පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  06

අප්‍රිකාව සහ සිම්බාබ්වේ යන රටවල පවතින ක්රෝමයිට් නම ඛණිජ නිධි ලෝකයට ක්‍රෝමියම් ලෝහය ලබා දෙයි. මල නොකන වනේ සහ අනෙකුත් ලෝහ නිෂ්පාදන සඳහා ක්‍රෝමියම් ලෝහය යොදාගනී. මෙලස එක් රටක උපදින ලෝහයක් තවත් රටක ජනතාව අසනීප කරන්නට බලපෑ ආකාරය “එරින් බ්රෝකොවිච්” නම් වූ චිත්‍රපටයෙන් කදිමට පෙන්නුම් කරයි. “ක්‍රෝමියම් VI” නම් වූ අයනය මිනිසාගේ දේහයේ බොහෝ අසනීප ඇතිකරන්නට හේතුවන බව වෛද්‍ය පර්යේෂණ පෙන්වා දෙයි.

එක්තරා කර්මාන්ත ශාලාවක් මගින් නිදහස් කෙරුන අපජලයෙහි මෙම ක්‍රෝමියම් VI ඇති බව සොයාගැනීම සහ ඒවා සොබාවික භූගත ජලයට මිශ්‍රව ඇති බවටත් එනිසා කැලිෆෝනියා ප්‍රාන්තයේ හින්ක්ලි නම් වූ ප්‍රදේශයේ ජනතාව ලෙඩවන බව සොයාගැනීමත් මෙම චිත්රපටයෙන් වාර්තා වේ. මේ පසු පස හඹා යන එරින් බ්රෝකොවිච් නම් වූ කාන්තාව ඈ වැඩකරන නීති ආයතනයේද සහය ඇතුව එම කර්මාන්තශාලාවට එරෙහිව නඩු දමා ප්‍රදේශයේ ජනතාවට වන්දි ලබා දෙන ආකාරය කදිමට පිළිබිඹු කරයි. මෙම කතාව සත්‍ය කතාවක් වන අතර එරින් බ්රෝකොවිච් ඇමෙරිකාවේ ජනප්‍රිය චරිතයක් වෙයි.

බොහෝ වේලාවට අප නොසිතන කරුණක් ගැන මෙහිදී සඳහන් කිරීම අගේ යැයි සිතේ. එනම් පාංශු ගෝලයේ සහ ජල ගෝලයේ අන්‍යොනය සහජීවනයේ ඇති වැදගත්කමයි. යම්කිසි ආකාරයකින් පස දූෂණය වන්නේ නම් ඒ සමගම ජලය ද දූෂණය වන බව අප අමතක නොකළ යුතුය. එසේම ජලය දූෂණය වන විට පාංශු දුෂණයට ද එය හේතුවක් බව වටහා ගත යුතුය. පස හැමවිටම පිරිසිදුකාරකයක් වන්නේ නැත. භූ ගත ජලයට යම් යම් දේ එකතු කරන්නට ද පෙළඹේ.  එමගින් භූගත ජල දූෂණය සඳහා මග පෑදේ.

වෙද භූ විද්‍යාව මේ පිලිබඳ මාතෘකා කරගත් විෂය ක්ෂේත්‍රයක් වන අතර භූ රසායනයන්ගේ සාන්ද්‍රණ ගත වීම සහ මානුෂ ශරීරයට ඇතුළු වීමෙන් හටගන්නා සංකූලතා ගැන අවබෝධයක් ලබා දෙයි. මෙරට ජනතාවගේ නොදැනුම නිසා බොහෝ විෂ රසායනයන් පසට ද ජලය ට එකතු කරන්නට පෙළඹී තිබේ. අපගේ ආහාරවලට එකතු විය හැකි බව සිහි තබා ගැන්ම ඉතා වැදගත් වේ. ඊයම්, රසදිය, ආසනික් වැනි බැර ලෝහ පමණ නොව සමහර කෘෂිකාර්මික කාබනික රසායනයන් ද භූ පරිසරය දූෂණය කරන්නට හේතු වේ.

පාංශු සහ ජල සරක්ෂණය පිළිබඳව අප බොහෝ පරික්ෂාකාරී විය යුතුය. මන්ද යත් එය කෙලවර වන්නේ අපගේ සෞඛ්‍යට බලපෑම් කිරීමෙනි. පසෙහි රසායනික ගතිගුණ සමබරව පවත්වාගෙන යා යුතුය. එසේ නොමැති වීම රජරට වක්ගඩු රෝගය ඇතිකරන්නට හේතු බව මගේ අදහසයි. භූ පරිසරයේ යහපැවැත්ම සඳහා නිරතුරැ අවධානයෙන් සිටීම ඉතා වැදගත් වන්නේ එය අපව රෝගී කිරීම වලක්වා ගැනීම සඳහා බව අප අමතක නොකළ යුතුය.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

 පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  05

වැලි කඳු කාන්තාර භූමිවලට ලාක්ෂණික වෙයි. ශ්‍රී ලංකාවේද වැලි කඳු  හමු වේ. ඒවා ඉතා වැදගත් භූ ලක්ෂණ බව කිව යුතුය. යම් ප්‍රදේශයක දිගු කාලින ශුෂ්ක සොබාවය වැලි කඳු ජනනය කරන්නට හේතුවිය හැකි  බව භූ විද්‍යඥයින් විශ්වාස කරයි. ශ්‍රී ලංකාවේ වැලිකඳු පිහිටා ඇත්තේ වයඹ සහ ගිනිකොණ වෙරළාශ්‍රිත භූ පරිසරයේ ය. එයට අමතරව යාපනයේ ඊසාන ප්‍රදේශයේ ද හමු වේ.

බුන්දල හමුවන වැලි කඳු වසර 80,000 ක් පමණ පැරණි බව කාලනිර්ණ සාක්ෂි තහවුරු කරයි. වසර 80,000ක පමණ කාලය ලෝකයේ අවසාන ග්ලැසියර යුගය පැවතුන කාලයයි. එය ප්ලයිස්ටෝසීන ශිත යුගය ලෙස හැඳින් වේ. වසර මිලියන දෙකෙහි සිට වසර 11,000 දක්වා මෙම ශිත යුගය තිබූ බව විද්‍යඥයින්ගේ මතයයි. ශිත යුගයේ ශීතල ග්ලැසියර ඇතිකරන්නටත් එනිසාම මුහුදු මට්ටම අඩු කරන්නටත් හේතු විය. ග්ලැසියර යුගයේ විශේෂත්වය ශීතල පමණක් නොවේ එය වියලි කාලගුණික තත්වයක් ද ඇති කරයි. මුහුදු මට්ටම පහල යාම පුළුල් වෙරළ නිර්මාණය කරන්නට හේතු වේ. පුළුල් වෙරල ඔස්සේ හමා යන වියලි සුලඟ සියුම් වැලිකැට ඔසවා යම් දුරක් ප්‍රවාහනය කරයි. එක තැනකට ගොඩ ගැසීම සුළගේ වේගය මත තීරණය වේ. වැලිකඳු බිහිවන්නේ එලෙසයි.

මන්නාරම සිලාවතුරට පහලින් කල්ලාරු ආර ගලා බසියි. කල්ලාරු ද්‍රෝණිය වන සංරක්ෂණ කලාපයකි. කල්ලාරු ආර එම ප්‍රදේශයට යහමින් දියළු අවසාදිත ලබා දෙන්නෙකි. එපමණක් නොව ආරුව මුහුද ගලන කලාපය බොහෝ අපුරු භූ විෂමතාවකින් යුක්තය. බොහෝ දෙනෙකු මෙම ප්‍රදේශයේ හමුවන කුඩා උස්බිම් හඳුන්වන්නේ “කෝම්පිට්ටු” ලෙසයි. එම ප්‍රදේශය පුරා පැතිරී ඇති මෙම කෝම්පිට්ටු ගොඩලි බොහෝ ගණනකි. ගණනය කරන්නේ නම් එය සියය ඉක්මවයි. මෙම ගොඩලි ඕවලාකාරය. විහිදී ඇත්තේ නිරිත ඊසාන දිශානුගතවය. සුළගේ බලය තවමත් ඇති බව තහවුරු වන්නේ ගොඩලි මත වැවී ඇති ශාක ගොන්නෙනි. ශාක ගොන්න කෝම්පිට්ටුවේ  කොටසක් ලෙස ඊසාන දිශවෙහි රැඳී වර්ධනය වන්නේ සුළං හමන්නේ නිරිත දිගින් බව තහවුරැ කරමින්.

වරින් වර ප්‍රදේශයට ඇදහැලෙන වැස්ස බොහෝ විට වසරකට වරක් මේ ගොඩලි දියකර හරිමින් කෝම්පිට්ටුව ඛාදනය කරයි. එනිසා සමහර කෝම්පිට්ටුවල හරස්කඩවල් ද පැහැදිලිය. කෝම්පිට්ටු මධ්‍යයේ එක් ස්ථරයක් හිම්ටයිට් (යකඩ ඔක්සයිඩ) පෙබලු වලින් යුක්තය. මෙම ස්තරය නිරාවරණය වූ ගොඩැලිවලින් ප්‍රදේශය පුරා යමසු පෙබලු විසුරුවා ඇත. ගොඩැල්ලේ අවසාදිත ඛණිකා විශ්ලේෂණයට භාජනය කල විට පැහැදිලි වන්නේ ඒවා වාලුකා අවසාදිත බවයි.  එනිසා කෝම්පිට්ටුවල හැඩය, දිශානතිය, පැතිරීම සහ අවසාදිත වල වයනය සලකා බැලීමේ දී තහවුරු වන්නේ මේවා වැලි කඳු බවයි.

ශ්‍රී ලංකාවේ හමුවන වැලි කඳු බොහෝ විට අවසාන ශිත යුගයේ නිර්මාණය වූ ඒවා විය යුතුය. එනිසා කල්ලරු ද්‍රෝණියේ වෙරළට ආසන්නයේ හමුවන මෙම වැලි කඳු ද අවසාන අයිස් යුගයේ ජනනය වූ ඒවා විය යුතුය.

 

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

 පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  04

2024 සැප්තැම්බර මස  18 දින විදුසර පුවත්පතේ පල වූ ලිපියකි. 

ශ්‍රී ලංකාවේ අවධානය දේශගුණ විපර්යාස කෙරෙහි යොමුවීම යහපත් ප්‍රවණතාවයක් බව කිව යුතුය. පොදුවේ බලපාන ආපදා තත්වය සමාජයේ සෑම අයෙක්ටම  බලපායි. ලොකු කුඩා දුප්පත් පොහොසත් බේදයකින් තොරව මේ තත්වය ඇතිවන බව අපි දනිමු. ආපදා අවදානම අවම කිරීම කෙරෙහි ගන්නා ක්‍රියාමාර්ග මෙම සෑම ජන කොටසකටම ඉලක්ක විය යුතුය. නමුත් කණගාටුවට කාරණාව වන්නේ මේ තත්වය තුල තවමත් මෙම අවධානය සහ සැලකිල්ල අබාධිත පුද්ගලයන් සඳහා යොමු වී නොමැති වීමයි. මේ පිළිබඳව ඉතා සැලකිල්ලෙන් අප ක්‍රියාමාර්ග ගත යුතු වේ.

ආබාධිත සහිත පුද්ගලයන් ආපදා තත්වයකදී මුහුණපාන ගැටළු අප හඳුනාගත යුතුය. ආපදා අවදානම සඳහා දෙනු ලබන නිවේදන ඔවුන් වෙත යොමුකරන්නේ කෙසේද යන්න මෙහි දී වඩා වැදගත් වේ. ඇස් නොපෙනෙන සහ කන් නොඇසෙන පුද්ගලයන්හට මෙම සංනිවේදනය කිරීම සඳහා ප්‍රමාණවත් ක්‍රමවේද භාවිතා නොකරන බව අපි දනිමු. ආපදා තත්ව සංනිවේදනය විවිධ මාධ්‍යයන් මගින් සිදුකෙරුනද ඒ කිසිම තැනකදී ආබාධිත සහිත පුද්ගලයින්ගේ අවශ්‍යතා සැපිරෙන්නේ නැත. එනිසාම මෙම නිවේදන නිසිලෙස ග්‍රහණය කරගැනීමේ හැකියාවක් ඔවුන්ට නොමැත. මෙය ආපදාවකදී ගතයුතු සහ පිළිපැදිය යුතු ක්‍රියාමාර්ග වලින් ඔවුන් වලක්වාලයි.

ආපදාවකදී අදාල ප්‍රදේශයෙන් ඉවත්වන්නට සිදු වුවහොත් විශේෂයෙන්ම ශාරීරික ආපදාවන් සහිත පුද්ගලයින් ඉවත්කිරීම සඳහා ගනු ලබන ක්‍රියාමාර්ග කෙරෙහි මෙරට තවමත් අවධානය යොමු වී නොමැත. විශේෂයෙන්ම නාය යෑමක් වැනි තත්වයකදී පිළිපැදීම සඳහා නිසි ක්‍රමවේද නිර්මාණය වී නොමැති වීම ආබාධිත පුද්ගලයින් මුහුණපාන තත්වය තවත් උග්‍ර කරන්නට හේතු වේ. එපමණක් නොව මෙවැනි තත්වයකදී අදාළ ප්‍රදේශයෙන් ඔවුන් ඉවත්කරන්නට සිදුවුවහොත් ඔවුන් නවතන තාවකාලික නැවතුම් පොළවල් වලදී ඔවුනට අදාළ පහසුකම් ලබා දීමේ වැඩපිළිවෙල මෙරට ආපදා කළමණාකරන ක්‍රියාදාමය තුලට ඇතුලත් කර නොමැත. මෙවැනි තත්වයක් තුල සමාජයේ කොනකට තල්ලු කර ඇති ඔවුන් තවදුරටත් අසරණවනු නොඅනුමානයි.  එහෙයින් ආපදා කළමනාකරණයේ පොදු ක්‍රියාවලිය තුල ආබාධිතයින් සඳහා අවැසි පහසුකම් සැපයීම සඳහා කටයුතු සම්පාදනය කිරීම වහ වහා කල යුතුය.

දේශගුණ විපර්යාස බලපෑම අවම කිරීමේ සහ ආපදා අවදානම අවම කිරීමේ වැඩපිළිවෙල තුල අබාධිත පුද්ගලයින් ආරක්ෂා කර ගැනීම පිළිබඳව දැඩි සාකච්චාවට භාජනය විය යුතු කාලය එළඹ ඇත. එනිසාම මෙරට අදාළ අංශ වල අවධානය මේ සඳහා යොමු විය යුතු අතර ඒ සඳහා අවශ්‍ය නීති රෙගුලාසි සහ අණපනත් සම්පාදනය විය යුතුය. මේ සඳහා එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය මගින් ස්ථාපනය කරන ලද ආබාධිත පුද්ගලයින්ගේ අයිතිවාසිකම් සම්බන්ධ වූ සම්මුතිය පරිහරණය කරමින් එයට අනුකූලව නීති සම්පාදනය කල හැක.

ඒ කෙසේ වෙතත්, මේ පිලිබඳ අදාළ සැම පාර්ශවයකම අවධානය යොමු විය යුතු අතර, සියලු දෙනාගේ සහභාගී වීම වඩා ඵලදායි වනු ඇත. භූ විද්‍යාත්මක ආපදා කෙරෙහි මේ තත්වය ප්‍රභලව බලපාන බව අප ඉතා හොඳින් වටහා ගතයුතුය.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

 පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  03

2024 සැප්තැම්බර මස  04 දින විදුසර පුවත්පතේ පල වූ ලිපියකි. 

රත්නදීප නමින් හැඳින් වූ අප රට මැණික් බහුල රටකි.  විවිධ ආකාරයේ මැණික් මෙරටින් හමුවේ. විවිධ අවශ්‍යතා සඳහා මෙරටුන් මැණික් භාවිතා කල බව සඳහන් වේ. මේ ඉතිහාසය බොහෝ දුරකට දිවෙන බව නම් පැහැදිලිය.

අනුරාධපුර යුගයේ පබළු නිර්මාණය සඳහා මැණික් භාවිතා කල බවට ජේතවන ව්‍යාපෘතියේ කැනීම් මගින් තහවුරු වි ඇත. කෘත්‍රිම සහ සොබාවික ද්‍රව්‍යය වලින් නිර්මිත පබළු විශාල ප්‍රමාණයක් එහිදී හමු වී ඇත. මේ අතර හමුවන කුරුවින්ද වලින් නිමයූ පබළු සුවිශේෂී ස්ථානයක් ගන්නා බව මෙහිදී සඳහන් කල යුතුය.

මේ සම්බන්ධව මා සිදුකල පර්යේෂණයකින් හෙළි වූයේ කුරුවින්ද වලින් නිර්මිත පබළු කැපුම් තල මගින් හැඩගන්නවා නොමැති බවයි. නමුත් ඒවා ඇති සැටියෙන්ම හොඳින් ඔපදමා ඇති බව පෙන්නුම් කරයි. මැණික් කැපීම් සඳහා උපකරණ භාවිතා කල යුතු අතර, ඒ සඳහා දැඩියාවෙන් වැඩි ඛණිජ ද්‍රව්‍යයක් භාවිතා කල යුතුය. කුරුවින්ද වල දැඩියාව මෝහා පරිමාණයට අනුව 9ක් වන අතර එය ලෝකයේ දෙවනියට වැඩිම දැඩියාවක් පෙන්වන ඛණිජය වේ. වැඩිම දැඩියාවක් ඇත්තේ දියමන්ති වලයි.

අතීත මිනිසුන්ගේ ඛණිජ පිලිබඳ දැනුම වඩාත් ඉස්මතුවන තැනක් වන්නේ ජේතවනයේ හමුවන මැණික් පබළු එකතුවයි. කුරුවින්ද මැණික් වල දැඩියාව ගැන මනා අවබෝධයක් ඔවුනට තිබු බව කදිමට පැහැදිලි වෙයි. නමුත් අපට අපහැදිලි තැනක් ඇත්තේය. ඒ ඔවුන් දියමන්ති ගැන දන සිටියාද යන්නයි. ඒ පිළිබඳව දැනුවත් වූවා නම් මැණික් කපන උපකරණ දියමන්ති භාවිතයෙන් ඔවුන් තැනුවා ද?

ඔවුන් මැණික් කපන උපකරණ දියමන්ති භාවිතා කර තැනුවා නම් කුරුවින්ද මැණික් නොකැපුවේ මන්ද යන්න ගැටලුවකි. එසේත් නැතිනම් එමගින් පිළිබිඹු වන්නේ එකල්හි දියමන්ති ගැන ඔවුන් දැන නොසිටිය බවද? සමකාලීන අසල්වැසි රටවන ඉන්දියාව වසර 3000 පමණ වන විට දියමන්ති ගැන දන සිටියහ. ඒ ගෝදාවරී නම් වූ ගංගාවේ හමුවන බවයි. එමෙන්ම ඊට බොහෝ කලකට පෙර එනම් වසර හයදහසකට පමණ පෙර ආසියාතික රටක් වන චීනය දියමන්ති ජේඩ් ඛණිජ ඔප දමන්නට භාවිත කල බවට සාක්ෂි හමුවේ.

ශ්‍රී ලංකාව අවට රටවල බොහෝ කල සිට දියමන්ති ගැන දැන සිටි බව හොඳින් පැහැදිලි වේ. එසේනම් ශ්‍රී ලංකාවේ අතීත ජනයා දියමන්ති ගැන නොසිටින්නට හේතුවක් නොමැත. වසර 2500 කට පෙර සිටම අන්තර් ජාතික වෙළඳාම හොඳින් පැවතුන බව පුරාවෘත වලින් පමණක් නොව මාන්තයි සහ ගෝකන්න හි කරන ලද සමහර පුරාවිද්‍යාත්මක පර්යේෂණ වලින් හෙළි වී තිබේ.

ඒ කෙසේවෙතත් ජේතවනයේ හමුවන නොකපා ඔප දැමූ පබළු විද ඇත්තේ ද එක පසකින් නොව දෙපසිනි. ඒ හිල් කිරීම සඳහා ඔවුන් භාවිත කල ද්‍රව්‍ය එතරම් ප්‍රභල දැඩියාවකින් යුතු නොවන නිසා විය යුතුය. මෙම කුරුවින්ද කුලයේ මැණික් අතර රතු කැට, පුෂ්පරාග සහ ගෙවුඩ විශේෂ හමුවන බව මාගේ පර්යේෂණ වලින් තහවුරු වී ඇත.

අතීත ශ්‍රී ලංකික ජනයාගේ ඛණිජ සහ භාවිතය පමණක් නොව එම ඛණිජ වල ගුණ පිළිබඳව ඉතා හොඳ දැනුමක් තිබී ඇත.  එනිසා ඒවායේ භාවිතය නිසි ලෙස හසුරුවන්නට ඔවුනට හැකියාවක් තිබු බවට මෙම තොරතුරු ඉතා හොඳ සාක්ෂියක් වනු ඇත.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලය

 

 පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  02

2024 අගෝස්තු මස 21 දින විදුසර පුවත්පතේ පල වූ ලිපියකි. 

ශ්‍රී ලංකාවේ උත්තර ප්‍රදේශයේ භූ විද්‍යාත්මක පසුබිම අපට ගෙන එන්නේ කදිම කතන්දරයකි. එම ප්‍රදේශය නිර්මාණය වි ඇත්තේ අවසාදිත හුණුගල් පාෂාණ වලින්. අවසාදිත හුණුගල් තීරයක් ලෙස පුත්තලමෙන් පටන් ගෙන පුනරීන් හරහා යාපන අර්ධද්වීපය පුරා පැතිරී ඇත්තේය. මෙම අවසාදිත පාෂාණයේ සුවිශේෂිතාවය වන්නේ එතුල ඉපැරණි ප්‍රාග් ජීව ධාතුන් පැවතීමයි.

ශ්‍රී ලංකාවත් ඉන්දියාවත් කලෙක එකම ගොඩබිමක් විය. ඒ වසර මිලියන 300 කට පමණ පෙරය. ඉන්පසු ඇති වූ අපසාරී තලමායිම ඔස්සේ ඉන්දියානු මහද්වීපයෙන් ශ්‍රී ලංකා භූ ස්කන්ධය වෙන්වීම ආරම්භ විය. කලෙක විලක්ව පැවති ජලතීරුව ක්‍රමයෙන් ඉන්දියානු සාගරය හා සම්බන්ධය වී කාවරී ද්‍රෝණිය නිර්මාණය කලේ නව මුහුදු පත්ලක් දෙරට අතර ඇති කරමින්. දිගින් දිගටම සිදු වූ අපසාරී තල මායිමේ ක්‍රියාකාරිත්වය දෙරට අතර දුර වැඩිකළ අතර නොගැඹුරු මුහුද තවත් පුළුල් කරවීය.

නොගැඹුරු මුහුද දියවූ කාබනේට හුණු වලින් එකල පොහොසත් විය. සුර්ර්ය තාපයෙන් හුණු සාන්ද්‍රණ ගත වීම නිසා එම හුණු ජලයේ දියවී පැවතිය හැකි ප්‍රශස්තයට පැමිණීම හුණු අවක්ෂේපණය සඳහා හේතු විය. කාබෝනේට හුණු අවක්ෂේපණයෙන් සෑදෙන අවසාදිත කාබෝනේට මඩ ලෙස හැදින් වේ. මෙම අවසාදිත ක්‍රමයෙන් නිධිගත වී කබෝනේට මඩ තට්ටු නිර්මාණය කරන්නට හේතු විය. කාබෝනේට මඩ ඛණිකා විවිධ ප්‍රමාණවලින් යුක්ත වූ අතර විවිධ හැඩයෙන් ද යුක්ත විය.

වසර මිලියන් 300 ක පමණ කාලයේ මුහුද අරක් ගත්තේ මුහුදු බෙල්ලන්ගෙනි. නොගැඹුරු කලාප ගල්මල් වලින් හැඩවිය. දෙපියන් බෙල්ලන් මුතු බෙල්ලන් බහුල විය. ඔවුන්ගේ පරිණාමය දිගින් දිටම සිදු විය. සමහරුන් ගේ මරණයෙන් පසු කවච මුහුදු පතුලෙ තැන්පත් විය. ඒ කබෝනේට මඩ අතරයි. කබෝනේට මඩ අතර එරී ගිය ඔවුන් ප්‍රතිඛණිජකරණයෙන් ප්‍රාග් ජීව ධාතුන් බවට පත් විය. කබෝනේට මඩ සමග තැන්පත්ව තිබු සිලිකා කලිල ද මේ සඳහා දායකත්වය සැපයිය. එනිසා සමහර කවච ප්‍රතිඛනිජකරණයට ලක් වූයේ සිලිකා මඩ වලින්.

අපසාරී තලමායිමේ ක්‍රියාකාරිත්වය දිගින් දිගටම සිදු විය. එනිසා කාලයත් සමග දෙරට අතර මුහුදු අවකාශය පුළුල් විය. මේ අතර මුහුදු කලාපය ක්‍රමයෙන් උක්ෂිප්ත වී ශ්‍රී ලාංකේය ගොඩබිමට ඈඳුන නව භූ ස්කන්ධයක් නිර්මාණය කරන්නට හේතුවිය. මෙමගින් ක්‍රමයෙන් යාපන අර්ධද්වීපය නිර්මාණයට මග පෑදුනි. එම ගොඩබිම් කලාපය මුහුදු බෙල්ලන්ගේ ප්‍රාග්ජිව ධාතූන්ගෙන් සුපෝෂිත හුණුගල් පාෂාණයකින් සමන්විත වූවකි. මයෝසීන යුගයේ ජීවත් වූ මුහුදු බෙල්ලන් නිසා එයට මයෝසීන හුණුගල ලෙස ශ්‍රී ලංකාව තුල නම පට බැඳී ඇත.

එලස හැඳින්වුවත් ක්‍රමවත් නිරපේක්ෂ කාලනිර්නයක් කර නොතිබූ කලෙක මමත් හොන්කොන් විශ්වවිද්‍යාලයේ මාගේ පර්යේෂණ සගයෙකුත් සමග සිදුකල කාලනිර්ණ පර්යේෂණයකින් මෙම නිධිය වසර මිලියන 15 සිට 23 දක්වා වූ කාල පරාසයක් තුලදී නිර්මාණය වූවක් බව ප්‍රථම වරට තහවුරු විය. ඒ සඳහා යොදා ගැනුනේ ස්ට්‍රොන්චියම් විකිර්ණශිලි මූලද්‍රවයයි. මෙම කාලය ඔලිගොසීන කාලයේ සිට මධ්‍යම මයෝසීන කාලය දක්වා දිවයන බව පැහැදිලිය. හුණුගල් මඩ තැන්පත් වූ රටාව සහ බෙල්ලන්ගේ ප්‍රාග් ජීව ධාතුන් සහ ඒවායේ විවිධත්වය හඳුනාගැනීම සිදුකල යුතුව ඇති අතර එමගින් තව බොහෝ කරුණු අනාවරණය කරගැනීමට හැකිවනු ඇත.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලය 

 පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  01

2024 අගෝස්තු මස 07 දින විදුසර පුවත්පතේ පල වූ ලිපියකි. 

බොහෝ කලකට පසු මා ඔබ හමුවට නවතම භූ විද්‍යා තතු ගෙන එන්නේ මෙම “පත්මෙගේ භූ විද්‍යා අන්දර  ” තුළිනුයි. විදුපත් ඉරුවෙන් සහ භූ සංචාරිතයෙන් මාගේ භූ විද්‍යා අත්දැකීම් ඔබ හා බෙදා හදා ගැනීමට ලැබීම සතුටක්. එම තොරතුරු ආසාවෙන් කියවන පිරිසක් තවමත් සිටින බවට බොහෝ සාක්ෂි මම අත්දකිමින් සිටිමි. භූ විද්‍යා අන්දර  තුළිනුත් විෂය මූලික කරගත් අත්දැකීම් සමග යම් නව දැනුමක් ගෙන එන්නටයි මාගේ බලාපොරොත්තුව වන්නේ.

ශ්‍රී ලංකාව භූ සම්පත් උකහා ගත් පැරැන්නන් සිටි රටකි. ඒ අතර ලෝහ උකහා ගැනීම සඳහා නම දිනාගත් ශිෂ්ටාචාරයක් තිබු රටකි. රත්‍රන් වල පටන් තඹ යකඩ ලෝහය දක්වා වූ ලෝහ උකහා ගැනීම කෙරෙහිම විශේෂණය වූ මෙරට වැසියෝ ඒ සඳහා අපුරු තාක්ෂණයක හිමි කරුවෝ වුහ. ඒ සඳහා ඉතිහාසගත කරුණු පමණක් නොව පුරාවිද්‍යාත්මක සාක්ෂි ද නැතුවා නොවේ. ඉපැරණි යකඩ තාක්ෂණයේ සුවිශේෂිතා මේ වන විටත් බොහෝ අවසථාවලදී සාකච්චාවට භාජනය වි ඇති අතර මෙරටුන්ගේ පමණක් නොව විදේශිකයන්ගේද අවධානය යොමු වි ඇති බව නොරහසකි.  

ඒ කෙසේ වෙතත් භූ විද්‍යාඥයෙකු ලෙස මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදලේ මා ගත කල වසර දහයකට ආසන්න කාලයේ මා තුල හට ගත් ආසාව වූයේ ලෝහ නිස්සරණය පිළිබඳව සිදුකල හැකි පර්යේෂණ අවස්ථා සොයා බැලීමයි. මෙහිදී පුරවිද්‍ය්ඥයින් සමග සිදුකල කතා බහේදී අනාවරණය වුයේ යපස් ලෙස හැදින්වෙන්නේ කුමන වර්ගයක ඛනිජයක් ද යන්න්සෝය බැලිය යුතු බවයි. වසර දහයකට පමණ පෙර පුරාවිද්‍යා පශ්චාත් උපාදි අවයතනය මගින් සිදුකල සේරුවිල තඹ නිධිය සහ යකඩ තාක්ෂණය සම්බන්ධව කල පර්යේෂණයට දායකත්ව ලබා දෙන්නට මට හැකි විය. අප සිදුකල පර්යේෂණයට අනුව එහිදී අනාවරණය වූයේ එම ප්‍රදේශයේ යකඩ නිස්සරණය සඳහා හිම්ටයිට් නම් ද්විතියක යකඩ ඛනිජය යොදාගත් බවයි.

මේ කරුණ තවත් සනාථ කරගැනීම සඳහා මෙම වසරේ දී  තවත් පර්යේෂණයක් මා දියත් කල අතර ඒ සඳහා තෝරා ගනු ලැබූවේ පැරණි යකඩ නිස්සරණ තාක්ෂණය සඳහා සුප්‍රකට බලන්ගොඩ, සමනල වැව ප්‍රදේශයයි. මේ සඳහා මා උගන්වන විශ්ව විද්‍යාලයේ භූ ගෝල විද්‍යාව හදාරන ශිෂ්‍යයෙකු ගේ සහය ලබා ගත් අතර එම පර්යේෂණය ඉතා සාර්ථක එකක් විය. එහිදී ද ප්‍රථම වරට අනාවරණය වූයේ යකඩ නිස්සරණය සඳහා භාවිතා කල යපස් නිර්මාණය වී තිබුනේ හිමටයිට් නම් වූ ද්විතියික යකඩ ඛනිජයෙන් බවයි. මෙම පර්යේෂණය සඳහා භූ විද්‍යාත්මක ක්‍රම වේද භාවිතා කරන ලදී.

මෙම පර්යේෂණ දෙකටම අනුව පැහැදිලි වන කාරණාව නම් මෙරට යකඩ නිස්සරණය සඳහා යොදාගත් ඛනිජය හිමටයිට්  බවයි. හිමටයිට් යනු වෙනත් යකඩ ඛණිජ රසායනිකව සිදුවන ජීර්ණයෙන් ද්විතියිකව බිහිවන ඛනිජයකි. මේ සඳහා වඩා යෝග්‍ය වන්නේ තෙත් පරිසරයක් සහ උණුසුම් කාලගුණයක්. මේ පිළිබඳව තවත් කරනු රාශියක් අනාවරණය කර ගත යුතය එනිසා මෙම පර්යේෂණ ඉදිරියටත් කරගෙන යාමට අදහස් කරන අතර අප හා එක්වන්නට කැමති සියලු දෙනාම ගෞරවයෙන් පිලිගනිමි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

කොළඹ විශ්ව විද්‍යාලය

 

ආදම්ගේ පාලම හෙවත් රාම සේතු ගොඩබිම් සම්බන්ධය

විදුසර 09/07.2024

කොපර්නිකස් සෙන්ටිනෙල් 2 නමු වූ චන්ද්‍රිකාව මේ ස්ථානයේ ලබාගත් චන්ද්‍රිකා චායාරුප වලට අනුව යම් කිසි ඉදිකිරීමක් දක්නට ලැබෙන බව පැවසෙයි. කොපර්නිකස් සෙන්ටිනෙල් 2 නම් වූ චන්ද්‍රිකාවට කිලෝමීටර් 48 ක් පුරා පවතින මෙම පාලම ඉදිකළ ව්‍යුහයක් ලෙස දිස්වන්නේ ඉහත දැක වූ කාරණාව නිසා විය හැක. මෙම චායාරූපය රාම සේතු නොගැඹුරු කලාපය කදිමට පෙන්වයි. ඒ මත වැඩුන කොරල් වැනි ජීවීන්ගේ ගහනයන් ද කදිමට පිළිබිඹු වන බව පැවසේ.

කලක පටන් රාවණා පුවත සමග ගෙතුන මෙම ආදම්ගේ පාලම මිනිසුන් තුල කුතුහලයක් පමණක් නොව ගෞරවයක් ඇතිකරන්නට සමත් වි තිබේ. එම කතා පුවතට අනුව මෙම පාලම ඉදිකරන්නේ රාමාගේ වානර සේනාව විසිනුයි. සංස්කෘතිකව පමණක් නොව ඉතිහාසඥයින්ටත්, පුරාවිද්‍යාඥයින්ටත් භූ විද්‍යාඥයින්ටත් එකසේ වැදගත් වන මෙම ව්හුහය පිලිබඳ විවිධ කරුණු අනාවරණය වීම සමහර මත තහවුරු කරන්නට උපකාරී වේ. භූ විද්‍යඥයින්ගේ අදහස වන්නේ මුහුදු මට්ටම උච්චාවචනය වීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මෙය බිහිවන්නට ඇති බවයි.

වසර 22000 කට පෙර ශ්‍රී ලංකාව වටා වූ මුහුද තිබුනේ අදට වඩා මීටර 120 ක් පමණ පහලිනි. එසේවීම නිසාම ශ්‍රී ලංකාවත් ඉන්දියාවත් මන්නාරම දුපත සහ රාමේශ්වරම් දුපත හරහා ගොඩබිමෙන් සම්බන්ධ විය. මෙම ගොඩබිම් සම්බන්ධය/පාලම මුහුදු මට්ටම උච්චාවචනය වීමේ ප්‍රතිඵලයක් විය. ශිත යුගය ක්‍රමයෙන් අහවර වි උණුසුම් කාලය එළඹෙත්ම මුහුදු මට්ටම ඉහල යාම නිසා මෙම ගොඩබිම් සම්බන්ධය ක්‍රමයෙන් ජලයෙන් ඇහිරෙන්නට විය. මීටරයේ සිට මීටර 10 දක්වා ගැඹුරක් ඇතිකරමින් මෙම භූ ස්කන්ධය වත්මන් භූ විෂමතාවයක් පෙන්වයි. විද්‍යඥයින් පිළිගන්නා ලෙස ශිත දේශගුණය උණුසුම් දේශගුණයට පෙරලීම වසර 11000 කදී සිදු වී තිබේ. ක්‍රමිකව සිදු වූ මෙම මුහුදු මට්ටම් ඉහල යාම නිසා ගොඩබිම් සම්බන්ධය එකවර නැති නොවන්නට ඇත. ඒ වාගේම යට වූ ස්ථාන හරහා මෙම සම්බන්ධය පවත්වාගන්නට අවැසි තැන පාලම් ඉදිවන්නට ඇත. එය ක්‍රමිකව වර්ධනය වී බොහෝ දුරක් සඳහා පාලම් ඉදිවීම දෙරට අතර සම්බන්ධය තහවුරු කරන්නට ඇත.

මහාචාර්ය කටුපොත මහතා කර ඇති පර්යේෂණවලට අනුව අදින් වසර 11,000 ට පසු අවස්ථා තුනකදී මුහුදු මට්ටම අද පවතින මට්ටමට වඩා වැඩි වී තිබේ. වසර 6000 දී පමණ සිදු වූ එවැනි උච්චවචනයකදී  ඉන්දියාව සහ ශ්‍රී ලංකාව අතර මෙම ගොඩබිම් සම්බන්ධය බිඳෙන්නට ඇත. කෙසේවෙතත් 15 වැනි සියවස පමණ වනතුරුම මේ ගොඩබිම් පාලම හරහා දෙරට අතර ගමන් කරන්නට හැකිව තිබු බව භූ විද්‍යාඥයින් විස්වාස කරයි. පසුව ඇති වූ දරනු කුණාටු හේතුකොටගෙන මේ ගොඩබිම් මාර්ගයේ කොටසක් මුහුදබත් වන්නට ඇතැයි සැලකේ. රාම සේතුව හෙවත්  ආදම්ගේ පාලම වර්තමානයේ පවතින තත්වයට පත්වන්නට ඇත්තේ ඉන් අනතුරුවය. දැනට තිබෙන විද්‍යාත්මක සාක්ෂි අනුව පෙනෙන්නේ ආදම්ගේ පාලම හෙවත් රාම්සේතුව මිනිස් දෑතින් කෙරුණ නිර්මාණයකට වඩා ස්වභාවික නිර්මාණයක් විය හැකි බවයි

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ/ භූ විද්‍යඥ