2015 අප්‍රියෙල් 08 බදාදා
"මගේ ෆොaන් එක හදන්න බෑ කිව්වා. දැන් ඉතින් අලුත් එකක්‌ ගන්න වෙනවා" මගේ මිත්‍රයෙක්‌ ගිය සතියේ කියාපු දේ නිසා එකවර ම මට සිතුනේ පරණ ෆොaන් එක කසළ ගොඩට නේ ද කියලා. මේ විදියට දිනකට ලංකාවේ කොපමණ දුරකථන ඉවත ලනවා ඇත් ද..? මගේ යාළු නම් කැඩුණු නිසයි අලුත් එකක්‌ ගන්නේ. එහෙම නැති ව කී දෙනෙක්‌ නම් නව පන්නයේ දුරකථනවලට මාරු වෙනවා ඇත් ද..? පත්තරේ බැලුවොත්, අන්තර්ජාලයේ හෙව්වොත් දිනෙන් දින නව මාදිලියේ දුරකථන කොපමණ නම් වෙළෙඳපොළට එනව ද කියලා අමුතුවෙන් විස්‌තර කරන්න ඕනේ නැහැ නේ. මෙවැනි නව පන්නයේ දුරකථන පාවිච්චි කරන්න අපි හැමෝ ම කැමතියි. හැබැයි කවුරු හරි හිතලා බැලුව ද පරණ දුරකථනයට මොකද කරන්නේ කියලා. මතක්‌ කරලා බැලුවොත් ගෙදර කොහේ හරි දාලා තිබිලා ටික දවසක්‌ යනකොට අස්‌පස්‌ කරන වෙලාවට එහෙම ම කුණු බක්‌කියට දාන එක තමයි කරන්නේ. ඊට පස්‌සේ මේ කුණු නගර සභාවෙන් අරන් යනවා. එහෙම බැලුවොත් නම් ඔන්න අපේ ප්‍රශ්නේ ඉවරයි.
ඒත් මේ ගෙනියන දේ නිසි පරිදි බැහැර කළේ නැත්නම් ඔන්න ලොකු ප්‍රශ්නයක්‌ ඇති වෙනවා. ඔයාලා සමහර අය දන්නවා ඇති මේ දුරකථන හදල තියෙන්න මොනවයින් ද කියලා. වැඩි ප්‍රමාණයක්‌ තියෙන්නේ ප්ලාස්‌ටික්‌. එයට අමතරව ලෝහ වර්ග. මේ ලෝහ අතර ඊයම්, කැඩ්මියම්, බෙරිලියම්, රසදිය වැනි බොහෝ ම විෂ ලෝහ වර්ගත් තියෙනවා. ඒක නිසා ක්‍රමානුකූලව බැහැර කළේ නැත්නම් මේවා පසට, ජලයට වගේ ම වාතයටත් එකතු වෙන්න පුළුවන්. මේ සමහර විෂ ලෝහ වර්ග ජීවින් තුළ එක්‌ රැස්‌ වීමේ හැකියාව තියෙනවා කියලා ඔබ දන්නව නේ. ඒක හින්දා දිගුකාලීනව මේ විෂ දද්‍රව්‍ය පරිසරයේ රැඳෙන විට ආහාර ජාලයට එක්‌ වෙලා අවසානයේ දී කැරකිලා ආපසු එන්නේ අපිටමයි. මේ දේවල් නිසා වකුගඩු රෝග, අක්‌මා රෝග සහ අස්‌ථි පද්ධතියේ රෝග ඇති කරනවා. ඒ විතරක්‌ නො වෙයි ස්‌නායු පද්ධතියේ පවා රෝග ඇති කරන්න මේවා හේතු වෙනවා.
මෙවැනි ද්‍රව්‍ය එනම් "ඉලෙක්‌ට්‍රොනික අපද්‍රව්‍ය", ලෝකයට අද විශාල ගැටලුවක්‌ වෙලා තියෙනවා. දුරකථන පමණක්‌ නො වෙයි මෙහි දී රුපවාහිනි, රේඩියෝ, ශීතකරණ, පරිගණක, විදුලි පංකා යනාදී ඉලෙක්‌ට්‍රොනික උපාංග සියල්ල ඉලෙක්‌ට්‍රොනික අපද්‍රව්‍ය ගොඩට අයිති වෙනවා. දළ ගණනය කිරීම්වලට අනුව නම් වාර්ෂිකව ටොන් මිලියන 50ක්‌ මුළු ලෝකයේ ම ගොඩ ගැහෙන බවයි සදහන් වෙන්නේ. එයින් 15%ක්‌ පමණ තමයි ප්‍රතිචක්‍රීරකරණය වෙන්නේ. ඉතිරි සියල්ල මහපොළොවේ කොහේ හරි වළ දානවා. එහෙම නැතිනම් පුළුස්‌සලා දානවා. ඒකෙන් පෙනී යන්නේ අපි වැඩි වැඩියෙන් පරිසර දූෂණයට දායක වෙනවා කියන දේ. ස්‌වාභාවික සම්පත් වන බොරතෙල්, තිරුවානා වැනි ඛනිජ සහ අනෙකුත් ලෝහ ඛනිජ භාවිත කරලා අපේ පහසුවට හදන කෘත්‍රිම නිෂ්පාදනවලින් වැඩි ප්‍රමාණයක්‌ ආපසු පරිසරයට එකතු වෙන්නේ පරිසරය ලෙඩ කරන දේවල් හැටියට කියලා අමුතුවෙන් තේරුම් කරන්න දෙයක්‌ නෑ නේ. අනිත් ගැටලුව තමයි මේ ඉලෙක්‌ට්‍රොනික අපද්‍රව්‍යවල ඇති බහුතරයක්‌ වන ප්ලාස්‌ටික්‌ නො දිරා බොහෝ කාලයක්‌ පරිසරයේ රැඳීම.
එහෙම නම් ඉලෙක්‌ට්‍රොනික අපද්‍රව්‍ය නිසි පරිදි බැහැර කිරීමේ වගකීම අප සතු බව ඔබට පැහැදිලි ඇති නේ. දැනට ලංකාවේ නම් මෙවැනි අපද්‍රව්‍ය බැහැර කරන්න නීතිමය අවසර නැති නිසා එවැනි ස්‌ථාන සුලබ නැති බවයි පෙනී යන්නේ. ඒ කොහොම වුණත්a දැනට මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය මැදිහත් වෙලා දිවයින පුරා ඉලෙක්‌ට්‍රොනික අපද්‍රව්‍ය එකතු කිරීමේ මධ්‍යස්‌ථාන පිහිටුවලා තියෙනවා. ඔවුන් ගේ වෙබ් අඩවියේ ඒ පිළිබඳව විස්‌තර සදහන් කරලා තියෙනවා. ඔයාල ගේ ප්‍රදේශයේ එකතු කරන මධ්‍යස්‌ථානය පිහිටි තැන ඒකෙන් බලා ගන්න පුළුවන්. එකතු කරන ඉලෙක්‌ට්‍රොනික අපද්‍රව්‍යවල සමහර කොටස්‌ පෞද්ගලික ආයතන හයක්‌ මගින් ප්‍රතිචක්‍රීය කරන අතර ඉතිරිය අපනයනය කරන බවයි කියන්නේ. ගෙදර ගොඩගැහෙන මෙවැනි අපද්‍රව්‍ය පරෙස්‌සමට එකතු කරලා මේ මධ්‍යස්‌ථානයට දෙන්න ඔයාලා වගබලාගන්න ඕනේ. ඒ විතරක්‌ නො වෙයි ඔයාල ගේ යාළුවන්ටත් අසල්වැසියන්ටත් මේ බව කියලා පහදලා දෙන්න පුළුවන් නම් කදිමයි.
අලුත් අවුරුදු ළඟ නිසා මේ දවස්‌වල සැම තැනක ම පාහේ වෙළෙඳසල්වල භාණ්‌ඩ විකුණා ගන්න ලොකු තරගයක්‌ තමයි තියෙන්නේ. ගොඩක්‌ තැන්වල විශේෂ මිල අඩු කිරීම් එහෙමත් තියෙනවා. සමහර විට එකක්‌ ගත්තොත් තව එකක්‌ නොමිලේ දෙන්නත් ලෑස්‌තියි. ලොකු ප්‍රචාරයක්‌ දෙන්නේ ගෙදර දොරට අවශ්‍ය වන ඉලෙක්‌ට්‍රොනික බඩුවලටයි. අපට ඇදුම් පැළදුම්වලට අමතරව ඊළඟට ඉතින් අවශ්‍ය වෙන්නේ ඒවා නේ. සමහරු ඔන්න අලුත් මාදිලිවලට මාරු වෙන්න මේක අවස්‌ථාවක්‌ කරගන්නවා. අලුත් ඉලෙක්‌ට්‍රොනික්‌ උපකරණයක්‌ ගන්න ඔබත් සිතාගෙන ඉන්නවා නම් පොඩ්ඩක්‌ කලපනා කරලා බලන්න ඇත්තෙන් ම ඒ දෙය ඕනෙ ම ද කියලා. මොකද දැනට ඇති භාණ්‌ඩ හොඳින් ක්‍රියා කරනවා නම් ඔබට අවශ්‍ය කටයුත්ත එයින් කෙරෙනවා නම් අලුත් එකක්‌ ගැනීම අනවශ්‍ය දෙයක්‌ වේ වි. එක අතකින් මේ දේවල් අඩුවට දුන්නත් එය අප කරන අනවශ්‍ය වියදමක්‌. අනිත් දේ තමයි පරිසරයට හානියක්‌ කළ හැකි යමක්‌ අනවශ්‍ය ලෙස මිල දී ගැනීම. මොකද පරණ දේ ගබඩාවටත්, ඒකෙන් කුණු ගොඩටත් වැඩි කල් නො ගොසින් ම යන නිසා. ඉතින් මෙවැනි අවස්‌ථාවල අප බුද්ධිමත් ව සිතා බලා රැල්ලට හසු නො වී මෙවැනි භාණ්‌ඩ මිල දී ගන්නවා නම් හොඳයි. ඒක පොකට්‌ටුවට වගේ ම පරිසරයටත් කරන ඉතිරියක්‌.
ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ