This article was originally published on Divaina, 05.02.2020.
ගුවන් යාන නිෂ්පාදනය ගැන කතා කරන කොට අමතක කළ නොහැකි ලෝහය තමයි ටයිටේනියම් කියන්නේ. ටයිටේනියම් සුදු පැහැතියි, ඒ වාගේම අපුරු දිලිසීමක්‌ ඇති සැහැල්ලු ලෝහයක්‌. ඒ සැහැල්ලු භාවය තුළ ඇති ශක්‌තිය, අධික උෂ්ණත්වයට ඔරොත්තු දීමේ ගුණය, ඉරිතැලුම් සහ පිපිරුම්වලට අඩුවෙන් ලක්‌ වීමේ ගුණය, සහ මළකඩ නොකෑමේ ගුණය යනා දී ගුණ කිහිපයක්‌ හේතුවෙන් ගුවන් යානා නිෂ්පාදනයේ ඉතා වැදගත් කාරියක්‌ මේ ටයිටේනියම් ලෝහය කරනා බව සැබෑවකි. මේ කියන ලෝහය ගුවන් යානා නිර්මාණයට පමණක් නොව අභ්‍යවකාශ යානා නිෂ්පාදනයට, වෙඩි නොවදින ආරක්‌ෂක ඇඳුම්, නාවික යාත්‍රා සහ මිසයිල වැනි යුද උපකරණ සෑදීම සඳහා ද යොදා ගන්නා බව කියෑවේ.
ටයිටේනියම් ලෝහය ලබා ගන්නේ කොහොමද? භූ විද්‍යාත්මකව සැලකූ කල ටයිටේනියම් ලෝහය මූලද්‍රව්‍යක්‌ ලෙස ඛනිජයේ ඇත්තා වූ ඛනිජ වර්ග ගණනාවක්‌ ප්‍රධාන වශයෙන් භූ පරිසරයේ හමුවේ. ඉන් කිහිපයක්‌ වන්නේ, ඇනාටේස්‌ (anatase), බ්රූකයිට්‌ (brookite), ඉල්මනයිට්‌ (ilmenite), රූටයිල් (rutile) සහ ටයිටනියම් (titanite). ටයිටේනියම් නිස්‌සාරණය සඳහා ලෝකයේ බහුල ලෙසම භාවිතා කරන්නා වූ ඛනිජ වන්නේ ඉල්මනයිට්‌ සහ රූටයිල් යන ඛනිජ ද්විත්වයයි. බහුලත්වය සැලකූ කල නව වැනියට ස්‌ථානයට මේ ඛනිජය පත්වන අතර ලෝහ අතුරින් හත්වැනියට බහුල ලෝහය වෙයි. පසෙහි 0.5% සිට 1.5% දක්‌වා පරාසයක මේ ලෝහය තිබිය හැකි බව පර්යේෂණ මගින් සනාථ කර ඇත. ශ්‍රී ලංකාව තුළ නම් ටයිටේනියම් ලෝහය අඩංගු වන්නාවූ ඛනිජ වර්ග දෙකක්‌ ඇත. ඒ ඉල්මනයිට්‌ සහ රූටයිල් වේ.
ඔබට මතක ඇති කුඩා කල ඔබ එකතු කළ කළු පාට වැල්ල, ඒ වැස්‌ස හමාර වූ පසු වැසි දියෙන් සේදි යන වැලි සමග එහි මතුපිට එකතුවන කළු පාට වැල්ල. එහි ඛනිජ වර්ග ගණනාවක්‌ම ඇති අතර එහි ඇති එක්‌ ඛනිජ වර්ගයක්‌ වන්නේ ඉල්මනයිට්‌ය. ඉල්මනයිට්‌ ඛනිජය කළු පැහැති ලෝහමය දිලිසීමක්‌ ඇති ඛනිජයක්‌ වන අතර රූටයිල් ගැඹුරු පැහැ දිලිසුමක්‌ පෙන්වයි. මේ දෙකම ඔක්‌සයිඩ වෙයි. ඉල්මනයිට්‌ යනු ටයිටේනියම් ඔක්‌සයිඩය හා මිශ්‍ර වූ යකඩ ඔක්‌සයිඩයයි. එතකොට රූටයිල් කියන්නේ ටයිටේනියම් ඔක්‌සයිඩයයි. මෙම ඛනිජ බොහොමයක්‌ අගනේය පාෂාණවල අඩංගු වන බව සොයා ගෙන ඇති අතර එනිසාම විපරිත පාෂාණ බොහොමයක්‌ මුණ ගැහෙන බව තහවුරු කළ හැක. ඉහත කී ඛනිජ අඩංගු ටයිටේනියම් නිධි ලෝකයේ ඔස්‌ටේ්‍රලියාව, කැනඩාව, චීනය, ඉන්දියාව, නවසීලන්තය, මොසැම්බික්‌ රාජ්‍යය, යුක්‌රේනය වැනි රටවල ඇත්තේය. පාෂාණවල ඇති මෙම ලෝහ ඛනිජය ජීර්ණයට ප්‍රතිරෝධිතාවක්‌ දක්‌වන නිසාත් තරමක්‌ අධික බරකින් යුක්‌ත නිසාත් පාෂාණ ජිර්ණයේ ප්‍රතිඵලයක්‌ ලෙස පස්‌වලට එක්‌ වී, ඛාදනය නිසා බොහොම පහසුවෙන් ඇළ, දොළ, ගංගාවලට එකතු වී නිම්නයන් කරා ගමන් කරයි. එහිදි ඇතිවන අවසාදනය නිසා නිධි ගත වන මෙම ලෝහ ඛනිජ තැන්පතු ද්විතියික තැන්පතු ලෙස හැඳින් වේ. බොහෝවිට මෙවැනි නිධි වෙරළෙහි ද හමුවේ. ශ්‍රී ලංකවේ පවතින ප්‍රධාන ඉල්මනයිට්‌ නිධිය ඇත්තේ පුල්මුඩේ මුහුදු වෙරළෙහිය.
ඉහත කී ඵල ප්‍රයෝජනවලට අමතරව, ටයිටේනියම් තීන්ත නිෂ්පාදනයේ ද වැල්ඩින් කටයුතුවලදීද, කඩදාසි කර්මාන්තයේ දී ද, කාර් සහ මෝටර් සයිකල් නිෂ්පාදනයේ දීද , ආභරණ නිර්මාණයේ දීද සෞඛ්‍ය ක්‌ෂේත්‍රයේ දීද යොදා ගනී. විෂ රහිත මූලද්‍රව්‍යයක්‌ වන ටයිටේනියම් සත්ත්ව දේහ තුළ දී අනතුරුදායක තත්ත්වයක්‌ ඇති නොකළ ද ශාක ප්‍රජාව තුළ මේ ජෛව නිධි ගත වීමට නැඹුරුතාවයක්‌ දක්‌වයි.\
ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ
No comments:
Post a Comment