව මා ලද ඉතා කදිම අත්දැකීමක්‌ මෙහි ලා සදහන් කිරීම වටියි. තෙත් කලාපයේ පිහිටි මගේ ගමෙහි මා කුඩා කාලයේ පියාණන් විසින් ඉහත සදහන් කළ අඹ වර්ගයේ පැළ දෙකක්‌ ගෙනැවිත් වත්තේ ඉන්දවන ලදි. පසුව හොඳින් වැඩි සෑහෙන කාලයක්‌ ගත වුවත් හොඳ අස්‌වැන්නක්‌ නො ලැබුණු අතර එක වසරක දී ඉතා කදිමට මල් පිපී ගස අඹවලින් පිරිණි. ඉන්පසු වසරවල දී අතළොස්‌සක්‌ පමණ ගෙඩි හටගත් අතර නැවතත් මා හට මතක ඇති පරිදි වසර තුනකට හෝ හතරකට පසු ඉතා හොඳින් පලදාව ඇති විය. මේ තත්ත්වය තේරුම්ගැනීමට මුල දී මා හට නොහැකි වුවත් පසුව මේ ඉතා හොඳ පලදාව හටගන්නේ එල්නිනෝ ඇති වන වර්ෂවල දී බව මා හට අවබෝධ විය. වියළි දේශගුණික ප්‍රදේශවල දී හොඳින් අස්‌වැන්න ලබා දෙන මේ අඹ වර්ගය තෙත් කලාපයේ දී ගෙඩි හටගැනීම සදහා සුදුසු අදාළ තත්ත්වය ලබාගන්නේ එල්-නිනෝ කාලවල දී පමණක්‌ බවයි මෙයින් පැහැදිලි වන්නේ. එපමණක්‌ නො ව අප අවට පවත්නා ශාකවලට ඉදිරියේ ඇති වන්නා වූ කාලගුණික විපර්යාසයන් ග්‍රහණය කරගැනීමේ හැකියාව ඇති බව මෙයින් මනාව පැහැදිලි වේ. ඒ සදහා ඔවුන් දක්‌වන ප්‍රතිචාර කිසියම් හෝ ලෙස තේරුම්ගත හැකි නම් කාලගුණික පුරෝකථනයන් එතරම් අපහසු දෙයක්‌ නො වනු ඇති බවයි මගේ හැඟීම.

මෙවැනි ග්‍රීෂ්ම කාලවල දී අප අවට පරිසරයේ උෂ්ණත්වය වැඩි කරන්නට තව බොහෝ දේ බලපායි. විශේෂයෙන් ම කාර්මිකකරණය හේතුවෙන් අප වායුගෝලයට නිදහස්‌ කරන දුහුවිලි ඇතුළු අනෙකුත් බොහොමයක්‌ අංශුන්වලට තාප ශක්‌තිය උරාගෙන රඳවා තබාගත හැකි ය. එනිසා වායුගෝලයේ මේ අංශු වැඩි වන විට අවට පරිසරයේ උෂ්ණත්වය ඉහළ යා හැකි ය. එමෙන් ම නාගරිකකරණය හේතුවෙන් වනවැස්‌ම ඉවත් වී ඒ වෙනුවට ගොඩනැගිලි ඉදි වීම ද අවට පරිසරයේ උණුසුම ඉහළ නැංවීමට හේතු වේ. ගොඩනැගිලි ඉදි කර ඇති කොන්ක්‍රීට්‌ දහවල දී තාප කිරණ උරාගන්නා අතර නිදහස්‌ කරන්නේ සෙමිනි. එහෙත් රාත්‍රියට පරිසරය ඉක්‌මනින් සිසිල් වන අතර ගොඩනැගිලි උරාගත් තාපය හේතුවෙන් අවට පරිසරය නැවත උණුසුම් කරයි. එම නිසා නාගරික රාත්‍රිය බොහෝ දහදිය දමන තත්ත්වයක්‌ ඇති කරයි. ගොඩනැගිලිවල ආලේපිත වර්ණ සහ වීදුරු වැනි දෑ නිසාත් නාගරික දහවල ද අධික උණුසුම් වේ. මේ තත්ත්වය "නාගරික තාප දිවයින" (Urban Heat Island) ලෙස හදුන්වන අතර නගර අලංකරණයේ දී ඉතා සූක්‌ෂම විය යුත්තේ මේ හේතුවෙනි. නාගරිකව ඇති වන මේ අධික තාපය උරාගත හැකි ශාක වර්ග වගා කිරීම මගින් කිසියම් ප්‍රමාණයකට මේ තත්ත්වය සමනය කරගත හැකි වන අතර ආලෝකය පර්වර්තනය නො කරන්නා වූ මතුපිටවල් සහිත ගොඩනැගිලි ඉදි කිරීම ද ප්‍රතිපලදායක ය. එමෙන් ම නගරය තුළ දුහුවිලි වැනි අංශුන් වායුගෝලයට නිදහස්‌ වීම වැළැක්‌වීමට කටයුතු කළ යුතු අතර මංමාවත් සහ ඇළ මාර්ග ඉතා පිරිසිදුව සහ ක්‍රමවත්ව පවත්වාගැනීම මගින් මේ තත්ත්වය මගහරවාගත හැකි ය. එනිසා නගර අලංකරණය යනු හුදු අලංකරණයක්‌ නො ව ඉතා සුපරීක්‌ෂාකාරීව සිතා බලා දිගුකාලීන සැලැස්‌මක්‌ ඇති ව සිදු කළ යුත්තකි. වසර කිහිපයකට පෙර කොළඹ නගරය බොහෝ අපිරිසිදු ස්‌ථානයක්‌ වූ බව ඔබට අමතක නො වනු ඇත. එහෙත් පසු ගිය වසර කිහිපයේ දී කිසියම් ප්‍රමාණයකට වර්ධනය වෙමින් තිබූ නගරාලංකරණ ව්‍යාපෘති අගය කළ යුත්තකි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

ළිං හිඳෙන්නේ නලලිං නිසාද.???

විදුපත් ඉරුව

2017 මාර්තු 15 බදාදා

මතුපිට ජලය හිඳී යද්දී මෙන්ම කාර්මිකකරණයෙන් මෙන්ම ජනාවාසකරණයෙන් ද නිපැදවෙන අපද්‍රව්‍ය නිසා භාවිතයට ගත හැකි මතුපිට ජල මුලාශ්‍ර අහිමි වෙමිනුයි යන්නේ. ලංකාවේ බොහොමයක් ප්‍රදේශවල මේ වනවිට ජල අවශ්‍යතාවය සපුරා ගන්නේ භූ අභ්‍යන්තරයේ රැඳුන ජලයෙන්. මෙම භූගත ජලය ලබා ගැනීම සඳහා ඉවක් බවක් නොමැතිව නල ලිං ඉදිකිරිම සිදු වෙයි. කළමනාකරණයකින් තොරව නල ලිං ඉදිකිරිම ශ්‍රී ලංකික ජල සම්පතෙහි අනාගතය තව තවත් අඳුරු කරන්නට හේතුවන බව අප සිහි තබා ගත යුතුය.    

භූගත ජලය පවතින්නේ භූගත ජල නිධි වල වන අතර එලෙස පවතින ආකාර දෙකකි. ඒවා අනවහිරත ජල නිධි (unconfined aquifer) සහ අවහිරත ජල නිධි (confined aquifer) වේ.  මින් පළමු වැන්න බොහෝ විට පවතින්නේ නොගැඹුරු භූ අභ්‍යන්තරයේ වන අතර ජලය පවතින්නේ පාංශු ස්තර සහ ඒ හා ආසන්නයේ පවතින පාෂාණ කලාප අතරයි. මේ නිසා මෙම ජල නිධි වල ජල මට්ටම කාලගුණයට අනුරූපියව උච්චාවචනය වේ. වර්ෂා කාලයේදී වැඩිවන ජල මට්ටම ඉඩෝර කාලවලදී පහල බසී. ශ්‍රී ලංකාවේ බොහෝමයක් සාමාන්‍ය ළිං නිර්මාණය කර ඇත්තේ මෙම ජල නිධි ඇසුරු කරගෙනය.

දෙවැන්න වන අවහිරත ජල නිධි පිහිටන්නේ භූ අභ්‍යන්තරයේ පාෂාණ තට්ටු අතර වේ. මෙම ජල නිධි නිර්මාණයේදී ජලය එක් රැස් වීම සඳහා පාෂාණ වල දුර්වල කලාප බෙහෙවින් වැදගත් වෙයි. පාෂාණ තුල පිහිටන පැලුම්, කුස්තුර පමණක් නොව විවරයන් සහ බිලයන් ද  අතිශය මේ සඳහා සහයෝගීමත් වේ. ඉහළින් සහ පහළින් අපාරගම්‍ය පාෂාණ තට්ටු හෝ මැටි වැනි ද්‍රවයන්ගෙන් අවහිර වී පවතින මෙම නිධිවල ජලය පීඩනයක් යට‍තේ පැවතීම සුවිශේෂී වේ.

අනවහිරත ජල නිධි පෝෂණය වන්නේ එම ස්ථානයට හෝ ඒ හා ළඟ ස්ථානවලට වසිනා වැසි ජලය නොගැඹුරු පස සහ පාෂාණය තුලට කිඳා බැසීමෙනි. නමුත් අවහිරත ජල නිධි පෝෂණය කරනා ජල මුලාශ්‍ර පවතින්නේ ජල නිධියට බොහෝ ඈතින් විය හැක. උදාහරණයක් ලෙස කඳුකර ප්‍රදේශවල නිම්න වල පවතින අවහිරත ජල නිධි පෝෂණය වන්නේ කඳුකරයේ ශිකර ප්‍රදේශවලට ලැබෙන ජලය මගිනි.

න්‍යායාත්මකව ගත් කල මෙම ජල නිධි වලින් කිසියම්ම හෝ ක්‍රමවේදයකට ජලය ගන්නා වේගය එම ජල නිධි පෝෂණය වන්නා වූ වේගයට වඩා වැඩි නම් ජල නිධි හිස් වන්නට පටන් ගනී. එනම් නල ලිං භාවිතයේදී ද ඉතා පැහැදිළිව මෙය සත්‍යක් වන අතර සලකන එක්තරා ප්‍රදේශයක් තුල සවිකල හැකි නල ලිං සංඛ්‍යාව සීමිත වනු ඇත. මෙම ජල නිධි පෝෂණය වන සිඝ්‍රතාවය විද්‍යාත්මකව නිශ්චය කර සවිකළ හැකි නල ලිං ප්‍රමාණය ගණනය කල යුතුය. මේ සදහා භූ ජල විද්‍යාත්මක ක්‍රම වේදයන් ස්ථාපනය වී ඇත.

අසීමාන්තික නල ලිං ස්ථාපනය ගැටළු රාශියක් ඇති කරයි. මෙහි ප්‍රමුඛ බලපෑම ඇතිවන්නේ අනවහිරත ජල නිධි වල ස්ථාපනය කර ඇති සාමාන්‍ය ළිං වලටයි. එනිසා ජල මට්ටම අඩුවිය හැකි අතර ඉඩෝර කාලයකදී තත්වය උග්‍ර වෙයි. මේ නිසා භූ ගත ජල මට්ටම පහත බසින අතර එය ඍජුවම වන වැස්මට ද වගාවන් වලට ද හානි පමුණුවයි.

සාගරය ආසන්නයේ පිහිටි අනවහිරත ජල නිධි වල ජල මට්ටම මේ හේතුවෙන් අඩුවීම නිසා මුහුදු ජලය මුසු වීමේ ප්‍රවණතාවක් ගොඩනැගෙනු ඇත. එය ජල දුෂණයකට හේතු විය හැකි අතර දිගුකාලීනව ගත් කල යථාතත්වයට පත් කිරීමට අපහසු තත්වයක් ඇති විය හැක.

අවහිරත ජල නිධි සදහා ද මෙය සත්‍යක් වන අතර භූ අභ්‍යන්තරික පැලුම් රටා නිසා ඉතා පහසුවෙන් මුහුදු ජලය මුසු වීමේ හැකියාව ඇත. බොහොමයක් අවහිරත ජල නිධි කෙලවර වන්නේ නොඑසේනම් පොළොව මතුපිටට සම්බන්ධ වන්නේ අනවහිරත ජල නිධි ලෙසයි. එනිසා අවහිරත ජල නිධි වල ස්ථාපනය කරනා නල ලිං ප්‍රමාණය වැඩි වීමද ලබා ගන්නා ජල ප්‍රමාණය වැඩි වීමද හේතුවෙන් අනවහිරත කලාපයේ ජල මට්ටම අඩුකරන්නට හේතුවිය හැක.  

අනවහිරත හෝ අවහිරත ජල නිධි වල නල ලිං ස්ථාපනය කර දිගින් දිගටම නොනවත්වා ජලය ලබා ගැනීම සහ විශාල ප්‍රමාණයක් නල ලිං ස්ථාපනය කිරීමෙන් විශාල ජල ප්‍රමාණයක් එකවර ලබා ගැනීම සදාකාලිකවම මෙම ජල නිධි අභාවයට යවන්නට හේතු විය හැක.

භූගත ජලය ඇතිපදම ලබා ගන්නට හැකි වුවද එහි ගුණාත්මක භාවය පිලිබඳ අධ්‍යනයන් සිදුකල යුතුය. භූ අභ්‍යන්තරයේ පිහිටි විවධ පාෂාණ නිසා එමගින් දියවන රසායනයන් නිසා ජලයේ ගුණාත්මක භාවයට හානිවීමේ හැකියාවක් ඇත.    

මෙම තත්වය වලකා ගැනීම සදහා විධිමත් ක්‍රම වේද මගින් විද්‍යාත්මක අධ්‍යනයන් සිදු කර හානියකින් තොරව එනම් තිරසාර ක්‍රමවේදයකට නල ලිං ස්ථාපනය සිදුකල යුතු වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ භූ විද්‍යාත්මක පසුබිම අතිශය සංකීරණ වේ. මේ නිසා සමහර විට සිදුකරන නිගමන සාවද්‍ය වීමේ හැකියාවද පවතී. එනිසා ඉතා විස්තරාත්මක, කෙටිකාලින පමණක් නොව දිගු කාලිනද විද්‍යාත්මක අධ්‍යනයන් සිදුකර නිගමනයන් වලට එළඹීම නුවණැති කාරණයක් වෙයි.

 ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව
2015  ජුනි 10 බදාදා

පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයයේ ගවේෂණ සංගමය මා හට බොහෝ අපූරු සහ අනර්ඝ අත්දැකීම් ගෙන දුන් තැනකි. "ඇවිද්ද පය දහස්‌ වටී" යන කියමනට සැබෑ අරුතක්‌ එක්‌ කරන මේ ගවේෂණ සංගමය ගවේෂණයට ලැදියවුනට මහාර්ඝ සම්පතකි. දශක හතරකට (1971) පමණ පෙර ස්‌වාභාවික විද්‍යාවන් හැදෑරූ සිසුන් කිහිප දෙනකු විසින් ඉතා සුළුවෙන් ආරම්භ කරන ලද මේ සංගමය මා ඉගෙන ගන්නා කාලය වන විට විශාල පිරිසක්‌ සමග බොහෝ සක්‍රිය ව ක්‍රියාත්මක විය. දැනට පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයයේ භූ විද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුවේ සේවය කරන මහාචාර්ය නවරත්න ඇදුරුතුමා ද මෙහි එක්‌ ආරම්භක සාමාජිකයෙකි. පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයට ඇතුළත් වීමට ඉන්නා ගවේෂණශීලී සිසු දරුවනට තම අත්දැකීම් වැඩි දියුණු කරගැනීමටත් තම විෂය ක්‌ෂේත්‍රයට අදාළ දැනුම දියුණු කරගැනීමටත් මේ සංගමය කදිම තෝතැන්නකි.

මේ ගවේෂණ සංගමයේ එකල ප්‍රධාන ක්‍රියාකාරකම වූයේ කඳු ඇසුරු කරගත් ගවේෂණයි. හන්තාන, ලුල්කඳුර, මොණරකන්ද, දොළොස්‌බාගේ, හුන්නස්‌ගිරිය, අලගල්ල, පිදුරුතලාගල යනාදී මහනුවර වටා වූ කඳු ශිඛරයන් හා ඒ ආශ්‍රිත පරිසර පද්ධතීන් පිළිබඳව කරුණු රැස්‌ කරගැනීමට ඒ හේතුවෙන් අපට හැකි විය. සමහර විටෙක ප්‍රමාණය සියය ද ඉක්‌මවූ අවස්‌ථා විය. බොහොමයක්‌ දෙනා විශ්ව විද්‍යාලයයේ නේවාසික ව විසූ හෙයින් දහවල ආහාරය සදහා රැගෙන ගියේ එහි ආපන ශාලාවලින් මිල දී ගත් යමකි. ගමනේ දී ඒ දේවල් බෙදා හදාගත් බැවින් අඩුපාඩුවක්‌ නො වී ය. හැරත් ගවේෂණය ම මූලික වූ හෙයින් ආහාරය එතරම් වැදගත් වූයේ ද නැත. ගවේෂණ කණ්‌ඩායම මුළු විශ්ව විද්‍යාලයය ම නියෝජනය කළ හෙයින්, ඒ ඒ ක්‌ෂේත්‍ර පිළිබඳ දන්නා ඒ ඒ පුද්ගලයන් විසින් අදාළ කරුණු සදහා අදාළ ස්‌ථානවල දී කණ්‌ඩායමේ සියල්ලන් ම දැනුවත් කරන ලදි. එනිසා ම මේ ගවේෂණ චාරිකාවන් අවසන දැනුම් සම්භාරයක්‌ එක්‌ කරන්නට සමත් විය. මා ගේ භූ විද්‍යා දැනුම ද වර්ධනය කරගන්නට එය මනා පිටිවහලක්‌ විය.

මේ ගවේෂණවල දී අප භාවිත කළ මාර්ග බොහෝ පිරිස්‌ ගමන් ගත් ඒවා විය. එනිසා ම බොහෝ අපද්‍රව්‍ය රැඳී තිබිණි. විශේෂයෙන් ම පොලිතින් වැනි කෘත්‍රිම දෑ බොහෝ විය. එක්‌ ගවේෂණයක දී මේ පිළිබඳ අවධානය යොමු කළ අප අතර සිටි සාමාජිකාවක කළ යෝජනාවකින් අප යන මාර්ගයේ වූ නො දිරන දෑ එකතු කරන්නට කිහිප දෙනකු තීරණය කළ අතර ක්‌ෂණයකින් එය ක්‍රියාත්මක විය. හන්තාන සංරක්‌ෂණ සංගමයේ සාමාජිකයන් ද ඒ අතර සිටි බැවින් එය පහසු විය. එදා පටන්ගත් එම යහ කටයුත්ත අප විශ්ව විද්‍යාලයයෙන් අයින් වන තුරු ම ක්‍රියාත්මක විය. අපි රැගෙන ගිය සියලු ම දෑ ද නැවත රැගෙන ඒමට වගා බලාගත්තෙමු. එදින ගත් ඒ අපූරු තීරණය එකල ගවේෂණ සංගමයේ නීතියක්‌ බවට පත් විය. අපට සොඳුරු අත්දැකීම් සහ දැනුම ලබා දුන් පරිසරයට කෘතුගුණ සැලකීමට ඒ අයුරින් හෝ හැකි වීම සතුටට කරුණක්‌ විය. පරිසරයට ලැදි මෙවැනි කණ්‌ඩායම් අතර පරිසර හිතකාමී කටයුතු ක්‍රියාත්මක කිරීම ඉතා පහසු වුවත් අනෙකුත් පිරිස්‌ අතර දී නම් එය මහත් අභියෝගයකි.

හන්තාන සංරක්‌ෂණ සංගමය මූලිකව විශ්වවිද්‍යාලය තුළ ද මෙවැනි ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක කිරීමට හැකි විය. පාලක මණ්‌ඩලයේ ද ආශිර්වාදය මැද දැනුවත් කිරීම් ද සිදු කළ අතර පසුව විශ්වවිද්‍යාලයෙන් බැහැරට ද ක්‍රියාත්මක කිරීමට හැකි විය. එහි දී එකල විශ්වවිද්‍යාලයයේ අධ්‍යාපනය හැදෑරූ මා මිතුරු පශු වෛද්‍ය දීපානි ජයන්තා මහත්මිය ගේ මැදිහත් වීමෙන් තරුණ සත්ත්වවේදීන් ගේ සංගමය හා එක්‌ ව ශ්‍රී පාදස්‌ථානයේ කසළ එකතු කිරීමේ වැඩසටහනක්‌, 2000 වසරේ දී ක්‍රියාත්මක කිරීමට හැකි විය. මැයි මස පොහොය දිනයේ දී ශ්‍රී පාද වන්දනාව අවසන් වන හෙයින් එදින මේ ව්‍යාපෘතිය සඳහා තෝරාගත් අතර නල්ලතන්නියේ දී කණ්‌ඩායම් දෙක එක්‌ වී ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාවට නැංවී ය. නඩය ඉහළට කරුණා කරන අතර, මාර්ගය දෙපස වූ නො දිරන ද්‍රව්‍ය එකතු කරමින් මලුවලට පුරවා ඒ ඒ තැන්වල තැබුවෙමු. හවස්‌ වන විට ක්‍රමයෙන් ශ්‍රී පාදයට ළං වූ අතර රාත්‍රිය එහි ම ගත කර පසු දින පහළට බසින විට තැන් තැන්වල තැබූ කසළ පිරි මලු පහළට

රැගෙනැවිත් එක්‌ තැනක ගොඩ ගැසූ අතර මේ කසළ රැගෙන යැමට ඒ ප්‍රදේශයේ ප්‍රාදේශීය සභාව එක්‌ ව වැඩපිළිවෙළක්‌ යොදා තිබිණි. පසුව කළ විමසීමක දී මෙලෙස එකතු කළ නො දිරන අපද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණය ටොන් එකක්‌ පමණ විය. මා ගේ මතකය නිවැරැදි නම් මේ සත්ක්‍රියාව දිගට ම සිදු වූ බවයි සඳහන් වන්නේ. පසුකාලීනව පොලිතින් වැනි ද්‍රව්‍ය පූජා භූමියට ගෙන යැම ද තහනම් කිරීමට මේ ක්‍රියාව හේතු වන්නට ඇත. එය හොඳ තීරණයක්‌ වුවත් නීතිවලින් වළක්‌වාලීමට වඩා ජනතාව මෙහි අහිතකර බව තේරුම්ගෙන අපද්‍රව්‍ය නිසි පරිදි බැහැර කිරීම ය වැදගත් වන්නේ.

මේ ආකාරයට ම ඒ කාලයේ ම අනුරාධපුර පූජා භුමියේ ද පොසොන් උත්සවය වෙනුවෙන් කසළ කළමනාකරණ ව්‍යාපෘතියක්‌ හන්තාන සංරක්‌ෂණ සංගමය විසින් ක්‍රියාත්මක කරන ලද අතර ඒ සදහා ඒ අවට ප්‍රධාන පාසල්වල දරුවන් ද සහභාගී කරවාගැනීමට හැකි විය. එය ඉතා ම හොඳ අවස්‌ථාවක්‌ වූයේ කසළ කළමනාකරණය පිළිබඳව එම පාසල් දරුවන් දැනුවත් කිරීමට හැකි වීමත් ඒ සම්බන්ධව අත්දැකීම් ලබා දීමට හැකි වීමත් නිසා ය. මෙවැනි කර්තව්‍යයන්වල දී පාසල් දරුවන් ගේ සහභාගීත්වය ඉතා වැදගත් වන්නේ රට කරවන අනාගතය ඔවුන් වන නිසාවෙනි.

මෙවැනි යහ ක්‍රියාවල යෙදීම එතරම් පහසු කටයුත්තක්‌ නො වේ. එය විටෙක උඩුගං බලා යැමෙකි. මන්ද යත් මෙවැනි දේ පහදා දීමේ දී ද, ක්‍රියාත්මක කිරීමේ දී ද විවිධ බාධක එල්ල වන බැවිනි. එහෙත් අන් මත ඉවසීමෙන් ද, හොඳින් ඇහුම්කන් දීමෙන් ද, ස්‌ථානෝචිතව ක්‍රියාත්මක වීමෙන් ද, කලබල නො වීමෙන් ද, කල්යල් බලා වැඩ කිරීමන් ද, ප්‍රායෝගිකව උදාහරණ දෙමින් ද, ගුණගරුක වීමෙන් ද මෙවැනි සත්ක්‍රියා සාර්ථක කරගැනීම අපහසු නො වන බව ය මා ගේ අත්දැකීම වන්නේ. කෙසේ වෙතත්, පරිසර ආරක්‌ෂණය උදෙසා කටයුතු කිරීම අප සියල්ලන් ගේ ම අනාගත සුබසාධනය සදහා හේතු වන බව නම් නොඅනුමාන ය.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත් ඉරුව

08.03.2017

පසුගිය ඉරිදා එක්තරා රූපවාහිනි නාලිකාවක විකාශනය වූ ප්‍රවෘති අතර වැදගත් ප්‍රවෘතියක් විය. කලාතුරකින් හෝ එවැනි ප්‍රවෘති විකාශනය වීම සතුටට පත් විය යුතු අතර එමගින් කියවූයේ රජයේ පරිපාලන ආයතන දෙකක අතර ගැටලුවකි. එහි මූලික කරුණු වී තිබුනේ අලින්ගේ “කුණු” කෑමයි. පහසුවටත් ලේසියටත් ආහාර සොයාගැනීමේ මගක් කරගත් මේ “ගොන් අලි”ද ඔවුන්ගේ වපසරිය ආසන්නයට ගෙනත් දමන මානව කුණු කසල අවුස්සමින් “මිනිස් ඉඳුල්” ගිල දමන්නට පුරුදු වීම උන්ගේම අවාසනාවක් වී දැයි සිතේ.

තම පරිපාලන ව්‍යුහය තුල ගොඩ ගැහෙන කුණු වලට කරගන්නට දෙයක් නොමැති කල කොහේ හෝ ගොස් අත් හරින්නට තැත් කරන මෙවන් කලෙක මේ කුණු ගොඩ නිසා අලින්ට සිදුවන්නට යන විපත්තිය අදාළ වග කිවයුත්තන්ට සුළුවෙන් හෝ මතක් වීම කටින් බතල කොළ සිටුවන මැති ඇමතිවරු සිටිනා මෙවන් කලෙක එක්තරා පුදුමයට කරුණකි. කෙසේ වූවත් මේ ගැටලුව විසඳෙන්නට තවත් බොහෝ කලක් ගත වෙන බව නම් පවතින වර්තමාන පරිපාලන ක්‍රමය තුල පුදුමයක් නොවේ. එනිසා කුණු බුදින්නට පුරුදු වූ අලින් රැක ගැනීම සිහිනයක් විය හැකි අතර දිගින් දිගටම පොලිතින් වැනි අපද්‍රව්‍ය ඉඳුල් සමග ගිල දැමීමෙන් වැඩි කලක් යන්නට මත්තෙන් ආහාර මාර්ගය සිරවී ඉතා කටුක දුකක් විඳ තම ජීවිතෙන් සමුගන්නට මේ “ ගොන් අලින්” ට සිදුවනු ඇත. ඔවුනට ඒ තත්වය අත්කර දෙන්නට ඉතා වෙහෙස මහන්සි වී කටයුතු කරන, උත්සව දිනයට පමණක් ගහක් සිටුවා ජෛව විවිධත්වය රැකගැනීමේ උදාර මෙහෙයක දී සිටින ශ්‍රී ලංකාවේ කකුල් දෙකේ “ගොන් අලින්ට” තිරිසන් අලි මිය ගිය පසු,මෙතුවක් කල් තමන් සිදු කල ක්‍රියා දාමයේ ප්‍රථිපල දැකගත හැකි වනු ඇත.  

මෙගා කතා කියන උදවියගේ දාහක් පොරොන්දු කුණු වී යන්නේ කුණු ප්‍රශ්නයට විසඳුමක් සොයා ගත නොහැකි වී ඇති විටය. පොළොව ඇදවීම නිසා නටන්නට නොහැකි බව දැන් දැන් ඔවුන් පවසන බව පෙනී යයි. මේ සදහා බොහෝ විසඳුම් පොතෙන් ගෙන හැර පානා මුත් ප්‍රයෝගික භාවිතය ගැන කිසිඳු අත්දැකීමක් නොමැති වීම නිසා බොහෝ ව්‍යාපෘති සාර්ථක කර ගැනීමට නොහැකිව අත්හැර දැමී ඇත. මේ තත්වය එලෙසම පවතුන හොත් ඉදිරියේදිද සාර්ථක නොවනු ඇත. දිනෙන් දින වර්ධනය වන පොලිතින් භාවිතය නිසා නොදිරන අපද්‍රව්‍ය තට්ටුව ඝනකම් වන්නටත් එමගින් ලෝකයේ මතුපිට වැසි යන්නටත් සාගර පිරි යන්නටත් වැඩි කලක් ගත නොවනු ඇත.

මෙවැනි තත්ත්ව ඇතිවන්නට බොහෝ විට හේතුවන්නේ ආත්මාර්ථකාමීකමම බව අමුතුවෙන් සදහන් කරන්නට අවශ්‍ය වන්නේ නැත. එක් එක් පුද්ගලයන් තමන්ගේ වපසරිය තුල සිදුකල යුතු කාර්යභාරය මැනවින් හඳුනා නොගැනීම ද මෙවැනි විකෘතීන් සදහා හේතු වන බව අප මතක තබා ගත යුතුය. අප සතු වගකීම් මොනවාදැයි යන්න පමණක් නොව අනාගතයේ බිහිවන දරුවන්ගේ සුරක්ෂිතභාවය කුමක්දැයි එය කෙලෙස අරක්ෂා කල යුතුදැයි යන්න පවා ඉතා ගැඹුරෙන් සිහි තබා කටයුතු කල යුතුය.   තම විෂය ක්ෂේත්‍රය තුල තමා සතු වගකීම පැහැර හරිනා, අනුන්ගේ කස්තිරමේ ගුණ දොස් විවේචනය කරනා බොහොමයක් දෙනා මේ සමාජයේ මං මුලාවුවන් වෙයි. වර්තමානයේ ප්‍රසිද්ධ පුද්ගලයන්ගේ අතිශය පුද්ගලික සිදුවීම් පවා විවේචනය කරමින් “බුකියේ” පෙළහර පානා පඬියන්ගේ ක්‍රියාකලාපය අතිශය හාස්‍ය ජනක වෙයි. යමෙකුගේ පෞද්ගලිකත්වය කුමක්දැයි පවා තේරුම් ගැනීමට නොහැකි මෙවැන්නෝ කුණු බුදිනා “ගොන් අලි” නොවන්නේද ?

කුණු ගොඩගැහෙන ගහකොළ හිඟ වන සමයක කෙසේනම් නිසිකල වැසි බලාපොරොත්තු විය හැකිද. එනිසාම කඩිමුඩියේ තැනු ජලාශ හිඳී යන්නට පටන් ගෙන ඇත. සියයට 30 ක පමණ ධාරිතාවක් පමණක් ඇතිව හෝ මුළු රටටම විදුලිය දෙන්නට උත්සාහ කිරීම අගය කල යුතුය. අඩුව පුරවන්නට ඩිසල් බලාගාර වැඩි වැඩියෙන් ක්‍රියාත්මක කරවන්නට සිදුවේ. එවිට අමතර මුදලක් විදුලිය සදහා වැය වන බව සිහි තබා ගත යුතුය. ඒ වැය වීම රටේ ජනතාවට ආලෝකය ලබා දෙන්නට බවද අප හොඳින්ම සිහි තබා ගත යුතුය.

මෙවන් සමයක ජනතාවගේ වගකීම එම වැයවීම් අඩුකරලන්නට කටයුතු කිරීම නොවන්නේ ද . අනවශ්‍ය එකදු හෝ විදුලි පහනක්, විදුලි පංකාවක්, වායු සිසිලනයක් හෝ නිවා දමා අපට ද ඒ සදහා දායක විය හැක. එය අපගේ නිල වගකීමක් නොවූවද ඉතා අත්‍යවශ්‍ය කටයුත්තක් බව ද වටහා ගත යුතුය. අනවශ්‍ය විදුලි වැය වීම් වළකාලීම තවත් එක් දිනක් හෝ අඳුරේ සිටීමෙන් අපව වළකාලයි.  බොහෝ දෙනෙකු තේරුම් ගතයුතු දෙයක් වෙයි. ඒ මුදල් ගෙවා වැඩි වැඩියෙන් විදුලිය භාවිතා කරන්නට හැකි වූවද එය එහිදී වැයවන සම්පත් නැවත ලබා දීමට තරම් හේතු නොවන බවයි.

අපතේ යන කුණු භාවිතා කර ශක්තිය ජනනය කරන්නට හැකි බව ලොව බොහෝ රටවල මෙන්ම මෙරටද වරින් වර පෙන්වා දී තිබේ. ප්‍රත්‍යක්ෂ සත්‍ය තුල මෙය ප්‍රයෝගික බව පෙන්වා දී ඇත. එසේනම් අපගේ ප්‍රාදේශිය පරිපාලන ආයතන මේ සදහා ක්‍රියාත්මක නොවන්නේ මන්දැයි ගැටලුවකි. විසඳුම පෙන්වා දී තිබියදීත් කුණු ප්‍රශ්ණය හිගන්නාගේ තුවාලය බවට පත් වී ඇත්දැයි අයෙකුට සිතන්නට හැකිය. මෙගා ව්‍යපෘති නොවුනාට කම් නැත. සුළුවෙන් හෝ පටන් ගෙන කුණු ප්‍රශ්ණයට පමණක් නොව මෙය බල ශක්ති ජනනයටද සහයක් වන්නට හැකි බව පෙන්වා දෙන්නට හැකි පරිපාලන ආයතන බිහි වේ නම් කොපමණ අගේද. ඒ සදහා අවැසි ඔළුගෙඩි සෙවීම් නම් ගැටළුවක් වනු නොඅනුමානයි.  

  

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත් ඉරුව
2015  ජුනි 17 බදාදා

විද්‍යා සන්නිවේදනය වැදගත් වන්නේ විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ, යෙදීම්, සොයාගැනීම් ආදිය මහජනතාවට පැහැදිලි කිරීම සඳහා ය. ඒ සඳහා සරල සුමට රිද්මයක්‌ අනුගමනය කළ යුතු අතර එහි දී යෙදෙන වචන පිළිබඳව බොහෝ සැලකිලිමත් විය යුතු වේ. බටහිර විද්‍යාව විද්‍යාත්මක රචනා සඳහා යොදාගන්නේ ඉංග්‍රීසි භාෂාවයි. බොහෝ විට කර්තෘ අඥාත ව යෙදෙන මේ රචනාවල දී එක්‌ එක්‌ විෂය ක්‌ෂේත්‍රය උදෙසා වූ සුවිශේෂී වචන මාලාවක්‌ යොදමින් තම කතාන්දරය (හෝ පර්යේෂණය) විග්‍රහ කෙරෙයි. මේ සුවිශේෂී වචන මාලාව සහිත ව බොහෝ විට ඉංග්‍රීසියෙන් ලියවුණු බටහිර විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ ලිපි එනිසා ම සාමාන්‍ය ජනතාවට තේරුම්ගැනීම අසීරු වෙයි.

මෙවැනි විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ පත්‍රිකා හෝ කල්පිත සාමාන්‍ය ජනතාවට තේරෙන ලෙස ඉදිරිපත් කිරීම විද්‍යා සන්නිවේදනයේ දී වැදගත් වෙයි. එය වඩාත් තීව්‍ර වන්නේ තවත් භාෂාවකට පරිවර්තනය වීමේ දී ය. ශ්‍රී ලාංකික අපට ද මේ ගැටලුවට මුහුණ දීමට සිදු වේ. ඒ තවමත් විද්‍යාවේ යෙදෙන තාක්‌ෂණික යෙදුම් නිසි පරිදි නොමැති වීමත් ඇත්තා වූ වචන සාමාන්‍ය ජනතාව අතර ප්‍රචලිත නො වීමත් නිසා ය. එනිසා සරල සුගම විද්‍යා/තාක්‌ෂණ වචන මාලාවක්‌ නිර්මාණය කිරීම කාලීන අවශ්‍යතාවක්‌ වේ.

මෙහි දී සඳහන් කළ යුතු තවත් කරුණක්‌ වෙයි. ඒ, බොහෝ විට විද්‍යාත්මක කරුණු මාධ්‍ය භාවිතයේ දී නිවැරැදිව නො යෙදීමයි. එයට හේතු වන්නේ බොහෝ විට විද්‍යාත්මක කරුණු පිළිබඳව නිසි අවබෝධයකින් තොර ව ඉදිරිපත් කිරීම ය. එනිසා එවැනි ලිපි හෝ පර්යේෂණ පත්‍රිකා සිංහලට පරිවර්තනය වීමේ දී මුල් කෘතියේ වූ අදහස විකෘති ව යෙදෙන අවස්‌ථා බොහෝ වෙයි. ඒ හේතුවෙන් විද්‍යාත්මක කරුණු කාරණා ඉදිරිපත් කිරීමේ දී ඒ සම්බන්ධ වැටහීමක්‌ තිබීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. ඒ සඳහා අදාළ ලිපිය ඉදිරිපත් කරන තැනැත්තාට විද්‍යාත්මක පසුබිමක්‌ තිබීම පහසුවක්‌ වේ. එසේත් නොමැති නම් ඒ පිළිබඳව දන්නා යමකු ගෙන් උපදෙස්‌ ලබාගැනීම යුතු වේ. එවැනි අසම්පූර්ණ ලිපි පාඨකයා නොමග යවයි.

මෙවැනි විද්‍යාත්මක ලිපි ලිවීමේ දී අදාළ කරුණ සම්බන්ධ වටපිටාව සකස්‌ කරගැනීමට ඒ ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ, ලිපි, විරුද්ධ මතවාද කියවීම අත්‍යවශ්‍ය ය. එසේ නොමැති වුව හොත් ලිපිය පටු සීමාවකට කොටු වන අතර සාරගර්භ බව සහ තුලනාත්මක බව පවත්වාගැනීම අපහසු වෙයි. කෙසේ වෙතත් තම මතයක්‌ පමණක්‌ ඉදිරිපත් කරන්නේ නම් විරුද්ධ මතවාද පිළිsබඳ මනා අවබෝධයක්‌ තිබීම තමා ඉදිරිපත් කරන කරුණු නිසි පරිදි ගොනු කරගැනීමට මනා රුකුලක්‌ වෙයි.

විද්‍යා සන්නිවේදනයේ දී සඟරාවලට හිමි වන්නේ සුවිශේෂී තැනකි. බොහෝ විට දිනපතා සහ සති අන්ත පුවත්පත් විද්‍යා සන්නිවේදනයට ඉතා අඩු ප්‍රමුඛතාවක්‌ ලබා දීම කණගාටුවට කරුණකි. ශ්‍රී ලංකාවේ විද්‍යා සන්නිවේදනය මුඛ්‍ය පරමාර්ථය කරගත්තා වූ පුවත්පතක්‌ ඇත්නම් ඒ විදුසර පමණකි. තම 28 වැනි අවුරුද්ද ගත කරන විදුසර විද්‍යා සන්නිවේදනය සඳහා මේ දක්‌වා කර ඇති මෙහෙය අමිල ය. බොහෝ අඩුවෙන් වෙළෙඳ දැන්වීම් පළ කරමින් ද, ලාබය නො සලකමින් ද සිදු කරන්නා වූ මේ උදාරතර කර්තව්‍යය බෙහෙවින් අගය කළ යුතු ය. ආරම්භයේ සිට ම විදුසර පාඨකයකු වූ මා එතැන් පටන් ලබාගත් විද්‍යා දැනුම විස්‌තර කළ නොහැකි තරම් ය. මාගේ මතකයට නැෙගන්නේ පාසල් නිවාඩු කාලවල සමහර අවස්‌ථාවල දී සැතපුම් පහක්‌ පමණ දුර පයින් ම ගෙවා විදුසර මිල දී ගැනීමට මා නගරයට ආ සැටියි. ඒ එතරම් ම දැඩි ලෙස වූ මා ගේ විදුසරට තිබූ කැමැත්තයි.

විදුසර කාලීනව තවදුරටත් ප්‍රගමනය කළ යුතු බව මාගේ අදහසයි. මෙහි දී විද්‍යා ලෝකයට පා තබන කුඩා දරුවන් හට කියවන්නට ලිපි ඇත්තේ අඩුවෙනිs. එම නිසා කර්තෘ මණ්‌ඩලය ඒ පිළිබඳව සැලකිල්ලට ගන්නේ නම් ස්‌තුතිවන්ත වෙමි. උසස්‌පෙළ විභාගයට පෙනී සිටින දරුවන් ගේ පාඩම් මාලාව වෙන ම එකතු කරගත හැකි අතිරේකයක්‌ ලෙස ලබා දීමට කටයුතු කිරීම ද අනෙක්‌ විද්‍යා ලිපි අඛණ්‌ඩව කියවීමට පහසුවක්‌ වේ යෑයි සිතමි. එමෙන් ම ශ්‍රී ලංකික විද්වතුන් සිදු කරන්නා වූ පර්යේෂණ සඳහා වඩා හොඳ ප්‍රචාරක අවස්‌ථාවක්‌ ලබා දීමට කටයුතු කරන්නේ නේ නම් ශ්‍රී ලාංකික විද්‍යා ක්‌ෂේත්‍රය සාමාන්‍ය ජනයාට තව තවත් සමීප කරවීමට හේතු වනු ඇත.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

කුළුඳුල්  ඔක්සිජන්

පෘථිවි ආරම්භයේදී ප්‍රාථමික වායුගෝලයේ ඔක්සිජන් වායුව තිබුනේ නැත. මුල් වසර මිලියනය පුරාවටම මෙම තත්වය පැවතී අතර අදින් වසර මිලියන 3500 ක්‌ පමණ කාලයේ ඒ අසිරිමත් ක්‍රියාවලිය හටගනිමින් තිබුණි.

මුල්ම පෘථිවි ජිවීන් ඉතාම කුඩා ක්ෂුද්‍ර දේහධාරීන් විය. ඔවුන් තම ආහාර අවශ්‍යතාවය සපුරා ගත්තේ “රසාසංශ්ලේෂණය” නම් වූ ක්‍රියාවලියෙනි.  ජානමය විකෘතිතා හේතුවෙන් සමහර රසාසංශ්ලේෂ්කයන් ආලෝක ශක්තිය උපයෝගයෙන් වායුගෝලයේ වූ කාබොන්ඩයෝක්‌සයිඩ් නම් වූ වායුව උරාගෙන ඒවා සරල සිනි බවට පත්කරමින් ආහාර නිපදවීය. ජීවී විකශනයේ අතිශය වැදගත් මෙම ක්‍රියාවලිය ප්‍රභාසංස්ලේෂණය ලෙස හැදින්වෙන අතර මෙහි අතුරුඵලය වුයේ වායුගෝලයට අනුක ඔක්සිජන් එකතු වීමයි. නමුත් ඒවාට වායුගෝලයේ දිගුකල් රැඳීමට ඉඩ ලැබුනේ නැත.

සාගරවල සහ ගොඩබිම වූ යකඩ ඔක්සිජන් සමග ප්‍රතික්‍රියාකරමින් “යකඩ මල” ඇතිකරවූ අතර බරින් වැඩි මෙම යකඩ මල සාගර පතුලේ ක්‍රමයෙන් තැන්පත් වෙමින් යකඩ බහුල අවසාදිත පාෂාණ බිහි විය. ප්‍රභාසංස්ලේශී ප්‍රාග් කාරියෝටාවන් මද බව නිසාත් එකතුවූ ඔක්සිජන් සියල්ල යකඩ සමග ප්‍රතික්‍රියා කිරීමත් හේතුවෙන් ඉන් පසුව ගතවූ වසර මිලියනය තුලද වායුගෝලයේ වුයේ ඉතා අඩු ඔක්සිජන් ප්‍රමාණයකි.

අදින් වසර මිලියන 2500 කට පමණ පෙර ඇතිවූ සයනෝ බැක්ටීරියාවන්ගේ ප්‍රභාසංස්ලේශී ක්‍රියාදාමය පෘතුවි වායු ගෝලය ඔක්සිජන් වලින් පුරවාලන්නට සමත් විය. මෙය පෘතුවි ජීවීන්ගේ නව ඇරැඹුමක අසිරිමත් කාලවකවානුව බවට පත්විය. එමෙන්ම ප්‍රථම පෘතුවිවාසීන් වූ රසාසංශ්ලේෂකයන් සම්පුර්ණයෙන්ම ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන නිජබිම් වලින් අතුගා දමන්ට සමත්වූ අතර ඉතා සුළු ස්ථාන කිහිපයකට පමණක් සිමා කෙරුණි. වායු ගෝලයට එක් වූ  ඔක්සිජන් වලින් කොටසක්  පාරජම්බුල කිරණ වල ශක්තිය උරාගෙන පරමාණු බවට පත්වූ අතර එම පරමාණු අනුක ඔක්සිජන් සමග බන්ධනය වෙමින් ඕසෝන් නම් වූ වායුව නිපදවීමට සමත් විය.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ.

විදු පත් ඉරුව

2015  ජුනි 24 බදාදා

ග්‍රීෂ්මය නිමා කරමින් වැසි ඇදහැළෙන්නට පටන් ගත් නිසා පරිසරය සිසිල් වෙලා. ගහ කොළ අතපය දිගහැරලා ප්‍රාණවත් වෙමින් ඊළඟ වර්ධන සංග්‍රාමය පටන්ගන්න ලහි ලහියේ සුදානම් වෙමින් ඉන්නේ. වියළුණු පත්‍ර අතර සැඟවිලා තිබුණු බීජ ක්‍රමයෙන් ජලය උරාගෙන බීජාවරණ මොළොක්‌ කරන්නේ ඒ අතර සුරැකි අනාගත ජීවය මෙලොවට පහළ කරන්නටයි. වැඩි කාලයක්‌ යන්නට මත්තෙන් බීජාවරණ දෙපලු කරගෙන නැවුම් අංකුර මතු වන්නේ තාවකාලිකව පෝෂණය සපයන බීජ පත්‍රත් සමගයි. එළියට විහිදුණු අංකුර ක්‍රමයෙන් වර්ධනය වෙමින් කුඩා පත්‍ර බිහි කරන අතර හරිතප්‍රද නිපදවමින් ප්‍රභා ශක්‌තිය තිර කරන්නට පටන් ගන්නවා. ඒ තවත් ප්‍රභාසංශ්ලේෂී පරපුරක ඇරඹුමයි.

වත්මනෙහි ලොව දියුණු ම ශාක රාජධානිය වන සපුෂ්ප ද්විබීජපත්‍රී ශාක ඉතා සාර්ථකව ගොඩබිම ජය ගත් අයයි. මොවුන් තම "දරු පරම්පරාව" බිහි කිරීමේ දී නොදියුණු ශාකවලට ඇත්තා වූ ජල අවශ්‍යතාවෙන් සම්පූර්ණයෙන් ම මිදී තිබෙනවා. පරාගණය නම් වූ අපූරු ක්‍රියාදාමයක්‌ ඔස්‌සේ ජාන සම්මිශ්‍රණයට පෙලඹුණු මේ ශාක පරාග පතනය සඳහා කදිම වේදිකාවක්‌ කලංකය නිර්මාණයෙන් තනා තිබෙනවා. පතනය වූ පරාගයේ වර්ධනය වේදිකාව මතින් ම ඇරඹෙන අතර දිගු කීලය ඔස්‌සේ පරාගයේ වූ න්‍යෂ්ටිය

රැගෙන යන්නේ පරාගයෙන් නිර්මාණය කරන්නා වූ නාළය මගින්. ඩිම්බකෝෂ මස්‌තකයට සවි වූ කීලයේ පහළ කෙළවරින් විනිවිද යන එම නාළය ඩිම්බ හා සම්බන්ධ වෙමින් සංසේචන ක්‍රියාවලිය අවසන් කරනවා. සරල වූත් විස්‌මයජනක වූත් මේ ක්‍රියාවලිය හේතුවෙන් දියුණු සපුෂ්ප ශාක ලිංගික ප්‍රජනනයේ දී අවශ්‍ය වන ජලය සැපිරීම පරාග නළයට පමණක්‌ සීමා කිරීම ඔවුනට ගොඩබිම ජයගැනීමට හේතු වූ ප්‍රධාන ම සාධකයයි.

ලෝකයේ අස්‌සක්‌ මුල්ලක්‌ නෑර ව්‍යාප්ත වූ මේ ද්විබීජපත්‍රී ශාක අපට විවිධාකාරයෙන් උපකාරී වනවා.

ඉහත කී කරුණු කාරණාත් සමග මා ගේ මතකයට නැෙගන්නේ අප පාසලේ වූ දැවැන්ත සියඹලා ගසයි. උදයෙන් ම පාසලට යැමට පුරුදු වී සිටි මා යහළුවන් එන තුරු බොහෝ විට රැඳී සිටියේ මේ ගස මුලයි. එනිසා එහි දිනෙන් දින සිදු වන වෙනස්‌කම් නිරීක්‌ෂණයට කදිම අවස්‌ථාවක්‌ මා හට උදා වුණා. කුඩා නමුත් ළං වී සුපරීක්‌ෂාකාරීව බැලූ විට ඉතා අලංකාර පුෂ්පයක්‌ සියඹලා ශාකයට තිබෙන බව දකින්නට පිළිවන්. සැම අතු අගිස්‌සක ම මල් හටගන්නා අතර සම්පූර්ණ ගස ම මලින් වැසී ගිය පසු එය කදිම දසුනක්‌ මවනවා. ටික දිනකින් ගහ යට පර වූ මලින් වැසී යන අතර පරාගනයේ ප්‍රතිපලය ලෙස ඉතා කුඩා පල හට ගැනීම නිරීක්‌ෂණය කළ හැකි වනවා. කාලයත් සමග දිගට ඇදෙමින් විශාල වන පල, කරලක්‌ ලෙස අපට දිස්‌ වනවා. කරල් පැහෙනා කාලය වන විට නම් පහත අතු අතර කිසිදු කරලක්‌ සොයාගැනීමට හැකි වන්නේ නැහැ. ඒ සියලු අමු කරල් පාසලේ සිසුන් විසින් කා දමනු ලබන නිසා. කෙසේ වෙතත් අස්‌වැන්න අවසානයේ කුණු වූ කරල්වලිනුත්, බිමට වැටුණු කරල්වලිනුත් නිදහස්‌ වන බීජ ගස අවට ප්‍රදේශය පුරා විසිරී තිබෙනු දක්‌නට ලැබෙනවා. වර්ෂා කාලය එළඹෙත් ම සියඹලා බීජ පැළ වන්නට පටන් ගන්නවා. එහෙත් මා ගේ පාසල් කාලය තුළ නම් කිසිදු පැළයක්‌ ඒ විසල් සියඹලා ගස යට නම් වැඩෙනු දුටුවේ නැහැ.

සියඹලා ගස වැඩෙන්නේ බොහෝ විට වියළිs කලාපයේයි. එහෙත් මෙය තෙත් කලාපයේත් හොඳින් ම වැවෙන්නක්‌. අතුපතර විහිදා වැඩෙන නිසා මේ ශාකය සෙවණක්‌ ද සිසිලසක්‌ ද ගෙන දෙනවා. සියඹලා කරලෙන් ද ලැබෙන්නේ එවැනි ම වූ සිසිලසක්‌. හොඳින් වියළුණු කරලේ මදයෙන් අපූරු පානයක්‌ සකස්‌ කරගත හැකි අතර එය අප ගේ ගත සිත නිවා දමන්නට සමත්. ආමාශය ආශ්‍රිත රෝග නිවාරණයටත් අජීරණවල දීත් ආහාර රුචිය වැඩීමටත් මේ සුදුසු බව අත්දුටු දෙයක්‌. බොහෝ විට දෛනිකව ආහාර පිසීමේ දී අඩුම කුඩුම ලෙස අප සියඹලා යොදාගන්නේ එනිසා ද විය හැකියි. මේවා අතීතයේ සිට ම අක්‌ෂි රෝගවල දී ඇස්‌ සේදීම සඳහා යොදාගන්නා බව ද සඳහන් කළ යුතුයි.

මෙවැනි ම වූ බෙලි, දිවුල්, අනෝදා, ගොරකා වැනි බොහොමයක්‌ ශාකවල විවිධ ප්‍රයෝජන ගැන අප ගේ මුතුන් මිත්තන් මනාව දැන සිටි බව නොරහසක්‌. එපමණක්‌ නො ව පරිසරයේ වැඩෙන සැම පැළෑටියක ම, ශාකයක ම කුමන හෝ වැදගත්කමක්‌ පැවතුණා. එය ආහාරමය හෝ ඖෂධමය හෝ විය හැකියි. එනිසා ම ගෙවත්තක වූයේ වල්පැළ නො ව බෙහෙත් වර්ගයි. සම්මිශ්‍රණය හොඳින් ප්‍රගුණ කළ අප ගේ මුතුන් මිත්තන්ට මනා සෞඛ්‍යයක්‌ පවත්වාගැනීම අපහසු කාර්යයක්‌ වුණේ නැහැ.

මෙවැනි වූ දේශීය දැනුම ජනතාව අතර එලෙස පැතිර පැවතීම විටෙක පුදුමය දනවනසුලුයි. වසර සිය ගණනක්‌ හෝ දහස්‌ ගණනක්‌ තිස්‌සේ ප්‍රායෝගික පරීක්‌ෂණවලට ලක්‌ වී ප්‍රත්‍යක්‌ෂ වූ මේ ආකාරයේ දැනුම ඉතා වැදගත්. බොහෝ දෙනකු ගේ නිරීක්‌ෂණ සහ අත්දැකීම් මත ස්‌ථාපිත වූ මේ දැනුම විටෙක බටහිර විද්‍යාවටත් අභියෝගයක්‌. සත්‍ය ලෙස ම සලකා බැලුව හොත් බටහිර විද්‍යාවේ පරීක්‌ෂණ, නිරීක්‌ෂණ සහ නිගමන මතින් තහවුරු වන අකාරයට ම හෝ සමහර විටෙක ඉන් ඔබ්බට ද ගිය සුවිශේෂී ක්‍රමවේද ඔස්‌සේ සකස්‌ කරගත් මේ දැනුම අප සංස්‌කෘතියට ආවේනිකයි. ශ්‍රී ලාංකිකයන් ලෙස අප අමතක නො කළ යුත්තේත් එය මයි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත් ඉරුව
2017 මාර්තු 01 බදාදා

ඇස්‌ ඇත්තෝ ලෝකය දකිති. නුවණැස ඇත්තෝ ලෝකය විනිවිද දකිතැයි පැවසෙයි. මේ කිසිවක්‌ නැත්තන් කෙසේ නම් ලෝකය දකින්න ද?

මිනිසා ඇතුළු වානරයෝ කදිමට වර්ණවත් ලෝකය දකිති. එහෙත් ඉතිරි ක්‌ෂීරපායිහු ද, පක්‌ෂීහු ද, උරගයෝ ද, උභයජීවීහු ද, මත්ස්‍යයෝ ද ඒක වර්ණයෙන් හෝ ද්වි වර්ණයෙන් ලෝකය හඳුනාගනිති. කෘමීන් වැනි අපෘෂ්ඨවංශිකයන් හට කදිම වූ අක්‌ෂි පද්ධතියක්‌ ම පිහිටා ඇත. මේ ඇස්‌ තනි තනි ව හෝ සියල්ල එක්‌ ව හෝ ඔවුනට පෙනීම ලබා දෙයි.

අක්‌ෂි පිහිටීම මගින් අපට පරිසරයේ ස්‌වරූපය පහදා දෙයි. අප ගේ අක්‌ෂි පරිසරයේ වර්ණවත් හැඩ තලවල සුසංයෝජනය මැනැවින් පෙන්නුම් කරයි. එහෙත් අක්‌ෂි රහිත ඇත්තන් මෙවැනි දෑ තේරුම්ගන්නේ කෙසේ ද? ඇස්‌ අවශ්‍ය ම බව සිතා සිටින්නේ ඇස්‌ ඇත්තන් පමණකි. තමන් ඉන්නා පරිසරය හඳුනාගැනීමට හෝ තේරුම්ගැනීමට හෝ ඇස්‌ සැම විට ම අවශ්‍ය වන්නේ නැත.

ඇස්‌ ඇත්තන්ට දකින්නට ආලෝකය අවශ්‍ය ම වේ. එනිසා දහවල දී දක්‌නා දේ රාත්‍රියේ නිසි පරිදි සැවොම දකින්නේ නැත. මේ අතර සමහර සත්තු රාත්‍රිය විනිවිද දකින්නට හැකියාවක්‌ ඇත්තෝ වෙති. අප ගේ ජීවිතයේ ආයු කාලයෙන් අඩු ම තරමින් අඩක්‌ වත් සිටින්නට වන්නේ අඳුරේ ය. මේ බව තේරුම්ගත් මිනිසා, හිරු ගේ ආලෝකය නොමැති කල භාවිතයට ගැනීමට කෘත්‍රිම ලෙස ආලෝකය නිපදවා ඇත. එමගින් අද වන විට ලෝකය ආලෝකවත් කර ඇත. එනිසා 'දැකීමට' නම් මිනිසාට රාත්‍රිය වුව ගැටලුවක්‌ නැත. ඒ ඔහු ගේ දියුණු මොළයට පින් සිදු වන්නට ය.

මේ අතර සදා අඳුරේ සිටින්නෝ ද වෙති. ඒ වෙන කිසිවක්‌ නිසා නො ව ඔවුන් වෙසෙන පරිසරයට හිරු කිරණ ගමන් නො කරන නිසා වේ. එපමණක්‌ නො වේ. ඔවුනට කිසි දාක හිරු කිරණ පහස ලැබීමට ද අවශ්‍ය නැත. ඔවුන් හැඩගැසී ඇත්තේ සදා අඳුරේ විසීමට ය. මෙවැනි පරිසර ලෝකයේ බොහෝ වෙයි. භූගත ගුහා මේ අතර සුවීශේෂී වෙයි. එපමණක්‌ නො ව මහා සාගරයේ ගැඹුරු පත්ල ද හිරු එළිය ඉවසන්නේ නැත. භූ අHන්තරයේ වෙසෙන පාංශු ජීවීහු ද ආලෝකයෙන් සැඟව ගියෝ වෙත්. ආලෝකය නොමැති කල මොවුන් දකින්නේ කෙසේ ද?

ඔවුන් ගේ දැක්‌ම නම් පුදුමසහගත වෙයි. ඇස්‌ නොමැති විට එමගින් ලැබෙන තොරතුරු ලබාගන්නට ඔවුහු වෙනත් අවයව භාවිතයට ගනිති. සමහර සත්තු මේ සදහා ඔවුන් ගේ සංවේදක ස්‌ඵර්ශක යොදාගනිති. මේ සංවේදක ස්‌පර්ශක මගින් ඉතා කදිමට පරිසරයේ වෙනස්‌කම් ග්‍රහණය කරගැනීමට ඔවුනට හැකියාව ඇත. ලෝකයේ දැනට හඳුනාගෙන ඇති කෘබේරා-වෙරන්ජා නම් වූ ගැඹුරු ම ගල්ගුහාවේ වාසය කරන තටු රහිත කෘමි විශේෂයක්‌ වන 'සර්පිල නගුටා' (Springtail) නම් වූ සත්ත්වයා තම දැකීම පවත්වාගෙන යන්නේ ස්‌පර්ශක ආධාරයෙන් ලබාගන්නා තොරතුරු මගිනි. එවැනි ම තත්ත්වයක්‌ පෙන්නුම් කරන 'රිදී මසුවා' (Silver fish) නම් කෘමියා ද එක්‌ ගෝනුසු විශේෂයක්‌ ද වෙසෙන්නේ මෙක්‌සිකෝවේ පිහිටියා වූ ගල් ගුහාවක අඩි තුන් දහසක්‌ පමණ ගැඹුරේ ය.

ගැඹුරු සාගර පත්ලේ වෙසෙන ජලජයෝ ද මෙවැනි අනුවර්තන පෙන්නුම් කරත්. ඔවුන් බොහොමයක්‌ අන්ධයන් වන අතර පරිසරයේ සිදු වන පීඩනයේ සහ ගන්ධයේ වෙනස්‌කම් මගින් පණිවිඩ ලබාගන්නට හුරු වී ඇත. මොවුන් ගේ සංවේදනය ඉතා තියුණු වන අතර ඒ සඳහා මූලික හේතුව වන්නේ ඔවුන් වෙසෙන පරිසරයේ සුවිශේෂීතාවයි. ආහාර නිෂ්පාදනය අවම වීම නිසා ඉතා අඩු ඵලදායිතාවකින් යුක්‌ත මේ පරිසරයේ වෙසෙන්නන් හට ලැබෙන කුමන හෝ ආහාරයකින් සෑහීමකට පත් වන්නට සිදු වේ. බොහොමයක්‌ අක්‌ෂි රහිත ජීවීන් ආහාර කරගන්නේ මළ කාබනික ද්‍රව්‍ය වන අතර ඉඳහිට හෝ ලැබෙන සජීවී ගොදුර ඩහැ ගැනීමට තම අවයව ඉතා හොඳින් විශේෂණය කර ඇත.

අඳුරේ වෙසෙන්නට තීරණය කළ ද 'ඇස්‌ අත්හරින්නට අකැමැත්තෝ ද වෙති. ගැඹුරු සාගර පත්ලේ විසූව ද අක්‌ෂි ඇත්තෝ ආලෝක අවශ්‍යතාව සංසිදුවාගන්නේ ස්‌වයං නිෂ්පාදනය මඟිනි. ඒ සඳහා ඔවුන් විශේෂිත වූ අවයව වර්ධනය කරගෙන ඇත. පරිණාමයේ විචිත්‍රත්වය ලොවට හෙළි කරනා 'පිටගෙඩි කාලයකා' (Hampback blackdevil) නම් වූ අපූරු මත්ස්‍යයා තම ගොදුර අල්ලාගැනීම සදහා අලෝකමය 'ඇම' යොදාගනී. ඉතා කුඩා සිහින් ඇස්‌ මගින් ආලෝක ගොදුර වෙත පනින සතුන් ක්‌ෂණයකින් අල්ලාගැනීම සදහා තියුණු දත් සහිත විශාල මුඛයක්‌ පිහිටා ඇත. මොවුන් ගේ මේ 'ආලෝක ඇම' තම හිසට ඉහළින් වර්ධනය වූ සිහින් දණ්‌ඩකට සවි වී ඇත. මුළු ශරීරය ම ආලෝකනය කරගත් මුහුදු පත්ලේ වෙසෙන දිගු නැහැයක්‌ ඇති 'චිමාරා' (Broadnose chimaera) නම් වූ මත්ස්‍යයා ගේ ඇස්‌ ඉතා සංවේදී වන අතර අඩු ආලෝකයේ ඉතා හොඳින් පෙනීමට සකස්‌ වී ඇත. මෙවන් වූ බොහොමයක්‌ සත්ත්වයන් අඳුරු පරිසරවල දැකිය හැකි අතර ඔවුන් බොහෝ දෙනකු දහවල සහ රාත්‍රියේ සුන්දරත්වය අත්විඳින්නේ නැත.

ආලෝකවත් වූ පරිසරවල විසූව ද ඇස්‌ නොමත්තෝ ද වෙති. ඒ පරිණාමික ක්‍රියාවලියේ මූලික අවස්‌ථාවේ සිටින්නන් ය. පරිණාමයේ ඔවුන් ගේ ස්‌ථානය පසු කර ගිය ජීවීන් හට අක්‌ෂි හිමි විය. 'ලොඩියන්' (Jely Fish) ගේ ද, කොරල් පර සාදන ජීවීන් ගේ ද, අක්‌ෂි වර්ධනය වී නොමැත. නෙමටෝඩා ජීවීන් ද පරිසරය ග්‍රහණය කරගන්නේ අක්‌ෂි උපකාරයෙන් නො වේ.

ජීවී ලෝකයේ ඇස්‌ ඇත්තෝ ද ඇස්‌ නැත්තෝ ද ආලෝකය තිබුණ ද, නො තිබුණ ද තම වටපිටාව මැනැවින් හඳුනාගනිති. එම ජීවී ලෝකයේ ම වෙසෙන නුවණැස පහළ කරගත් වර්තමාන මිනිසා ගේ දැක්‌ම අනෙකුත් සියලු ජීවීන් ගේ පැවැත්මට තර්ජනයක්‌ බව ය පෙනෙන්නේ.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ