Wednesday 30 October 2024

පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  07

කිරින්ද  එතිහාසික වශයෙන් පමණක් නොව භූ විද්‍යාත්මකවත් වැදගත් වන ස්ථානයකි. කිරින්ද විහාරය ස්ථානාපනය වී ඇත්තේ ගල් පරයක් මතය. එම ගල් පරය කාලයක් තිස්සේ සිදුවන මුහුදු ඛාදනයේ ප්‍රතිඵලයකි. ග්‍රැනයිට් නයිස් නම වූ පාෂාණයේ ජීර්ණය බිහිකරන්නේ ගෝලාකාර ව්‍යුහයන්ය. එය අපූරු භූ විෂමතාවක් ඇතිකරන්නට සමත් වී ඇත.

කැලණියට ගැලූ ,මුහුදට විහාරමහා දේවිය බිලිකල ද ඇය නැවත ගොඩබිමට සේන්දු වන්නේ කිරින්දෙනි. මුහුද ගැලූ කාරණාව ඉතිහාසයේ පැහැදිලි කර ඇතත් භූ විද්‍යාත්මකව සලකු කල එය විසල් සුනාමියක් වන්නට ඇතැයි සිතිය හැක. සුනාමියක් එන්නේ නම් එය බටහිරින් නොව නැගෙනහිරින් විය යුතුය. ඒ සඳහා හේතුභූත වන්නේ සුමාත්‍රා ආසන්නයේ ඇති භූ තල මායිම්ය.

සුනාමි හැමදාම එන්නේ නැත. ඒ සඳහා නිශ්චිත කාලාන්තරයක් ද නැත. එනිසා 2004 ට පසු නැවත එන දිනයක් ද කියන්නට ද බැරිය. ඒ සඳහා සුදුසු තාක්ෂණයක් ද තවම බිහි වී නැත. 2004 සුනාමියට පසු ශ්‍රී ලංකවේ බොහෝ දෙනා සුනාමි ව්‍යවසනය ගැන අවධානය යොමු කලෝය. ඒ අතර පැරණි සුනාමි ගැනද ඔවුන්ගේ අවධානය යොමු විය.

ඒ කාලයේ මා සේවය කලේ මධ්‍යම සංකෘතික අරමුදලේය. පර්යේෂණ විද්‍යාගාරයේ අධ්‍යක්ෂක ආචාර්ය මොහාන් මහතා ද මම ද එක්ව පැරණි සුනාමි සොයන්නට කිරින්ද ට ගියෙමු. එහිදී සිදුකරන ලද පර්යේෂණ වලට අනුව අනුමාන කල හැකි වැලි තැන්පතුවක් කලපු මඩ අතර තිබී හමුවිය. තාප සන්දීප්තතා කාලනිර්ණය සඳහා රාත්‍රියේදී නියැදිකරනයට ලක් කළෙමු.

පර්යේෂනගාරයේදී වෙන්කර ගත් වැලි කැට කාල නිර්ණයට භාජනය කළෙමු. පුදුමයක මහත එම වැලි ස්තරය විහාරමහාදේවිය කිරින්ද ට ගොඩබැස්ස කල වකවානුවට අයත් විය. එම පර්යේෂණය දිගින් දිගටම කරගෙන යාමට අවශ්‍ය වුවත් ප්‍රමාණවත් අරමුදල් නොතිබූ නිසා අතමග නැවතුණි. පසුව, වසර විස්සකට වඩා පැරණි වූ එම කාලනිර්ණ උපකරණය අබලන් විය. පර්යේෂණය නැවතුණි.

තවමත් ඒ පිලිබඳ ආශාවක් ඇතත් පර්යේෂණ කරගෙන සුදුසු අවසථාවක් එළඹියේ නැත. පසුගිය දිනෙක වසර විස්සකට පමණ පසු ඒ ප්‍රදේශයේ සංචාරය කිරීමට නැවත අවස්තාවක් හිමි වූයේ කොළඹ විශ්ව විද්‍යාලයේ අවසන වසරේ සිසුන්ගේ ක්ෂේත්‍ර චාරිකාවට එක් වීම නිසායි. එම ප්‍රදේශයේ මේ වන විට බොහෝ වෙනස් වී ඇත. ඉතා අපුරු ලවණ වගුරු සහිත තෙත්බිමක් නිර්මාණය වෙමින් පවතී. ජෛව විවිධත්වයෙන් අනූනය.

වසර විස්සකට පෙර සුනාමිය විසින් අතුගා දැමු මෙම ප්‍රදේශය දැන් සොබාවිකවත් මිනිසුන් විසිනුත් විවිධ වෙනස්කම් වලට භාජනය කරමින් පවතී. එය නැවත සුනාමියක් එනකම් විය හැකියි. 

 ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ


Saturday 26 October 2024

 පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  06

අප්‍රිකාව සහ සිම්බාබ්වේ යන රටවල පවතින ක්රෝමයිට් නම ඛණිජ නිධි ලෝකයට ක්‍රෝමියම් ලෝහය ලබා දෙයි. මල නොකන වනේ සහ අනෙකුත් ලෝහ නිෂ්පාදන සඳහා ක්‍රෝමියම් ලෝහය යොදාගනී. මෙලස එක් රටක උපදින ලෝහයක් තවත් රටක ජනතාව අසනීප කරන්නට බලපෑ ආකාරය “එරින් බ්රෝකොවිච්” නම් වූ චිත්‍රපටයෙන් කදිමට පෙන්නුම් කරයි. “ක්‍රෝමියම් VI” නම් වූ අයනය මිනිසාගේ දේහයේ බොහෝ අසනීප ඇතිකරන්නට හේතුවන බව වෛද්‍ය පර්යේෂණ පෙන්වා දෙයි.

එක්තරා කර්මාන්ත ශාලාවක් මගින් නිදහස් කෙරුන අපජලයෙහි මෙම ක්‍රෝමියම් VI ඇති බව සොයාගැනීම සහ ඒවා සොබාවික භූගත ජලයට මිශ්‍රව ඇති බවටත් එනිසා කැලිෆෝනියා ප්‍රාන්තයේ හින්ක්ලි නම් වූ ප්‍රදේශයේ ජනතාව ලෙඩවන බව සොයාගැනීමත් මෙම චිත්රපටයෙන් වාර්තා වේ. මේ පසු පස හඹා යන එරින් බ්රෝකොවිච් නම් වූ කාන්තාව ඈ වැඩකරන නීති ආයතනයේද සහය ඇතුව එම කර්මාන්තශාලාවට එරෙහිව නඩු දමා ප්‍රදේශයේ ජනතාවට වන්දි ලබා දෙන ආකාරය කදිමට පිළිබිඹු කරයි. මෙම කතාව සත්‍ය කතාවක් වන අතර එරින් බ්රෝකොවිච් ඇමෙරිකාවේ ජනප්‍රිය චරිතයක් වෙයි.

බොහෝ වේලාවට අප නොසිතන කරුණක් ගැන මෙහිදී සඳහන් කිරීම අගේ යැයි සිතේ. එනම් පාංශු ගෝලයේ සහ ජල ගෝලයේ අන්‍යොනය සහජීවනයේ ඇති වැදගත්කමයි. යම්කිසි ආකාරයකින් පස දූෂණය වන්නේ නම් ඒ සමගම ජලය ද දූෂණය වන බව අප අමතක නොකළ යුතුය. එසේම ජලය දූෂණය වන විට පාංශු දුෂණයට ද එය හේතුවක් බව වටහා ගත යුතුය. පස හැමවිටම පිරිසිදුකාරකයක් වන්නේ නැත. භූ ගත ජලයට යම් යම් දේ එකතු කරන්නට ද පෙළඹේ.  එමගින් භූගත ජල දූෂණය සඳහා මග පෑදේ.

වෙද භූ විද්‍යාව මේ පිලිබඳ මාතෘකා කරගත් විෂය ක්ෂේත්‍රයක් වන අතර භූ රසායනයන්ගේ සාන්ද්‍රණ ගත වීම සහ මානුෂ ශරීරයට ඇතුළු වීමෙන් හටගන්නා සංකූලතා ගැන අවබෝධයක් ලබා දෙයි. මෙරට ජනතාවගේ නොදැනුම නිසා බොහෝ විෂ රසායනයන් පසට ද ජලය ට එකතු කරන්නට පෙළඹී තිබේ. අපගේ ආහාරවලට එකතු විය හැකි බව සිහි තබා ගැන්ම ඉතා වැදගත් වේ. ඊයම්, රසදිය, ආසනික් වැනි බැර ලෝහ පමණ නොව සමහර කෘෂිකාර්මික කාබනික රසායනයන් ද භූ පරිසරය දූෂණය කරන්නට හේතු වේ.

පාංශු සහ ජල සරක්ෂණය පිළිබඳව අප බොහෝ පරික්ෂාකාරී විය යුතුය. මන්ද යත් එය කෙලවර වන්නේ අපගේ සෞඛ්‍යට බලපෑම් කිරීමෙනි. පසෙහි රසායනික ගතිගුණ සමබරව පවත්වාගෙන යා යුතුය. එසේ නොමැති වීම රජරට වක්ගඩු රෝගය ඇතිකරන්නට හේතු බව මගේ අදහසයි. භූ පරිසරයේ යහපැවැත්ම සඳහා නිරතුරැ අවධානයෙන් සිටීම ඉතා වැදගත් වන්නේ එය අපව රෝගී කිරීම වලක්වා ගැනීම සඳහා බව අප අමතක නොකළ යුතුය.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

Thursday 24 October 2024

 පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  05

වැලි කඳු කාන්තාර භූමිවලට ලාක්ෂණික වෙයි. ශ්‍රී ලංකාවේද වැලි කඳු  හමු වේ. ඒවා ඉතා වැදගත් භූ ලක්ෂණ බව කිව යුතුය. යම් ප්‍රදේශයක දිගු කාලින ශුෂ්ක සොබාවය වැලි කඳු ජනනය කරන්නට හේතුවිය හැකි  බව භූ විද්‍යඥයින් විශ්වාස කරයි. ශ්‍රී ලංකාවේ වැලිකඳු පිහිටා ඇත්තේ වයඹ සහ ගිනිකොණ වෙරළාශ්‍රිත භූ පරිසරයේ ය. එයට අමතරව යාපනයේ ඊසාන ප්‍රදේශයේ ද හමු වේ.

බුන්දල හමුවන වැලි කඳු වසර 80,000 ක් පමණ පැරණි බව කාලනිර්ණ සාක්ෂි තහවුරු කරයි. වසර 80,000ක පමණ කාලය ලෝකයේ අවසාන ග්ලැසියර යුගය පැවතුන කාලයයි. එය ප්ලයිස්ටෝසීන ශිත යුගය ලෙස හැඳින් වේ. වසර මිලියන දෙකෙහි සිට වසර 11,000 දක්වා මෙම ශිත යුගය තිබූ බව විද්‍යඥයින්ගේ මතයයි. ශිත යුගයේ ශීතල ග්ලැසියර ඇතිකරන්නටත් එනිසාම මුහුදු මට්ටම අඩු කරන්නටත් හේතු විය. ග්ලැසියර යුගයේ විශේෂත්වය ශීතල පමණක් නොවේ එය වියලි කාලගුණික තත්වයක් ද ඇති කරයි. මුහුදු මට්ටම පහල යාම පුළුල් වෙරළ නිර්මාණය කරන්නට හේතු වේ. පුළුල් වෙරල ඔස්සේ හමා යන වියලි සුලඟ සියුම් වැලිකැට ඔසවා යම් දුරක් ප්‍රවාහනය කරයි. එක තැනකට ගොඩ ගැසීම සුළගේ වේගය මත තීරණය වේ. වැලිකඳු බිහිවන්නේ එලෙසයි.

මන්නාරම සිලාවතුරට පහලින් කල්ලාරු ආර ගලා බසියි. කල්ලාරු ද්‍රෝණිය වන සංරක්ෂණ කලාපයකි. කල්ලාරු ආර එම ප්‍රදේශයට යහමින් දියළු අවසාදිත ලබා දෙන්නෙකි. එපමණක් නොව ආරුව මුහුද ගලන කලාපය බොහෝ අපුරු භූ විෂමතාවකින් යුක්තය. බොහෝ දෙනෙකු මෙම ප්‍රදේශයේ හමුවන කුඩා උස්බිම් හඳුන්වන්නේ “කෝම්පිට්ටු” ලෙසයි. එම ප්‍රදේශය පුරා පැතිරී ඇති මෙම කෝම්පිට්ටු ගොඩලි බොහෝ ගණනකි. ගණනය කරන්නේ නම් එය සියය ඉක්මවයි. මෙම ගොඩලි ඕවලාකාරය. විහිදී ඇත්තේ නිරිත ඊසාන දිශානුගතවය. සුළගේ බලය තවමත් ඇති බව තහවුරු වන්නේ ගොඩලි මත වැවී ඇති ශාක ගොන්නෙනි. ශාක ගොන්න කෝම්පිට්ටුවේ  කොටසක් ලෙස ඊසාන දිශවෙහි රැඳී වර්ධනය වන්නේ සුළං හමන්නේ නිරිත දිගින් බව තහවුරැ කරමින්.

වරින් වර ප්‍රදේශයට ඇදහැලෙන වැස්ස බොහෝ විට වසරකට වරක් මේ ගොඩලි දියකර හරිමින් කෝම්පිට්ටුව ඛාදනය කරයි. එනිසා සමහර කෝම්පිට්ටුවල හරස්කඩවල් ද පැහැදිලිය. කෝම්පිට්ටු මධ්‍යයේ එක් ස්ථරයක් හිම්ටයිට් (යකඩ ඔක්සයිඩ) පෙබලු වලින් යුක්තය. මෙම ස්තරය නිරාවරණය වූ ගොඩැලිවලින් ප්‍රදේශය පුරා යමසු පෙබලු විසුරුවා ඇත. ගොඩැල්ලේ අවසාදිත ඛණිකා විශ්ලේෂණයට භාජනය කල විට පැහැදිලි වන්නේ ඒවා වාලුකා අවසාදිත බවයි.  එනිසා කෝම්පිට්ටුවල හැඩය, දිශානතිය, පැතිරීම සහ අවසාදිත වල වයනය සලකා බැලීමේ දී තහවුරු වන්නේ මේවා වැලි කඳු බවයි.

ශ්‍රී ලංකාවේ හමුවන වැලි කඳු බොහෝ විට අවසාන ශිත යුගයේ නිර්මාණය වූ ඒවා විය යුතුය. එනිසා කල්ලරු ද්‍රෝණියේ වෙරළට ආසන්නයේ හමුවන මෙම වැලි කඳු ද අවසාන අයිස් යුගයේ ජනනය වූ ඒවා විය යුතුය.

 

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර   07 කිරින්ද  එතිහාසික වශයෙන් පමණක් නොව භූ විද්‍යාත්මකවත් වැදගත් වන ස්ථානයකි. කිරින්ද විහාරය ස්ථානාපනය වී ඇත්තේ ග...