වෙරළ භූ රූපණය 2
වෙරළ යනු කුමක්දැයි ඇසුවහොත් ඒ සඳහා ඔබ දෙන පිළිතුර කුමක්ද ? බොහොම සරලව පැවසුවහොත් ගොඩබිමත් සාගරයත් එක්කරන මායිම වන්නේ වෙරළ ලෙස අපට හැඳින්විය හැකිය. එසේත් නොමැතිනම් වෙරළ හා ගොඩබිම හමුවන සංදිස්ථානය ලෙස ද හැඳින්විය හැක. මේ සඳහා පැහැදිලි අර්ථදැක්වීමක් පෙන්වා නොමැතිමුත් ශබ්ධකොශයන්හි අර්ථ දක්වා ඇති ආකාර කිහිපයක් ඔබගේ දැනගැනීම උදෙසා මෙහි සඳහන් කරමු.
වෙරළ යනු මුහුදට යාබද ගොඩබිම් කොටස ලෙස බොහෝ ශබ්ධ කෝෂ වල ඇති අර්ථ දැක්වීමයි. කේම්බ්‍රිජ් ශබ්දහ්කොශයේ එය දක්වා ඇත්තේ මුහුදට අසන්න හෝ යාබද ගොඩබිම ලෙසයි. ඔක්ස්ෆෝර්ඩ් ශබ්ධකොශයේ සඳහන්ව ඇත්තේ මුහුදට යාබද ගොඩබිම් කොටස ලෙසයි. නැෂනල් ජියෝග්‍රාපිහික් සඟරාව අර්ථදක්වා ඇත්තේ මුහුදට මායිම් වන පටු ගොඩබිම් තීරුව ලෙසයි. කෙසේවෙතත් මේ සැම තැනකම මුහුදට ආසන්න ගොඩබිම් තීරුව යන අදහස ගැබ්ව ඇති බව අමතක නොකළ යුතුය.
වෙරළ හැම අතින්ම කදිම අපූරු පරිසරයක් බව අප සිහියේ තබා ගත යුතුය. පද්ධතියක් ලෙස ගත් කල ඉතා සංවේදී මෙන්ම ජෛව විව්ධත්වයෙන් අනූන මනරම් භූ පරිසරයකි. වෙරළ අධ්‍යනයේ වැදගත්කම වන්නේ එහෙයින් බව ඔබට ඉදිරියේ දී වැටහෙනු ඇත. එපමණක් නොව විවිධ මානව ක්‍රියා වෙරළ පරිසර පද්ධතියට බලපාන ආකාරය අධ්‍යනය කිරීම ඉතා අගනේය වන්නේ එනිසා සිදුවන හානිය තක්සේරු කරමින් ප්‍රතිස්ථායිකරණයට මග පාදන බැවිනි. වෙරළේ ගතික බව තුලනය කිරීමට අවැසි ක්‍රියා දාමයන්, ශක්තිය සහ ද්‍රව්‍ය සංසරණය මනාව පවත්වාගැනීමට වෙරළ අධ්‍යනය කදිම පසුබිමක් සකසා දෙයි.
වෙරළ භූ රූපණ අධ්‍යනය භූ රූපණ විද්‍යාවේ අතිශය වැදගත් එක් පරිච්චේදයක් පමණක් නොව අනෙකුත් භූ රූපණ අධ්‍යනය සඳහා ද කදිම පසුබිමක් නිර්මාණය කර දෙයි. දසතින් වටවූ සාගරයක් හිමි දුපතක් ලෙස ශ්‍රී ලංකාව එනිසා ලෝකයේ සුවිශේෂී තත්වයක් හිමිකරගනී. මෙරටට අවශ්‍ය මත්ස්‍ය සම්පත ඇතුළු අනෙකුත් භූ සම්පත් ද නෙලා ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය වේදිකාව සකසන්නේ වෙරළ යි. එපමණක් නොව සතුරු ආක්‍රමණයකදී පළමු සංග්‍රාමය ආරම්භ වන්නේ ද වෙරලෙනි. එනිසා මෙරටට වෙරළේ හැසිරීම අධ්‍යනය අතිශය වැදගත් සහ තීරණාත්මක සාධකයක් වන බව අප අමතක නොකළ යුතුය.
වෙරළ භූ රූපණ අධ්‍යනය සඳහා අප සුදානම් වන්නේ වෙරළේ ඇති භූ රූපණවල විකසනය, එනම් කාලයට සාපේක්ෂව වෙරළ භූ රූපණ නිර්මාණය වන ආකාරය, නැතහොත්- කාලයට සාපේක්ෂව වෙරළ අවකාශයේ විකාශය (landform evolution) ද, ඒ සඳහා හේතුවන භූ ක්‍රියාදාමයන් (process) ද සහ කාලීනව වෙරළ භූ රූපණයේ සිදුවන වෙනස්කම් (Changes) ද විමර්ශනය කරමින්. තුන් ආකාරයකට මේ දේ වෙන්කලද මේ සියල්ල එකම පද්ධතියක් තුල හමුවන සහ එකිනෙක බැඳී ඇති දෑ බව මෙහිලා සඳහන් කල යුතුය.
වෙරළ භූ රූපණය තීරණය කරන ප්‍රධාන සාධක දෙකක් පිළිබඳව අපගේ අවධානය යොමු විය යුතුය. ඒ වෙන කිසිවක් නොව වෙරළේ ශක්තිය ගෙන එන සාගර තරංග සහ වෙරළේ ද්‍රව්‍යයන් වන පාෂාණ ඇතුළු අනෙකුත් අවසාදිත යි. වෙරළට ශක්තිය සපයන සාගර තරංග නිර්මාණය කරන්නේ සුර්යය තාපය වන අතර අසමතුලිත උරා ගැනීම සාගරයේ විවිධ කලාප හරහා සුළං ඇතිකිරීමට හේතු වෙයි. ජල වාෂ්පීකරණය නිසාවට ඇතිවන අඩු පීඩන කලාප පුරවන්නට වැඩි පීඩන කලාප වලින් වාතය ගලා එන අතර මේ ගතික වාතය අප දකින්නේ චාලක ශක්තිය කැටිකරගත් සුළං ධාරා ලෙසයි. -චාලක ශක්තිය කැටිකරගත් මේ සුළං ධාරා එය සාගර ජලයට ලබා දෙන්නේ සාගර ජලය තරංගණය කරමින්. එලෙස ඇතිවූ සාගර තරංග වෙරළට චාලක ශක්තිය ගෙන එන්නට සමත්වන්නේ වෙරළේ ගතික බව තවත් තීව්‍ර කරමිනි. සාගර තරංග වල ශක්තිය දෙආකාරයකින් ක්‍රියා කරයි.
ශක්තියෙන් වැඩි සාගර තරංග වෙරළ ඛාදනයට ලක් කරන අතර ශක්තියෙන් අඩු සෞමය තරංග වෙරළේ අවසාදිත අවසාදනයට සහය පළකරයි. වෙරලේ පාෂාණයේ ගුණාගුණ ජිර්ණයේ අඩුවැඩි බව තීරණය කරන අතර ශක්ති සම්පන්න සාගර තරංග ජීර්ණයට ලක් වූ පාෂාණ කදිමට ඛාදනයට ලක් කරයි. එය විවිධ ඛාදිත භූ රූපණ බිහිකරන්නට හේතුවෙයි. ගොඩබිමෙන් ගෙන එන අවසාදිතත් වෙරළේ පාෂාණ වලින් එකතු වන අවසාදිතත් සාගරය පිරිණමන අවසාදිතත් තැන්පත් වන්නේ ඒ සඳහා සුදුසු පරිසර තත්වයක් නිර්මාණය වන්නේ නම් පමණි. නිසල සාගර ජලයෙන් හෙබි කලාප මේ සඳහා අවකාශය ලබා දෙන්නේ ඉතා කැමැත්තෙනි. මෝසම් සුළං නිසා බිහිවන දිගු දුර දියවැල් පමණක් නොව සාගර තරංග ද මෙහිදී ඉතා වටිනා කාර්යය භාරයක් ඉටු කරනා බව අප අමතක නොකළ යුතුය. වෙරළේ අවසාදිත හැමවිටම සාගර තරංග වල ශක්තිය පිලිබඳ මිනුමක් ලබා දෙන බව ද අප අමතක නොකළ යුතුය.
වෙරළේ ගතික බව භෞතිකව, රසායනිකව මෙන්ම ජෛවියව ද හඳුනාගත හැකිය. ද්‍රව්‍ය සංසරණය සුලභ වෙරළේ වදින රැල්ල භෞතික ගතික බාවය සටහන් කරයි. සාගර ජලය ද වායුගෝලයේ විවිධ වායුන් ද වර්ෂාවද එක්ව පාෂාණ සහ අවසාදිත ද සමග රසායනිකව ප්‍රතික්‍රියා කරන්නේ ද්විතියික ඛණිජ බිහිකරන්නට ම පමණ නොව අනේක ජාති තව තවත් රසායනයන් බිහිකරන්නට ය. මෙවැනි පරිසර වල රසායනික ගතික බව උත්කෘෂ්ටය. නා නා ප්‍රකාරයේ ජීවින් බහුල සාගර වෙරළ සාගරයේ ජීවයත් ගොඩබිම ජීවයත් එක් කරන්නා වූ සංදිස්ථානය යි. ජෛව විව්ධත්වයෙන් අනුන වූ වෙරළ බොහෝ සතුන් ද ශාකද උදෙසා අවකාශය සලසා දෙයි.
ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ
No comments:
Post a Comment