ඔබගේ අංගාර පා සටහන

ඔබත් පරිසරයට ආදරය කරන්නෙක් ද ? එහෙනං ඔබ මේ ගැන දැනුවත්ද ? අංගාර පා සටහන (carbon foot print)  යනු අපගේ ක්‍රියාකාරකම් නිසා කොපමණ ප්‍රමාණයක් කාබන්ඩයොක්සයිඩ් වායුගෝලයට මුදාහරින්නේ ද යන්න පිලිබඳ මිනුමකි. උදාහරණයක් ලෙස ගතහොත් දර කිලෝ එකක් දැවිමේදී කොපමණ ප්‍රමාණයක් කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමණයක් පිටවන්නේ ද යන්නයි. එමගින් අප විසින් පිටකරන හරිතාගාර ආචරණය ඇති කරන ප්‍රධාන වායුව වන කාබන්ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමාණය පිළිබඳව යම් අවබෝධයක් ලබා ගත හැකි වේ. එමගින් පාරිසරික අවබලපෑම් අවම කර ගැනීම සඳහා ගතයුතු ක්‍රියාමාර්ග මොනවා ද යන්න පිළිබඳව තීන්දු තීරණ ලබා ගැනීමට අපට හැකි වේ. හරිතාගාර ආචරණය නිසා මේ වන විට කාලගුණික විපරියාසයන් මෙන්ම මුහුදු මට්ටම වැඩිවීම, එනිසා දුපත් යටවීම, ග්ලැසියර දියවීම, ජෛව විවිධත්වයට තර්ජන  ඇතිවීම මගින් ජීවන් වඳ වී යාම වැනි තත්වයන් මේ වන විට ලෝකයේ නිර්මාණය වී ඇත. මෙහෙදී වැඩ වැදගත් වන්නේ ඒක පුද්ගල අංගාර පා සටහන අවම කර ගැනීමයි. එමගින් සමස්ථ ලෝකයෙන්ම මුදා හරින කාබන්ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමණය අවම කර ගැනීමට පිටිවහලක් වේ. මෙම හරිතාගාර වායුන් මුදා හැරීමට ප්‍රධන හේතුව වී ඇත්තේ පොසිල් ඉන්ධන දහනයයි. කලෙක භූ අභ්‍යන්තරයේ ගබඩා වූ කාබන් මිනිසා සුඛ විහරණය සඳහා ඉවක් බවක් නොමැතිව යොදා ගැනීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මේ තත්වය උද්ගත වී ඇති බව සැලකිය හැක.     

අප කොතරම් කාබන්ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමණයක් වායුගෝලයට මුදා හරිදැයි යන්න දන ගැනීම සඳහා හොඳම උදාහරණය වන්නේ විදුලි නිෂ්පාදනය වෙත අවධානය යොමු කිරීමයි. අප රටේ විදුලි නිෂ්පාදනයේ හතරෙන් තුනක් ම ලබා ගනුයේ පොසිල ඉන්ධන දහනයෙන්. ඒ ගල් අඟුරු සහ ඩිසල් වැනි ඉන්ධන දහනයෙන්. එනම් අප පාවිච්චි කරන සෑම විදුලි ඒකක හතරෙන් තුනක්ම නිපදවනුයේ පොසිල ඉන්ධන දහනයෙන් බවයි. වැඩි වැඩියෙන් විදුලි පරිබෝජනය තුලින් සිදුවනුයේ වැඩිපුර පොසිල ඉන්ධන දහනය සිදුවීමයි. එමගින් සිදුවනුයේ වැඩි වැඩියෙන් වායුගෝලයට කාබන් ඩයොක්යිඩ් එකතු වීමයි. 2018 වසරේදී අප භාවිතා කල සමස්ත විදුලිය ප්‍රමාණය කිලෝවොට් පැය බිලියන 12.67කි. 2016 වර්ෂයේ දී ගෘහාශ්‍රිත ඒක පුද්ගල විදුලි පරිභෝජනය කිලෝවොට් පැය 250 කට ආසන්නය. එම වනවිට එය තවත් වැඩි වී ඇතුවාට කිසිම සැකයක් නැහැ.

කිලෝවොට් පැයක් නිපදවීම සඳහා ගල් අඟුරු අසන්න වශයෙන් ග්‍රෑම් 500ක් පමණ වැය වනු ඇත. එනම් ගල් අඟුරු කිලෝ එකකින් නිපදවිය හැක්කේ කිලෝවොට් පැය දෙකක් පමණි. ශ්‍රී ලංකවේ නිපදවෙන විදුලියෙන් 40% නිපදවන්නේ ගල් අඟුරු වලිනි. එනම් සමස්ථ වාර්ෂික නිෂ්පාදනයෙන් 40% වනුයේ කිලෝවොට් පැය බිලියන 5.068 කි. ඒ සඳහා වැය වන ගල් අඟුරු ප්‍රමාණය ගණනය කළහොත් එය ගල් අඟුරු කිලෝ බිලියන 2.534 අවශ්‍ය වනු අත. එනම් ගල් අඟුරු මෙට්‍රික් ටොන් මිලියන 2534 මෙරටට ආනයනය කල යුතුය. ඒ අනුව ඒක පුද්ගල පරිභෝජනය සලකු විට අයෙක් පරිභෝජනය කරන කිලෝවොට් පැය 250 න් 40% නිපදවෙන්නේ ගල් අඟුරු වලින් නිසා එක පුද්ගලයෙක් සඳහා වැය වන ගල් අඟුරු ප්‍රමාණය වන්නේ කිලෝ 50කි. ගල් අඟුරු දහනයෙන් විදුලිය කිලෝවොට් පැය එකක් නිපදවීමේ දී කාබන් ඩයොක්සයිඩ් කිලෝ 0.34 ක් නිපදවෙනු ඇත. එනම් ගල් අඟුරු කිලෝ එකක් දහනය වනවිට අසන්න වශයෙන් විදුලිය කිලෝවොට පැය දෙකක් ලබා ගත හැකි අතර එනිසා වායුගෝලයට කාබන් ඩයොක්සයිඩ් කිලෝ 0.68ක් නිපදවෙනු ඇත. ඒ අනුව ගල් අඟුරු දහනයෙන් විදුලි උත්පාදනය කිරීමේදී වාර්ෂිකව ශ්‍රී ලංකව වායුගෝලයට මුදා හරින කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමාණය කිලෝ මිලියන (2534 x 0.68), 1723.12 ක් පමණ වනු ඇත. එක පුද්ගලයෙක් වෙනුවෙන් ගල් අඟුරු කිලෝ 50 ක් දහනයෙන් කාබන් ඩයොක්සයිඩ් කිලෝ 34ක් නිපදවනු ඇත.

සමස්ත විදුලි නිෂ්පාදනයෙන් අසන්න වශයෙන් 75% කට වැඩි ප්‍රමාණයක් නිපදවෙන්නේ පොසිල ඉන්ධන දහනයෙන් බව අප හොඳින්ම දනී. ගල් අඟුරු භාවිතයෙන් 40% ලබා ගන්න අතර ඉතිරි 35% ලබා ගනුයේ බොහෝ විට ඩීසල් බලාගාර ඇසුරෙන් විය යුතුය. එනම් කිලෝවොට් බිලියන 4.43 විදුලිය ප්‍රමාණයක් නිෂ්පාදනය සඳහා ඩිසල් භාවිතා කරනු ඇත. ඩිසල් ලීටරයකින් විදුලිය කිලෝවොට පැය 11.1 නිපදවිය හැක. ඩිසල් මගින් කිලෝවොට් පැයක් විදුලිය නිපදවීමේදී කාබන්ඩයොක්සයිඩ් කිලෝ ග්‍රෑම් 0.27 වායුගෝලයට නිදහස් වෙයි. ඒ අනුව ඩිසල් ලීටරයක් දහනය කිරීමේදී අසන්න වශයෙන් කාබන් ඩයොක්සයිඩ් කිලෝ 3ක් පමණ වායුගෝලයට මුදා හැරෙයි. සමස්ත විදුලි පාරිභෝජනය සැලකීමේදී කිලෝවොට් බිලියන 4.43 ක් නිපදවීම සඳහා ඩිසල් ලීටර මිලියන 400ක් පමණ වාර්ෂිකව අවශ්‍ය වේ.  මේ සියල්ල දහනයෙන් ඒ අනුව වායුගෝලයට මුදා හැරෙන කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමාණය වන්නේ කිලෝ ග්‍රෑම් මිලියන 1212 පමණ වෙයි. ඒ අනුව සැලකීමේදී පොසිල ඉන්ධන භාවිතයෙන් විදුලිය නිෂ්පාදනය කිරීමේදී වායුගෝලයට මුදා හැරෙන කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමාණය  කිලෝ ග්‍රෑම් මිලියන (1723000 +1212) 1,724,212 ක් පමණ වනු ඇත.

2018 වසරේදී මෙරටට ගෙන්වන බොර තෙල් ප්‍රමාණය ආසන්න වශයෙන් කිලෝ ග්‍රෑම් මිලියන 1.5 ක පමණ වේ. බොරතෙල්  මගින් විදුලිය කිලෝවොට එකක් නිපදවීමේදී කාබන්ඩයොක්සයිඩ් කිලෝ ග්‍රෑම් 0.27 ක් වායුගෝලයට නිදහස් කරයි.  බොරතෙල් ටොන් එකක් දහනය කිරීමෙන් කාබන්ඩයොක්සයිඩ් කිලෝ ග්‍රෑම් 2869 ක් පමණ වායුගෝලයට නිදහස් වෙයි.  ඒ අනුව , මෙරටට ගෙන්වන ලද බොරතෙල් සියල්ලම 100% දහනය කරේ යැයි උපකල්පනය කල හොත් 2018 වසරේ දී වායුගෝලයට මුදා හැර ඇති කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ප්‍රමාණය වන්නේ කිලෝ බිලියන 4.2 ක් පමණ වේ.

අපගේ දෛනික ක්‍රියාකාරකම් වලදී බොහොමයක් අවස්ථාවල විදුලිය භාවිතා කිරීමට අවශ්‍ය වෙයි. එනිසා ඒ ක්‍රියාකාරකම් පිළිබඳව යම් විමසිලිමත් භාවයකින් කියා කරන්නට හැකි නම් අපගේ අංගාර පා සටහන අවම කරගැනීමට හැකි වේවි. එනිසා හැකි පමණ විදුලි පරි පරිභෝජනය අඩුකිරීම සඳහා අනවශ්‍ය ලෙස විදුලිය භාවිතා කිරීම නවතා දමා විදුලි සංරක්ෂණ ක්‍රම අනුගමනය කිරීම කල යුතුය.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ