කල්‍යාණියෝ ගලා බසිති

භූ සංචාරිතය 34

This article is originally published on Vidusara, 24.11.2020

භූ රූපණය ගැන අධ්‍යනය කිරීමේ දී ඒ සඳහා ගංගා ඇලදොළ මගින් ලබා දෙන දායකත්වය අතිමහත් බව පෙනී යයි. ඛාදනය සීඝ්‍ර කරමින් ද අවසාදිත එක්රැස් කරමින් ද   ඒවා පහත් බිම් කරා ගෙන යමින් ද එහි දී නිධිගත භූ රූපණ බිහි කරමින්ද අවසානයේ සියල්ල සාගරයට අතරිමින් ද මෙවන් වූ ජල පහරවල් අනුපමේය සේවයක් භූ රූපණ වර්ධනය සඳහා කරනා බව තේරුම් ගත හැක.

භූ සංචාරිතයේ යෙදන ඔබ සියලු දෙනාම අත්‍යන්තයෙන්ම ගංගා ඇල දොළ යනාදී ජල මාර්ග වල සංචාරය අධ්‍යනය කල යුතුමය.  කඳුකරයේ ඉහත්තාවෙන්ම පටන් ගන්නා සියුම් උල්පත් ක්‍රමයෙන් වර්ධනය වන්නේ තුරුපත් පිසමින් ඇදහැලෙනා ජල බින්දු එක්කර ගනිමින්. මේ ජල බින්දු උදෑසන හිමිදිරියේ සිතල නිසා බිහි වූ ඒවා වන්නට බොහෝ ඉඩකඩ තිබේ. තුරුපත් අගට රැස්වන මෙවන් ජල බින්දු විසල් ජල මාර්ගයක් තනන්නට හේතුවන බව අපි මොහොතකටවත් නොසිතන්නෙමු.

උල්පත් ජලය කුඩා පහත්බිම් සොය සොයා යන්නේ තම දේහයේ ප්‍රමාණය ක්‍රමයෙන් වැඩිකරගනිමින්. ඒ සඳහා යාබද සිහින් ජල පහරවල් ද එක් කරගන්නට උත්සාහ කරන්නේ විටෙක එය ඉබේම විශාල වන ජල පහර සඳහා හේතුවන බැවිනි. කෙසේ වෙතත් වර්ෂා සමයේ මේ තත්වය සපුරා වෙනස් වන අතර වැසි ජලය පිරි ඉතිරි යන්නේ අනන්ත වූ ජල පහර ඇති කරමිහි. ඉතා වේගයෙන් ජලය බි ගත් පාංශු දේහයන් වැඩි කාලයක් නොගසින්ම සංතෘප්ත වන්නේ වැඩි ජලය මතුපිට ගලනය සඳහා යොමුකරමිනි.

ජල ඝට්ටනය ඉතා අධික වැසි කාලයේ පාංශු දේහයේ සියුම් ස්ඵටික ගලවා තම ජලයට එක් කරගන්නා මතුපිට ගලනයන් ක්‍රමයෙන් මෙම අවසාදිත ද සමග සුපුරුදු පහත් බිම් සහ නිම්න සොයා ඇදෙන්නේ තම ගමන ස්ථිර කර ගනිමින්.  ඉහලම කඳුකරයේ බැරෑරුම් බැවුම් සහ ප්‍රපාත හමුවේ තම වේගය වැඩි කරගන්න ජලය අවට පිටේ වූ බොහෝ දේවල් රැගෙන යන්නට උත්සාහ කරයි. යව්වනයේ සුව විදිනා තරුණයෙකුගේ ජවය එළිදක්වන්නා සේ මේ බැවුමේ ගලනා ජල මාර්ගය වේගවත් ගමනක යෙදෙයි.

ගංගාවක ගමන් මග අධ්‍යනය කර ඇත්තෝ එහි ප්‍රධාන අවධි තුනක් හඳුනා ගනී. එනම් තරුණ අවධිය, මැදි අවධිය සහ වෘධ අවධිය ලෙසයි. ගංගාවේ තාරුණ්‍යය සනිටුහන් වන්නේ ඉහල කඳුකරයේ පටන් සීග්‍ර බැවුම් ඉවර වන තෙක්ය. ඉන්පසු හැල්මේ දුවන මැදි අවධියද බොහෝ සෙමෙන් චලනය පෙන්වන  වෘධ අවධියද තම ලක්ෂණ අනුව අපූරු භූ රූපණ නිර්මණය කරන්නට පෙළඹෙයි.

කල්‍යාණි ගංගාව පටන් ගන්නේ ශ්‍රී පාද අඩවියෙන් බවයි බොහෝ දෙනෙකු දන්නේ. එය තරමක් ඇත්ත මුත් කල්යාණියේ මූලය සනිටුහන් වන්නේ එකිනෙකට වෙනස් ප්‍රදේශ දෙකින් පටන් ගන්නා ශාකා දෙකකනි. එකක් වන්නේ අප කවුරුත් හොඳින් දන්නා සීත ගඟුලයි. එය පටන් ගන්නේ සිරිපාද කන්දෙනි. අනෙක් ශාඛාව වන්නේ කෙහෙල්ගමු ඔයයි. එය පටන් ගන්නේ හෝර්ටන් තැන්නේ සීග්‍ර බෑවුමෙන් බවයි සිතියම් අධ්‍යනයෙන් පෙන්නුම් කරන්නේ. මින් කෙහෙල්ගමු ඔයා වැඩ දිගින් වැඩිය. කෙසේවෙතත් මේ ජල ශාඛා දෙකෙහි එකතුවෙන් කල්‍යාණි ගංගා බිහි කරයි,

ශාඛා දෙක එකතු වීමෙන් ජල බලය වැඩිකරගන්නා  කල්‍යාණි එතැන් පටන් එක හෙලාම වූ සීග්‍ර බැවුම් ඔස්සේ ඉතා වේගයෙන් ගලා යන්නට පටන් ගනී. ඛාදන භූ රූපණ ඇතිකරමින් තරුණ මදයෙන් මත්ව මෙලෙස ගමන් ගන්නා තරුණ කල්‍යාණි අති විශාල ගල්කුළු පවා පහලට තල්ලු කරන්නට පෙළඹී ඇති බව ගමන් මාර්ගය අධ්‍යනය කිරීමෙන් පෙනී යනු කරුණකි. පටු නිම්න ඔස්සේ ගමන් ගන්නා මේ ගංගාව වර්ෂා කාලයේ ලබා ගන්නා අධික ජල ධාරිතාවය නිසා ඉතා ගැඹුරට නිම්න හාරා ගැඹුරු හෙලයන් ඇතිකරන්නේ එලෙස නොහැකි තැන්වල වූ ගල්කුළු වලින් එක හෙලාම ඇදවැටෙමින් බව ඈ ඇතිකරනා අපූරු දිය ඇලි වලින් පෙන්නුම් කරයි.

පටු නිම්න ඔස්සේ වේගයෙන් ඇදී යන ජල දහර රැගෙන යන පාංශු ඛණිකා ස්ඵටික ඉතා තදින් එකිනෙක ගැටෙමින් ද දෙපස නිම්න පාෂාණයේ වදිමින් ද පතුලේ වූ ගංගා අපතු පාෂාණයේ ඇතිල්ලෙමින් ද තම කෝණාකාර හැඩයෙන් යුක්ත ඛණිකා රූපණය ක්‍රමයෙන් දියුණු කරගන්නා බව පෙනී යයි. මෙහි අවසාන ප්‍රතිඵලය වන්නේ ඉතා හොඳින් ගෝලාකාර වූ පාංශු ඛණිකා වන අතර මේ තත්වයට ලඟා වීමට යම් ඛණිකාවකට බොහෝ කාලයක් පමණක් නොව බොහෝ දුරක් ද මෙලෙස බාධක හමුවේ ගමන් කරන්නට සිදු වේ. බොහෝ විට මෙවැනි අපූරුවට ගෝලාකාර වූ පාංශු ඛණිකා හමුවන්නේ මැදි අවධියේ අවසාන භාගයේ දී හෝ වෘධ අවධියේ බව සුපැහැදිලි කරුණකි.

කල්‍යාණියේ පටු නිම්නය සදා එලෙස පවතින්නේ නැත. තම ගමන් මාර්ගයේ බැස්ම අඩු වූ තැන තැන්නට පිවිසෙයි. එය බොහෝ විට තාරුණ්‍යයේ අවසානය වන අතර මැදි අවධියේ ආරම්භයයි.  ගැඹුරු බැස්ම සහිත හෙලයේ ඉතා වේගයෙන් ගලා ආ කල්යාණිය තම වෙහස නිවා ගන්නට හුස්මක් කටක් ගන්නට තම වේගයෙන් අඩු කර ගන්නේ කිතුල්ගල බැස්ම අවසන් වන යටියන්තොට ප්‍රදේශයෙනි. එතැන් පටන් බොහෝ සාමකාමී ගමනක් යෙදෙන කල්‍යාණිය වර්ෂා කාලයේදී ඒ කාලයේදී එනම් දශක දෙකකට පමණ ඉහතදී පිරි ඉතිරි පිටාර ගලන්නේ බැස්ම අවසාන වන යටියන්තොට ද ගංවතුරෙන් යට කරමින්. මේ තත්වය අද වන විට සමනය වී ඇත්තේ වැලි ගොඩ දැමීම නිසා  ඇති වූ ගංගාවේ ගැඹුර වැඩිවීම හේතුවෙනි.

තැන්නේ ගල බසින කල්‍යාණිය තම අවසාදිත ගොනුව ක්‍රමයෙන් තැන්පත් කරන්නට උත්සුක වන්නේ ඊට ගැලපෙන ප්‍රදේශ සහ ජල වේගය පවතින විටයි. මේ තත්වය ක්‍රමයෙන් බහුල වන්නේ එය වඩාත් හංවැල්ල වැනි ප්‍රදේශවලට ලඟා වූ විටයි. එය ගංගාවේ වෘධ අවධිය සනිටුහන් කරන ප්‍රදේශයි. ගංගා ජලයේ වේගය ඉතා අඩු වන අතර එනිසාම එමගින් ගෙන ආ ඒ අපූරු අවසාදිත ඛණිකා තම විශාලත්වය අනුව ගඟ අසබඩ වර්ෂා කාලයෙන් පසු පෙළ ගැසෙන්නට පටන් ගනී, මෙය ඉතා කදිම මැටි නිධි සහ වැලි නිධි ඇතිකරන්නට හේතුවක් බව පෙනී යන්නකි.

කලයාණිය කැලණිය ප්‍රදේශයට ලඟා වීමේදී තම වෘධ බව ඉතා හොඳින් පෙන්නුම් කරයි. වර්ෂා කාලයේදී ඇතිවන ගංවතුර තත්වය නිසාවට එය  රැගෙන එන සියුම් ඛණිකාමය අවසාදිත ගං දෙපස තැන්පත් කරයි. මේ නිසා එම ප්‍රදේශවල පස පෝෂණය ලබන අතර වගාව සඳහා ඉතා හොඳ ප්‍රස්තාවක් ලබා දෙයි. කෙසේ වෙතත් මුහුදට තම සියලු ජල ධාරිතාවයම අත් හරින කල්යාණිය ඉහල කඳුකරයෙන් පටන් ගන්නා ජල බින්දුවල ගමනාන්තය එලෙස සනිටුහන් කරයි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ