පාංශු ජෛව ඉංජිනේරු තාක්ෂණය

(soil  bioengineering)

ගහක් වැලක් කොළක් මලක් නොමැති කල මේ ලෝකයට යන කල දවස ගැන අමුතුවෙන් ටීකා ටිප්පනි ලියන්නට අවශ්‍ය වන්නේ නැත. ජිවය  පත්වාගෙන යන්නට ශාක ලබා දෙන්නේ මහඟු සහයකි.  හුස්ම ගන්නට හැකි වටපිටාව සකස් කරන්නේ ද සතුනට අවැසි අහාර ලබා දෙන්නේ ද ශාක නම් වූ ප්‍රථමික නිෂ්පාදකයායි. දිනෙන් දින මිනිසා ගේ සංවර්ධන කටයුතු නිසා ශාක වැස්ම විනාශ වන අතර එනිසාම රටක් තිබිය යුතු අවම ප්‍රමාණයද දැන් දැන් නැති වෙමින් පවතී.

ශ්‍රී ලංකාවේ මෙම තත්වය ඉතා දරුණු බව පැහැදිලිය. හේතුව කුමක් වුව දිනෙන් දින නැතිවන්නේ අපගේ වන වැස්මයි. හුදු ආත්මාර්ථකාමීත්වය කඳුකරයේ භුමිය අස්ථාවර කරමින්, නාය ආපදා දිනේන දින වර්ධනය කරවයි. වන වැස්ම ද ආර්ථික බෝග ද පාංශු සම්පත ද මෙනිසා අනතුරට ලක්වෙයි. නාය අනතුර නිසා දිනේ දින අපතේ යන භුමි භාගය වැඩිවෙමින් පවතී. කාලගුණික විපරියාසයන් නිසා ද පිළිවෙලක් නැති සංවර්ධන කටයුතු නිසා ද දිනෙන් දින මෙම තත්වය උග්‍ර අතට හැරෙයි.

නාය ආපදා අවදානම අවම කිරිමේ එක පියවරක් ලෙස වර්තමානයේ ජනප්‍රිය ක්‍රමවේදයක් වන්නේ ඉංජිනේරු ක්‍රමවේද භාවිත කර නාය යන ස්ථාන ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීමයි (landslide mitigation). මෙහිදී බහුලව කෘත්‍රිම ද්‍රව්‍ය භාවිතා කරන අතර යකඩ සහ කොන්ක්‍රීට් ඒ අතර බහුල වෙයි  නාය යාමට හේතුවන ජලය පස් තුලට රිංගා යාම වැලැක්වීම සඳහා අදාල  ස්ථාන වල ජල අපාරගම්‍ය මතුපිටක් සකස් කිරීම ඉතා වැදගත් වෙයි. ඒ සඳහා විවධ සිමෙන්ති මිශ්‍රණ යොදා එම කාරිය සිදුකරන අතර එනිසා එයින් ලැබෙන මතුපිට පෘෂ්ටය ශාක වැඩීම  සඳහා හිතකර පරිසරයක් නිර්මාණය  කරන්නේ නැත. ශාක වැවුනහොත් එම ව්‍යුහයන් හට හානි ගෙන දෙයි.

කඳුකරයේ බොහෝ ස්ථාන අස්ථාවර වී නාය අවදානම මතු වී ඇති නිසා ඉහත සඳහන් ඉංජිනේරු ක්‍රම වේද මගින් දැන් දැන් එම ස්ථාන ප්‍රතිස්ථාපනය කරමින් පවතී. එනිසා නාය අනතුර නිසා විනාශ වූ වන වැස්ම නැවත ඇති කරන්නට නොලැබෙයි. නාය අනතුරට ලක්වූ බොහෝ ස්ථාන වත්මනෙහි අත්හැර දමා ඇති නිසා එම ස්ථාන වලින් කලින් ලබා ගත්  ආර්ථික ලාභය ද නොලැබෙයි. අත්හැර දැමීම නිසා අනවශ්‍ය ශාක මෙන්ම ආක්‍රමණික  ශක ද වර්ධනය වීමේ සම්භාවිතාව ද වැඩිය. මතුපිට සරුසාර පාංශු ස්තරය ගසා ගෙන ගොස් ඇති නිසා ආර්ථික බෝග වගා කිරීමේ  ගැටලුවක්  ද ඇත.

පාංශු ජෛව ඉංජිනේරු තාක්ෂණය (soil  bioengineering) කරළියට එන්නේ ශ්‍රී ලංකවේ මෙවැනි පසුබිමක් තුලයි. කෘත්‍රිම ද්‍රව්‍ය භාවිතය අවම කර සජීවී ශාක යොදා එම කාරිය ඉටු කරගනිම මෙම තාක්ෂණයේ ප්‍රධාන අරමුණ වේ. එමගින් වන වැස්ම  නැවත ස්ථාපනය කිරීමට හැකි වීම මෙයින් ලැබෙන ප්‍රධාන වාසියයි. එපමණක් නොව අතහැර දැමු නාය ගිය භුමි නැවත ප්‍රයෝජනයට ගත හැකි ප්‍රදේශ බවට පත් කිරීමට හැකි වීම ද මෙමගින් ලැබෙන තවත් වාසියකි. වායුගෝලීය කාබන් ඩයොක්සයිඩ් අවශෝෂණය වැඩිවීම, පරිසර පද්ධතිය ප්‍රතිස්ථාපනය වීම, පරිසර උණුසුම අඩු වීම, පාංශු ජල වහන  පද්ධතිය ක්‍රමවත් වීම, සතුන් සඳහා පරිසර නිර්මාණය වීම, පාංශු ඛාදනය අඩු කිරීම පමණක් නොව පසේ තත්වය දියුණු වීම වැනි බොහෝ අතිරේක සහ අනියම් වාසි ගණනාවක් සැලසෙන බව පෙනී යයි. 

  

ශාක වල ඇත්තාවූ සුවිශේෂී ගුණාංගයන් ප්‍රයෝජනයට ගනිමින් මෙම තාක්ෂණය ප්‍රගුණ කරයි. සමහර ශාකවල ඇති මුල් පද්ධතිය ඉතා කදිමට පාංශු ඛණිකා එකට ගොනුකර ඇද  බැඳ තබයි. මුල් පද්ධතියේ ශාකා දසත විහිදී ගොස් සැලකිය යුතු ප්‍රදේශයක පාංශු ස්තර අල්ලා ගැනීම යකඩ ඇණ ගසා පාංශු ස්තර බැඳ තැබුවා වැනිය.  මෙම කාරියේදී මුදුන් මුල් පද්ධතියක් සහිත ද්විබීජ පත්‍රී ශාක යොදාගැනීම මනාය. පාංශු අභ්‍යන්තරයේ ගොඩගැසෙන ජලය එලියට ඇද දැමීම සඳහා පොලොව විද මීටර දහයක් විස්සක් නැතහොත් මීටර පනහක් හැටක් දුරට කෘත්‍රිම බට ගසාලයි. ශාකවල ඇති තවත් සුවිශේෂී ගුණයක් වන්නේ භූ අභ්‍යන්තර ජලය මුල් මගින් උරා පත්‍ර මගින් වායුගෝලයට නිදහස් කිරීමට ඇති හැකියාවයි. මෙම කාරිය ඉතා හොඳින් සිදුවන ශාක කෙරෙහි මෙහිදී අවධානය යොමු වේ. එයට අමතරව ශාකවල බර අඩුබව මෙන්ම බර වැඩි බවද මෙම තාක්ෂණයේදී සැලකිල්ලට ගැනේ. මෙවැනි තවත් බොහෝ සුවිශේෂී ගුණාංග ප්‍රයෝජනයට ගන්නට හැකියාව පවතී.

නේපාලය, හොංකොං, තායිවානය වැනි රටවල මෙම තාක්ෂනය ප්‍රයෝජනයට ගන්නා බව පෙනේ. ශ්‍රී ලංකාව තුල මෙම තාක්ෂනය ප්‍රචලිත කිරීම සඳහා ජාතික ගොඩනැගිලි පර්යේෂණ සංවිධානය දැනටමත් කටයුතු සම්පාදනය කර ඇති අතර තාක්ෂණික ක්‍රමවේද පිලිබඳ  පර්යේෂණ සිදුකෙරෙමින් පවතී.මෙහිද වඩා වැදගත් වන්නේ මේ සඳහා සුදුසු දේශීය ශාක වර් හඳුනාගැනීමයි. ඒ සඳහා භූ උද්භිද සමීක්ෂණයක් (Geo Botanical Survey) කල යුතුය. මෙහි විශේෂත්වය වන්නේ ශක පිලිබඳ අධ්‍යනය භූ විද්‍යාත්මක කරුණු කරනාද සැලකිල්ලට ගෙන සිදුකිරීමයි. මෙම කාරිය එතරම් පහසු කාරියක්  නොවන්නේ අධික ශාක විවිධත්වයක් අප සතුව ඇති නිසායි.

කෙසේ වෙතත් මෙම තාක්ෂණය  දියුණු කිරීම ඉතා කෙටිකලකින් සිදුකල හැකිවන්නේ නැත. සජීවී ශාක සමග සිදුකරනා ගනුදෙනුවක් නිසා මනා ඉවසීමකින් යුතුව පර්යේෂණ සිදුකල යුතුය. මෙම තාක්ෂණයේ ස්ථාපනය මෙරට ඉංජිනේරු තාක්ෂණයේ පමණක් නොව භූ විද්‍යාවේ සහ උද්භිද විද්යාවේද නව පෙරලියක් වනු ඇත.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ  

ශ්‍රී ලංකාවේ නාය ආපදාව සහ  අවදානම

13.06.2019

ශ්‍රී ලංකාවේ ආපදා සැලකූ විට නාය ආපදා මෙරට ජන ජිවිතයට ඉතා ප්‍රභල ලෙස බලපායි. එනිසාම එම තත්වය සලකා නාය අවදානම පවතින ප්‍රදේශ ලෙස දිස්ත්‍රික්ක 12 හඳුනාගෙන ඇති අතර අවිධිමත්ව සිදුකරන සංවර්ධන ක්‍රියා නිසා කොළඹ සහ ගම්පහ දිස්ත්‍රික්ක දෙකද ඇතුලත් වේ. මෙරට නාය ආපදා වාර්තා වන්නේ වර්ෂා කාල වලදී ය. ජාතික ගොඩනැගිලි පර්යේෂණ සංවිධානය නාය ආපදා පිලිබඳ පර්යේෂණ සිදුකරන මෙරට පවතින ප්‍රධානම ආයතනය වේ.

නාය අවදානම් කලාප සිතියම්

නාය අවදානම් කලාප සිතියම් මගින් කඳුකරයේ නාය අවදානම ඇත්තාවූ ප්‍රදේශ හඳුනාගත හැකිය. ජාතික ගොඩනැගිලි පර්යේෂණ ආයතනය මගින් මෙම සිතියම් නිර්මාණය කර ඇති අතර 1:50000 පරිමාණයෙන් ලබා ගත හැකි වේ. ඊට අමතරව 1;10000 සහ 1;5000 පරිමාණයේ සිතියම් නිර්මාණය කරමින් පවතින අතර  නාය අවදානම ඇති දිස්ත්‍රික්ක වල සමහර ප්‍රදේශ මේ වන විට ආවරණය කර ඇත.

මෙම සිතියම් නිර්මාණයේ දී විවිධ භූ සාධක (සාධක හයක්) සලකා බලා ඇති අතර එක් එක් සාධක සඳහා අගයන් ලබා දී අදාල ප්‍රදේශ සඳහා එම සාධක වල අගයන්ගේ එකතුව සලකා බැලේ. මෙම සාධක ලෙස පාෂාණ වර්ගය සහ ව්‍යුහයන්, පාංශු වර්ගය සහ එහි ඝනකම, ආනතිය, ජලවහන රටාව, භුමි පරිහරණ රටාව සහ කළමනාකරණය සහ භූ රූපණය මෙම සිතියම් නිර්මාණයේදී අධ්‍යනයට ලක් කෙරේ.

සාධකවල බලපෑම

නායයාම් ඇතිවීම කෙරෙහි පාෂාණ වර්ගය විවිධ ලෙස බලපායි. ඉතා පහසුවෙන් අධිකව ජීර්ණයට ලක්වන පාෂාණ නිසා ඉතා ඉක්මනින් පාංශු පැතිකඩවල්  නිර්මාණය වේ. විශේෂයෙන්ම පෙල්ඩ්ස්පාර් නම් ඛනිජය බහුලව ඇත්තාවූ පාෂාණ ජීර්ණයට ඉතා පහසුවෙන් ලක්වේ. එමෙන්ම ඉතා අධිකව පැලුම් ඇත්තාවූ පාෂාණ ද ඉතා පහසුවෙන් ජීර්ණයට ලක්වේ. ජීර්ණය සඳහා විශේෂයෙන්ම ජලය, වාතය (ඔක්සිජන්), තාපය සහ ජීවින් වැනි සාධක හේතුවන අතර මෙම සාධක ඉතා හොඳින් ලැබෙන නිවර්තන කලාපයේ පාෂාණ ජීර්ණ වේගය සාපේක්ෂව වැඩිය. එනිසාම පාංශු පැතිකඩ නිර්මාණය වන වේගය ද වැඩිය. ශ්‍රී ලංකාව සැලකු කල මෙනිසා එහි තෙත්කලාපයේ ඉතා හොඳින් වර්ධනය වූ ඝනකම් පස් තට්ටු දැකිය හැක.

පාෂාණ ජීර්ණය හේතුවෙන් ඇතිවන පස් තට්ටු "ස්ථානීය පස්" (Residual soil) ලෙස හඳුන්වන අතර,  කිසියම් හෝ හේතුවක් නිසා මෙම පස් තවත් ස්ථානයකට තල්ලු වී යා හැක.නැතහොත් ගසා ගෙන යා හැක. එලෙස නිර්මාණය වන්නේ අවසාදිත වන අතර සුළු දුරක් ගමන් කිරීමෙන් තැන්පත් වන අවසාදිත "සුන්පහන්" (Collovial sediment) ලෙස හැදින්වේ. නාය යෑම හේතුවෙන් නිම්න භුමි හෝ කඳුකර පාදාන්තයේ එක් රැස් වන්නේ මෙවැනි අවසාදිත වේ.

කඳුකරයේ ආනතිය මෙලෙස නිර්මාණය වන පස් සහ අවසාදිත කෙරෙහි බලපාන ආකාරය ඉතා තීරණාත්මක වේ. අධික ආනතියක් ඇත්තාවූ බැවුම් වල බොහෝ විට පාංශු ස්තර රැදෙන්නේ නැත. ඉතා ඉක්මනින් ඒවා පහලට රූරා වැටෙයි. නැතහොත් පහසුවෙන් ඛාදනයට ලක් වෙයි. බෑවුමේ ආනතිය මධ්‍යම අගයක ඇතිවිට (30-60 වැනි) ඝනකම් පස් තට්ටු එම ආනත බෑවුමේ ටික කලක් රැදෙන්නට හේතුවෙයි. නමුත් කලක් ගත වීමේදී පාංශු ඝනකම වැඩිවත්ම බරද වැඩිවන හෙයින් ඉතා පහසුවෙන් එතනින් මිදී පහලට රූරා යයි. නාය යාමක්  ලෙස හඳුන්වන්නේ මෙයයි. මෙම ක්‍රියාදාමය අතිශය ස්වභාවික වේ. වායුගෝලයට නිරාවරණය වන ඕනෑම දෙයක ජීර්ණය නම් වූ ස්වභාවික ක්‍රියාදාමයට නතු වේ. පාෂාණ ජීර්ණය සහ පාංශු නිර්මාණය එලෙසම ස්වභාවික වූ ක්‍රියාදාමයන් වේ. ස්වභාවික තත්ත්ව යටතේ මෙම භූ ක්‍රියාකාරකම නවතාලිය හැකි නොවේ.

ස්වභාවික වන වැස්ම දෙආකාරයකින් නාය යාම් සඳහා බලපායි. සමහර ශාක වර්ග වල මුල් පද්ධති වල ක්‍රියාකාරකම් නිසා පාංශු අංශු ඉතා හොඳින් ග්‍රහණය කර ගනිමින් පාංශු තට්ටු බඳවා රඳවා තබා ගනී. එමෙන්ම පාංශු ජලය උරා ඉක්මනින් වාශිපීකර්ණයට  ලක් කර භුමිය වේලීමෙන් ද ජලයෙන් වන හානිය අවම කරයි. නමුත් ශක සන්තතිය වර්ධනය වත්ම එම පද්ධතියේ බර වැඩිකිරීමට හේතුවන හෙයින් නායයාම් වර්ධනය කරන්නට ද හේතුවන බව අප වටහා ගත යුතුය. එනිසා භුමි පරිහරණ රටාව පිළිබඳව ඉතා සැලකිලීමත් විය යුතුය. වන වැස්ම වැදගත් වන්නේ පාංශු ඛනිකා රඳවා තබා ගැනීමට පමණක් නොවේ.. පාංශු ඛාදනය වලක්වා ගැනීම ද මෙහි දී ඉතා වැදගත් වෙයි.

ජලවහන රටාව සහ භූ අභ්‍යන්තර ජලය ද නාය යාම් කෙරෙහි ඉතා තදින් බලාපායි. එක එල්ලේ පතිතවන වර්ෂා ජලය එලෙසම භූ අභ්‍යන්තරයට ගමන් කිරීම ආකාර දෙකකට බලපායි. භූ අභ්‍යන්තරයට ගලා යන ජලය නිසා පසෙහි අභ්‍යන්තර ජල පීඩනය වැඩි කරන අතර අනෙක් පසින් එම පාංශු පද්ධතියේ බර වැඩිකරයි.

ප්‍රධාන නාය අවදානම් කලාප

මෙම සාධක සියල්ල සැලකිල්ලට ගෙන නිර්මාණය කරන සිතියම් හි ප්‍රධාන අවදානම් කලාප හතරක් (4) දැකිය හැක. ඒ නාය අවදානම  අධිකව ඇති කලාප, නාය අවදානම මාධ්‍යමව ඇති කලාප, නාය අවදානම අඩු කලාප සහ නාය අවදානමක් නොමැති කලාප ලෙසයි. කඳුකරයේ, අධික අවදානමක් ඇත්තාවූ කලාප සංවර්ධන කටයුතු සඳහා භාවිතා නොකළ යුතුය. දැනට පවතින තත්වයන් සැලකිල්ලට ගෙන ජාතික ගොඩනැගිලි පර්යේෂණ සංවිධානය අනෙකුත් අවදානම් කලාප දෙකහි සිදු කරන සංවර්ධන කටයුතු  වලදී තාක්ෂණික නිර්දේශ ලබා දීම සඳහා දිස්ත්‍රික්ක එකොළහක තම ප්‍රාදේශිය කාර්යාල පිහිටුවා ඇත.

 ජලයේ හැසිරීම සහ බලපෑම්

මෙම අවදානම් කලාප සිතියම් නිර්මාණයේදී සලකා බැලු සාධකයන් වන පාෂාණ වර්ගය සහ ව්‍යුහයන් ද, පාංශු වර්ගය සහ එහි ඝනකම ද ආනතියද මානව පාලනයෙන් තොරය. නමුත් භූමි පරිහරණ රටාව මානව ක්‍රියාකාරකම් හේතුවෙන් නිරන්තර වෙනස්කම් වලට භාජනය වේ. එනිසාම ජල වහන රටාව සහ භූ අභ්‍යන්තර ජලය ඍජුව බල පෑමට ලක් වේ. ඉහත සාධක හේතුවෙන් නාය යාමට අධික අවදානමක් ඇත්තාවූ ස්ථානයන් වර්ෂාකාල වලදී නාය යාමට ලක් විය හැක. මෙම කුමන සාධකයක් ප්‍රමුඛව පැවතියද එමගින් වන්නේ අවදානම වැඩිවීම පමණකි. සමහර රටවල නායයාම් සඳහා භූ කම්පන බලපෑවද ශ්‍රී  ලංකාවේ නායයාම් සඳහා මූලික වන්නේ  වර්ෂාවයි. වර්ෂාව මගින් අදාල ස්ථානයන්හි පාංශු පද්ධතිවල අභ්‍යන්තර ජල පීඩනය වැඩිකරන අතර ඉතා සුළු කාලයකදී ලැබෙන අධික වර්ෂාපතනය (300-400 mm) මෙම තත්වය උග්‍ර කරන්නට හේතුවෙයි අභ්‍යන්තර ජල  පිඩනයට වැඩිවන්නට හේතුවන්නේ පාංශු පද්ධතියේ ඇති මැටි ඛනිජයි. මැටි ඛනිජ හේතවෙන් අභ්‍යන්තර නිදහස් ජලවහනයට බාධා ඇති වේ. එය අභ්‍යන්තර ජල පීඩනය වැඩිකරන්නට හේතුවෙයි. එමෙන්ම අභ්‍යන්තර ජලය රැඳීම හේතවෙන් පාංශු අංශු අතර බන්දනයන් ලිහිල්  කරන්නට හේතුවන අතර  ඇතිවන ජල  පීඩනය පද්ධතියෙන් පාංශු කොටසක් අස්ථාවර කර දමන්නට හේතුවෙයි. මෙය අදාළ ප්‍රදේශය නායයාමට ලක් කිරීමයි.

මෝසම් වර්ෂාව මගින් අධික වර්ෂාපතනයක් ලබා දෙන්නට හේතුවන නිසා බොහෝ විට නිරිත දිග මෝසම සහ ඊසාන දිග මෝසම පවතින කාලවලදී ශ්‍රී ලංකාවේ නායයාම් වාර්තාවන අතර අසාමාන්‍ය වර්ෂාපතන තත්ත්ව යටතේ මෙම තත්වය උග්‍ර විය හැක. වියළි කාලය මෙනිසා නාය අවදානම සැලකු විට බොහෝ යහපත් වෙයි.

අවදානම අවම කිරීම

නාය අවදානම අවම කිරීමෙහි ලා බොහෝ ක්‍රියාකාරකම් සිදුකල හැකි අතර මූලිකවම භූමි පරිහරණය ක්‍රමවත් කිරීමෙන් ද ව්‍යුහාත්මක ඉංජිනේරු ක්‍රමවේද මගින් ද අවදානම අවම කල හැක. නමුත් අවදානම් කලාප වල ජලවහන රටාව ක්‍රමවත් කිරීම ද ඉතා වැදගත් වෙයි. අවදානම් කලාප වලට ජලය බැස යාම හෝ ජලය  එක් රැස්වීම වැලැක්වීම ද සිදුකල යුතුය. එපමණක් නොව එම පාංශු පද්ධති වලින් ජලය ඉවත් කිරිම සඳහා පොලොව විද නල සවිකර අභ්‍යන්තර ජලය ඉවත් කිරීම වැනි නවීනතම ක්‍රමවේද දැන් දැන් මෙරට තුල සිදුකරයි.

අප සතු වගකීම

ප්‍රධාන වශයෙන්ම ප සතු වගකීම වන්නේ නාය අවදානම අවම කිරීමට ගත යුතු ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමයි. අධි අවදානම් කලාප වල සංවර්ධන කටයුතු සහ නිවාස ඉදිකිරිම වැනි ක්‍රියා මගින් එම කලාපවල සතවරත්වයට බාධා නොකළ යුතුය. විශේෂඥ උපදෙස් ගෙන මාධ්‍ය සහ අඩු අවදානම් කලාප වල සංවර්ධන කටයුතු සිදුකිරීම ස්ථාවර තත්වයන්  පවත්වාගැනීමට හේතුවෙයි. අවට පරිසරයේ ජල වහන රටාව ක්‍රමවත් කිරීම, භූ අභ්‍යන්තරයට ඍජුවම ජලය ඇතුල්වීම වැලක්වීම, භුමි පරිහරණ රටාව  නිසි පරිදි පවත්වා ගෙන යාම පමණක් නොව තම ප්‍රදේශය අවදානම පිළිබඳව දැනුවත්ව සිටීම ද ලබා දෙන උපදෙස් නිසි පරිදි පිළිපැදීම ද සිදුකරන්නේ නම් මෙම අවදානම අවම කරගැනීමට අප ලබා දෙන මනා සහයක් වනු ඇත. එපමණක් නොව යම් සංවර්ධන කටයුත්තක් කරන්නේනම් නාය අවදානම් කලාප සිතියම් භාවිත කර අවදානම හඳුනා ගැනීමට අප කටයුතු සිදුකරන්නේ නම් අවදානම අවම කර ගැනීමට අපට ගත හැකි හොඳම ක්‍රියා මාර්ගය වේ. 

  

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

Envisioning Resilience; Need of a Paradigm Shift in Landslide Disaster Risk Reduction Process for Improving Social Resilience in Sri Lanka.

Landslide disaster risk reduction process that has been newly introduced and implemented in Sri Lanka is intellectually needed an immediate advancement, since no social sentiments are addressed and discussed. Hence, it is no wonder that wellbeing of social sphere has automatically been neglected and ignored in disaster risk reduction process of the country. Impacted and vulnerable communities due to landslide which is a geological phenomenon, are, in most cases, poorly aware about the cause of disaster and post disaster consequences. This has been well noted and well proved in many times by the protests of communities when the social sphere is crossed by the landslide disaster risk reduction plans.

Cultural behaviours and social relationships which have been resulted from establishment of long term experiences are highly important for local communities. While the material culture is more concerned in the context of western science, spiritual and ethereal culture in eastern world is dominated. Hence, application of western born, so called “scientific techniques and methods” in landslide disaster risk reduction are quite questionable in fitting with the Sri Lankan culture and that has not been realized yet.

It can be understood that exploring local traditions and traditional techniques are very important in landslide disaster risk reduction proses. Understanding the ethics, sentiments and mental states of the affected and vulnerable people should be the prioritized activity which is not concerned at present. Mental stress and depression developing in affected and vulnerable people must be considered in any plan of disaster risk reduction. Counselling and mental therapy based on local traditions should be introduced and applied wherever it is necessary. Hence, it is well understood that only materialistic approaches are not sufficient.

Implementing agencies of disaster risk reduction must be smart enough to improve the social resilience by considering the above mentioned requirements. Application of social geology which is newly developing sub field of geology can be suggested as one of such approaches. Social geologists, who are unique and specific, are capable of handling and relating both science and sentiments of people. Involvement of social geology in landslide disaster risk reduction can be a huge step in improving social resilience of Sri Lanka.

Dr.Pathmakumara Jayasingha

Reference :

Jayasingha P. 2016. Social Geology and Landslide Disaster Risk Reduction in Sri Lanka. Journal of Tropical Forestry and Environment. 6(2).

විදු පත්ඉරුව
11.05.2016

මුහුදු මට්‌ටම ඉහළ යැම ගැන බොහෝ කලක සිට අපි කතා කරන්නෙමු. ඒ ක්‍රමයෙන් වැඩි වන ගෝලීය උෂ්ණත්වය හේතුවෙන් බව ලොකු කුඩා අපි බොහෝ දෙනා ඉතා හොඳින් දැන සිටින්නෙමු. සාගර ජල මට්‌ටම ඉහළ යැමේ ප්‍රතිඵල ද මේ වන විට අපි හොඳින් වටහාගෙන ඇත්තෙමු. එහෙත් ෆොසිල ඉන්ධන දහනයත්, වනාන්තර විනාශ කිරීමත් ඇතුළු මේ සදහා හේතු වන අනෙකුත් ක්‍රියාකාරකම් නවතා නොමැති බව මනාව පැහැදිලි වේ. කෙසේ වෙතත් මුහුදු මට්‌ටම උච්චාවචනය වීම අද ඊයේක ආරම්භ වූවක්‌ නො වේ. පර්යේෂණවලින් තහවුරු වී ඇත්තේ ඒ පැරැණි උච්චාවචනයන් සිදු වීම සදහා බොහෝ විට හේතු වී ඇත්තේ ස්‌වාභාවික කරුණු කාරණා ම වන බවයි.

අයිස්‌ යුග ඇති වීම මුහුදු මට්‌ටම පහත හෙළීම සදහා එක්‌ හේතුවක්‌ වන අතර එය ලෝකයේ වියළි කාලගුණික තත්ත්වයක්‌ ඇති කිරීමට හේතු වී තිබේ. මේ සීතල වියළි කාලගුණික තත්ත්වයන් නිසා ලෝකයේ බොහෝ වෙනස්‌කම් සිදු වී ඇති බව භූවිද්‍යාඥයන් ගේ පර්යේෂණවලින් තහවුරු වී ඇත.

ලෝකයේ ආරම්භයේ සිට සැලකු විට ප්‍රධාන වශයෙන් අයිස්‌ යුග පහක්‌ තිබී ඇති බව පර්යේෂණවලින් සොයාගෙන ඇත. මානවයා ගේ ආරම්භයත් සමග සැලකු කල පැරැණි ම අයිස්‌ යුගය වාර්තා වී ඇත්තේ මෙයට වසර බිලියන 2.4-2.1ක්‌ කලිනි. ඒ ප්රෝටෙරෝසොයික්‌ (Proterosoic) යුගයේ ය. මේ කාලය සාගරවල බහුලව හරිත ඇල්ගාවන් වර්ධනය වූ කාලයයි. ප්‍රභාසංශ්ලේෂණය ප්‍රමුඛ වූ මේ කාලයේ දී වායුගෝලය ඔක්‌සිජන් වායුවෙන් අනූන විය. මේ අයිස්‌ යුගය හියුරෝනියන් (Huronian) ලෙස හදුන්වන ලැබේ. දෙවැනි අයිස්‌ යුගය වන ක්‍රියෝජෙනියන් (Cryogenian) වාර්තා වන්නේ වසර මිලියන 850-650 අතර කාලයේ දී ය. මේ කාලයේ දී ධ්‍රැවාසන්නයේ වූ අයිස්‌ තට්‌ටු සමකාසන්නයටම පැතිරී ඇත. මේ යුගය අවසාන වත් ම ජීවයේ මහා විවිධාංගිකරණය ඇති වූ අතර එම නිසා නා නා ජීවින් ලොව පහළ විය. එකල ඇති වූ අධික ගිනිකඳු පිපිරීමෙන් නිකුත් වූ හරිතාගාර වායුන් නිසා මේ අයිස්‌ යුගය අවසාන වී ඇත. තෙවැනි අයිස්‌ යුගය ඇන්ඩියන්-සහරන් (Andean-Saharan) ලොව ඇති වන්නේ වසර මිලියන 460-430 අතර කාලයේ දී ය. මේ කාලයේ දී සාගරවාසී ජීවීන් 60%ක්‌ පමණ වඳ වී ගොස්‌ ඇති අතර මත්ස්‍ය විවිධත්වය ඇති විය. කාරූ (Karoo) අයිස්‌ යුගය වසර මිලියන 360-260ක පමණ කාලයේ දී ඇති විණි යෑයි පර්යේෂණවලින් තහවුරු වී ඇත. එකල්හි ගොඩබිම බහුල වූ වෘක්‌ෂලතා හේතුවෙන් වායුගෝලයට නිදහස්‌ කරන ලද අධික ඔක්‌සිජන් ප්‍රමාණය මේ අයිස්‌ යුගය සඳහා හේතු වන්නට ඇති බව විද්‍යාඥයෝ විශ්වාස කරති.

අවසාන අයිස්‌ යුගය වන ප්ලියෝසීන-චාතුර්ත (Plieocene-Quaternary) අයිස්‌ යුගය වසර මිලියන 2.8කට පමණ පෙර ආරම්භ වී ඇත. මේ යුගය පුරාවිද්‍යාඥයන් සහ මානව විද්‍යාඥයන් හට වැදගත් යුගයක්‌ වන්නේ මානවයා ගේ ආරම්භය සිදු වන්නේ මේ යුගයේ බැවිනි. මේ අයිස්‌ යුගයේ අවසනය ආරම්භ වන්නේ වසර 20,000-10,000ක පමණ කාලයේ දී ය. අයිස්‌ යුග අතර කාලය "අන්තර් අයිස්‌ යුග" ලෙස හදුන්වන අතර, මේ කාලය බොහෝ විට ලොව කොහේ හෝ අයිස්‌ නො තිබන්නට ඇති බව විස්‌වාස කෙරෙයි. අද ගත වන මේ කාලය හොලොසින (Holocine) ලෙස හදුන්වන අතර මේ කාලය චාතුර්ථ අවධියේ අවසාන කාල සීමාවයි. එනම් අප මේ ගත කරන්නේ අවසාන අයිස්‌ යුගයේ අවසාන භාගයේ ය. කෙසේ වෙතත් මේ කාලයේ අවසාන වසර 10,000 අතර ශ්‍රී ලංකා වෙරළාසන්නයෙන් සොයාගත් සාධක අනුව තෙවරක්‌ ම මුහුදු මට්‌ටම උච්චාවචනය වී ඇත. අයිස්‌ යුග ඇති වූ සැම කල්හි ම ලොව බොහෝ සේ වියළි කාලගුණික ස්‌වරුපයක්‌ ගෙන ඇති බැවින් මේ තත්ත්වය ශ්‍රී ලංකාවට ද බල නො පාන්නට හේතුවක්‌ නොමැත. මෙරට ද එසේ සටහන් වූ වියළි කාලගුණික තත්ත්වයන් තුනක්‌ ඇති බව භූ විද්‍යාඥයන් විසින් දැනට සිදු කරන ලද පර්යේෂණවලින් හෙළි වී ඇත.

බුන්දල සහ පතිරාජවෙල ඓතිහාසික වශයෙන් මෙන්ම භූ විද්‍යාත්මකව ද වැදගත්මක්‌ ඇත්තා වූ ස්‌ථාන දෙකකි. මේ ස්‌ථානවල පවතින වැලි කඳු මෙලෙස අවසාන අයිස්‌ යුගයේ වියළි කාලගුණික තත්ත්වය පිළිබිඹු කරන කදිම සාධක වෙයි. මේ වැලි කඳු වසර 80000ක්‌ පමණ

පැරැණි බව භූ කාල නිර්ණ ක්‍රම මගින් සොයාගෙන ඇත. ශ්‍රී ලංකා මානව වංශ කතාවේ දැනට පැරැණි ම සාධක හමු වී ඇත්තේ ද මේ පතිරාජවෙල සිදු කෙරුණ කැණීමකින් බව කියෑවේ. පුරාවිද්‍යාඥයන් ගේ පර්යේෂණවලට අනුව වසර එක්‌ ලක්‌ෂ විසි පන් දහසක්‌ (125000) පමණ පැරැණි ගල් ආයුධ මේ ස්‌ථානයෙන් හමු වී ඇත. එහෙත් මේ සාධක අතිශය මතභේදාත්මක බව කිව යුතු ය. මේ සාධකවලට පසු මේ වන තෙක්‌ වෙනත් කිසි ම ස්‌ථානයකින් හෝ නැවත තහවුරු කරන සාධක හමු නො වීම ද ඉන් එක හේතුවකි.

භූ රුපණය සැලකීමේ දී මේ ස්‌ථානය වර්තමාන මුහුදු මට්‌ටමේ සිට මීටර 15ක්‌ පමණ උසකින් පිහිටා ඇති අතර, කැණීමට අනුව මේ ගල් ආයුධ ලැබෙන්නේ ගංගා ගැලීමෙන් ඇති වූ අවසාදිත තැන්පතුවක ය. එසේ නම් මේ ගංගා තැන්පතුව වර්තමාන මුහුදු මට්‌ටමට වඩා ඉහළින් පිහිටන්නේ කෙසේ ද යන්න පැරැණි මුහුදු මට්‌ටම් උච්චාවචනය හා සබැඳේ. පෙබලු සහ බොරළුවලින් සමන්විත මේ තැන්පතුව භූ විද්‍යාත්මක විශ්ලේෂණවලට අනුව පෙනී යන්නේ ගංගාවක මධ්‍යම අවධියේ තැන්පතුවක්‌ බවයි. එසේ නම් ගංගාවේ වෘද්ධ අවධිය පිහිටන්නේ තව බොහෝ පහළිනි. මෙමගින් පැහැදිලි වන්නේ මේ තැන්පතුව නිර්මාණය වන්නේ මුහුදු මට්‌ටම පහළ ගිය කාලයක බවයි. කෙසේ වෙතත් වෙරළ තීරයේ උච්චාවචනයන් පිළිබඳ අධ්‍යයනයන් වඩා පුළුල් පරාසයක්‌ පැතිරී යා යුතු අතර එය භූ විද්‍යාඥයන් හට පමණක්‌ නො ව මානව වංශ කතාව හදාරන පුරාවිද්‍යාඥයන් හට හට ද ඉතා වැදගත් බව පැවසිය යුතු ය.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත්ඉරුව
27.04.2016
මේ තියෙන පෑවිල්ල වගේ ම තමයි වහින්න ගත්තහමත්. ඇති පදමට, මදි නො කියන්න වහිනවා. පෑවිල්ල හින්දා වේළිලා තියෙන පොළොවට එතකොට ඔන්න වහින වැසි වතුර බොහොමයක්‌ උරාගන්න එක අහන්නත් දෙයක්‌ ද? වැඩි දවසක්‌ යන්න මත්තෙන් ඇකිළිලා තිබුණ පස්‌ අංශු, වැසි වතුර හොඳට උරාගෙන ඉදිමෙන්න පටන්ගන්නවා. වැඩි කාලයක්‌ යන්න මත්තෙන් මුළු පොළොව ම ජලයෙන් පෙඟිලා සංතෘප්ත වෙනවා. ඔන්න දැන් තමයි ගැටලුව ඇති වෙන්නේ. මේ ක්‍රියාවලිය තැනිතලා ප්‍රදේශයක දී නම් කොහෙත් ම ගැටලුවක්‌ වෙන්නේ නැහැ. ඒ වුණාට ඔන්න කඳුකරයෙ දී තමයි ගැටලු මතු වෙන්නේ. 

අපි දන්නවා පස්‌වලට ජලය උරාගන්න එකෙන් වෙන්නේ ඒ පස්‌වල බර තවත් වැඩි වෙනවා කියන එක. මෙලෙස කඳුකරයේ විවිධ ස්‌ථානවල ඇති පස්‌ කුටිටිවල බර වැඩි වීම ඉතා ම භයානකයි. ඒ මොකද කියලා ඔබ හොඳින් දන්නවා නේ. බහුතරයක්‌ නාය යැම් සිදු වන්නේ අධික වර්ෂාපතනයක්‌ ඇති කාලවල දී. අත්දැකලා තියෙන විදියට දින කිහිපයක්‌ තිස්‌සේ අධික වර්ෂාපතනයක්‌ කඳුකරයේ යම් යම් ප්‍රදේශවලට ලැබීම නාය යැම් ඇති කිරීමට හේතු වෙලා තියෙනවා. සාමාන්‍ය වර්ෂාපතනයක්‌ වුවත් දිගුකාලීනව ඒකාකාරීව ලැබීම යහපත් තත්ත්වයක්‌ නො වෙයි. පොළොව ජලය උරාගත්තට පස්‌සේ සිදු වන තව දෙයක්‌ තමයි පස්‌ අංශු අතර ඇති බැඳීම ලිහිල් වෙන එක. ඒක සිදු වෙන්නෙ නිශ්චිතව ම මේ වේලාවටයි කියලා දැනගන්න එක බොහොම අසීරු දෙයක්‌. එක මොහොතක දී ඉතා ම හදිසියේ සිදු වන මේ සිදුවීම නිසා පස්‌ අංශු අතර ඇති ඝර්ෂණය බිඳ වැටීම තවත් එක්‌ නාය යැමක්‌ සදහා හේතු වනවා.

ඉතා ම කදිමට පෙඟිලා තියෙන පස්‌ අංශු, එක තැනකින් ලිහිල් වෙලා පහළට රූටා යැමට පටන්ගැනීමත් සමග ම ඒ හා බැඳුණු අනෙකුත් පස්‌ අංශුත් ඒ ගමනට එකතු වනවා. පස්‌වල ඇති මැටි අංශු මේ ගමනට එක්‌තරා ආකාරයකට රුකුලක්‌ දෙනවා කිව්වොත්

නිවැරැදියි. මැටි අංශු දිය වී හැදෙන දියරමය ස්‌වභාවය අති විශාල පාෂාණ කුට්‌ටි පවා පහළ ගෙන යන්නේ ඉතා ක්‌ෂණයකින්, කිසි ම අපහසුවකින් තොර ව. මේ වේගවත් චලනය තමන් ගලා යන මාර්ගයේ ඇති බොහොමයක්‌ දේ එක්‌කාසු කරගෙන යන්නට ඉතා හොඳින් වග බලාගන්නවා. ඉහළ ස්‌ථානයක තිබෙන විට ද ජලය උරාගෙන ද ඇති වූ විභව ශක්‌ති වැඩි වීම චාලක ශක්‌තියක්‌ බවට පත් කරගෙන ගමනට අවශ්‍ය ජවය ලබාගන්න මේ අස්‌ථාවර පස්‌ කුට්‌ටි ශක්‌තිය හානි කරගෙන ස්‌ථාවර වන්නේ සුදුසු නවාතැන්පළක්‌ සොයාගත් පසුයි. මේ නවාතැන්පළ හිටපු තැන ඉඳලා මීටර කිහිපයක්‌ වෙන්නත් පුළුවන්. නැතිනම් මීටර සියයක්‌ දෙ සියයක්‌ වෙන්නත් පුළුවන්. සමහර විටෙක මීටර දාහක්‌ පමණ වූ අවස්‌ථාත් තියෙනවා. මේ ගමන් මාර්ගයේ ආරම්භයේ සිට කොහේ හෝ ස්‌ථානයක මානව ජනාවාස තිබුණොත් සිදු වන දේ ගැන අමුතුවෙන් කියන්න ඕනේ නැහැ නේ.

මේ ක්‍රියාදාමය අතිශය ස්‌වාභාවික වන මුත් දැන් දැන් වර්තමානයේ මිනිසුන් ගේ අත්aතනෝමතික ක්‍රියා හින්දා නාය අවදානම වැඩි වෙලා කිව්වොත් නිවැරැදියි. ජලය වාගේ ම නාය යැමක දී අදාළ ප්‍රදේශයේ භූමියේ බෑවුමත් අතිශය වැදගත්. බෑවුමෙහි අඛණ්‌ඩභාවයට හානි පැමිණීම නාය යැම් වර්ධනයට තවත් හේතුවක්‌. අතීත මිනිසුන් තමන් ගේ නිවහන හදාගත්තේ බොහොම ස්‌ථාවර භූමියක. කොහොම උනත් ඔවුන් කඳුකර අස්‌ථාවර භූමිවලට අත නො තිබූ බවයි පෙනී යන්නේ. තමා ගේ නිවහන සාදාගන්න සුදුසු භුමිය තෝරාගන්න ඔවුන් තමන් ගේ භූ විද්‍යාව පිළිබඳ පාරම්පරික දැනුම භාවිත කරන්න ඇති. ඒ නිසා වාසස්‌ථානයට ඉතා සුදුසු ස්‌ථාන සොයාගැනීම ඔවුනට එතරම් අපහසුවක්‌ නො වන්න ඇති. නමුත් වර්තමානයේ මිනිසුන් ගේ තම වටපිටාව පිළිබඳ ඇති දැනුම බොහොම අල්පයි. එනිසා ඔවුනට තමා අවට පරිසරය තේරුම්ගන්නට බැහැ. වැඩි වන ජනගහනයත් සමග ම මිනිසුන් ගේ යම් යම් ප්‍රදේශවලට ඇති කැමැත්ත නිසා ඒ අවට ප්‍රදේශවලට මිනිසුන් රොක්‌ වීම තමයි අද ගැටලුවක්‌ වෙලා තියෙන්නේ. එනිසා තමා ගේ කැමැති ප්‍රදේශයේ කොහේ හෝ තැනක්‌ නිවහන කරගන්න හිතගෙන ඔවුන් ඉඩම් මිල දී ගන්නා බවයි පෙනෙන්නේ. ඉන් පස්‌සේ තමයි ඔවුන් ගැටලුවලට මුහුණ පාන්නේ.

තමන් ගේ නිවහනට අවශ්‍ය ඉඩ සකස්‌ කරගැනීමට බැවුම් අධික ස්‌ථානවල කණ්‌ඩි කැපීම අද සුලබ තත්ත්වයක්‌. මෙලෙස කණ්‌ඩි කැපීම බෑවුම් අස්‌ථාවර කරන බවට ඉතා හොඳින් පැහැදිලි වී ඇති සත්‍යයක්‌. එනමුත් බොහෝ දෙනා ඒ පිළිබඳව විමසිලිමත් නො වන බවයි පෙනෙන්නේ. තමන් ගේ නිවහනටත් වඩා උස කණ්‌ඩි නිවසේ පිටුපසින් තනාගන්නා මිනිසා නිවසේ ඉංජිනේරු තාක්‌ෂණය පිළිබඳ විශ්වාසය තබා නින්දට යන්නේ භූ ස්‌ථාවරත්වය ගැන කිසිවක්‌ නො දැනයි. රාත්‍රියේ හෝ උදෑසන වන විට තම නිවහනට පමණක්‌ නො ව තමාට වූයේ ද කුමක්‌ දැයි දැනගැනීමට විටෙක නිවැසියා ජීවත් වන්නේ ද නැහැ. බොහොමයක්‌ නිවාස සහ අනෙකුත් ගොඩනැගිලි කඳුකරයේ තනන විට භූ ස්‌ථාවරත්වය පිළිබඳව නො තැකීම අද විශාල ගැටලුවක්‌ වන්නේ මේ නිසයි.

මේ සියලු තත්ත්වයන් සැලකිල්ලට ගෙන ජාතික ගොඩනැගිලි පර්යේෂණ සංවිධානය (NBRO) මෙරට කඳුකරය පිහිටි දිස්‌ත්‍රික්‌ක දහයක්‌ නාය යැම් සිදු විය හැකි හා අවදානම ඇති ප්‍රදේශ ලෙස නම් කර තිබෙනවා. ඒ වාගේ ම එම ප්‍රදේශවල කිසියම් ම හෝ ඉදි කිරීමක්‌ කරන්නේ නම් එම සංවිධානයේ රෙකමදාරුව ලබාගත යුතු මයි. මේ තීරණයට එළඹ තිබෙන්නේ මිනිසුන් ගේ සුබසාධනය උදෙසා වන අතර අප සියලු දෙනා ඒ බැව් හොඳින් තේරුම්ගත යුතුයි. එනිසා ඔබ නාය යැම් අවදානම ඇති ප්‍රදේශයක නිවහන සාදන්නේ නම්, එම දිස්‌ත්‍රික්‌කයේ ප්‍රාදේශීය කාර්යාලයට ගොස්‌ ඔබ ගේ ඉඩමෙහි තත්ත්වය පරීක්‌ෂා කරගැනීම ඔබ ගේ නිවහන ඉදි කරන්නේ සුරක්‌ෂිත තැනක දැයි තහවුරු කරගන්නට මහඟු උපකාරයක්‌ වේ වි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව
20.04.2016.

බොන්නට තැබූ ජල බඳුනේ කොණ්‌ඩ කුරුල්ලෙක්‌ ගිනි මද්දහනේ බැහැගෙන නානවා. උන්ටත් මේ දිනවල තියෙන දාහය දරන්න බැරුව ඇති. සතා සිවුපාවට විතරක්‌ නො වෙයි අපි හැමෝටමත් මේ දිනවල පවතින දාහය දරාගන්න අමාරුයි. සිංහල අවුරුද්ද මේ දාහය අස්‌සෙම ගෙවිලා ගියාට තියෙන රස්‌නය නම් දැන් ම ගෙවෙන පාටක්‌ නෑ වගේ. වෙන දා වහින බක්‌ මහේ වර්ෂාවටත් බැරි උනා මේ දාහය නිවාලන්න. ශ්‍රී ලංකාව වගේ සමකය ආසන්න රටවලට තමයි මේ තත්ත්වය ප්‍රබලව බලපාන්නේ. 2015 වසර ගෙවුණේ මේ තත්ත්වය ඇති කරගෙන. මේ පිළිබඳ පර්යේෂණ කරන විද්‍යාඥයන් සිතුවට 2015 උණුසුම් ම වර්ෂය වෙයි කියලා 2016 දී ලෝක උණුසුම තවත් වර්ධනය වෙයි කියලයි ඔවුන් දැන් අනුමාන කරන්නේ.

අපි හොඳින් ම දන්නව නේ සූර්යයා තමයි අපිට ශක්‌තිය ලබා දෙන්නේ කියලා. අපව උණුසුම් කරන්නේත් සූර්යයා. එපමණක්‌ නො වෙයි ලෝකයේ පැවැත්ම තීරණය කරන්නෙත් සූර්යයා. හැබැයි මේ දිනවල පවතින උණුසුම ඇති කරන්න ප්‍රධාන හේතුව වෙලා තියෙන්නේ නම් "එල් නිනෝ" නම් ක්‍රියාවලියක්‌. දැනටමත් මේ නම අහලා ඇති. ඔබ දන්නව ද එල් නිනෝ ක්‍රියාවලිය (ආචරණය) හටගන්නේ කොහොම ද කියලා. මෙය බැලූ බැල්මට බොහොම සරල ක්‍රියාවලියක්‌. ලෝකයේ උණුසුම පාලනය කරන්න සාගර ජලය ඉතා විශාල කර්තව්‍යයක්‌ ඉටු කරන බවයි පෙන්වා දී තිබෙන්නේ. සාගර මතුපිට ඇති ජලය හිරු ගේ උණුසුම උරාගෙන ගැඹුරේ ඇති සීතල ජලය සමග මිශ්‍ර කරමින් තමයි මේ පාලනය සිදු කරන්නේ. සාමාන්‍ය කාලවල දී එය එසේ වුණත් එල් නිනෝ කාලවල දී මේ ක්‍රියාවලිය අවුල් වෙනවා. ඒකට හේතු වන්නේ සාගර ජලය අසාමාන්‍ය ලෙස වැඩිපුර සූර්ය තාපය උරාගැනීම කියලයි විද්‍යාඥයන් පවසන්නේ.

සාගරයේ ජල ස්‌තර අතුරින් ඉහළින් ම ඇති මීටර සියයේ ජලය උණුසුම්. ඉන් පහළට යත් ම උණුසුම අඩු වන අතර ගැඹුරේ සීතල ජලය සමග මිශ්‍ර වෙමින් මේ උණුසුම් ජලය පහළ බහිනවා. මෙය විද්‍යාඥයන් හඳුන්වන්නේ සිරස්‌ මිශ්‍රණය කියලයි. සිරස්‌ මිශ්‍රණය සිදු නො වූ විට රත් වූ ජලය තිරස්‌ ලෙස ගමන් කරන අතර එනිසා වෙන දාට වඩා වැඩියෙන් වායුගෝලය උණුසුම් කරනවා. මෙනිසා අධික වාෂ්පීකරණයෙන් වායුගෝලයේ ජල වාෂ්ප ප්‍රමාණය වැඩි කරන්නේ සමකාසන්න රටවලට අධික උණුසුමක්‌ ඇති කරමින්. විශේෂයෙන් ම පැසිµsක්‌ සාගර කලාපයේ ඇති වන මේ අක්‍රමවත් ක්‍රියාදාමය නිසා මුළු ලෝකයේ ම බොහොමයක්‌ ප්‍රදේශවලට අසාමාන්‍ය කාලගුණික තත්ත්වයන් නිර්මාණය කරනවා. මානව ක්‍රියාකාරකම් නිසා මේ ක්‍රියාවලිය තවත් ප්‍රබල වෙලා කියලයි විද්‍යාඥයන් දැන් දැන් පවසන්නේ.

එල්නිනෝ උණුසුම නිසා ඇති වන වියළි කාලගුණික තත්ත්වය කිසියම් ප්‍රමාණයකට ලෝකය අකර්මණ්‍ය කරන බව පැහැදිලියි. ඒ කාලගුණික අසාමන්‍යතා ඇති කරමින්. මේ නිසා වර්ෂා රටාව වෙනස්‌ වීම පමණක්‌ නො වේ දැනට සොයාගෙන ඇති විද්‍යාත්මක කරුණුවලට අනුව පැහැදිලි වන්නේ වායුගෝලයේ ඉහළ ස්‌තරවල ඇති ඕසෝන සාන්ද්‍රණයට පවා අහිතකර බලපෑම් ඇති කරන බවයි. ගොඩබිමෙහි උණුසුම වැඩි වීමට සමානුපාතිකව පොළොවෙහි මතුපිට ස්‌තර වියළී යැම කිසියම් ප්‍රමාණයකට ලැව් ගිනි ඇති කිරීමට හේතු වන බව නොරහසක්‌. ලැව් ගිනි ඇති වීම වායුගෝලයේ කාබන් අංශු සහ කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් ප්‍රමාණය වැඩි කිරීමට හේතුවක්‌ බව අමුතුවෙන් කියන්න ඕනේ නැහැ නේ.

මේ උණුසුම් කාලගුණික තත්ත්වය ඉන්දියාව, ඉන්දුනීසියාව සහ සිංගප්පූරුව ප්‍රමුඛ ආසියාවේ රටවලට පමණක්‌ නො ව ඔස්‌ටේ්‍රලියාව වැනි මහාද්වීපවලට ද බලපාන බව පෙනී යන කරුණක්‌. උතුරු ඇමෙරිකාවේ සීත කාලගුණය මෙනිසා සමනය කරන අතර හිම වැටීම අඩු කරනවා. මේ අතර දකුණු ඇමෙරිකාවේ තත්ත්වය හාත්පසින් ම වෙනස්‌. එහි අධික වර්ෂාපතනයක්‌ ඇති කරන අතර පේරු, ඉක්‌වදෝර් සහ චිලි වැනි රටවලට මෙය ප්‍රබලව බලපානවා. මේ තත්ත්වය එක්‌තරා ආකාරයකට ඔවුනට වාසිදායක තත්ත්වයක්‌. ඒ මන්ද යත් මේ හේතුවෙන් එම ප්‍රදේශවල මුහුදේ මත්ස්‍ය ගහනය වැඩි වී වැඩිපුර මත්ස්‍ය අස්‌වැන්නක්‌ ලැබීමයි. එහෙත් යුරෝපයට නම් මේ තත්ත්වය බලපාන ආකාරය පැහැදිලිව තවමත් වටහාගෙන නැහැ. කොහොම වුණත් මේ එල් නිනෝ තත්ත්වය සාමාන්‍යයෙන් වසර හතරකට පමණ වරක්‌ ඇති වන්නක්‌. මෙතෙක්‌ සිදු වී ඇති රටාව අධ්‍යයනය කළ විට එයට වඩා අඩු කාලයක දී පවා එල්නිනෝ නැවත ඇති වී ඇති බව පෙනී යනවා.

"ලා නිනා"ව මේ රටාව උඩුයටිකුරු කරනවා. මෙනිසා ලා නිනා කාලයක දී එල් නිනෝ කාලවල වියළි කාලගුණික රටාවක්‌ පෙන්වූ ප්‍රදේශවලට ඉතා අධික වර්ෂාපතනයක්‌ ගෙන දෙනවා. ඒ වාගේ ම අධික වර්ෂාපතනයක්‌ ලද ප්‍රදේශවලට වියළි කාලගුණික තත්ත්වයක්‌ ඇති කරනවා. සාගරයේ ඉහළ ස්‌තරවල ජලය වැඩිපුර සිසිලනය වීමෙන් තමයි මේ තත්ත්වය ඇති වන්නේ. කොහොම වුණත් එල් නිනෝ සහ ලා නිනා යන ක්‍රියාවලි දෙකෙන් ම සිදු වන්නේ සාමාන්‍ය කාලගුණ තත්ත්වය වෙනස්‌ කරන එකයි.

මේ පවතින උණුසුම අඩු වන්න තව සති කිහිපයක්‌ ගත වේ වි. එතෙක්‌ අප ගේ සෞඛ්‍යය රැකගන්න වගබලාගත යුතුයි. හැකි සැම විට ම පාහේ ජලය පානය කිරීම ඉතා වැදගත්. ඒ වාගේ ම බෙලිමල්, රණවරා වැනි දේශීය පානයන් ද ඔබට පානය කළ හැකියි. එළිමහනේ වැඩකටයුතු කිරීමේ දී පරෙස්‌සම් විය යුතුයි. විශේෂයෙන් ම අධිකව මහන්සි වන කටයුතුවල දී. කොහොම වුණත් ඒ සියල්ල ම කරන ගමන් සතා සිවුපාවටත් දාහය නිවාගන්න ජල බඳුනක්‌ දෙකක්‌ තියන්න අමතක කරන්න එපා.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව
13.04.2016

ඔන්න දන්නෙ ම නැතුව සිංහල අලුත් අවුරුද්දත් කට ළඟට ම ඇවිල්ලා. බක්‌ මහ කියන්නේ ඉතිං ශ්‍රී ලාංකිකයන්ට අතිශය වැදගත් මාසයක්‌ නේ. තමන් ගේ වගාවේ අස්‌වැන්න නෙළලා හා පුරා කියලා ගෙට ගන්නේ බක්‌ මහේ. ඒ නෙළාගත්ත අස්‌වැන්නේ සතුට සමරන්න අපේ පැරැන්නන් සංවිධානය කරපු මංගල්‍යයක්‌ තමයි අලුත් අවුරුද්ද කියන්නේ. කොටින් ම හැම දේ ම අලුත් කරමින් තවත් නව පරිච්ඡෙදයක්‌ අරඹන්න ලක ලැහැස්‌ති වෙන්න තමයි අපේ මුතුන්මිත්තන් අලුත් අවුරුදු චාරිත්‍ර කළේ.

පැරැන්නන් අවුරුදු සමරන්න අස්‌වැන්න නෙළීම මූලික කරගත්තත් අද වෙනකොට ගොවි සංස්‌කෘතිය බොහෝ දුරට අපෙන් වියෑකිලා ගිහින් කියන එක අමුතුවෙන් කියන්න දෙයක්‌ නැහැ. ඒ හින්දා අද බොහෝ දෙනෙක්‌ අලුත් අවුරුද්ද සමරන්නේ සංකේතයක්‌ නැතිනම්

පැරැණි සංකෘතික අංගයක්‌ ලෙසයි කියලා පැහැදිලියි.

ඇත්තට ම අද වෙනකොට ශ්‍රී ලංකාවේ ගොවි සංස්‌කෘතිය බරපතළ අර්බුදයකට ලක්‌ වෙලා තියෙන බව අප හැමෝට ම හොඳින් තේරුම් යන දෙයක්‌. ඒ ආකාර කිහිපයකින්. එකක්‌ තමයි ගොවිතැන සිදු කරන ගොවියා ගේ ජවය පිරිහෙමින් පැවතීම. ඒකට උදාහරණයක්‌ විදියට මාරාන්තික වකුගඩු රෝගයට රජරට ගොවියා ලක්‌ වී තිබීම දක්‌වන්න පුළුවන්. තවමත් නිසි ප්‍රතිකර්මයක්‌ මීට සොයා නො ගැනීම නිසා ඔවුන් තවත් අසරණ වෙලා. වගකිවයුතු විද්‍යාඥයින් ලෙස අප මේ සම්බන්ධව කණගාටුවට පත් විය යුතුවා වාගේ ම එක්‌ එක්‌ මත කෙරෙහි එකිනෙකා ගේ ඇති කුළල් කාගැනීම නතර කොට සාමූහික ප්‍රයන්තයක යෙදිය යුතු කාලය එළඹිලයි තිබෙන්නේ. ගොවීන් ගේ ජවය පිරිහීමේ පවතින බරපතළ ප්‍රතිවිපාකය තමයි ගොවිතැනේ දක්‌ෂයන් ක්‍රමයෙන් තුරන් වී යැම. එනිසා අනාගත ගොවි පරම්පරාව හීන වෙලා මතු ජාන සම්ප්‍රේෂණය ඇනහිටීම සිදු වේ වි. ගොවිතැනේ විවිධ ක්‍රම විධි දැන සිටින දක්‌ෂ ගොවීන් හිඟ වීම අනාගත ශ්‍රී ලංකාවට අති විශාල පාඩුවක්‌ වේ වි. මේ තත්ත්වය වර්ධනය වීම මෙරට අනාගත ආහාර නිෂ්පාදනයේ ගැටලු ඇති කරන්නක්‌ වේ වි. ඒ වාගේ ම සාම්ප්‍රදායික ගොවිතැන අතහැර නවීන රසායනික ගොවිතැනට ගොවීන් රාජ්‍ය අනුග්‍රහය ඇති ව පෙලඹවීමත් මේ අර්බුදකාරී තත්ත්වයන් ඇති කිරීමට මූලික හේතුවක්‌ බවයි අපට හැඟෙන්නේ. එක්‌තරා ක්‍රමවත් රටාවකට හුරු වී සිටි හෙළ ගොවියා අහසින් පහත් වූ ක්‍රමවේද අනුගමනය කිරීමේ ප්‍රතිඵල අද භුක්‌ති විඳිමින් සිටින බව හොඳින් පැහැදිලි වෙනවා.

රසායනික ද්‍රව්‍ය භාවිතය හේතු කොටගෙන සරුසාර පස විෂ සහිත වී ඇති බව ඔබ නො දන්නවා නො වේ. බොහොමයක්‌ රසායනික ද්‍රව්‍ය බොහෝ කාලයක්‌ පසෙහි රැඳෙන ඒ වාගේ ම ඒවායේ විඛණ්‌ඩක පවා හානිදායක රසායනිකයන් වීම සුවිශේෂී කරුණක්‌. මේ තත්ත්වය පසුගිය දශක ගණනක සිට දිගින් දිගට ම පැවතීම පසෙහි ජීව ගුණය අතුරුදන් කරවන්නට හේතු වී තිබෙනවා. මේ හේතු කොටගෙන ක්‌ෂුද්‍රජීවීන් ප්‍රමුඛ අනෙකුත් පාංශු ජීවීන් ද පසෙන් තුරන් වී අවසානයි. එපමණක්‌ නො වේ, විෂ රසායනිකයන් භූගත ජලයට ද මතුපිට ජලයට ද එක්‌ වී හමාරයි. මෙලෙස විෂ රසායනිකයන් ජලයට මුසු වීම වෙනත් බොහෝ ස්‌ථානවලට එම විෂ ගෙන යැමට හේතුවක්‌. එය තව දුරටත් ජලය වගේ ම පස ද දූෂණය කරන්නක්‌. මේ විදියට තව බොහෝ ආකාරවලින් මේ බැඳීම් ක්‍රියාත්මක වීම සිදු වන අතර ක්‍රමයෙන් පාරිසරික ජීව ගුණය පහත හෙළන බව රහසක්‌ නො වේ. මේ තත්ත්වය නො හික්‌මුණු නවීන විද්‍යාවේ එක්‌තරා අතුරුඵලයක්‌ බව නො කියා ම බැහැ.

මෙනයින් බලන කල ශ්‍රී ලාංකිකයන් වන අපට අනාගතයේ දී ඉතා ප්‍රබල අභියෝග ගණනාවකට මුහුණ පෑමට සිදු වන අතර ජීවිතය පවත්වාගැනීමට නම් ඒවා අනිවාර්යයෙන් ම ජයගැනීමට සිදු වේ වි. ඉන් ප්‍රබල ම අභියෝගය වන්නේ විෂ රහිත ආහාර නිෂ්පාදනයක්‌ සදහා ප්‍රතිපත්ති සහ ක්‍රමවේද සම්පාදනයයි. සාම්ප්‍රදායික ගොවිතැන් ක්‍රමවේද ප්‍රචලිත කිරීමේ සිට නව ක්‍රමෝපා නිපැයුම් දක්‌වා වූ අතිවිශාල පරාසයක මේ වෙනස සිදු කළ යුතුයි. යුග ගණනාවක්‌ තිස්‌සේ පවත්වා ගෙන එන ශ්‍රී ලාංකික මිනිසුන් ගේ ජාන හුරුව හඳුනාගැනීම සහ එයට ගැලපෙන ආහාර රටාවක්‌ උදෙසා ක්‍රමවේද සකස්‌ කිරීම කෙරෙහි විශේෂ සැලකිල්ලක්‌ දැක්‌විය යුතු වනවා. ඒ වාගේ ම වගා කිරීම සදහා වැදගත් වන සුදුසු පසක්‌ ඇති කිරීමට පවතින "විෂ පස" සුවපත් කිරීමේ ක්‍රමවේද ඇති කළ යුතුයි. ලෙඩ රෝග සදහා ඔරොත්තු දෙන බෝග වර්ග තෝරාගැනීම ද මෙහි ලා අතිශය වැදගත් කටයුත්තක්‌.

දෙවැනි, එහෙත් පළමු වැන්නට ද වඩා විශාල බලපෑමක්‌ කළ හැකි අභියෝගය වන්නේ පිරිසිදු ජල නිධි පවත්වාගෙන යැමයි. බොහොමයක්‌ නගරාශ්‍රිත ව මෙන්ම කාර්මිකකරණය වූ ප්‍රදේශවල මතුපිට මෙන්ම භුගත ජල නිධි ද වර්මානයේ දූෂණය වී හමාර බව පර්යේෂණවලින් පෙන්වා දී තිබෙනවා. නමුත් වාසනාවකට කඳුකරයේ ද, ග්‍රාමීයව ද පවතින ජල නිධි සුරැකි ව තිබීම සැනසිල්ලට කරුණක්‌. එවැනි ජල නිධි ක්‍රමානුකූල භාවිතය සහ කළමනාකරණය උදෙසා යහපත් වැඩපිළිවෙළක්‌ සකස්‌ වීම අනිවාර්යයි. එහි එක අංගයක්‌ ලෙස දැනට පිරිසිදුව පවත්නා ජල නිධි සිතියම්ගත කිරීම සහ ප්‍රමාණාත්මක ගණනය සදහා සමීක්‌ෂණ වහ වහා සිදු විය යුතුයි. දූෂණයට ලක්‌ වූ ජල නිධි යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමේ ක්‍රමවේද කෙරෙහි විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ මෙහෙයවිය යුතුයි.

සමගාමීව ජයගත යුතු එහෙත් වැඩි පරිශ්‍රමයක්‌ යෙදිය යුතු වන්නේ දෙවැන්නටයි. මන්ද යත් ආහාර නිෂ්පාදනයද රඳා පවත්නේ ජලය මත වීමයි. කෙසේ වෙතත් අනාගතයේ අනෙකුත් සියලු ම ප්‍රශ්නවලට වඩා ප්‍රමුඛ වන්නේ උක්‌ත කරුණු අරභයා ඇති වන ගැටලු ජාලයයි. එනිසා මේ අලුත් අවුරුද්දේ දේශපාලනිකව ද, ජාතීන් ලෙස ද, ආගමිකව ද නො බෙදී අප අවධානය යොමු කළ යුත්තේ අප හමුවේ ඇති මේ ප්‍රබල අභියෝග ජයගන්නා උපක්‍රම සෙවීම ගැනයි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ