විදුපත්ඉරුව
23.11.2016

නිරෝගී බව තරම් තවත් වටිනා දෙයක්‌ ඇත් දැයි යන්න ඉතා හොඳින් ග්‍රහණය කරගෙන සිටි අය අතර ශ්‍රී ලාංකිකයන් ඉදිරියෙන් ම සිටි බව අමතක කළ යුතු නැත. එහෙත් දේශීය චින්තනයත්, සංස්‌කෘතියත් ඉතා කදිමට ගලපමින් බොහෝ කාලයක සිට පැවත ආ විස්‌මයජනක මිනිස්‌ පරපුරක අවසානය සනිටුහන් කරන මොහතක ය මේ අප ජීවත් වන්නේ. මානව විකාශනයේ අභාග්‍යසම්පන්න බව කරපින්නාගත් මානව විශේෂයන් මෙලොව රැඳි වකවානුවක පවා ශ්‍රී ලාංකිකයන් ඒ අතර උත්කෘෂ්ට මිනිස්‌ කොට්‌ඨාශයක්‌ වූ බව සිහිපත් කළ යුතු ය. යුද්ධය තම දිවිය කරගත් ජාතීන් වෙසෙද්දී ශ්‍රී ලාංකිකයෝ ස්‌වකීය පැවැත්ම ඉතා හොඳින් තහවුරු කරගත්තෝ වෙති. ස්‌වාධීන වූවෝ වෙති. ඒ පැරැණි ශ්‍රී ලාංකික චින්තයේ මහිමයයි.

බටහිර විද්‍යාත්මක චින්තනය මෙරටට කාන්දු වන්නට පටන්ගෙන වැඩි කාලයක්‌ නැත. එහි ප්‍රබල බව මෙරටෙහි බොහෝ දෑ කණපිට පෙරළන්නට ද සමත් වූ බව අප පිළිගත යුතු ය. වෙදකමේ සිට කෘෂිකර්මාන්තය දක්‌වා වූ තාක්‌ෂණික සහ විද්‍යාත්මක පෙරළිය මෙරට බටහිර වෙදකමක්‌ සහ බටහිර කෘෂිකර්මාන්තයක්‌ ස්‌ථාපිත කරවන්නට තරම් ප්‍රබල වී ඇති බව නොරහසකි. මේ අතර තොරතුරු සන්නිවේදනයේ ශීඝ්‍ර විකාශනය බොහෝ දෑ ක්‌ෂණිකව ලොව පුරා ප්‍රචලිත කරන්නට සමත් වී ඇති අතර ම අන්තර්ජාලයේ ආගමනය මෙරට බොහෝ දෑ වෙනස්‌ කරන්නට බලපා ඇති බව අමුතුවෙන් විස්‌තර කළ යුතු නො වේ.

බටහිර විද්‍යාවේ ඇඟිලි ගැසීම්වලට පෙර මෙරට දේශීය කෘෂිකර්මාන්තයක්‌ විය. සොබාදම් මාතාව සමග නිබඳව අත්වැල් අල්ලා නිබඳව ගමන්ගත් ඒ ක්‍රමවේද මෙරට වැසියා ලෙඩ කරවූයේ නැත. තම ජීවිතය ගෙනයන්නට සැහෙන යමක්‌ ගොවිතැනින් උකහාගත් ගොවියාට ඉන් ඔබ්බට යමක්‌ අවැසි නො වී ය. ඒ අතරේ පාරිසරික සාධක සහ එහි අංගෝපාංගයන් කෙරෙහි නිති විමසිලිමත් වූ ගොවියා (මෙරට වැසියා) තම ගොවිතැන් ක්‍රමවේද පාරිසරික හිතකාමී ලෙස කරවන්නට වගබලාගත්තේ මන්ද යන්න දැනගැනීමට අප කඩතුරා හැර බැලිය යුතු කාලය එළඹ ඇත.

චින්තනයන්හි විකාශය බිහි වන සංස්‌කෘතියට සාපේක්‌ෂ බව අප තේරුම්ගත යුතු ය. එනිසා තවත් සංස්‌කෘතියකින් යමක්‌ මෙරට සංස්‌කෘතියට වද්දාගැනීම පිළිබඳව අප බෙහෙවින් සැලකිලිමත් විය යුතු ය. මෙරට බටහිර විද්‍යාවේ ව්‍යාප්තිය ක්‍රමානුකූල වූවක්‌ ද? පරිසර හා සෞඛ්‍ය හිතකර ගොවිතැන මත විශ්වාසය රැන්දූ අප වැනි මිනිස්‌ කොට්‌ඨාශයක්‌ කෙලෙසක බටහිර විද්‍යා ශිල්පීය ක්‍රමවේද ක්‍රමවත්ව නො සොයා නො බලා භාවිතයට ගත්තේ ද යන්න වුව අපට පෙන්නුම් කරන්නේ බටහිර විද්‍යාවට දැක්‌වූ ගැතිකමයි. රසායනික පොහොර ඇතුළු අනෙකුත් කෘෂි රසායන පමණක්‌ නො ව සොබාවික ධර්මතාවන්ට එරෙහි වූ ක්‍රමවේද ද භාවිත කරමින් ස්‌වයංපෝෂිත රටක්‌ උදෙසා අප සිහින මැව්ව ද ඇත්තෙන් ම සියල්ල පාරාවළල්ලක්‌a වී ඇති බව අප පිළිගත යුතු ය.

හේතුවක්‌ සොයා නො ගත් රජරට වකුගඩු රෝගය ඇති වීමට ඇත්තෙන් ම බටහිර කෘෂිකාර්මික ක්‍රමවේද හේතු වන්නට වැඩි ඉඩක්‌ ඇති ඇති බව එහි ඉතිහාසය සහ වටපිටාව සොයා බැලීමෙන් කදිමට පැහැදිලි වෙයි. බටහිර විද්‍යාව තුළින් සියල්ලට පිළිතුරු සෙවිය හැකි යෑයි විශ්වාස කළ ද මේ රෝගයෙන් පීඩා විඳින රෝගීන් ස`දහා තවමත් නිසි පිළිසරණක්‌ ලැබී නැත. එයට එක්‌ හේතුවක්‌ වන්නේ මේ සම්බන්ධව කටයුතු කරන බොහෝ දෙනකු හට සෙසු අය ගේ මත පමණක්‌ නො ව තම විෂය ක්‌ෂේත්‍රය පිළිබඳ පවා විශ්වාසයක්‌ නොමැති වීම බව අනුමාන කළ හැකි ය. කුමක්‌ නිශ්චිතව බලපෑවේ ද යන්න වත්මන් බටහිර විද්‍යාඥයන් හට පැවසීමට නොහැකි වීමට තවත් හේතුවක්‌ විය හැක්‌කේ මේ බටහිර ක්‍රමවේද භාවිතයේ ප්‍රතිඵලවල සංකීර්ණ සහ ප්‍රබල බවයි. එනිසා වල්ගය හෝ හිස වෙන් කර හඳුනාගැනීමට ඔවුනට තවත් කාලයක්‌ ගත් වනු ඇතැයි යන්න අප ගේ හැඟීමයි.

බටහිර කෘෂිකර්මාන්තයේ භාවිතය මෙරට ගොවි ජනතාව රූකඩ බවට පත් කර ඇත්තේ සියලු උපදෙස්‌ බහු ජාතික සමාගම් ම`ගින් ලබා දීම හේතුවෙන් බව විශ්වාස කළ හැකි ය. කාලය ද ප්‍රමාණය ද තීරණය කිරීමේ පමණක්‌ නො ව වගා කළ යුත්තේ කුමන බෝගයක්‌ ද යන්න පවා අද වන විට තීරණය කරන්නේ බහු ජාතික සමාගම් වීම ඉතා කණගාටුවට කරුණකි. එය දේශීය ගොවියා අතරමං කරන්නේ ඔවුන් ගේ දේශීය ඥානය, විමර්ශනාත්මක දැනුම ලඝූ කරමින් නො වේ දැයි අප තේරුම්ගත යුතු ය. කාලගුණය අනුව වෙනස්‌ වන වගා ක්‍රමවේද සහ වගා ප්‍රභේද අද වන විට කාලයේ තාලයට තේරුම්ගත නොහැකි වී ඇත්තේ සියයට සියයක්‌ ම බටහිර කෘෂි ක්‍රමවේද කෙරෙහි විශ්aවාසය තැබීම නිසා බව හොඳින් වැටහී යන කරුණකි.

ශ්‍රී ලාංකික ජනතාව මෙවැනි උගුල්වල පැටලී තව තවත් අමාරුවේ නො වැටෙන්නට වග බලාගත යුතු ය. ස්‌වයං ඥානය යොදා හෝ විමර්ශනය කර හෝ අධ්‍යයනය කර හෝ මේ සියල්ලෙහි යටගියාව තේරුම්ගැනීමට නොහැකි නම් භාවිතය තුළින් ලද උගත් පාඩම්වලින් හෝ වැරැදි නිවැරැදි කරගත යුතු ය. නිවැරැදි මාර්ගය තෝරාගත යුතු ය. අප සතු වගකීමක්‌ වන්නේ සියල්ල සොයා බැලීමට තරම් වූ බුද්ධියකින් යුතු වීමයි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත්ඉරුව
16.11.2016

මානව වංශ කතාව දිගහැරෙන්නේ අදින් වසර මිලියන දෙක හමාරකට පමණ පෙර සිට වුව ද, මේ ගත වන අවසාන වසර පන් දහස තුළ ඔහු ගේ අත්‍යන්ත පරිණාමය අතිශය ශීඝ්‍ර වූ වෙනස්‌කම්වලට ලෝකය නතු කරන්නට හේතු වී ඇත. ඒ සොබාවික පරිසරයෙන් ඔහු ගේ පැවැත්ම සපුරා ම වියුක්‌ත වීම ම බව මධ්‍යස්‌ථව මේ ගැන විමර්ශනය කරන විට හොඳින් පැහැදිලි වේ.

එනමුත් ඉතා කදිමට නිදහස්‌ ව පැතිර පවත්නා සොබාදම් මාතාව මේ තරම් ම වියරු වට්‌ටන්නට තරම් නොමනා කෙණෙහිලිකම් කරන්නට මානවයා ආත්මාර්ථකාමී කුහකයකු වූයේ කෙසේ ද යන්න කෙදිනක වත් වටහාගන්නට කිසිවකුට වත් හැකි නො වන්නේ ම ය. එනිසා ම මානවයා පාරිසරික දම්වැලෙහි තවත් එක්‌ පුරුකක්‌ ය යන්න කිසි දිනක සිහියට නොනැෙගනු ඇත. සිහියට නගන්නේ වී නම් ඒ සියලු ජීවය මෙලොවින් තුරන් වී මානවයා මෙලොව තනි වූ කලෙක ම පමණකි.

දෙපා සංචරණයෙන් මානවයා ලද්දේ අපමණ භාග්‍යයකි. ඒ තම දෙඇස්‌ උස්‌ තැනකට එසවී නිරීක්‌ෂණ වපසරිය පුළුල් වීම ද ත්‍රිමානීයව දර්ශන ග්‍රහණය කරගැනීමට හැකි වීම ද මත පමණක්‌ ම නො වේ. ධාරිතාව පුළුල් වූ කපාලයෙන් බිහි කරනා සියුම් සහ සංකීර්ණ තීන්දු තීරණ ද, නිර්මාණශීලී උත්පාදන ද, නිදහස්‌ වූ දෙඅතින් කදිමට කළ ප්‍රතිනිර්මාණ ද ඊට හේතු විය. කෙසේ වුව ද මානවයා ගේ මොළයේ "කපටි භාගය" ක්‍රියාත්මක වී තමා ගේ ම ලෝකයක්‌ මවන්නට ඔහු පෙලඹීම එක්‌තරා ආකාරයකට සොබාවික පරිසරයේ අභාග්‍යයක්‌ බව කිව යුතු ය. පෘථිවි ජීවී පරිණාමයේ උත්කෘෂ්ඨයා වන්නට තරම් වාසනාව ලද්දේ මුත් මානවයා සොබාදහමින් වියුක්‌ත වීම සකල ලෝකවාසී ජීවීන්ට තම පරිණාමයේ අවසන් හෝරා කිහිපය ගත කරවන්නට තරම් බලපා ඇත.

සොබාවික පරිසරය ජය ගැනීමේ නොසන්සිඳෙනා ආශාවෙන් මත් වූ මානවයා ඒ සියල්ල තමා සතු කරගැනීමට වෙහෙස වූ අයුරු ගත වූ මෑත ශතවර්ෂවල දී ඔහු කළ කී දැයින් මනාව තේරුම් යයි. ඒ සියල්ල සොබාවික පරිසරය හා බද්ධ වන්නට නොහැකි වූ අතිශය කෘත්‍රිම සහ මානවීය දැ පමණක්‌ වූ හෙයින් සොබාදම් මාතාව රිදවන්නට සමත් වී ඇත. එය එසේ නම් මානවයා අනෙකුත් ජීවීන් මෙන්ම සොබාවික පරිසරයේ ම එක්‌ කොටසක්‌ ය යන මතය තවදුරටත් දැරිය හැකි ද යන්න අපට පැනනගින ගැටලුවයි.

වානර පරිණාමයේ කෙළවර පෘථිවි වාසීන්ට අතිශය භයානක තත්aත්වයක්‌ උද්ගත කරවා ඇති බව විටෙක හැඟී යන්නේ බොහොමයක්‌ මානව ක්‍රියාකාරකම් ජීවීන් ගේ සියලු වාසස්‌ථාන විනාශ කරමින් ද, ආහාර ද ජලය හා වායු ගෝලය විෂ කරමින් ද සියල්ලන්ට මරණය කැඳවමින් සිටිනා මොහොතක ය. තවමත් නො දන්නේ වී මුත් හඳුනාගන්නට ද අසමත් වූ ජීවීන් කොපමණ සංඛ්‍යාවක්‌ දිනක දී වඳ වී යන්නේ දැයි කිසිවකුටත් පැවසිය නොහැකි ය. එනමුත් ඒ මානව ක්‍රියාකාරකම්වල සෘජු දායකත්වය නිසා යෑයි අපට පැවසිය හැකි වෙයි. දැන් දැන් මතු වන්නා වූ සොබා දහමේ විපරීතයන්, සොබාදහම වින්දා වූ අනේක විධ දුක්‌ කරදරවල ප්‍රතිඵල නො වේ යෑයි කිව හැකි වේ ද? ඉතා ව්‍යසනාත්මකව සිදු වන්නා වූ කාලගුණික විපර්යාසයන් යනු සොබාදහමෙන් වියුක්‌ත ව මානවයා තමා ම තනාගත් කෘත්‍රිම ලෝකය යටපත් කරන්නට සොබාදහම දරනා තැත බව අප වටහාගත යුතු ය.

විශ්වීය ශක්‌තිය ගැබ් වූ හයිඩ්‍රජන් විලයනයේ ඵල නිදහස්‌ කරන සූර්යයා ගේ පිහිටෙන් දිවෙනා බොහොමයක්‌ පෘථිවි චක්‍රීය ක්‍රියාකාරකම් අභ්‍යන්තරිකව සොලවා දමන්නට මෑතකාලීනව බිහි වූ මානව බටහිර විද්‍යාවට කෙතරම් දුරකට හැකි වී දැයි දැන් දැන් අපි තේරුම්ගනිමින් සිටිමු. ප්‍රභාසංශ්ලේෂණයෙන් තිර වූ විශ්ව ශක්‌තිය කාලයා ගේ ඇවෑමෙන් පොළොව අභ්‍යන්තරයේ සඟවන්නට එකල

පැරැණි සොබා දහම උත්සුක වූයේ කුමන කරුණක්‌ නිසා වුව ඒ හේතුව නම් කිසි දිනක මතු බිහි වන මානවයා උදෙසා නම් නො වන බව ඉතා හොඳින් පැහැදිලි වන්නේ ඔහු පෙළොව විද, සාරා, ගොඩ දා, ඉන් පසු දවා හළු කරමින් වායුගෝලය කිළිටි කරනා අයුරු ඉතා හොඳින් දක්‌නට ඇති බැවිනි.

වර්තමානය වන විට ජීවයේ ජීවනාලිය වන දිය පිපාසය සන්සිදිය යුත්තේ මානව වර්ගයා ගේ පමණක්‌ වී ඇතැයි සිතෙනා තරමට ම ජල චක්‍රය මානවයා තම ග්‍රහණයට නතු කරගෙන ඇති බව පෙනී යයි. ජලය තමනට අවැසි දෑ සදහා පමණක්‌ යොදවන්නට තරම් මානවයා අකාරුණික වී ඇත්තේ එහි තනි අයිතිකරු තමා බව පෙන්වමිනි. එහෙත් ජල සම්පත් කෙමෙන් කෙමෙන් වියෑකී යන්නේ ද ජල චක්‍රය අවුල් වී ඇත්තේ ද සංරක්‌ෂණයේ අවශ්‍යතාව පමණක්‌ නො ව අන් සියල්ලන් සදහා ද ජලයේ අයිතිය ඇති බව අමතක කර ඇති සමයක ය.

මානව වංශකතාවේ ආරම්භයේ මුල් පියවර අත්‍යන්තයෙන් ම ශක්‌තිමත් වූයේ සොඳුරු සොබාදහමෙන් බව අමුතුවෙන් විග්‍රහ කළ යුතු නො වේ. එහෙත් ඔබේ අවධානය යොමු වේ නම් මාංශ භක්‌ෂකයකු ලෙස ඇරඹි ඒ ගමන ගහ කොළ ද සතා සිවුපාවන් ද හික්‌මවා හීලෑ කරගත්තේ මානවයා තම වියුක්‌ත මාවත තෝරාගත් අවස්‌ථාවේ සිට බව පැහැදිලි වේ. සියලු පාරිසරික සම්පත් තනි අයිතියට නතු කරගන්නට මේ දෙපා සංචාරකයාට වැඩි කාලයක්‌ ගත වී නොමැති බව පෙනී යයි. සර්වභක්‌ෂක සම්ප්‍රදායට කැමැති වී තමනට ඇවැසි ඇත්තන් පමණක්‌ හදා වඩාගන්නට පෙලඹීම ම සොබා ජීවීන් ගේ ගමන් මගින් මානවයා කෙතරම් දුරකට ඉවත් වී ඇත් දැයි යන්න කදිමට පිළිබිඹු කරන්නකි.

සොබා දහමෙන් ම බිහි වී සොබා දහමට ම වින කිරීම මෙලොව වසනා එක ම බුද්ධිමත් ජීවියාට තරම් වේ දැයි සිතනා විට ඔහු ගේ වර්ධනය වූ බුද්ධිය කොහේ දැයි ඇසීමට සිත් වීම වැළැක්‌විය නොහැකි ම ය.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත්ඉරුව
09.11.2016

ඊසානදිග මෝසම නිසා මෙරටට ආයෙත් වැසි සමය උදා වෙලා. දිවයිනේ බොහොමයක්‌ තැන්වලට සැලකිය යුතු වර්ෂාවක්‌ ඇති වෙමින් පවතින බවයි පෙනෙන්නේ. නිවර්තන කලාපීය රටක්‌ ලෙස ශ්‍රී ලංකාවට කදිමට ලැබෙන උණුසුමත් අධික වර්ෂාපතනයත් බහුතරයක්‌ වූ මෙරට භුමිභාගය නිර්මාණය කරන විපරීත පාෂාණ (Metamorphic Rocks) ජීර්ණයට ලක්‌ කරන්නට හේතු වනවා.

මේ පාෂාණ ජීර්ණයේ අවසාන ප්‍රතිඵලය වනුයේ පාංශු ස්‌තර නිර්මාණයයි. භෞතික ජීරණයෙන් කැබැලි වන්නා වූ මවු පාෂාණ රසායනික ජීර්ණය හේතුවෙන් ස්‌ථායි ඛනිජ නිර්මාණය කරනවා. මේවා ද්විතීයික ඛනිජ. පාෂාණ ජීර්ණය බොහෝ විට රඳා පවතින්නේ එහි ඛනිජ සංයුතිය මතයි. ෆෙල්ඩ්ස්‌පා (Feldspar) නම් වූ ඛනිජය බහුල පාෂාණ ඉතා පහසුවෙන් ජීර්ණයට ලක්‌ වන්නේ මේ ඛනිජය ජලය ද ඔක්‌සිජන් ද සමග ඉතා කදිමට ප්‍රතික්‍රියා කර මැටි ඛනිජ නිර්මාණය කරන්නට හේතු වන බැවින්. එහෙත් කිරිගරුඬ (Marble) හෝ හුණුගල් (Limestone) ජීර්ණයේ දී සිදු වන්නේ තරමක්‌ වෙනස්‌ ක්‍රියාදාමයක්‌. වැසි ජලය ද මතුපිට ගලා යන ජලය ද බොහෝ විට තරමක්‌ ආම්ලික අතර එනිසා ඉතා පහසුවෙන් මේ පාෂාණ දිය වීමට ලක්‌ වනවා. තිරුවානා (Quartz) ඛනිජයෙන් සමන්විත පාෂාණ ජීර්ණයට ලක්‌ වන්නේ ඉතා අඩුවෙන්. එයට හේතුව වන්නේ තිරුවානා ඛනිජය ජීර්ණයට දක්‌වන ප්‍රතිරෝධිතාවයි.

ඉහළ කඳුකරයේ පිහිටි පාෂාණ ජීර්ණය වී පාංශු ස්‌තර නිර්මාණය කළ ද වැඩි වන ඝනකම නිසා වැඩි කාලයක්‌ ස්‌ථායි ව පවතින්නේ නැහැ. අප කවුරුත් හොඳින් දන්නා පරිදි මේ පාංශු ස්‌තර අස්‌ථාවර බෑවුම් තනමින් ගිලිහෙන්නේ කඳුකරයට විටෙක ඉතා භයානක තත්ත්වයන් ඇති කරමින්. ඒ නාය යැම් ඇති කරමින්. මෙමගින් ඇති වන සුන්පහන් අවසාදිත (Colluvial Sediments) සියලු වර්ගවල කණිකා සහිත වූ මිශ්‍රණයක්‌. බෝල්ඩර ප්‍රමාණයේ පමණ වූ කැබැලි ද කොබලු, පෙබලු, බොරලු පමණක්‌ නො වේ විවිධ ප්‍රමාණවල වැලි ද මැටි කණිකා ද මේ මිශ්‍රණයේ අඩංගුයි. මේ සැම කණිකාවක්‌ ම ඉතා රළු වන අතර කෝණාකාර තියුණු මුළු සහිත ඒවා වනවා. පාෂාණ කැබැලි පමණක්‌ නො ව ඛනිජ කණිකා ද කැබැලි ලෙස මේ මිශ්‍රණයේ පවතිනවා.

කඳුකරයට ලැබෙන වර්ෂාපතනය හේතුවෙන් ලිහුණු කණිකා සහිත සුන්පහන් අවසාදිත ඉතා පහසුවෙන් දිය වී ගලා යන්නේ බෝල්ඩර වැනි විශාල පාෂාණ කැබැලි මග දිගට ඉතුරු කරමින්. මැටි ඛනිජය හේතුවෙන් ඇති කරන ලිහිස්‌සුම් බවත් වර්ෂා ජලයේ ප්‍රභාලතාවත් හේතුවෙන් මේ විශාල පාෂාණ කැබැලි තරමක්‌ දුරට පහළට තල්ලු වන අතර බෑවුමේ ආනතිය අධික වීම මේ ගමනාගමනය තවදුරටත් පහසු කරවන්නක්‌. ඉතා පහසුවෙන් කුඩා කණිකා වන කොබලු, පෙබලු, බොරළු, වැලි සහ මැටි ජලයේ සේදෙමින් ද ජල පහරේ වේගය හේතුවෙන් ද පහළට තල්ලු වන්නේ ක්‍රමයෙන් මේ සියල්ල ජල කඳුරුවලට එක්‌ වෙමින්. මළකඩ ද සමගින් මැටි ඛනිජ බවට පත් වෙමින් තවමත් ජීර්ණය වෙමින් පවතින පාෂාණ සහ ඛනිජ කැබැලි ද මේ අතරේ තම ජීර්ණ ක්‍රියාවලිය සම්පූර්ණ කරගැනීමට තැත් කරනවා.

මග දිගට ඇති වන විවිධ බාධා හේතුවෙන් කෝණාකාර හැඩයෙන් යුක්‌ත වූ පාෂාණ සහ ඛනිජ කැබැලි ක්‍රමයෙන් තියුණු බව ගිලිහී ගෝලාකාර වන්නට පටන්ගන්නේ භෞතික ජීර්ණය පමණක්‌ නො ව රසායනික ජීර්ණය ද එක විට ක්‍රියාත්මක වන නිසාවෙන්. ගමන් කරන දුරට සාපේක්‌ෂ වන කැබැලිවල ගෝලාකාර බව ද මෘදු බව ද ඉතා හොඳින් සපථ වන්නේ ගංගාවක පහළ කෙළවරේ ගොඩ ගැසෙන විවිධ අවසාදිත ගොනු පරීක්‌ෂාවට ලක්‌ කළ විටයි.

ජීර්ණය හේතුවෙන් වෙනස්‌ වන ඛනිජ කොතෙක්‌ වුවත් තිරුවානා ඛනිජය නම් පහසුවෙන් ජීර්ණයට ලක්‌ නො වීම ඒ ඇසුරෙන් ගොඩනැගුණු භුමි භාගයන් ඉතා ඉහළට ඔසවා තබන්නට හේතු වනවා. පාෂාණවල ඇති වූ විභේද, පැලුම් සහ කුස්‌තුර වැනි වූ දුර්වල කලාපයන් හේතුවෙන් විවිධාකාරයෙන් නිම්න බිහි වන්නේ වැසි ජලය ගලා යන්නට කදිම මාර්ග සකස්‌ කරමින්. භෞතික ජීර්ණයේ ප්‍රතිඵලයක්‌ ලෙස මෙලෙස බිහි වන නිම්න ශීඝ්‍ර බෑවුම්වලින් යුක්‌ත වන්නේ ඉතා ඉහළින් පිහිටි කඳුකරයේ ලාක්‌ෂණික පෙන්වමින්. බෑවුමේ ශීඝ්‍ර බව වැඩි වන්නට වැඩි වන්නට බෑවුමේ රැඳෙන පාංශු ස්‌ථරයේ ඝනකම අඩු වන අතර විටෙක සියලු පාංශු කොටස්‌ සහ අවසාදිත ගිලිහී යවන්නට හේතුවක්‌ වනවා. ඛාදනය එතරම් ප්‍රබල වන විට නග්න වන්නා වූ මවු පාෂාණය තව තවත් ජීර්ණයට ලක්‌ වන්නේ නිතැතින්.

මෙරට බහුල විපරීත පාෂාණ වන නයිස්‌ (Gniess) පාෂාණ විවිධ වර්ග වනවා. ගානට්‌ නම් වූ ඛනිජය ද, කළු පැහැති මයිකාවක්‌ වන බයෝටයිට්‌ නම් ඛනිජය ද හෝන්බ්ලෙන්ඩ් නමැති ඛනිජය ද මූලික කරගත් නාමකරණයක්‌ මේ නයිස්‌ පාෂාණවලට හිමි වුවත් තිරුවානා සහ ෆෙල්ඩ්ස්‌පා නම් ඛනිජ දෙක ද අපූරුවට ගොඩනැගුණ පත්‍ර න්‍යාස තලය ද එහි ලාක්‌ෂණික වනවා. මේ හේතුවෙන් සාපේක්‌ෂව ජීර්ණයට වැඩි නැඹුරුවක්‌ දක්‌වන්නේ මුත් තිරුවානා ඛනිජය බහුල අවස්‌ථාවල දී ජීර්ණයේ ප්‍රබලතාවට පිටුපාන්නේ උස්‌ බිම් නිර්මාණය කරමින්. තෙත් කලාපයේ දී අධික ජීර්ණය ආරුඪ කරගන්නා ඕනෑ ම පාෂාණයක්‌ වියළි සහ අර්ධ ශුෂ්ක කලාපවල දී නිහඬතාව රකින්නේ උණුසුම කොතෙක්‌ වුවත් වර්ෂාපතනයේ හිඟ බව දැඩිව දැනෙන නිසාවෙන්.

ඛාදනය නිබඳව ම ජීර්ණයට සහාය දක්‌වනවා. ලොව මතුපිට පවතින සැම පාෂාණයක්‌ ම රුදුරු ජීර්ණයට නතු වන්නේ එයින් බේරීමට කිසිදු ලෙස හැකි නො වන හෙයින්. නිවර්තන කලාපයේ පිහිටි පාෂාණ නිබඳ ව ම ඉතා දුක්‌ඛදායක තත්ත්වයකට පත් වන බව නම් අමුතුවෙන් ඔබට කිව යුතු නැහැ.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

නූතන සන්නිවේදනය

23.07.2019

සන්නිවේදනය ගැන කතා කරන කොට අමතක කරන්න බැහැ අහසට දුම් ගගහ පණිවිඩ යවපු කාලයකුත් තිබුනු බව . දුනු,ඊතල පාවිච්චි කරපු යුගයකුත් තිබුනා. පරවියොත් ඒ අතරේ සැහෙන්න පණිවිඩ යවන්න උපකාරී වුනා. අද වෙනකොට පණිවිඩ යැවීම සන්නිවේදනය හරිම දියුණුයි. ඒ මොන මොනවද කියලා කතා කරන්න අවශ්‍ය වෙන්නේ නැහැ. මොකද අපි සියලු දෙනාම ඒවයේ ප්‍රයෝජන ගන්නවා නේ. හැබැයි කොච්චර හොඳට සන්නිවේදන ක්‍රමවේද, තාක්ෂණය දියුණු වුනත් අපි නිවැරදිව සන්නිවේදනය සිදු කරනවා ද යන්න ගැන පොඩ්ඩක් හොයලා බැලුවා නං හොඳයි කියලා හිතෙනවා.   

සන්නිවේදනය අපට වැදගත් ඇයි? එහෙම අහපුවහම ඔබ කියයි එකිනෙකා අතර අදහස් හුවමාරු කර ගන්න තමයි වැදගත් කියලා. බොහොම සරලව හිතුවොත් ඒක ඇත්ත. නමුත් මම හිතන්නේ අපට තියෙන ගැටලුව තමයි ඇත්තටම අපි නිවැරදිව ඒ දේ කරනවද කියන එක. නිවැරදි සන්නිවේදනයේ, ඉතා සරලව කිව්වොත්, ප්‍රධාන කොටස් දෙකක් තියෙනවා කියලා හිතන්න පුළුවන්. එකක් තමයි අදහස ප්‍රකාශ කිරීම, අනෙක තමයි එය අදාළ කෙනා ග්‍රහණය කර ගැනීම. කෙනෙකුට කියන්න පුළුවන් තේරුම් ගැනීම කියලත්. ඔවු, එහෙම හිතන්නත් පුළුවන්. හැබැයි බොහෝ දෙනෙක් මේ ප්‍රකාශ කරන අදහස නිවැරදිව තේරුම් ගන්නවා ද? ඒ වගේම නිවැරදිව තේරුම් ගන්න පුළුවන් විදියට අපි අදහස් ප්‍රකශ කරනවා ද කියන දෙයත් මෙහිදී වැදගත්.  මම හිතනවා මේ කරුණු දෙක නිසිපරිදි නොවීම අද ලෝකයේ තියෙන ප්‍රධාන ගැටළුවක්. මේ නිසා සුළු සුළු අකරතැබ්බයන් පමණක් නොවෙයි හිතාගන්න බැරි මහා විශාල විනාශයන් පවා ලෝකේ සිදුවෙලා ඇති.

බොහොම සරල උදාහරණයක් ලෙස පාරේ ගමන් කරන වාහන ගැන හිතමු. පයින් ගමන් කරන්නන්ට වගේ අදහස් ප්‍රකශ කිරීම රියදුරන්ට සිමිතයි නේ. මං අදහස් කලේ වාහනේ එළියේ ඉන්න අය සමග වගේම අනෙකුත් වාහන සමග කියන එක. හැබැයි ඔවුන්ට වාහනේ ඇතුලේ හිටියත් අදහස් ප්‍රකාශ කිරීමට අවස්ථාව තියෙනවා. ඒ සංඥා මගින්. වමට හරවන්න දකුණට හරවන්න යනාදී වශයෙන් වාහනය පැදවීමේ දී වැදගත් වන තීන්දු තීරණ ගැනීම සඳහා සීමිත නමුත් ප්‍රමාණවත් සංඥා ප්‍රමාණයක් හඳුන්වා දීලා තියෙනවා. නමුත් මේ සංඥා නිවැරදිව භාවිතා කරනවද ? මේක තමයි පාරේ යනකොට අපට තියෙන එක ගැටළුවක් වෙන්නේ. සමහරවිට බොහොමයක් රිය අනතුරු වෙන්නෙත් මේ හින්දා. බොහොමයක් දෙනා තමන් ගන්නා තීරණය හෝ ඊළඟට කරන්න යන දේ නිවැරදිව අනෙක් රියදුරන්ට දැනුම් දෙන්නේ නැහැ. ඒක හිතේ තියාගෙන කරන දේ කරනවා. ඒක හින්දා අවට ඉන්න සහෝදර රියදුරන් අමාරුවේ වැටෙනවා (වාහනය පදවනකොට අපි කවුරුත් රියදුරන්, මොන රස්සාව කලත්). සමහරු වැරදි සංඥා භාවිතා කරනවා, වමට හරවන්න සංඥා දාල දකුණට හරවනවා. හැරෙව්වට පස්සේ සංඥා නැවත අවලංගු කරන්නේ නැහැ. ඒ විදියටම දිගටම රථය පදවනවා. එතකොට පිටිපස්සෙන් එන අය තමයි අමාරුවේ වැටෙන්නේ. ඒ කියන්නේ බොහොමයක් දෙනා තත්කාලීන සිහියෙන්, සතියෙන්, නෙවෙයි රිය පදවන්නේ (ඒ ගැන අපි වෙනම කතා කල යුතුයි). ඒ අතරේ තමන්ගේ වාසියට සංඥා නොතකන අයත් ඉන්නවා. බොහොමයක් පාපැදි කරුවන් ත්‍රිවිල් රියදුරන් ඉතා දරුණු ලෙස මේ දේ කරනවා. බොහොමයක් රියදුරන්ට ඉවසීමක් ඇත්තේම නැහැ. ඒක හින්දා මං සන්ධි වලදී සංඥා තකන්නේ ම නැහැ. විශේෂයෙන්ම බස් රථ රියදුරන්. කොළ පාටට පසු දෙන තැඹිලි (කහ) පැහැය මගින් කියන්නේ වාහනය නවත්වාගත යුතු බවයි. නමුත් ගොඩක් අය හිතන්නේ එය වාහනය පැදවීම සඳහා ලබා දෙන අවසරයක් කියලා. නලාව නාද කිරීම මගින් කෙනෙකුගේ අවධානය ලබා ගන්නට පුළුවන්. ඒක අවධානයෙන් මිදුන අයගේ සිහි එළඹවාලීම සඳහා භාවිතා කිරීම ගැටළුවක් නොවුනත් අපේ රටේ නම් තත්පරයක ප්‍රමාදයවත් ඉවසා ගන්නට නොහැකි රියදුරන්ගේ ජනප්‍රිය ක්‍රියාවක් වෙලා. තැනට සුදුසු දේ භාවිතා කිරීම ට බොහොමයක් රියදුරන් නොදන්නා බවයි මෙයින් පෙනෙන්නේ. ආත්මාර්ථකාමී බව ද සංඥා නොසලකා හරින්නට හේතුවක් බවයි පෙනෙන්නේ. උගත්කම අනුව මේ තත්වය වෙනස් ඇති කියලා හිතුවත් එසේ නොවන බව අත්දැකිමෙන්ම ඔබට වැටහී ඇතිවාට කිසිම සැකයක් නැහැ. නිසිකල නිවැරදි සංඥා භාවිතය නිවැරදි සන්නිවේදනය සඳහා ඉතා වැදගත්.

සන්නිවේදනයේදී වැදගත් වන ප්‍රධානම දේ තමයි නිවැරදි තොරතුරු ලබා දීම. එමගින් ජනතාව නොමග යැවීම වලක්වා ගන්නට පුළුවන්. ශ්‍රී ලංකවේ මාධ්‍ය මහජන සන්නිවේදනයේ පෘතුල කාර්යයක් ඉෂ්ට කරනවනේ. නමුත් ඔවුන් බොහොමයක් දෙනා සන්නිවේදනයේ දී තාක්ෂණය අවභාවිතා කරන බව අපි කවුරුත් දන්නා දෙයක්. කවුරුන් හෝ සිදුකල කතාවක කොටස් අමුනා මුල් අර්ථය සපුරා විකෘති කල ප්‍රවෘති සකස් කිරීමට ඔවුන් ඉහලින්ම සමත්. එමගින් සත්‍ය සන්නිවේදනය වෙන්නේ නැහැ. ඇතිවන්නේ විශාල ගැටළු ගණනාවක්. වෙන්නේ මුළු රටක සමස්ත ජනතාව ඇවිස්සීමක්. මේ නොමග යැවීම දැන්වීම් ප්‍රචාරණයේ දී ඉතා දරුණුවට සිදුවෙන්නක්. ඒ විතරක් නොවෙයි සමහර නිෂ්පාදන වල සඳහන් තොරතුරු නොමග යන සුළු ආකාරයට තමයි පෙන්වා තියෙන්නේ. ඉතා කුඩා අකුරෙන්, පෙනෙන නොපෙනෙන ලෙස ඉතා වැදගත් තොරතුරු පෙන්නනවා. ඒක දැනගත යුතු කරුණු නොපෙන්වා සිටීමේ උපක්‍රමයක් ද කියලත් සිතෙනවා. දැනගත්තොත් අලෙවිය අඩුවෙන්න පුළුවන්, සමහර විට. ඒ කොහොම උනත් එක්තරා ආකාරයකට නොමඟ යැවීමක්. මේ වගේ දේවල් ලොකු ලොකු ආයතන කරනවා වාගේම. කුඩා කුඩා ව්‍යාපාරිකයොත් හරියට කරනවා. එළවලු ගන්න පොළට යන ඔබට මේ අත්දැකීම් හොඳටම ලබලා ඇති. ඒවා නංගි පෙන්නලා අක්කා දීම වගේ දෙයක්. පෙන්නන්නේ වෙන දෙයක් දෙන්නේ තව දෙයක්. පොළේ ඉන්න සමහර වෙළෙන්දෝ කැමති නැහැ එලියේ පේන්න ලස්සනට තියෙන එළවලු විකුන්නන්න. ඒවා ගන්න හදනකොට දෙන්නේ නැහැ. මේවා ගන්න කියනවා. නැතිනං එයාලම තෝරලා දෙනවා. මිල ගණන් ප්‍රදර්ශණය කරන්නේ නැහැ. ඒ මොකද මූණ බලලා ගණන් කියන්න පුළුවන්නේ. දෙල්කඳ පොළේ මේක හරියට වෙනවා. මිනිස්සු රවටනවා.  

නිවැරදිව ප්‍රකාශ කරන අදහස ගොඩ දෙනෙක් ග්‍රහණය කර ගෙන ඒක තේරුම් ගන්නේ නැහැ. ඒක හින්දා විශාල ගැටළු ඇතිවෙනවා. පාසලේ දී බොහොමයක් විෂය කරුණු ග්‍රහණය කර ගන්න දරුවන් උත්සහ කරන්නේ නැහැ. මේ තත්වය විශ්ව විද්‍යාල ඇතුළු බොහොමයක් අධ්‍යාපන ආයතන වල දැකිය හැකියි. මේවයේ ප්‍රතිඵල විභාග උත්තර පත්‍ර බලනකොට තේරෙනවා. උගන්නපු දේ ග්‍රහණය කර ගන්නේ නැතුව උත්තර වලට වෙන වෙන බහු භූත ලියනවා. සමහර වෙලාවට ලියපු දේ කියවගන්න බැහැ. එතකොට වෙන්නේ අදාළ කාරිය කරන අය බොහොම අසීරුතාවයට පත්වෙනවා. විභාගය වැනි කාරණයකදී නං ලකුණු නොලැබෙන්නත් හේතුවක් වෙන්න පුළුවන්. කරුණු කාරණා නිවැරදිව ප්‍රකාශ වුවත්, නිසි පරිදි ග්‍රහණය නොකර ගැනීම කියන කාරණය අද අද බහුලව සිදුවෙන දෙයක්. බුකියේ (FB) රැඳෙන බොහොමයක් දෙනා එහි පලවෙන ලිපි සම්පුර්ණයෙන්ම කියවන්නේ නැහැ. ඉතාම හදිසියෙන් ඉහල පහල යන එක විතරයි බොහෝ දෙනා කරන්නේ. බොහොමයක් දෙනා ඒකට ඇබ්බැහි වෙලා ඉන්නේ. ඉතාම නොසන්සුන්කාරී ලෙසයි  හැසිරෙන්නේ. ඒ නිසා දෙන පණිවිඩ අදහස් නිවැරදි ලෙස තේරුම් ගන්නේ නැහැ. එනිසා ඇතිවන තත්වයන් ගැන ආයේ අමුතුවෙන් කතා කරන්න ඕනේ නැහැනේ. සියලු දෙනාටම මේ සම්බන්ධව අත්දැකීම් ඉතා හොඳින් ඇතිනේ. හරියට කළුවා මාරපන ගියා වගේ කියලා කියන්නත් පුළුවන්. මුල් අදහස විතරක් හිතට අරගන්නවා. අභ්‍යන්තරය ගැන හොයන්නේ නැහැ. මේක දන්නා දැන්වීම් නිර්මාණය කරන්නෝ මේකෙන් ප්‍රයෝජනය අරගෙන මාතෘකාව දානවා හිත ඇදිලා යන දෙයකින්. ඇතුලේ තියෙන්නේ වෙන දෙයක්.   

සන්නිවේදනයේ දී ලියන භාෂාවත් වැදගත් කියලා මම හිතනවා. සමහරු හිතනවා කොහොම ලිව්වත් කියන දේ නිවැරදිව සන්නිවේදනය වෙනවා නම් මොකද කියලා. ඒක එහෙමම ද කියලා හිතෙනවා විටෙක. අතීතයේ මිනිස්සු ලියන්න ඉගෙන ගත්තේ පස්සේ. ඒ පිටුපස්සේ අපුරු කතන්දර තියෙනවා. ඒ ගැන අපි වෙන දවසක කතා කරමු. හඬ තමයි ක්‍රමයෙන් අකුරුබවට පත්වුනේ. රූප සංඥා විදියට භාවිතා කරලා ඒවා ක්‍රමයෙන් අකුරු බවට පෙරලෙන්න ට ඇති. වචන උච්චාරණය අකුරු බවට පත් වුනාම සමහර වචන කියවනකොට නැවත ඒ හඬම නැවත ඇතිවෙන්නට ඕනේ. නැතිනං ඒක වෙන දෙයක් වෙනවා. “හඬ” කියලා ලිව්වම අපි කියවන්නේ ‘හඩ’ කියලා නෙවෙයි. ඒ වගේම ඒ වෙනුවට ‘හඩ’ ලිව්වොත් ගැටළුවක් වෙනවා. මොකද ඒකෙන් ‘හඬ’ කියලා හඬ නැගෙන්නේ නැති හින්දා. සමහර  වචන තියෙනවා හඬනැගෙන්නේ එකම විදියට. ‘තන’ සහ ‘තණ’ උදාහරණයක්. හැබැයි ඉතින් යෙදෙන තැන අනුව කෙනෙකුට වටහා ගන්න පුළුවන් වේවි අදාල දේ මොකක්ද කියලා. අපි ආයෙත් ප්‍රාථමික මට්ටම ට යන්න ඕනෙද ? භාෂාව පරිණාමය වෙනකොට විවිධ නීති රීති හැදෙනවා. සමහර ඒවා නැතිවෙනවා. අලුතින් හැදෙනවා. මං හිතනවා ඒක වැදගත් කියලා. ලියනකොට ඒක ගොඩක් වැදගත්, නිවැරදි තැනට අදාල ලෙස එම රීතින් භාවිතා කිරීම. “මරන්න එපා නිදහස් කරන්න”, කොමාව භාවිතා කරන තැන අනුව මරන්නත් පුළුවන් නිදහස් කරන්නත් පුළුවන්. මම සිංහල භාෂා පිලිබඳ ප්‍රවීනයෙක් නොවෙයි, මෙහිත් නොයෙක් වැරදි තියෙන්නට පුළුවන්.

කොහොම උනත් අපට වැදගත් වෙන්නේ නිවැරදි සන්නිවේදනයේ පහසුව. කියන දේ ලියන දේ පැහැදිළිව සහ නිවැරදිව කිරීම තමයි අපි පුරුදු පුහුණු කල යුත්තේ. ඒක යම් ජනකොටසක අනාගත පැවැත්ම උදෙසා ඉතා වැදගත්. යම් ජන කොටසක් පරිණාමිකව දියුණු වෙනකොට ඒවායේ දියුණුවක් ඇති වෙනවා. සමහරවිට තරමක් සංකීර්ණ සන්දර්භයන් ඇතිවන්නට පුළුවන්. ඒ වුනත් පරිණාමය කියලා අපි ආපසු මුලට නං යන්නේ ඒ ගැන තව පාරක් හිතන්න වෙනවා.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත් ඉරුව
26.10.2016

කාලයක්‌ ගත වී නමුත් තවමත් බොහොමයක්‌ දෙනාට 2004 සුනාමියෙන් ලද අත්දැකීම් අමතක වෙලා නැති ව ඇති. ඒ පිළිබඳ කිසිත් නො දැන සිටි අපට, අලුත් වගේ ම ඉතා ම දුක්‌මුසු අත්දැකීමක්‌ අරන් ආව ඒ සුනාමිය වෙරළබඩ පරිසරය කණපිට පෙරළුවා කීවොත් නිවැරැදියි. වෙරළ තැන්නක්‌ වීම එහි විසූ බොහෝ දෙනකුට අවාසනාවන්ත තත්ත්වයක්‌ උදා කරන්නට හේතු වුණා. එහෙත් වෙරළෙහි වූ බොහෝ උස්‌බිම් බොහෝ ජනයා ගේ ජීවිත බේරා දෙමින් සිදු කළ මෙහෙය නම් කියා නිම කළ නොහැකියි.

විවිධ හේතුන් නිසා වෙරළෙහි ස්‌වාභාවික පැවැත්මට හානි සිදු වී ඇති බව අප පිළිගත යුතුයි. වෙරළේ උස්‌බිම් තුනී කිරීම විශාල ගැටලුවක්‌ බව අප තේරුම්ගත යුතුයි. වෙරළේ උස්‌බිම් නිර්මාණය වන්නේ ආකාර කිහිපයකටයි. පිහිටි පාෂාණයේ ජීර්ණ විෂමතා නිසා බලෙන් මෙන් වෙරළේ ඉදි වූ කදිම පාෂාණ බැමි මෙහි එක්‌ ආකාරයක්‌. පිටින් පිට පහර දුන්නත් මුහුදු රළට මෙවැනි උස බිම් නම් කවරදා වත් බිම හෙළිය හැකි වන්නේ නැහැ. නැත හොත් කොපමණ උත්සාහ කළත් දිය කළ හැකි වන්නේ නැහැ. ශීත යුගයේ වෙරළබඩ ආසන්නයේ අධික වියළි සුළං දහරා නිසා බිහි වූ වැලි කඳු කදිම ආරක්‌ෂාකාරී බාධකයක්‌ බව බොහෝ දෙනෙක්‌ තේරුම්ගත්තේ 2004 සුනාමියෙන් පසුව විය හැකියි. මේ සදහා කදිම පරිසරයක්‌ නිර්මාණය කර දෙන්නේ හම්බන්තොට-කිරින්ද සහ පුත්තලම වැනි ප්‍රදේශවල. මේ ප්‍රදේශ අර්ධ ශුෂ්ක කලාප බව ඔබට හඳුනාගත හැකියි. මෙවන් වූ ශුෂ්ක පරිසරයේ දෘඪ බව කදිමට කියාපාන්නේ ශීත යුගයේ බිහි වූ වැලි කඳු බව අමුතුවෙන් ඔබට විග්‍රහ කළ යුතු නැහැ.

වැලි කඳු නම් වූ මේ කදිම වෙරළ බාධක කපා ඉවත් කිරීම එහි වූ භූ විෂමතාව හානියට පත් කිරීමක්‌ පමණක්‌ නො ව ඒ හා ආශ්‍රිත ජෛව විවිධත්වයට හානි ගෙන දෙන්නක්‌. බිම් තඹුරු ද මහා රාවණා රවුල ද ඇතුළු අනෙකුත් ශාකවල පැවැත්ම තහවුරු කරන්නේ බොහෝ විට මේ ප්‍රදේශවල වූ වැලිපර. කෙසේ වෙතත් වර්තමානයේ වෙරළට දක්‌වන සැලකිල්ල කෙතරම් පහත් ද යන්න වෙරළට යන ඔබට ම පැහැදිලි වනු ඇති. පොලිතින් සහ ප්ලාස්‌ටික්‌ බෝතල් පිරුණු වෙරළ දක්‌නා සැම විට ම මෙරට අනුවණ මිනිසුන් ගේ ක්‍රියාකලාපයන් කෙතරම් දරුණු ලෙස පරිසරයට වින කරන්නේ දැයි හැෙගනු ඇති. සඟවා තබනට හෝ ආයාසයෙන් බේරෙන්නට හෝ මුහුදට දමන්නා වූ සියලු දෑ මහ මුහුද පිළිගන්නේ නැහැ. ඒ සියල්ල නැවත ඔබ වෙතට පමුණුවන්නේ ඔබ රස විඳින්නට යන්නා වූ වෙරළ අපවිත්‍ර කරමින්.

එක පිට එක පැමිණෙන රළට සහාය දෙන්නේ නිබඳ හටගන්නා සුළං දහරාවන්. දහවල දී අධිකව රත් වන ගොඩබිමින් වායුගෝලයට එක්‌ කරන වාෂ්පීකරණය වූ ජලය ගොඩබිම ඇති කරන අවපීඩන තත්ත්වයන් මේ සුළං ඇති කරන්නට බලපානවා. මේ ක්‍රියාවලිය රාත්‍රියේ දී කණපිට පෙරළෙන්නේ ධීවර ජනතාව මුහුදු යන්නට පොලඹවමින්. ඇති වන්නාවූ රළෙහි බලය විසින් වෙරළෙහි ගොඩගසන්නා වූ අවසාදිතවල ප්‍රමාණය තීරණය කරනු ලබනවා. නිරන්තරව වැදෙන රළ පහරින් උදම් වන වෙරළෙහි අවසාදිත එක ම ගමනක්‌ යන්නට මෙන් එකම විශාලත්වයකින් යුක්‌තව තැන්පත් වන බව "කණිකා විශ්ලේෂණයක" දී කදිමට පැහැදිලි වනවා. වැඩි බලයකින් යුක්‌ත රළ විශාලත්වයෙන් වැඩි වැලි කැට ගොඩ ගසන්නට හේතු වනවා. ඉතා අව බලයකින් යුක්‌ත රළ ඉතා සියුම් කණිකා සහිත මැටි තැන්පත් කරන්නේ එයට කළ හැකි උපරිම කාරිය වශයෙන්. වාසනාවකට ශ්‍රී ලංකාවේ මුහුදු වෙරළ ඉතා කදිමයි. සුදු වැල්ලෙන් පිරුණු එය සංචාරකයන් මන්මත් කරන්නේ එම ලාක්‌ෂණික නිසා මයි.

සුදු පැහගත් වැල්ල බොහෝ විට පිළිබිඹු කරන්නේ ක්‌වාට්‌ස්‌ ඛනිජයේ පැවැත්මයි. හම්බන්තොට තංගල්ල ආසන්න ප්‍රදේශවල රතුවන් වැල්ල රබහ (garnat) ඛනිජයේ අධික බව කියාපානවා. වැල්ලේ කළු පැහැය ඇති කරන්නේ 'ඉල්මනයිට්‌' නම් වූ කදිම යකඩ ඛනිජයෙන්. පුල්මුඩේ ප්‍රදේශයේ වෙරළේ අසීමාන්තිකව පැතිරී විසිරි ඇත්තේ මේ ඛනිජය වන අතර එහි වූ සුවිශේෂිතාව වන්නේ ඉතා වටිනා ලෝහයක්‌ වන ටයිටේනියම් අඩංගු වීමයි. ඒත් සමග ම රූටයිල් නම් ඛනිජයක්‌ ද මේ වෙරළෙන් හමු වන අතර එහි විකිරණශීලී මුලද්‍රව්‍යයක්‌ වන තෝරියම් අඩංගු වීම මෙරටට ලෝකයේ බලවතුන් ගේ බැල්ම යොමු කරන්නට පවා සමත් වී තිබෙනවා.

රළ පහර වෙරළට වැලි ගෙන ආවත් වෙරළ ගොඩනැෙගන්නට එය සැම විට ම හේතු වන්නේ නැති බව ඔබ මතක තබාගත යුතුයි. නිරිතදිග මෝසම දකුණු මුහුදේ වූ වැලි මෙරටට යාබද ව උතුරට තල්ලු කරන්නේ දකුණු ප්‍රදේශයේ වෙරළ ඛාදනය ද ඇති කරමින්. උතුරු දෙසට ඇදෙන වැලි සහිත ජල දහරා බටහිර වෙරළේ භූ විෂමතාව වෙනස්‌ කරන්නට සමත් වනවා. ගොඩබිම් බාධක හා ගැටී කුඩා දිවයින් සහ ගොඩබිමට සම්බන්ධ වැලි පර නිර්මාණය කරන්නේ බටහිර වෙරළ තව තව තර කරමින්. අතීතයේ කොළඹ සහ මීගමුව ද පුත්තලම ද අවට වූ කුඩා වැලිපර අද වන විට සම්පූර්ණයෙන් ම පාහේ අවසාදිත මගින් පිරී ගොඩබිම ද යාබද වූ අර්ධද්වීප ද නිර්මාණය කර ඇත්තේ දිගු කාලීනව උතුරට දිවෙන එම ජල දහරාවල මහිමයෙන්. මෙවන් භූ ලක්‌ෂණ පමණක්‌ නො ව කාලීන ව සිදු වන මුහුදු මට්‌ටමේ උච්චාවචන නිසා බිහි වන 'කලපු සහ මුහුදු බොකු' ද වෙරළෙහි අතවශ්යන භූ විෂමතාවන් වනවා.

වෙරළේ සුන්දරත්වය විඳින්නට පමණක්‌ නො ව එය මිල කරන්නට ද අද ශ්‍රී ලාංකිකයන් සමත් වී සිටිනවා. සංචාරකයන් ඉතා දැඩි ව මෙරටෙහි වෙරළට ඇලුම් කරන නිසා බොහෝ සංචාරක නිවහන් වෙරළෙහි ම ඉදි වී ඇත්තේ ඔවුන් ගේ සුඛ විහරණය තව තවත් තීව්‍ර කරන්නට විය හැකියි. එහෙත් මෙවැනි ඉදි කිරිම් ක්‍රමයෙන් වෙරළ අපවිත්‍ර කරන්නට ද සුන්දර දර්ශන සීමා කරන්නටද හේතු වී ඇති බව ඔබ නො දන්නවා නො වේ. දිගින් දිගට ම වෙරළෙහි ඉදි කිරිම් සිදු කිරීම සහ එමගින් ඒ අවට වූ ප්‍රදේශයක්‌ වෙන් කර කොටු කරගැනීම එක්‌තරා ආකාරයකට මහජනතාව ගේ පරිසරය රසවිඳීමේ අයිතිය අහිමි කිරීමක්‌ නො වේ දැයි අපට සිතෙනවා.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත්ඉරුව
19.10.2016

තවදුරටත් ශ්‍රී ලංකාවාසීන්ට ජලය අසීමිත ව භාවිත කළ හැකි සම්පතක්‌ නො වනු ඇත. ඒ බවට මෑතක සිට කරුණු කාරණා සිදු වෙමින් පවතින බව අප කළ නිරීක්‌ෂණවලින් පැහැදිලි වී ඇත. මෙවර ගී්‍රෂ්ම සමය එතරම් දරුණු නො වුව ද බොහෝ ප්‍රදේශවල ජනතාව ජල හිගයෙන් පෙළෙන බව වාර්තා වේ. ඇති වූ ජල හිගය නිසි පරිදි කළමනාකරණය කරගැනීමට නොහැකි වූ කල පසුගිය දිනවල රජරට විශ්ව විද්‍යාලයය හා ඌව වෙල්ලස්‌ස විශ්වවිද්‍යාලයය තාවකාලිකව වසා දමන්නට පවා සිදු විය.

මේ දුෂ්කරතාව වියළි කලාපයේ පමණක්‌ නො ව තෙත් කලාපයේ සමහර ප්‍රදේශවල ජනතාවට පවා අත්දකින්නට සිදු වී ඇත. නිවර්තන කලාපීය රටක්‌ වන අප රටට මෙතරම් ම ජල දුෂ්කරතාවක්‌ ඇති වන්නේ ඇයි දැයි යන්න අත්‍යවශ්‍යයෙන් ම විමසා බැලිය යුතු කාරණයකි. එය තවදුරටත් මගහැරිය නොහැකි ය.

ශ්‍රී ලංකාවේ ජල සම්පත පරිහරණය වන රටාව පිළිබඳව තවමත් විධිමත් අධ්‍යයනයක්‌ සිදු වී නොමැත. ඒ නිසා පවතින ජල මූලාශ්‍ර පිළිබඳව නිසි අවබෝධයක්‌ ලබාගැනීමට නොහැකි වී ඇති බව අමුතුවෙන් විස්‌තර කළ යුතු නො වේ. ශීස්‍ර ජනගහන වර්ධනය, නගර නිර්මාණය, පවතින නගර විශාල වීම සහ නව කර්මාන්ත බිහි වීම යනු කරුණු ද මහජනතාව ගේ නො සැලකිල්ල ද හේතු කොට ගෙන බොහොමයක්‌ මතුපිට ජල මූලාශ්‍ර පමණක්‌ නො ව භූගත ජල නිධි පවා ඉතා ම ශීඝ්‍රයෙන් දුෂණයට ලක්‌ වෙමින් පවතින බව දැනගත යුතු කරුණකි. එපමණක්‌ නො වේ. පාර්ශ්ව ගණනාවක්‌ වර්තමානයේ මෙරට ජලයේ අයිතිකරුවන් වීම ද නිසි කළමනාකරණයකින් බැහැර වීමට හේතු වී ඇත. ආයතන අතර අෙන්‍යාන්‍ය සම්බන්ධතාව ගිලිහී ඇති මෙවන් කලක ඒ ගැන අප පුදුම විය යුතු ද නො වේ.

දශක ගණනාවකට පෙර ඉතා කදිමට තම ගෙවත්තේ වූ ළිං ජලය භාවිත කළ මහ නගරවාසීන් දැන් දැන් එම මූලාශ්‍රය නො සලකමින් රජයෙන් ලබා දෙන ජල කරාමයට අත තබන්නට පෙලඹී ඇත. මෙවැනි පරිවර්තන සදහා කරුණු ගණනාවක්‌ හේතු වන බව පෙනී යයි. විවිධ මානව ක්‍රියාකාරකම් නිසා භූගත ජල මූලාශ්‍ර දූෂණයට ලක්‌ වීම මෙහි දී කැපී පෙනෙන කරුණකි. ඉතා ළං ළං ව නිවාස සහ ගොඩනැගිලි බිහි වීම හේතු කොටගෙන නිර්මාණය වූ වැසිකිළි සහ කැසිකිළි හේතුවෙන් මතුපිටට ආසන්න භූ ගත ජල නිධි බොහොමයක්‌ ඉතා පහසුවෙන් කෙළෙසී යැම සිදු ව තිබේ. එපමණක්‌ නො ව බොහොමයක්‌ කුඩා කර්මාන්ත, කාර්යාල සහ නිවාසවල අප ජලය කිසිදු පිරිපහදු කිරීමකින් තොර ව අසළ ඇති මතුපිට ජල මූලාශ්‍රයට හෝ ඉතා පහසුවෙන් ම පසට හෝ එක්‌ කිරීම හේතු කොටගෙන භූගත ජල නිධි ක්‍රමයෙන් අපවිත්‍ර වේ. මේ තත්ත්වය අගනගරයේ ඇත්තා වූ බේරේ වැව ඇතුළු බොහොමයක්‌ ජල මාර්ග නිරීක්‌ෂණය කිරීමෙන් ඉතා හොඳින් පැහැදිලි වේ.

නගරයෙන් එපිට ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල වුව දැන් දැන් බොහොමයක්‌ සංවර්ධන කටයුතු සිදු වෙමින් පැවතීම හේතුවෙන් ජල පෝෂක ප්‍රදේශ විනාශ වෙමින් පවතී. නව මංමාවත් තැනීම සහ නව නිවාස ඉදි කිරීම පමණක්‌ නො ව කිසිදු කළමනාකරණයකින් තොර ව අවසර දෙන සහ දී ඇති කුඩා ජල විදුලිබලාගාර ඉදි වීම හේතුවෙන් ද කඳුකර ජල පෝෂක ප්‍රදේශ කෙළෙසී ගොස්‌ ඇත. වග විභාගයකින් තොර ව සිදු කරන සංවර්ධන කටයුතු හේතුවෙන් කඳුකරයේ බොහොමයක්‌ ස්‌ථාන අස්‌ථාවර වෙමින් පවතින බව අනාවරණය වෙමින් පවතී. කුඩා කුඩා ඉඩම් කට්‌ටිවල තේ වැනි බෝග වගාවන් ව්‍යාප්ත වීම ද එක්‌තරා ආකාරයකට ජල පෝෂක ප්‍රදේශ දුර්වල කරන්නට හේතු වී ඇත. වර්ෂාවෙන් ලැබෙන ජලය රඳවාගැනීමට නොහැකි වාතාවරණයක්‌ මේ කඳුකර ජල පෝෂක ප්‍රදේශවල නිර්මාණය වෙමින් පවතින බව අප තේරුම්ගත යුත්තකි. එනිසා අභ්‍යන්තර ජල නිධි ප්‍රති පෝෂණය වීම ක්‍රමයෙන් ඇහිරෙන අතර කඳුකරයේ සිට දිවයිනේ පහළ තැනිතලා කරා විහිදෙන භූගත ජල මාර්ග දුර්වල කරන්නට සමත් වේ. එය තැනිතලා ප්‍රදේශවල ඇත්තා වූ භූගත ජල නිධි ප්‍රති පෝෂණය වීම ක්‍රමයෙන් අඩාළ කරනු ඇත.

කෘෂිකාර්මික කටයුතුවල දී ඉතා අධික ව භාවිත කරන රසායනික ද්‍රව්‍යය මේ වන විටත් බොහොමයක්‌ මතුපිට ජල මූලාශ්‍ර අපිරිසිදු කර ඇත. මේ තත්ත්වය ඉතා බරපතළ ලෙස වියළි කලාපයේ ජනතාව අත්විඳිමින් සිටින බව නොරහසකි. ලෝකය ජයගන්නට යැමේ දී කල්පනාකාරී නො වීමේ සහ දුරදිග නො බැලීමේ ප්‍රතිඵල භුක්‌ති විඳීමක්‌ ලෙස රජරට වකුගඩු රෝගය අප හැඳින්විය යුතු ව ඇත.

අපිරිසිදු වූ ජල නිධි සහ මූලාශ්‍ර නැවත යථා තත්ත්වයට ගෙන ඒමට මහත් වෙහෙසක්‌ දැරිය යුතු ය. එහෙත් අල්ප පරිමාණයෙන් එය සිදු කළ හැකි වුව ද මහා පරිමාණයෙන් දූෂණය වූ ජල නිධි පිරිසිදු කරන්නේ කෙසේ ද යන්න මහත් ගැටලුවකි. එනිසා පවතිනා පිරිසිදු ජල මූලාශ්‍ර සහ ජල නිධි ඉතා ක්‍රමවත් ව පාලනය සහ

රැකගැනීම කළ යුතු ය. මේ සදහා විධිමත් ලෙස ජල මූලාශ්‍ර සහ ජල නිධි සිතියම්ගත කිරීම සහ පිරිසිදු ජල පරිමාණයන් ගණනය කළ යුතු ය. පවත්නා තත්ත්වය අනුව අතිශය සංවේදී සහ විනාශ වී යැමට ඉතා ආසන්න ජල නිධි සංරක්‌ෂණය සදහා කඩිනම් වැඩපිළිවෙළක්‌ සැකසිය යුතු ය. මෙහි දී ජල කළමනාකරණයක්‌ අත්‍යවශ්‍ය වුව ද එය නම් ඉතා කල්පනාකාරීව සිදු කළ යුත්තකි. සැම විට ම පාරිභෝගික ජනතාව ද සාමාන්‍ය ජනතාවට ඇත්තා වූ ජලය පිළිsබඳ අයිතිය සුරැකිය යුතු ම ය. ඒ සදහා ඔවුන්ට ඇත්තා වූ අයිතිය තහවුරු විය යුතු ය.

හුදෙක්‌ ම තම කාරිය කරගන්නට පමණක්‌ කැස කවන මෙවන් කාලයක ජල කළමනාකරණයක්‌ ගැන කතා කිරීම එක්‌තරා ආකාරයකට විහිළුවක්‌ පමණක්‌ වනු ඇතැයි ද සිතේ. එය එසේ වෙතත් ඇති වෙමින් පවත්නා ජල දුෂ්කරතාව හමුවේ අනාගතයේ දී අප සියල්ලන්ට ම පීඩා විඳින්නට සිදු වනවා නොඅනුමාන ය. මේ බව ජනතාවත් පාලක පක්‌ෂයත් මනාව තේරුම් නො ගන්නේ නම් ගැටලුව තව දුරටත් උග්‍ර වනවා හැරෙන්නට කිසි දිනෙක විසඳුමක්‌ නම් පහළ නො වනු ඇත.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත් ඉරුව
12.10.2016

වායුගෝලයට ප්‍රථමයෙන් ම ඔක්‌සිජන් වායුව එකතු වූයේ ප්‍රභාසංශ්ලේෂීන් බිහි වීමෙන් අනතුරු ව ය. එය ඉතා ධනාත්මක ලෙස ïවයේ පරිණාමයට හේතු විය. ප්‍රභාසංශ්ලේෂණයේ අතුරුඵලය තවත් එක ජීවී කාණ්‌ඩයක ඉරණම තීන්දු කරන්නට හේතු වීම ම ස්‌වාභාවික නිර්මාණයේ කෙතරම් අපූර්වත්වයක්‌ ද යන්න ඔබට වැටහෙනු ඇත. දහවල දී ඔක්‌සිජන් පිට කරන ලෙස ම රාත්‍රියට ද ඔක්‌සිජන් පිට කළ හැකි ශාක වෙයි ද? එසේ නම් එවැනි ශාක රාත්‍රියේ දී ප්‍රභාසංශ්ලේෂණය කළ යුතුයි කියා ඔබට එක වර ම සිතෙනු ඇත. හිරුඑළිය ඇති විට දී පමණක්‌ සිදු වන මේ කාබන් තිර කිරීමේ ක්‍රියාවලිය රාත්‍රියේ නම් ස්‌වාභාවිකව කෙසේ වත් සිදු නො වනු ඇත. එහෙත් රාත්‍රී කාලයේ දී ඔක්‌සිජන් පිට කරන ශාක වාර්තා වන බවට සාක්‌ෂි ඇත. එවැනි ශාක රාත්‍රියේ ඔක්‌සිජන් පිට කරන ක්‍රියාදාමය කුමක්‌ දැයි ඔබට කුතුහලයක්‌ පැනනැෙගනු ඇත.

ප්‍රභාශ්වසනය ප්‍රභාසංශ්ලේෂී ශාකවල දැකිය හැකි "තිර කළ කාබන්" සහ "ශක්‌තිය" (ATP) වැය කරන ප්‍රතික්‍රියාවකි. එය ප්‍රභාසංශ්ලෙෂකයන්ට අතිශය අවාසිදායක තත්ත්වයක්‌ නිර්මාණය කරයි. සාමාන්‍ය පරිසර තත්ත්වය යටතේ ශාක උරාගන්නා කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් "රුබියෝලෝස්‌" සමග ප්‍රතික්‍රියා කර කාබන් තුනේ සංයෝගයන් නිපදවයි. එමගින් ශක්‌තිය වැය කර අවසානයේ දී ග්ලූකෝස්‌ අණුවක්‌ නිර්මාණය කරන අතර ඉතිරි කාබන් තුනේ කාබනික සංයෝගය රුබියලෝස්‌ ප්‍රතිනිර්මාණය සදහා භාවිත කෙරෙයි. මෙහි දී වඩා වැදගත් වන ප්‍රධාන ම ප්‍රොaටීනය වන්නේ "රුබිස්‌කෝ" නම් වූ උත්ප්‍රේරකයයි. පරිසරය වඩාත් උණුසුම් වන විට රුබිස්‌කෝහි කැමැත්ත ඔක්‌සිජන් වෙත යොමු වේ. එනිසා රුබියෝලෝස්‌ සමග ප්‍රතික්‍රියා කරන්නට ඔක්‌සිජන් පොලඹවයි. මේ සදහා කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් සාන්ද්‍රණයේ පහත වැටීම ද එක්‌තරා ආකාරයකට හේතු වෙයි. පරිසරය වඩාත් උණුසුම් වන විට ශාක තුළ ඇති ජලය වාෂ්ප වී යැම වළකාලීම සදහා පූටිකා වසා දමනු ලැබේ. එනිසා කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් උරාගැනීම අඩාළ වන අතර ම ප්‍රභාසංශ්ලෙෂණයෙන් නිපදවෙන ඔක්‌සිජන් අණු පිට වීම ද වළකාලයි. මේ වායු දෙකෙහි අනුපාතය වෙනස්‌ වීම නිසා සාපේක්‌ෂව ඔක්‌සිජන් සාන්ද්‍රණය වැඩි වී රුබිස්‌කෝ උත්ප්‍රේරකයේ අවධානය ඔක්‌සිජන් වෙතට යොමු වේ.

ප්‍රභාශ්වසනයේ දී රුබියෝලෝස්‌ වෙතට ඔක්‌සිජන් යොමු කිරීම නිසා නිපදවෙන්නේ ග්ලූකෝස්‌ නිෂ්පාදනයට හේතු වන කාබනික සංයෝග නො වේ. නිපදවෙන එම සංයෝග හේතු වන්නේ අවසානයේ දී කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් නිපදවීම සදහා වන අතර එහි දී සිදු වන අනෙක්‌ අවාසිදායක තත්ත්වය නම් ශ්වසනයෙන් නිපදවූ ශක්‌තිය ද වැය වීමයි. වියළි උණුසුම් දේශගුණයක්‌ සහිත අවස්‌ථාවල දී විශේෂයෙන් ම කාන්තාර ප්‍රදේශවල ඇත්තා වූ ශාකවලට මෙය විශාල ගැටලුවක්‌ වන අතර එනිසා ම එම තත්ත්වය මගහරවා ගනිමින් ජීවය පවත්වාගෙන යැම සදහා පරිණාමිකව ගැලෙපන යාන්ත්‍රණයන් ඔවුන් නිර්මාණය කර ඇත.

බොහොමයක්‌ ශාකවල කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් තිර කිරීමේ දී නිපදවෙන්නේ කාබන් තුනේ සංයෝග වන අතර මේ සුවිශේෂී ශාක නිර්මාණය කරන්නේ කාබන් හතරේ සංයෝග වේ. මෙහි දී පත්‍රය තුළට ඇතුළු වන කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් ප්‍රතික්‍රියා කිරීම සදහා තෝරාගන්නේ රුබියෝලෝස්‌ නො ව පොස්‌පිනෝපයෝරුවේට්‌ (PEP) නම් කාබන් තුනේ සංයෝගයකි. එය උත්ප්‍රේරකයක්‌ වන අතර එමගින් අවසානයේ දී කාබනික අම්ලයක්‌ වන "මැලේට්‌" නිෂ්පාදනය කෙරේ. මැලේට්‌ කාබන් හතරේ අණුවකි. මේ උත්ප්‍රේරකයේ විශේෂත්වය වන්නේ ඔක්‌සිජන් මගහැර කබන් පමණක්‌ තිර කිරීමට උපකාරී වීමයි. එනම් ප්‍රභාශ්වසනය සිදු වීම වැළැක්‌වීමයි.

අධික උණුසුම හේතුවෙන් පූටිකා වසා උත්ස්‌වේදනය වළක්‌වාලීම සිදු කරන කාන්තාරවාසී ශාක සිසිල් රාත්‍රියේ දී පූටිකා හැර දමා කාබන් ඩයොක්‌සයිඩ් පත්‍රය තුළට යහමින් ලබාගනිමින් මැලේට්‌ නිෂ්පාදනය කර පත්‍ර සෛල තුළ ගබඩා කරගනී. මෙලෙස යහමින් නිෂ්පාදනය කරගත් කාබන් හතරේ සංයෝගය වන මැලේට්‌ නැවත භාවිතයට ගැනෙන්නේ හිරු එළිය ඇති විට ය. එනම් දහවල් කාලයේ දී පමණි. එනිසා මේ ශාක ද ඔක්‌සිජන් නිපදවන්නේ දහවල දී පමණි. යහමින් නිපදවූ මැලේට්‌ කැල්වින් චක්‍රයට යොමු කර ග්ලූකෝස්‌ නිපදවා කබන් තිර කිරීම කාන්තරවාසී ශාකවල කදිම පරිණාමීය හැඩගැසීමකි. මේ ශාකවල අනෙක්‌ විශේෂත්වය වන්නේ නිපදවූ ඔක්‌සිජන් පිට කරන්නේ රාත්‍රියේ වීමයි. මේ ශාක "CAM (Crassulacean Acid Metabolism) ශාක ලෙස හඳුන්වන ලැබේ.

මාංශලමය පත්‍ර සහිත වීම බොහොමයක්‌ කාන්තරවාසී ශාකවල සුවිශේෂී ගුණයකි. ඒ යහමින් ජලය ගබඩා කරගැනීම සදහා ය. එමෙන් ම ඉටිමය වැස්‌මක්‌ පත්‍රයේ මතුපිට නිර්මාණය වීම ද පූටිකා දහවල දී වැසී තිබීම ද ඒ සදහා වූ හැඩගැසීම් වේ. පතොක්‌ වර්ග, කෝමාරිකා, දලුක්‌ වර්ග පමණක්‌ නො ව නුග කුලයේ සමහර ශාක ද එලෙස පරිණාමය වී ඇත. එමෙන් ම ජල සංරක්‌ෂණයේ අවශ්‍යතාව දැකිය හැකි ඕකිඩ් වැනි ශාකවල ද, වැලිස්‌නේරියා වැනි ජලජ ශාකවල ද මේ අපූරු අනුවර්තනය දැකිය හැකි ය. රාත්‍රියේ ගබඩා කරගත් කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් භාවිතයෙන් දහවල දී ග්ලූකෝස්‌ නිර්මාණය කරන මේ ශාක නිපදවෙන අතුරුඵලය රාත්‍රිය වන තුරු පත්‍ර තුළ රඳවා රාත්‍රියට පිට කරයි. එනිසා මේ ශාක ගෙවල් තුළ තබාගැනීම එක්‌තරා ආකාරයකට වාසිදායක තත්ත්වයක්‌ නිර්මාණය කළ ද රාත්‍රිය පුරාවට ම ඔක්‌සිජන් ලබා නො දෙනු ඇත.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත්ඉරුව
05.10.2016

"ශ්‍රී ලංකාව බොහොමයක්‌ ඛනිජ අපනයනය කරන්නේ අමුද්‍රව්‍ය හැටියට මිස ඒවායේ නිෂ්පාදන ලෙස නො වේ. ඒ නිසා ශ්‍රී ලංකාවට ලැබෙන්නේ අමුද්‍රව්‍ය වටිනාකමට වඩා වැඩි දෙයක්‌ නො වේ. විශේෂයෙන් ම තිරුවානා, ෆෙල්ඩ්ස්‌පාර්, ඉල්මනයිට්‌, රූටයිල් වැනි ඛනිජවලට අදාළ නියම මිල මෙරට ලබා ගන්නේ නැති බවයි මා ගේ අදහස" යනුවෙන් පසුගිය වතාවක මෙරටට පැමිණි මා ගේ ඕස්‌ටේ්‍රලියානු පර්යේෂණ සගයා කියා සිටි බව නැවත මතකයට නැගුණේ එක්‌තරා පුද්ගලයකු මා ගෙන් ෆෙල්ඩ්ස්‌පාර් නිධි පිළිබඳව විමසීම් කරන විටයි. ශ්‍රී ලංකාව ඛනිජවලින් පොහොසත් රටක්‌ බව අමුතුවෙන් ඔබට මතක්‌ කළ යුතු නැහැ. එනිසා ම ලෝකයේ විවධ රටවල අවධානය අප රට වෙත යොමු වී ඇති බව ඉතා හොඳින් පැහැදිලියි.

වර්ග කිලෝමීටර 65625ක්‌ වන මේ කුඩා දිවයින නිර්මාණය වී ඇත්තේ විවිධාකාරයේ පාෂාණවලින් වන අතර ඒවා බොහොමයක්‌ විපරීත පාෂාණ. මෙරට වපසරියෙන් 20%කට අඩු ප්‍රමාණයක්‌ නිර්මාණය වන්නේ අවසාදිත පාෂාණවලින්. මේ පාෂාණ සියල්ල නිර්මාණය වන්නේ ඛනිජවලින් වන අතර ඛනිජ යනු රසායනික සංයෝග. එහෙත් ඛනිජ නො වන රසායනික ඇති අතර එම රසායනික සංයෝගවලින් මේ ඛනිජ වෙන් වන්නේ මේවායේ ඇති සුවිශේෂී ලක්‌ෂණ නිසා මයි. ලොව පවතින සත්‍ය ඛනිජ සියල්ල ඝන ද්‍රව්‍ය වන අතර ඒවා ස්‌වාභාවික පරිසරයේ නිර්මාණය වනවා. ඒ සදහා සුවිශේෂී ක්‍රියාදාමයන් හේතු වන අතර එහි දී රසායනික ප්‍රතික්‍රියාවන් මූලික වනවා. ස්‌වාභාවික පරිසරයේ වෙසෙන ජීවීන් ද විටෙක ඛනිජ නිර්මාණය සදහා දායකත්වය සපයන අතර එමගින් අපූරු ඛනිජ වර්ග ලොවට බිහි කෙරෙනවා.

බොහෝ ඛනිජ ප්‍රමාණයක්‌ ලොව පවතින අතර ඒවා එකිනෙකින් වෙන් කර හඳුනාගැනීම ඉතා වැදගත් කාරියක්‌. ඛනිජ හඳුනාගැනීමේ දී බෙහෙවින් ඉවහල් වන්නේ එහි භෞතික ගුණාංග වන අතර අතිශය අසීරු අවස්‌ථාවක දී හෝ ඛනිජයේ අනන්‍යතාව තහවුරු කිරීමේ දී රසායනික ගුණාංගයන් ද උපයෝගී කරගැනෙනවා. ඛනිජයක භෞතික ගුණාංග වන්නේ එහි වර්ණය, ස්‌ඵටික හැඩය, කුඩුවල පැහැය, දැඩියාව, ප්‍රභාව, පැලු¨ම් තල සහ ඝනත්වයයි. මේ අතර විටෙක එම ඛනිජවල චුම්බක ගුණය, ආතන්‍ය සහ විතන්‍ය බව යනාදිය පමණක්‌ නො ව විදුලි සන්නායකතාව ද සලකා බැලිය හැකියි.

බොහෝ විට ඛනිජයක පැහැය තීරණය කරන්නේ එහි ඇති රසායනික සංයෝගය වන අතර ඛනිජයක ඇති අපද්‍රව්‍ය ද පැහැය ඇති කිරීම කෙරෙහි බලපෑමක්‌ සිදු කරනවා. ඛනිජය නිර්මාණය වී ඇති රසායනික සංයෝගයේ බන්ධන ආලෝක ශක්‌තිය උරාගන්නා අතර එහි වර්ණාවලියේ කිසියම් ශක්‌ති ඛණ්‌ඩයක්‌ උරා නො ගන්නා විට එම ශක්‌ති ඛණ්‌ඩයට අදාළ වර්ණය ඛනිජයේ වර්ණය ලෙස අපට දිස්‌ වනවා. එනිසා ඉතා අලංකාර වර්ණවත් ඛනිජ බොහොමයක්‌ ඉතා පහසුවෙන් වර්ණය පමණක්‌ භාවිත කර හඳුනාගැනීමට හැකියාව ලැබී තිබෙනවා. ලොව පවතින බොහොමයක්‌ වර්ණවත් ඛනිජ මැණික්‌ ඛනිජ ලෙස අප අතරට පැමිණ තිබීම සුවිශේෂයි.

සැම ඛනිජයකට ම නිශ්චිත රසායනික සංයුතියක්‌ ඇති අතර එක ම ඛනිජයේ විවිධ නියදිවල රසායනික සංයුතිය වෙනස්‌ වන්නේ නැහැ. ඛනිජ යනු ස්‌ඵටිකීකරණය වූ ඝන ද්‍රව්‍ය වන අතර එනිසා සැම ඛනිජයකට ම ඉතා අලංකාර නිශ්චිත හැඩයක්‌ තිබෙනවා. එහෙත් එකිනෙකට වෙනස්‌ ඛනිජවල මේ හැඩයන් එකිනෙකින් වෙනස්‌. ඛනිජ ස්‌ඵටිකවල හැඩයන් අනුව ස්‌ඵටිකීකරණය වන ස්‌ඵටික පද්ධති හයක්‌ ප්‍රධාන වශයෙන් හඳුනාගත හැකියි. මේ පද්ධති හයට අමතරව මෙලොව ඛනිජ ස්‌ඵටික බිහි කරන්නේ නැහැ. බොහෝ විට ස්‌වභාවයේ හමු වන්නේ මේ පද්ධති හයේ මුණගැහෙන සරල හැඩයන් නො ව එම සරල හැඩ මිශ්‍ර ව බිහි කරන තරමක්‌ සංකීර්ණ ස්‌ඵටික හැඩයන්.

මේ ස්‌ඵටික හැඩයන් නිර්මාණය සදහා මූලික වන්නේ ඛනිජවල ඇත්තා වූ විවිධ රසායනිකයන් විවිධ ආකාරයෙන් එකිනෙක සම්බන්ධ වීමයි. ඔවුන් එලෙස සම්බන්ධ වී අවකාශයේ මවනා රටාවන් ස්‌ඵටික හැඩයන් සදහා හේතු වනවා. සරල ම රසායනිකය අඩංගු ඛනිජ ස්‌ඵටිකයේ සිට සංකීර්ණ රසායනිකය මගින් මවන ඛනිජ ස්‌ඵටිකයේ පවා මේ නො නවතින අපූරු රටාවන් ඇති අතර එය ලොකු කුඩා විවිධ ප්‍රමාණවලින් භූ අවකාශය හැඩ ගන්වන්නට සමත්. මෙවැනි ස්‌වාභාවිකව මුණගැසෙන අපූරු ස්‌ඵටිකයන් විටෙක සියල්ල පුදුමයට පත් කරන්නේ ඒ වෙතට අප ආශක්‌ත කරමින්.

ලෝකය නිර්මාණය කර ඇති කබොලෙහි ප්‍රධාන වශයෙන් ම ඇත්තා වූ රසායනිකයන් වන්නේ සිලිකන්, ඇලුමිනියම් සහ ඔක්‌සිජන් වන අතර එනිසා ම එහි ඇත්තා වූ බොහොමයක්‌ ඛනිජ ඉහත කී රසායනිකයන් ගෙන් සමන්විතයි. මේ ඛනිජ සිලිකේට ඛනිජ ලෙස හඳුන්වනු ලැබෙනවා. කබොලෙහි 90%ක්‌ පමණ ම සමන්විත වන්නේ සිලිකේට ඛනිජවලින්.

ලොව ඛනිජ වර්ග 5300ක්‌ පමණ මේ වන විට වාර්තා වී තිබෙනවා. ඛනිජයක්‌ හඳුනාගැනීමෙන් පසු එම ඛනිජය අන්තර්ජාතික ඛනිජ සංගමයේ ලියාපදිංචි කළ යුතු අතර වත්මනේ එහි ලියාපදිංචි කර ඇති සත්‍ය ඛනිජ ප්‍රමාණය 5070ක්‌ පමණ වනවා. 1958 දී බිහි කළ මේ අන්තර්ජාතික සංගමයෙහි මුඛ්‍ය පරමාර්ථය වන්නේ ඛනිජ විද්‍යාව ලොව ප්‍රචලිත කිරීමත්, ඛනිජ පළිබඳ පර්යේෂණ ව්‍යාප්ත කිරීමත්.

ශ්‍රී ලංකාව ඛනිජවලින් පොහොසත් වුවත් එහි නිසි පල ප්‍රයෝජන නෙළාගැනීමට අපොහොසත් වීම එක්‌තරා ආකාරයකට අභාග්‍යයක්‌ වන අතර ඒ සදහා හේතු වන්නේ මෙරට විද්වතුන් ගේ ද පරිපාලකයන් ගේ ද දුර්වලතා සහ මැළිකම් ද කියා විටෙක අපට සිතෙනවා.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත්ඉරුව
28.09.2016

මහත්තයෝ මේ බැම්ම තවමත් ශක්‌තිමත්ව තියෙන්නේ මෝරපු ගලෙන් බැඳපු නිසයි. එක ළපටි ගලක්‌ වත් මේකට ගත්තේ නැහැ". පසුගිය දවස්‌වල නාය යැම් පර්යේෂණ කටයුතුවල නියෑළෙද්දී මට හමු වූ එක්‌තරා පුද්ගලයෙක්‌ එසේ ප්‍රකාශ කළේ ය. ඉතා හොඳින් බැඳ තිබූ බැම්ම නිසා ඔහු ගේ ගෙය අසල කණ්‌ඩිය කඩා නො වැටී තිබිණි. එහෙත් අක්‍රමවත් ව බැඳ තිබූ අසල තවත් ගෙදරක බැම්ම මුළුමනින් ම ඇදවැටී තිබුණු අතර එනිසා එම ගෙදරට ද තරමක්‌ හානි වී තිබිණි. තවදුරටත් ඒ පුද්ගලයා සමග සංවාදයේ යෙදෙද්දී වරෙක ඔහු මෙසේ ද පැවසුවේ ය. "මේ හරියේ පොළොව ඇතුළේ තියෙන කළුගල් තවම වැවෙන ඒවා. එක හින්දා වැඩිපුර හම්බ වෙන්නේ ළපටි ගල්. ඒක තමා ඔය උඩින් ම තියන්නේ. තව කාලයක්‌ යන කොට මේවා හොඳට මෝරපු කළු ගල් වේ වි". ඇත්තට ම පොළොව ඇතුළේ ඇති ගල් වැඩෙනවා ද? ඉහළින් තිබෙන කුඩු ගල කාලයක්‌ යද්දී කළුගලක්‌ වෙන්නට පුළුවන් ද? සමහර පුදගලයන් ගේ පාෂාණ පිළිබඳව ඇති දැනුම කෙතරම් සාවද්‍ය ද යන්න මින් අපට පැහැදිලි වේ.

පාෂාණ යනු පොළොව නිර්මාණය කරන තැනුම් ඒකක වේ. පෘථිවියේ කබොල නිර්මාණය කෙරෙන්නේ පාෂාණවලිනි. ඊට ඉහළින් විවිධ කාලවල දී නිර්මාණය වූ පස්‌ සහ අවසාදිත තට්‌ටුවක්‌ ඇත. සමහර ස්‌ථානවල පස්‌ නොමැති ව නිරාවරණය වූ පාෂාණ කලාප දක්‌නට හැකි වේ. පාෂාණ නිර්මාණය වන්නේ කෙසේ ද? ලෝකයේ ප්‍රධාන පාෂාණ වර්ග තුනකි. ආග්නේය පාෂාණ, විපරිත පාෂාණ සහ අවසාදිත පාෂාණ ලෙස ඒවා නම් කෙරෙන අතර, ආග්නේය පාෂාණ ප්‍රාථමික පාෂාණ ලෙස හැඳින්විය හැකි ය. මේ පාෂාණ යනු ඛනිජ සමූහයක එකතුවකි. සමහර පාෂාණ නිර්මාණය සදහා එක ඛනිජයක්‌ පමණක්‌ දායක වී ඇත. ඒවා "ඒක ඛනිජ පාෂාණ" ලෙස හැඳින්වේ. හුණුගල්, කිරිගරුඬ සහ තිරුවාන ගල් එවැනි පාෂාණ සදහා උදාහරණ වේ. එකකට වැඩි ඛනිජ සංඛ්‍යාවක්‌ දායක වී නිර්මාණය කෙරෙන ඛනිජ බහු ඛනිජ පාෂණ ලෙස නම් කළ හැකි ය. නයිස්‌ පාෂාණය සහ ග්‍රැනයිට්‌ පාෂාණ බහු ඛනිජ පාෂාණ වේ. පාෂාණ නිර්මාණය කරන්නට බහුලව දායක වන ඛනිජ පාෂාණකාරක ඛනිජ ලෙස හැඳින්විය හැකි ය. පාෂාණකාරක ඛනිජ 10ක්‌ පමණ ඇත. මින් ප්‍රධාන සහ බහුල ව ම දායක වන ඛනිජය වන්නේ තිරුවානා ඛනිජයයි. එනිසා ලොව බහුලව ම හමු වන ඛනිජය ලෙස වුව ද අපට හැඳින්විය හැකි ය. පෙල්ඩ්ස්‌පාර් ඛනිජය ද බොහොමයක්‌ පාෂාණවල හමු වේ. ප්‍රධාන වශයෙන් පෙල්ඩ්ස්‌පාර් වර්ග තුනකි. මයිකා වර්ග ද කිහිපයක්‌ හමු වේ. ඒ අතර බයෝටයිට්‌ මයිකා ප්‍රධාන වේ. ඇම්පිබෝල් සහ පයිරොක්‌සින් කුලයේ ඛනිජ ගණනාවක්‌ ද පාෂාණ නිර්මාණය සදහා දායක වේ.

අවුරුදු බිලියන 4.6කට පෙර ප්‍රාග් පෘථිවිය ගිනිගෙන දැවෙන ගෝලයකි. ඉතා අධික උණුසුම ඇති වූයේ විශාල වශයෙන් ගිනිකඳු පිපිරුණු නිසා ය. ග්‍රහක කැබැලි ඇද වැටීම ද මේ තත්ත්වය උග්‍ර කරවී ය. එනිසා මුල් අවස්‌ථාවේ පාෂාණ බිහි වූයේ නැත. නැත හොත් බිහි වූ පාෂාණ නැවත ද්‍රව වී ලාවා බවට ම පත් විය. ක්‍රමයෙන් සිදු වූ සිසිලනය ස්‌ථායි පාෂාණ තට්‌ටු බිහි කරන්නට හේතු විය. මේ පාෂාණ සියල්ල ම පාහේ ආග්නේය පාෂාණ විය. එපමණක්‌ නො වේ. අද පවා ඒ පාෂාණ බිහි වන්නේ ද්‍රව මැග්මා සිසිලනයෙනි. ආග්නේය පාෂාණ, ලොව ප්‍රාථමික පාෂාණ ලෙස හඳුන්වන්නේ එනිසා ය. එහෙත් අවසාදිත පාෂාණ නිර්මාණය වන්නේ මුහුදු පත්ලේ තැන්පත් වූ අවසාදිතවලිනි. දීර්ඝ කාලයක්‌ තිස්‌සේ මේ අවසාදිත තැන්පතු පීඩනයට සහ උණුසුමට ලක්‌ වීම හේතු කොටගෙන ඒවා අවසාදිත පාෂාණ බවට පත් වේ. මෙලෙස සකස්‌ වූ ආගනේය සහ අවසාදිත පාෂාණ පොළොව අභ්‍යන්තරයේ දී අධික තාපයට සහ පීඩනයට ලක්‌ වීම විපරිත පාෂාණ බිහි කරන්නට හේතු වේ.

පොළොව මතුපිටට යම් පාෂාණයක්‌ ආවේ ද, ජීර්ණ ක්‍රියාවලියෙන් නම් බේරීමක්‌ නැත්තේ ය. එනිසා වායුගෝලයට නිරාවරණය වූ පාෂාණ අත්‍යන්තයෙන් ම ජීර්ණයට ලක්‌ වන්නේ ම ය. ඒ පොළොව මතුපිට පරිසරයට ඔරොත්තු දෙන්නා වූ ඛනිජ බිහි කරන්නට ය. ජලය ද, කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් වායුව ද, ඔක්‌සිජන් වායුව ද සමග ප්‍රතික්‍රියා කරන පාෂාණකාරක ඛනිජ ජීර්ණය හේතුවෙන් ද්විතීයික ඛනිජ නිර්මාණය කරයි. මැටි ඛනිජ ද යකඩ ඔක්‌සයිඩ ද මේ අතර ප්‍රමුඛ වේ. එහෙත් තිරුවානා ඛනිජය ජීර්ණයට ලක්‌ වන්නේ ඉතා අඩුවෙනි. භෞතික ජීර්ණය පාෂාණ කුඩා කැබැලිවලට වෙන් කරන අතර රසායනික ජීර්ණය හේතුවෙන් මේවා වෙනත් රසායනික සංයෝග බවට පත් කරයි. බොහොමයක්‌ පාෂාණ පොළොව මතුපිටට පැමිණෙද්දී කුස්‌තුර සහ පැලුම් ඇති වන නිසා යම් සවිවරතාවක්‌ ඇති කරගනී. මේ දුර්වල කලාප ඔස්‌සේ ජලය සහ ඉහත කී වායුන් රිංගා ගොස්‌ ජීර්ණ ක්‍රියාවලිය පාෂාණ අභ්‍යන්තරයේ වුව ද සිදු කිරීමට වගබලාගනී. ජීර්ණය හේතුවෙන් අවසානයේ දී බිහි කරන්නේ පසයි. මෙලස ඇති වන පස්‌ තට්‌ටු විවිධ හේතුන් නිසා ඛාදනයට ලක්‌ වන ඇතර වෙනත් ස්‌ථානවල තැන්පත් වීමෙන් අවසාදිත බිහි කරයි. එනිසා හැම විට ම පාෂාණයට ඉහළින් පස්‌ හෝ අවසාදිත හෝ අඩක්‌ ජීර්ණයට ලක්‌ වූ පාෂාණ කොටස්‌ හමු වේ. අඩක්‌ ජීර්ණයට ලක්‌ වූ පාෂාණ (කුදුගල්) යනු ළපටි පාෂාණ නො වේ. එමගින් එම ස්‌ථානයේ පහළින් වූ පාෂාණය නිර්මාණය සිදු නො වන බව ඔබ මතක තබාගත යුතු ය. පොළොව මතුපිට දී සිදු වන්නේ බිහි වූ පාෂාණ විනාශ වීම මිස නැවත නිර්මාණය වීම නො වේ. එනිසා කුඩුගල් කෙදිනක වත් මෝරන්නේ ද නැත.

පසුගිය සතියේ මෙහි සදහන් කෙරුණා වූ එක කරුණක්‌ සම්බන්ධව යම් නිවැරැදි කිරීමක්‌ කළ යුතු ය. ඒ මෙරට සිය දිවි හානි කරගැනීමේ "ස්‌ථාන" පිළිබඳ ව ය. මා මිතුරු ධනේෂ් විසුම්පෙරුම මහතා බුකියේ (fb) සටහනක්‌ තබමින් මා දැනුවත් කළේ මෙරට ඇත්තේ 22 වැනි ස්‌ථානයේ බවත් ශීඝ්‍රයෙන් මෙරට සියදිවි හානි කරගැනීම් අඩු වෙමින් පවතින බවත් පවසමිනි. ඒ සම්බන්ධව මා ඉතා ඉහළින් ම ඒ මහතාට කෘතඥ වන අතර ඒ මහතා විදුසරෙහි 2016.07.06 දින ලියූ ලිපිය කියවා ඔබ ගේ දැනුම ද යාවත්කාලීන සහ නිවැරැදි කරගන්නා ලෙස පාඨක ඔබ ගෙන් කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව
21.09.2016

මේ වසර අවසාන වන විට ලෝක ජනගහනය බිලියන 7.4 සීමාව ඉක්‌මවා යනු ඇතැයි ද, 2024 වන විට එය බිලියන 8 සීමාවට ළං වනු ඇතැයි ද විශේෂඥයන් ගණනය කර ඇත. ආසන්න වශයෙන් සැම වසරක දී ම මිලියන 131ක්‌ පමණ දරුවන් මෙලොවට බිහි වන අතර වැඩිහිටි පුද්ගලයන් මිලියන 55ක්‌ පමණ වසරක දී මිය යන බව ය ලෝක ජනගහන දත්ත පෙන්වා දෙන්නේ. එනම් සැම තත්පරයක දී ම ආසන්න වශයෙන් දරුවන් හතර දෙනකු උපදින අතර පුද්ගලයන් දෙදෙනකු බැගින් මිය යයි. ලෝකයේ දියුණුවත් සමග ම මර්ත්‍යතාව (Mortality) අඩු වෙමිනුයි යයි. එනිසා දිනෙන් දින ලෝකයේ ජනගහනය ඉතා ශීඝ්‍ර ලෙස වැඩි වෙමින් ඇත. ඉහත දත්තවලින් ඒ බව ඉතා හොඳින් පැහැදිලි වේ.

ලෝකයේ වැඩි ම ජනගහනයක්‌ ඇත්තේ චීනයේ බව අමුතුවෙන් ඔබට පැහැදිලි කරන්නට අවශ්‍ය නැත. අද වන විට එරට ජනගහනය බිලියන 1.38ක්‌ වන අතර එම ප්‍රමාණය ලෝක ජනගහනයෙන් සියයට විස්‌සක්‌ පමණ වේ. එහි තේරුම ලොව සැම පස්‌ දෙනකු ගෙන් එක්‌ අයකු ම චීන ජාතිකයකු වන බවයි. ලොව වැඩි ම සම්පත් ප්‍රමාණයක්‌ පරිභෝජනය කරන රටක්‌ හැටියටත් ඒ අනුව චීනය නම් කරන්න හැකි බව පෙනේ. එසේ වුව ද ඇමෙරිකාව පසු කරන්නට නම් චීනයට තවම හැකියාවක්‌ ලැබී නැත. චීනය ජන ඝනත්වය අනුව වර්ග කිලෝමීටරයකට පුද්ගලයන් 150ක්‌ පමණ සිටින රටක්‌ වන අතර ලෝකයේ බොහෝ රටවල මෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක්‌ ජනතාව නගරාශ්‍රිත ව ජීවත් වේ. එහෙත් වර්තමානයේ චීන ජනගහන දත්ත පෙන්වන්නේ ජනගහන වර්ධනය ක්‍රමයෙන් අඩු වන බවයි. මේ වන විට එය 0.47%ක්‌ වන අතර එනිසා ලෝකයේ රටවල ජනගහන වර්ධන රටා අනුව 159 වැනි ස්‌ථානය හිමි කරගනී.

ලෝකයේ රටවල් අතුරින් වැඩි ම ජනගහන වර්ධන වේගයක්‌ මේ වන විට පෙන්නුම් කරන්නේ ලෙබනනය බව වාර්තා වේ. එය 9.37%කි. මිලියන 4.5කට ආසන්න ජනගහනයක්‌ වෙසෙන ලෙබනනයේ ජන ඝනත්වය අනුව වර්ග කිලෝමීටරයකට පුද්ගලයන් 362ක්‌ පමණ වෙසෙන බව පෙනී යයි. ඊළඟට වැඩි ම ජනගහන වර්ධනයක්‌ ඇති රට වන්නේ සිම්බාබ්වේ රාජ්‍යය වන අතර එය 4.36%ක්‌ පමණ වේ. තෙවනුව දකුණු සුඩානය වන අතර එහි වර්ධන වේගය 4.12% පමණ වේ.ඒ අනුව ලෙබනනයේ ජනගහන වර්ධනය කොපමණ වේගවත් දැයි ඔබට හොඳින් වැටහෙනු ඇත. හතරවැනි ස්‌ථානය හිමි කරගෙන ඇත්තේ ජෝදානයයි.

ලෝකයේ වැඩි ම මර්ත්‍යතාවක්‌ පෙන්වන්නේ දකුණු අප්‍රිකාවයි. වසරක දී සැම මිනිසුන් දහසකට ම 17 දෙනකු එහි මිය යන බව වාර්තා වේ. යුක්‌රේනයේ එය 16 දෙනකු පමණ වේ. තෙවැනි තැන ගන්නා ලෙසොතෝහි එය 15කි. චැද්, ගිනි බිසව්, බල්ගේරියාව, ඇෆ්ගනිස්‌තානය, මධ්‍යම අප්‍රිකානු ජනරජය, සෝමාලියාව යනාදී අප්‍රිකානු සහ සමහර මැදපෙරදිග රටවල් මෙහි දී පෙරමුණ ගන්නා බව වාර්තා අනුව පෙනී යයි. මේ මරණවලට ප්‍රධානව බලපාන්නේ කවර කාරණා යෑයි ඔබ සිතන්නේ ද? පළමුවැන්න වන්නේ ඒඩ්ස්‌, ඉබෝලා වැනි වසංගත ඇති වීමයි. දෙවැන්න අභ්‍යන්තර ආරවුල් නිසා ඇති වන යුද්ධයන් ය.

ඉහත කී එක්‌ එක්‌ රටවල් සම්බන්ධයෙන් එය සත්‍ය වුවත් සමස්‌තයක්‌ වශයෙන් ගත් කල ඒ සදහා හේතු වන මූලික සාධක තරමක්‌ වෙනස්‌ බව වාර්තා වේ. වසර ගණනාවක්‌ තිස්‌සේ එක්‌ රැස්‌ කරන ලද දත්තවලට අනුව පෙනී යන්නේ මේ සදහා ප්‍රධානව බලපාන අභ්‍යන්තර සාධකය වන්නේ මිනිසුන්ට සෑදෙන වසංගත නො වන ලෙඩ රෝග (බෝ නො වන රෝග) බවයි. වසංගත නො වන ලෙඩ රෝග ලෝක ජනගහනයෙන් සියයට පනහකට වැඩි ප්‍රමාණයක්‌ වූ මරණවලට හේතු වී ඇත. එයින් ද හදිසි හෘදයාබාධ සහ ආඝාත ප්‍රමුඛ මාරකය වී ඇති බව පෙන්නුම් කරයි. ශ්වසන ආබාධ ද ඉදිරියට පැමිණෙමින් ඇත. ලෝකයේ මිනිසුන් ඉදිරියේ දී අනුගමනය කරන ආහාර රටා සහ ජීවන ක්‍රමවේද නිසා මේ තත්ත්වය තවත් උත්සන්න වනු ඇතැයි අපට අනුමාන කළ හැකි ය. එනම් තව කාලයක්‌ යද්දී මනුෂ්‍ය මරණය තවදුරටත් සවාභාවික නො වනු ඇත.

මානසික ආතතතිය බොහෝ දියුණු රටවල බොහෝ මිනිසුන් අතර පවත්නා රෝගී තත්ත්වයකි. ඒ සදහා හේතු වන්නේ අධික ලෙස රාජකාරිවල නිරත වීම බව ද එහි දී ඇති වන විවිධ ගැටලුකාරී තත්ත්වයන් බව ද සොයාගෙන ඇත. විශේෂයෙන් ම බොහොමයක්‌ පෞද්ගලික අංශවල රාජකාරියේ නිරත වූවන් මේ තත්ත්වයෙන් බොහෝ පීඩා විඳින බව හෙළි වී ඇත. අධික ලෙස නිදිවැරිම ද මේ තත්ත්වය උග්‍ර කරන තවත් සාධකයකි. හිතවතුන් ගෙන් සහ ඥාතීන් ගෙන් වෙන් වී කාලයක්‌ තනි ව විසීම ද මේ තත්ත්වයට හේතු විය හැකි බව නවතම පර්යේෂණවලින් පැහැදිලි කර ඇත. තම ගැටලු සදහා නිසි පිළිතුරු නො ලැබීම සහ වැඩකටයුතුවල දී නිරතුරුව ම අසාර්ථක වීම ද දිගුකාලීනව මේ තත්ත්වය ඇති කරයි. ආතතියේ අවසානය සියදිවි හානි කරගැනීමයි. සියදිවි හානි කරගැනීම් වැඩි ම ප්‍රමාණයක්‌ වාර්තා වන්නේ ගයනාවෙනි. ඒ ප්‍රමාණය වසරක දී පුද්ගලයන් ලක්‌ෂයකට 44ක්‌ පමණ වී ඇත. දකුණු අප්‍රිකාවේ දී එය 29ක්‌ පමණ වී ඇත. මෙහි දී තෙවැනි වන්නේ ශ්‍රී ලංකාවයි. ඒ ප්‍රමාණය ආසන්න වශයෙන් 28ක්‌ පමණ වේ. මෙවැනි තත්වයකට ශ්‍රී ලංකාව පත් වූයේ මන්දැයි යන්න ඉතා විමසිල්ලෙන් සොයා බැලිය යුතු ය.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව
14.09.2016

සමකාසන්න රටක්‌ වුවත් ශ්‍රී ලංකාව දූපතක්‌ වීම, එහි කුඩා වපසරිය තුළ බොහෝ දේශගුණික විපර්යාසයන් ඇති කරවන්නට හේතු වී ඇත. මෙරටට ඉහළ වර්ෂාපතනයක්‌ ගෙන දෙන නිරිතදිග මෝසම දිවයිනේ දකුණු, නිරිත සහ බටහිර කලාප තෙත් කලාපයක්‌ කරන්නට සමත් වන අතර ඒ සදහා ප්‍රධාන කොට ම හේතු වන්නේ නිරිතදිගින් හමන සුළඟට බාධාවකින් තොර ව සාගර ජලය ඔසවාගෙන එන්නට හැකි වීම බව පැහැදිලි ය. සදාකල්හි ම හරිත වර්ණයෙන් බැබළෙන තෙත් කලාපය නිරිතදිග මෝසමෙන් කදිමට ජල පහස ලැබීම මෙන්ම නිවර්තන කලාපය සුපුරුදු උණුසුම ද අඩුවක්‌ නොමැති ව ලැබීම සදා නො නවතින එක්‌ භූ ක්‍රියාවලියක්‌ තීව්‍ර කරන්නට හේතු වන බව බොහෝ දෙනෙක්‌ නො දනිති. ඒ නම් කොතෙක්‌ වැර වෑයම් කළ ද නැවැත්විය නොහැකි "පාෂාණ ජීර්ණය"යි.

ලැබෙන අධික වර්ෂාපතනයත් කදිම උණුසුමත් නිසා වෙනත් කලාපවලට වඩා වැඩියෙන් පාෂාණ ජීර්ණ ක්‍රියාවලිය තෙත් කලාපයේ ඉතා හොඳින් සිදු වේ. එනිසා ම විසල් පස්‌ (Soil) සහ අවසාදිත (Sediment) තට්‌ටු ඇති කරන්නට සමත් වේ. පාෂාණ ජීර්ණය ඉතා අපූරු භූ රසායන ක්‍රියාදාමයකි. පොළෝ අභ්‍යන්තරයේ බිහි වන විපරිත සහ ආගනේය පාෂාණ පමණක්‌ නො ව සාගර අභ්‍යන්තරයේ බිහි වන අවසාදිත පාෂාණ ද ජීර්ණයට ලක්‌ වන්නට නම් පොළොව මතුපිටට පැමිණිය යුතු ම ය. වායුගෝලය හා ගැටීම ඔක්‌සිජන් සහ කාබන්ඩයොක්‌සයිඩ් නමැති වායුන් සමග පාෂාණයේ ඛනිජ ප්‍රතික්‍රියා කරවන්නට වග බලාගනී. ජලයෙන් තෙත් වීම එම ක්‍රියාවලිය සදහා මහඟු උපකාරයක්‌ ලබා දෙන අතර සමහර "ජලජ" ප්‍රතික්‍රියා සදහා ද හේතු වේ.

ෆෙල්ඩ්ස්‌පාර් ඇතුළු යකඩ ඛනිජ ද ජීර්ණයට ලක්‌ වන්නේ වුව ද තිරුවානා ඛනිජය නම් ඉතා ම අඩුවෙන් එම බලපෑමට ලක්‌ වේ. බොහොමයක්‌ ඛනිජවල ඇත්තා වූ සෝඩියම් සහ පොටෑසියම් වැනි කැටායන ජලයේ දිය වී එම ඛනිජවලින් ඉවත් වීම මෙහි දී කැපී පෙනෙන සිදුවීමකි. ඒ අතරේ තම නිවහනට තමා ඉන්නා පරිසරයට ඇලුම් කරන ෆෙල්ඩ්ස්‌පාර් ඛනිජයේ ඇති ඇලුමිනියම් ද යකඩ ඛනිජවල ඇති යකඩ ද ඔක්‌සයිඩ බවට පත් ව එහි ම තැන්පත් වන්නට හේතු වන බව පෙනී යයි. අධිකව මේ ක්‍රියාවලිය සිදු වන මෙරට තෙත් කලාපය සුවිශේෂී ද්විතීයික පාෂාණයක්‌ ඇති කරන්නට හේතු වේ. ඒ ඔබ හොඳින් දන්නා "කබොක්‌" (Laterite) පාෂාණය වන අතර එය බිහි වන්නට හේතු වන්නේ වරින් වර සිදු වන ජලයේත් හිරු රශ්මියේත් බලපෑම බව හොඳින් පැහැදිල කරුණකි. ජීර්ණය හේතුවෙන් වැසි සමයේ ජලයට මුසු වන කැටායන වියළි කාලයේ කේශික ආකර්ෂණය හේතුවෙන් පොළෝ මතුපිටට පැමිණෙන අතර ඊළඟ වැසි සමයේ දී සේදී යයි. දිගු කාලයක්‌ තිස්‌සේ මේ ක්‍රියාදාමය සිදු වන්නේ ක්‍රමයෙන් කබොක්‌ පාෂාණය බිහි කරමිනි. තෙත් කලාපයේ බොහොමයක්‌ තැනිතලා ප්‍රදේශවල මෙය ඉතා හොඳින් සිදු වන්නේ ජීර්ණයෙන් ඇති වන පස්‌ තට්‌ටු බෑවුම් සහිත කලාපවල මෙන් ඛාදනයට ලක්‌ නො වන නිසාවෙනි.

"කබෝකීකරණය" (Laterization) තෙත් කලාපයේ සුලබව සිදු වන භූ රසායනික සංසිද්ධියක්‌ වන අතර, දීර්ඝ කාලයක්‌ තිස්‌සේ ක්‍රියාත්මක වීම නිසා ඉතා ගැඹුරු කබොක්‌ තට්‌ටු නිර්මාණය වී ඇත. විශේෂයෙන් ම කොළඹ සහ කළුතර අතර කලාපයේ බොහොමයක්‌ ස්‌ථානවල කබොක්‌ පාෂාණ දැකිය හැකි වේ. ජලයෙන් තෙත් ව ඇති කල ඉතා මෘදු වන අතර එම නිසා ඉතා පහසුවෙන් පිහියකින් වුව ද කැබැලි කිරීමේ හැකියාව ඇත. එහෙත් වායුගෝලයට නිරාවරණය වූ විට එහි ජලය වෂ්ප වීම හේතු කොටගෙන ද ඔක්‌සිජන් හා යකඩ ඛනිජ ප්‍රතික්‍රියා කර ඔක්‌සයිඩ සැදීම නිසා ද ඉතා තද ද්‍රව්‍යවයක්‌ බවට පත් වේ. යටත්විජිත සමයේ ඉදි කෙරුණ ගොඩනැගිලිවල "කබොක්‌ ගඩොලු" බහුලව යොදාගෙන ඇති බව කොළඹ, කළුතර ප්‍රදේශවල ගොඩනැගිලි නිරීක්‌ෂණයේ දී පෙනී යයි. අලුත් කබොක්‌ තට්‌ටු පොළෝ මතුපිටට නිරාවරණය වූ විට ඉහත කී හේතුන් නිසා ක්‍රමයෙන් ඝනකම් වී ඉතා තද පෘෂ්ඨයක්‌ (Fericrete) නිර්මාණය කරයි. යකඩ බහුල මේ කඨෝර ස්‌තරය වගා කටයුතු කිරීමට නම් සහයෝගයක්‌ ලබා දෙන්නේ නැත.

සවිවර බව මේ කබොක්‌ පාෂාණයේ ප්‍රමුඛ ලක්‌ෂණයක්‌ වේ. එයට හේතුවන්නේ මවු පාෂාණයේ සමහර ඛනිජ ද්‍රව්‍ය සේදී යැමයි. මේ ලක්‌ෂණය භූගත ජලය ගබඩා කරගැනීම සදහා හේතු වන ඉතා විශිෂ්ට ගුණාංගයක්‌ වන අතර ඉතා කදිම භූගත ජලාශ (ජලාධාර) බිහි කරන්නට හේතු වේ. කොළඹ, කළුතර ප්‍රමුඛ දකුණු සහ බස්‌නාහිර ප්‍රදේශයේ භූගත ජලාධාර බොහොමයක්‌ මෙලෙස නිර්මාණය වූ ජලාධාර වේ. යකඩ බහුල භූ ද්‍රව්‍යයක්‌ සමග නිරන්තරයෙන් ම ගැටීම හේතු කොටගෙන මේ ජලාධාරවල ජලයේ ප්‍රතිශතය වැඩි අගයක්‌ ගනී. කබොක්‌ පාෂාණවල කණිනු ලැබූ ළිංවල ජලය මතුපිට මළකඩ තට්‌ටුවක්‌ පා වන්නේ එහෙයිනි. මේ නිසා ජලයට තරමක්‌ තිත්ත රසයක්‌ ගෙන දෙන අතර කබොක්‌, වැලි සහ අඟුරු මිශ්‍රිත පෙරණයක්‌ මගින් පහසුවෙන් ඉවත් කරගැනීමේ හැකියාව ඇත. කබොක්‌ පාෂාණය දූෂිත ජලය පිරිසිදු කිරීම සදහා යොදාගත හැකි බව පර්යේෂණවලින් පෙන්වා දී ඇත.

කබොකීකරණය හේතුවෙන් සාන්ද්‍රගත වන ප්‍රධාන ම මූලද්‍රව්‍යය වන්නේ යකඩ ය. එයට අමතරව ඇලුමිනියම් සහ නිකල් ද මේ අතර වෙයි. සියයට අසූවක්‌ පමණ යකඩ ප්‍රතිශතයකින් හෙබි ශ්‍රී ලංකාවේ කබොක්‌ පාෂාණ ඉතා හොඳ යකඩ ප්‍රභවයකි. ගොතයිට්‌ නමින් හැඳින්වෙන යකඩ හයිෙඩ්‍රාක්‌සයිඩය ද හෙමටයිට්‌ නැමති ඔක්‌සයිඩය ද කබොක්‌වල ප්‍රධාන ඛනිජ සංයුතිය වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ ඇලුමිනියම් සාන්ද්‍රගත වූ නිධි හමු නො වේ. එහෙත් ලෝකයේ ඇලුමිනියම් සහ නිකල් ලෝහ නිස්‌සරණය කරන්නේ මෙලෙස නිර්මාණය වූ නිධිවලිනි.

කබොක්‌ පාෂාණය ගැන පළමු තතු ලොවට ඉදිරිපත් කරන ලද්දේ ෆ්‍රeන්සිස්‌ හැමිල්ටන් නමැති විද්‍යාඥයා විසිනි. ඒ 1807 දී වන අතර ඒ දකුණු ඉන්දියාවේ දී සොයාගත් නියෑදි අනුව ය. "Laterite" යන්න "ගඩොලු" යන තේරුම ගෙන එන ලතින් වචනයකි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත්ඉරුව

31.09.2019

ප්‍රභාසංශ්ලේෂකයෝ ද, රසාසංශ්ලේෂකයෝ ද ස්‌වයං ශක්‌ති ජනකයෝ වෙති. එහෙයින් ප්‍රභාසංශ්ලේෂකයන්ට හිරු එළිය ලැබෙන තාක්‌ බිය විය යුතු නො වේ. රසාසංශ්ලේෂකයන් හට හිරු එළිය නොමැති වුව ද ජීවය පවත්වාගෙන යැමේ ගැටලුවක්‌ පැන නො නගී. පරිණාමය එතරම් ම විස්‌මයජනක ය. ප්‍රභාසංශ්ලේෂකයෝ රසාසංශ්ලේෂකයන් ගෙන් පරිණාමය වූවෝ වෙති. මේ හරිතප්‍රදධාරීහු ලොව හිරුඑළිය වැටෙන සැම අස්‌සක්‌ මුල්ලක්‌ නෑර ම පැතිර ගියෝ වෙති. ඔවුහු ජලයේ ද ගොඩබිම ද එක සේ ව්‍යාප්ත ව අතීත පෘථිවියේ විවිධ යුගවල දී ප්‍රමුඛව තව තවත් පරිණාමය වී, අවසන අපුෂ්පකයන් වී "හෙලූ බීජ" තනා එයින් ද නො නැවතී තව තවත් පරිනාමිකව ලොව මලින් සරසන්නට සමත් වෙති. ඒ සපුෂ්පකයන් බිහි කිරීමෙනි. හෙලූ බීජ තැනූ අපුෂ්පකයන් ගෙන් දැන උගත් පාඩම් නිසා "පල බර" එමෙන් ම ලොව "උසස්‌ ම ශාක" බවට පත් වූ සපුෂ්පකයෝ තමා නිර්මාණය කළ ඵලයේ දරු බීජ සඟවා අපූරු ආරක්‌ෂාවක්‌ සලසා දුන්නෝ ය.

ඒ කෙසේ වෙතත් හිරු පවතින තාක්‌ ශක්‌ති අහේනියක්‌ සපුෂ්පකයන්ට නො දැනෙන්නේ වුව ද ඔවුහු පවතින්නා වූ පරිසරය විටෙක තම වර්ධනයට අකුල් හෙළන්නෝ ය. ඒ වර්ධනයට අවැසි ඛනිජ ලවණ ප්‍රමාණාත්මකව ලබා නො දීමෙනි. නයිට්‍රජන් අවශ්‍යතාව ඒ අතර ප්‍රබල සාධකයක්‌ වේ. මේ තත්ත්වය බොහෝ විට ඇත්තේ මඩවගුරුමය පහත් බිම්වල ය. නැත හොත් පසේ ඝනකම ඉතා අඩු මවු පාෂාණ තට්‌ටු මත ය. එනිසා මෙතරම් පරිණාමය වූවන් කෙලෙස නම් එම පරිසරය ජයගෙන ඇත්ද යන්න අප විමසා බැලිය යුතු ම ය.

බොහොමයක්‌ ශාක තම නයිට්‍රජන් අවශ්‍යතාව සපුරාගන්නේ පසේ නිපදවෙන නයිට්‍රජන් අඩංගු සංයෝග ඇසුරෙනි. විදුලි කෙටීම්වල ප්‍රතිඵලයක්‌ ලෙස භෞතිකව නිපදවී පසට එක්‌ වන නයිටේ්‍රට හෝ ක්‌ෂුද්‍රජීවීන් ගේ ක්‍රියාවෙන් මූලගැටිතිවල නිපදවෙන නයිට්‍රෙට ඉතා පහසුවෙන් උරාගැනීමේ හැකියාවක්‌ මොවුන් සතු ව ඇත. පොළොව මතුපිටට නිරාවරණය වූ මවු පාෂාණ තට්‌ටුවල ඛනිජ ලවණ රැෙදන්නට තරම් උපස්‌තරයක්‌ නිර්මාණය නො වීම නයිට්‍රජන් හිඟතාවට හේතු වේ. එමෙන් ම වගුරුමය පරිසරවල නයිට්‍රජන් හිඟ වන්නට ප්‍රධාන කාරණාව වන්නේ එහි පවතින නයිට්‍රජන් වායුව බවට පත් ව පද්ධතියෙන් ඉවත් වීමයි. එය ඔක්‌සිජන් රහිත පරිසරයේ ඉන්නා ක්‌ෂුද්‍ර ජීවීන් පසෙහි රැඳී නයිට්‍රජන් වායුගෝලයට මුක්‌ත කරන බැවිනි.

සහාජීවීන් ගේ අහිංසකයෝ මේ කරුණේ දී ඉතා රැඩිකල් තීරණයක්‌ ගෙන ඇති බව ඔවුන් ගේ දේහ විලාසය දෙස බැලීමෙන් තේරුම්ගත හැකි ය. ඒ කිසිවක්‌ නො ව තම ජීවය පවත්වාගෙන යැම සඳහා ම "මාංශභක්‌ෂණයට" හුරු වීමයි. විශේෂයෙන් ම මේ පරිසර පද්ධතිවල වෙසෙන සමහර ශාක කෘමි භක්‌ෂණයට පෙලඹී ඇත. එමගින් සතුන් ගේ දේහගත නයිට්‍රජන් උරාගැනීමට මං පාදාගෙන ඇත. මේ සදහා ඉතා සංවිධානාත්මකව විවිධ විකරණයන් සිදු කර ඇත. එහි දී ප්‍රධාන කාරණාව වී ඇත්තේ අදාළ ජීවියා අල්ලාගැනීමයි. විවිධ උගුල් අටවා සතුන් එම උගුලේ පටලා තම නයිට්‍රජන් අවශ්‍යතාව සපුරාගන්නට ඔවුහු බොහෝ සමත්කම් පාන්නෝ ය.

මේ මාංශභක්‌ෂකයන් සතුන් අල්ලාගැනීම සදහා සකස්‌ කර ඇති උගුල් විවිධ ය. සමහරක්‌ ඒ සදහා ම සුවිශේෂී මල්ලක්‌ නිර්මාණය කර ඇත. පත්‍රයේ කෙළවර "මරඋගුල" තැනීම සදහා විකරණය වී ඇති අතර එය අපූරු බඳුනක්‌ වීම විස්‌මයජනක ය. එලෙස සාදන බඳුනේ සතුන් ආකර්ෂණය සදහා ද, ජීර්ණය සදහා ද වැදගත් වන පැණි රසැති දියරයක්‌ පුරවා ඇත. මේ අප කවුරුත් හොඳින් හඳුනන බාඳුරා ශාකයයි. නිවර්තන කලාපයේ රටවල බහුලව දැකිය හැකි මේ ශාක විශේෂ (Nephenthus sp) ගොදුරු කරගන්නේ බොහෝ විට කෘමි සතුන් වන අතර "බාඳුරා පැණිය" වැස්‌සෙන් තනුක වීම වළක්‌වනු වස්‌ ඉහළින් පියනක්‌ ද නිර්මාණය වීම කෙතරම් හොඳින් තම කාර්යය සදහා අනුවර්තනය වී ඇත් ද යන්නට කදිම උදාහරණයක්‌ සපයයි. බඳුනේ කර මතට නගින කෘමි සතුන් ඉතා පහසුවෙන් බඳුන තුළට තල්ලු කරලීම සදහා කරගැට්‌ට සුමුදු කරන්නට ද වගබලාගෙන ඇත. එනිසා බඳුනට එබෙන කිසිදු කෘමියකු යහතින් ආපසු නො යන බව නම් නිසැක ය. විවිධ ලෙස මෙවැනි බඳුන් නිර්මාණය කර සතුන් අල්ලාගන්නා ශාක විශේෂ බොහොමයක්‌ ලොව පවතින අතර අප ගේ වාසනාවට ඔවුන් විශාල සතුන් අල්ලාගැනීම සදහා අනුවර්තනය වී නොමැති ය.

ඉතා වේගවත් චලනයකින් තම ගොදුර ඩැහැගැනීමට විශේෂණය වූ ශාක ද මේ අතර වෙයි. තම පත්‍රයේ කෙළවර බෙදී දෙපෙති තනා උගුල නිර්මාණය කර ඇත. උගුලේ රැඳෙනා කෘමියකු සිර කරගැනීමට මේ ශාකවලට ගත වන්නේ ඇසුරු සැණකි. පත්‍රයේ බාහිර දාරයේ ඇති ඝනකම් රෝම පත්‍රයේ දෙපෙති වැසුණු පසු කෘමියාට ගැලවී යැමට ඇති ඉඩ තවත් අසුරයි. කෘමි සතා ගේ ආගමනය සන්නිවේදනය සදහා පත්‍රය මධ්‍යයේ සියුම් කෙඳි නිර්මාණය වී ඇති අතර කෘමියා එහි ගැටුණු විගස රසායනික සංවේදනයෙන් ඉතා වේගයෙන් පත්‍ර දෙපෙති වසා දමනු ලබන්නේ කෘමියාට ක්‍රියාත්මක වීමට ඉඩක්‌ නො තබා ම ය. "වීනස්‌ ගේ මැසි උගුල" (Venus's flytrap- Dionaea muscipula) මේ බවට කදිම නිදසුනකි.

කෘමි සතුන් ග්‍රහණය කරන්නට ඇලෙනසුලු ද්‍රdව සහිත පෘෂ්ඨ නිර්මාණය කරන්නෝ ද මේ අතර වෙති. මේ සදහා වැදගත් වන මැලියම් වෑස්‌සෙන ග්‍රන්ථි පත්‍රයේ මතුපිට පෘෂ්ඨයේ ඇති අතර පෘෂ්ඨය මත වසන හෝ ගමන් කරන හෝ කෘමි සතා ගේ පාද ද ක්‍රමයෙන් දැඟලීම නිසා මුළු ශරීරය ද ඇලෙයි. එහෙත් විශාල කෘමි සතුනට මේ උගුලෙන් ඉතා පහසුවෙන් ගැලවී යා හැකි ය. කඳුලැස්‌ස (Droseracapensis) ශාකය මෙසේ ඇලෙනසුලු මැලියම් යොදා කෘමීන් අල්ලාගන්නා කෘමි භක්‌ෂකයෙකි. ජලයේ වෙසෙන මාංශ භක්‌ෂකයෝ ද (Utricularia sp) කදිම උගුල් සකසා ඇත. ආසෘතියෙන් ජලය ඉවතට විද රික්‌තයක්‌ තම උගුල් මල්ලේ ඇති කර ජලජ ජීවීන් අල්ලාගැනීමට ඔවුහු සමර්තයෝ ය.

මෙවැනි නානාප්‍රකාර අනුවර්තනයන් ගෙන් සපිරි මාංශභක්‌ෂකයන් මෙලෙස කදිමට පරිසරය ජයගෙන ඇත්තේ අප කවුරුත් සජීවීන් ගේ අහිංසකයන් ගෙන් කිසි දා බලාපොරොත්තු නො වන ක්‍රමවේදයන් ගෙන් වුව ද ඒ සියල්ල දුෂ්කර පරිසරයේ තම ජීවය ගැටගසා ගන්නට පමණක්‌ නො ව තම පරපුරේ අඛණ්‌ඩතාව පවත්වාගෙන යන්නට පමණක්‌ ම බව ද ඉතා හොඳින් මේ සියල්ල විශ්ලේෂණය කළේ නම් අපට පැහැදිලි වනවා ඇත. එය ආත්මාර්ථකාමී මිනිසා ගේ කුරිරු අරමුණුවලින් සදා වියුක්‌ත බව ද ඔබට පැහැදිලි වනු ඇත.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව
17.09.2016

දශක ගණනාවක සිට ශ්‍රී ලංකාව තවමත් දියුණු වෙමින් පවත්නා රටකි. දිගු කලක පටන් සාම්ප්‍රදායික බෝග සහ කෘෂිකාර්මික ආර්ථරිකයක්‌ මත පදනම් වූ ශ්‍රී ලංකාව ඉන් මිදී ආර්îකමයව වැඩි ප්‍රතිලාභ ඉපයිය හැකි නව මානයකට පිවිසෙන්නට තැත් කළ ද අසාර්ථක ක්‍රමවේද සහ දේශපාලනික ඇඟිලිගැසීම් නිසා ඉලක්‌කය හඹා නො යන තැනට පත් වෙමින් ඇති බව වැටහෙයි. විද්‍යාව, තාක්‌ෂණය සහ නවෝත්පාදන කෙරෙහි මෙරට ආර්ථරික විශේෂඥයන් ගේ ද, පරිපාලකයන් ගේ ද ඇති ඇල්මැරුණ උනන්දුව සහ සහයෝගය මේ තත්ත්වයට මූලිකව වගකිව යුතු ය. ස්‌වාභාවික සම්පත් හිඟ මුත් විද්‍යාව සහ අධිතාක්‌ෂණයේ පලදායි භාවිතාව නිසා ලෝකයේ සමහර රටවල් ඉහළ ආර්ථික සමෘද්ධියක්‌ අත්පත් කරගෙන ඇති බව පෙනී යයි. ඒ අතර කොරියාව සිටින්නේ ඉතා ඉහළ තලයක ය. තම දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් (ආදායමෙන්) 4%ක්‌ (2015 දී) පමණ ම මේ වෙනුවෙන් වෙන් කරන්නට පසුබට නො වූ එමෙන් ම එහි නො වරදින ප්‍රතිඵලය පිළිබඳව මනා අවබෝධයකින් කටයුතු කරන සහ එම ප්‍රතිඵල ඇස්‌ පනාපිට ම ඔප්පු කර ඇති එම රට නවීන ලෝකය තුළ ආර්ථික සාර්ථකත්වය අත් කරගත හැක්‌කේ කෙසේ ද යන්න පිළිබඳව සෙසු රටවලට කදිම පූර්වාදර්ශයකි.

ශ්‍රී ලාංකිකයකු වන රේ විඡේවර්ධන මහතා ගේ අනභිබවනීය තාක්‌ෂණික නිපැයුම් මෙරට ආර්ථිකයට ජීවය සපයන්නට නොහැකි ව ම අභාවයට ගියේ හෝ අන් රටක අයිතියට ගියේ හෝ අපේ ම ආත්මාර්ථකාමී තීන්දු තීරණ නිසා බව මේ වන විට අප සිය දහස්‌ වාරයක්‌ අසා ඇත. එහෙත් ඉන් උගත් පාඩමක්‌ නම් පෙනෙන්නට නැත. දේශීය නිෂ්පාදන හා නව නිපැයුම් ආර්ථිකයට ශක්‌තියක්‌ වන ලෙස වානිජකරණය කරන්නට උත්සුක නො වන තාක්‌ විද්‍යා, තාක්‌ෂණ සහ නවෝත්පාදනවලින් ලැබෙන ප්‍රතිලාභයක්‌ ගැන සිතන්නට වත් හැකියාවක්‌ නොමැත්තේ ය.

වී පර්යේෂණ ආයතනය සිදු කළ පර්යේෂණ මගින් පසුගිය දශකය තුළ මෙරටට ලබා දී ඇති ආර්ථික ප්‍රතිලාභ කොපමණ දැයි ගණනය කර නොමැති තරම් බව කිව හැකි ය. සහලෙන් ස්‌වයංපෝෂිත බවට වසර ගණනාවක්‌ තිස්‌සේ උදම් අනන අප ඒ අතිරික්‌තය යොදවන්නේ බීර නිෂ්පාදනයට නම් වී පර්යේෂණ ආයතනයේ පර්යේෂණවල අවශ්‍යතාව කුමක්‌ දැයි යන්න ගැටලුවකි. මෙරට අනෙකුත් පර්යේෂණ ආයතන සහ විශ්වවිද්‍යාල සිදු කරන පර්යේෂණ සම්බන්ධව ද මේ තත්ත්වය එක ලෙස අදාළ වේ. ඉතා කාලීන එමෙන් ම ප්‍රායෝගික පර්යේෂණ එම ආයතනවල සිදු කරන බව ඔවුන් පළ කරන පර්යේෂණ පත්‍රිකා දෙස බැලීමේ දී හොඳින් පෙනී යයි.

අද මෙරට සිදු කෙරෙන පර්යේෂණවල ගුණාත්මකභාවය හා ප්‍රමාණය අදින් දශකයකට පෙර තිබූ තත්ත්වයට වඩා ඉතා ඉහළ බව ද සැලකිය හැකි ය. එහෙත් ප්‍රතිශතයක්‌ ලෙස ගත් කල 1%ක්‌ පමණ වූ ප්‍රමාණයක්‌ වත් එම පර්යේෂණ සොයාගැනීම් හෝ ප්‍රතිඵල ආර්ථිකයට ශක්‌තියක්‌ වන ලෙස වානිජකරණයට ලක්‌ කරන්නට මෙරට වැඩපිළිවෙළක්‌ සකස්‌ නො වීම මෙරට දේශපාලනික සහ පරිපාලන ව්‍යqහහයේ අත්‍යන්ත දුර්වලකමක්‌ බව නො කියා ම බැරි ය.

මහජනතාව ගේ මෙන්ම කුඩා දරුවන් ගේ විද්‍යා දැනුම වැඩි කරන්නට, නිර්මාණශීලී බව ඇති කරන්නට විවධ රටවල් විවධ උපක්‍රම භාවිත කරයි. විද්‍යා පර්යේෂණ ඒ අයුරින් ම අපහසුතාවකින් තොර ව කුඩා ළමයින්ට අත්විදින්නට සැලැස්‌වීම ඉන් එක්‌ උපක්‍රමයකි. ඒ සදහා විද්‍යා කේන්ද්‍ර (Science Centres) ඇති කිරීම සෙසු රටවල් අනුගමනය කරන ආකර්ෂණීය ක්‍රමවේදයකි. එම බොහෝ රටවල අඩු ම තරමින් එක්‌ විද්‍යා කේන්ද්‍රයක්‌ හෝ පවතින බව පෙනී යයි. අපට ආසන්න ම රට වන ඉන්දියාවේ විද්‍යා කේන්ද්‍ර සහ විද්‍යා කෞතුකාගාර පනහකට අධික සංඛ්‍යාවක්‌ බිහි වන්නේ විද්‍යා සන්නිවේදනය සහ අධ්‍යාපනය උදෙසා එරට දක්‌වන උනන්දුව සහ දායකත්වය මැනැවින් විදහාපාමිනි. ශ්‍රී ලංකාව තවමත් මේ සම්බන්ධයෙන් සාක්‌ෂාත් කර නො ගත් හීනයක්‌ පමණක්‌ දකිමින් සිටියි.

මෙරට දේශීය භාෂාවන් ගෙන් නිර්මාණය වූ විද්‍යා සහ තාක්‌ෂණික වැඩසටහන් සහ ප්‍රකාශනවල අතිශය හිඟ බව ද මේ කෙරෙහි ශ්‍රී ලංකික ජනතාව ගේ අල්ප වූ දැනුම හා උනන්දුවට හේතු වී ඇත.

අලුතින් ම යමක්‌ පටන්ගැනීමට හැකියාව අප හැමට ම ඇත. විශේෂයෙන් ම මේ වන විටත් ස්‌ථාපිත වූ දැනුමක්‌ හඹා යැම සැම විට ම අසීරු ද නො වේ. වැදගත් වන්නේ නැවතූ තැනින් පටන්ගැනීමයි. ලෝක ව්‍යාප්ත දැනුම, එක්‌ එක්‌ රටවල නිර්මාණය වන දැනුම කෙසේ ද, ඒ මොනවා දැයි දැනගැනීම අතිශය වැදගත් වේ.

දැනුම සම්ප්‍රේෂණය කිරීමේ දී විවිධ ගැටලු ඇති වෙයි. විශේෂයෙන් ම භාෂාවේ භාවිතය පිළිබඳව සැලකිලිමත් විය යුතු ය. බොහොමයක්‌ විද්‍යා දැනුම ප්‍රචාරණය වන්නේ ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙනි. එනිසා තාක්‌ෂණික යෙදුම් සහිත විද්‍යා ප්‍රකාශන විශේෂයෙන් ම බහුතරය ව්‍යවහාර කරන සිංහල භාෂාවට පෙරළිය යුතු ය. එහෙත් එම යෙදුම් ඉතා හොඳින් සමාන්‍ය ජනතාවට තේරුම්ගත හැකි විය යුතු ය. මෙරට ජනතාවට විද්‍යා සන්නිවේදනය නිසි පරිදි සිදු වන්නේ නැත. ඒ සදහා පවතින අතළොස්‌සක්‌ වූ ප්‍රකාශන සහ ජනමාධ්‍ය වැඩසටහන් ප්‍රමාණවත් නො වන බව පැහැදිලි ය. ඒ එසේ වුව ද ඒ සදහා වැඩපිළිවෙළක්‌ තවමත් ක්‍රියාත්මක මට්‌ටමේ දක්‌නට නොමැත.

අද දින මෙරට දී ඇරඹීමට නියමිත විසල් විද්‍යා සමුළුව ගැන අදහසක්‌ දක්‌වන්නට සිදු වන්නේ මෙවැනි පසුගාමී තත්ත්වයක්‌ අත්දකිමින් නමුත් මේ සමුළුව මෙරට විද්‍යා ක්‌ෂේත්‍රය තුළ සුබවාදී බලාපොරොත්තුවක්‌ දල්වයි. මෙරට විද්‍යා, පර්යේෂණ සහ නවෝත්පාදන ක්‌ෂේත්‍රයන්හි සේවය කරන සහ අධ්‍යාපනය ලබන්නා වූ බහුතරයකට තම දැනුම පුළුල් කරගන්නට පමණක්‌ නො ව ජාත්‍යන්තර අත්දැකීම් සමග සංසන්දනය කරගන්නට ඉතා මහඟු අවස්‌ථාවක්‌ මෙහි දී උදා වනවා නොඅනුමාන ය. මෙරට විද්‍යා, තාක්‌ෂණ සහ නවෝත්පාදන ක්‌ෂේත්‍රයන්හි කල එළියක්‌ දකින්නට මෙවැනි සම්මන්ත්‍රණයකින් විශාල උත්තේජයක්‌ ලැබෙනු ඇත යන්න අපේ බලාපොරොත්තුවයි. වසරකට වරක්‌ හෝ මෙවැනි විශේෂ අවස්‌ථාවක්‌ සංවිධානය කරන්නට හැකි වන්නේ නම් මෙරට ජනතාව තුළ විද්‍යාව හා තාක්‌ෂණය පිළිබඳව ඇති ඇල්මැරුණු උනන්දුව නැවත නැවතත් අවුළුවාලිය හැකි බව සිතිය හැකි ය.

දැනුම පදනම් කරගත් ආර්ථිකයක්‌ වෙත ලෝකය පියමනිමින් සිටියි. ශ්‍රී ලංකාව ද මේ සදහා සූදානම් විය යුතු ය. යාවත්කාලීන වන ගෝලීය දැනුම පලදායක ලෙස භාවිතයට ගත යුතු ය.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත්ඉරුව
31.08.2016

දහ නව වැනි ශතවර්ෂය අවසාන වන විට ඇමෙරිකා එක්‌සත් ජනපදය වෙනස්‌ ම අයුරකින් විදුලි බල ක්‌ෂේත්රනය දෙසට නෙත් යොමන්නට විය. ඒ වෙන කිසිවකු නිසා නො ව, නව මානයකට එම ක්‌ෂේත්‍රය ගෙන ගිය නිකොලා ටෙස්‌ලා නිසා ම ය. ඔබ මේ පුද්ගලයා පිළිබඳව දන්නවා ඇතැයි සිතමි. ලෝකයේ කොහේ හෝ තැනක නවෝත්පාදන ගැන කතා කරන්නේ නම් ටෙස්‌ලා ගැන ද අනිවාර්යයෙන් ම කතා කෙරෙනු ඇත. ඔහු ඒ තරමට ම කැපී පෙනෙන ලෙස අපූර්ව නව නිපැයුම් මෙලොවට එළි දැක්‌වූවකු බැවිනි. සිදු කළ නව නිපැයුම් සදහා පේටන්ට්‌ බලපත්‍ර 300කට අධික ප්‍රමාණයක්‌ හිමි කරගත් ටෙස්‌ලා ජනප්‍රිය වන්නේ අගනා විදුලි නිපැයුම් සදහා ය.

නව ප්‍රත්‍යාවර්ත විදුලි පරිවර්තක යන්ත්‍රයක්‌ නිපදවීමෙහි ලා ටෙස්‌ලා සිදු කළ මෙහෙය අතිමහත් වන අතර ඔහු ගේ නාමය වඩාත් කතා බහට ලක්‌ වන්නේ ද, ප්‍රසිද්ධියක්‌ උසුලන්නේ ද එනිසා ම ය. ඔහු විදුලි ඉංජිනේරුවරයකු ලෙස පමණක්‌ නො ව කාර්මික ඉංජිනේරුවරයකු, භෞතික විද්‍යාඥයෙකු සහ අනාගතය දකින්නකු ලෙස ද දැක්‌වූ දක්‌ෂතාව ඔහු ගේ ජීවිත කාලය තුළ සිදු කළ නව නිපැයුම් මගින් ලොවට මොනවට පෙන්වා ඇත. එනිසා ම "ලොවෙන් එකෙක්‌ එක දෙයකට වෙයි සමත" යන කියමන ඔහුට නම් නො ගැලපෙන්නේ ම ය.

1856 ජුලි මස 10 වැනි දින ඔස්‌ටි්‍රයාවේ උපත ලද ටෙස්‌ලා පස්‌ දෙනකු ගෙන් හෙබි පවුලේ හතර වැනියා ය. එක්‌ සහෝදරයෙක්‌ ද, සහෝදරියෝ තිදෙනෙක්‌ ද ටෙස්‌ලා ගේ පවුලේ වූ හ. පියා පූජකවරයකු වූ අතර නව නිපැයුම් සදහා පෙලඹවීම සිදු වන්නට ඇත්තේ මවු පාර්ශ්වයෙන් බව ඔහු හා සබැඳි ලිපි ලේඛන පිරික්‌සීමේ දී පෙනී යයි. කුඩා කාලයේ ඉගෙනීමෙහි අති දක්‌ෂයකු වූ ටෙස්‌ලා ගණිත ගැටලු මනෝමය ලෙස විසඳීමට සමතකු බව කියෑවේ. 1973 දී ඔහු ඉතා ම උසස්‌ ලෙස තම උසස්‌ අධ්‍යාපනය නිම කළේ වසර හතරක පාඨමාලාව වසර තුනකට සීමා කරමිනි. එම අවුරුද්දේ ම ටෙස්‌ලා, කොලරා රෝගය වැළඳීම නිසා මාස නවයක පමණ කාලයක්‌ මරණීය තත්ත්වයේ පසු වූ අතර ඉතා අසීරුවෙන් තම ජීවිතය රැකගෙන ඇත. 1875 දී "ග්රේස්‌ තාක්‌ෂණික විශ්වවිද්‍යාලය"ට ඇතුළත් වූ ඔහු තම සම්පූර්ණ කාලය ම ඉගෙනීම කෙරෙහි යොමු කළ බව පෙනේ. එකදු දේශනයක්‌ වත් මග නො හළ ටෙස්‌ලා, දිනකට උදෑසන 3 සිට රාත්‍රී 11 වන තුරු ම අධ්‍යාපනයේ යෙදී සිට ඇති අතර කිසිදු නිවාඩු දිනයක්‌ ලබා නො ගත් බව කියෑවෙයි. එනිසා ම ඉතා ඉහළ ප්‍රතිඵල පෙන්වූ ඔහු ගුරුවරුන් අතර අතිශය ජනප්‍රිය විය. ඔහු ගේ මේ කැප වීම කෙරෙහි උපේක්‌ෂාවෙන් බලා සිටි විශ්වවිද්‍යාලයයේ මහාචාර්යවරු එය ඔහු ගේ සෞඛ්‍යයට අහිතකර විය හැකි බව පවා පවසමින් ටෙස්‌ලා ගේ පියාට ලියුම් යෑවූ හ.

විවිධ විෂය කරුණු සම්බන්ධව ගුරුවරුන් සමග තර්ක විතර්කවලට එළඹි ටෙස්‌ලාට තම දෙවැනි අවුරුද්ද අවසාන වන විට ලැබී තිබූ ශිෂ්‍යත්වය අහිමි විය. සූදුවට ද ඇබ්බැහි වූ ටෙස්‌ලාට ඉන් පසු උදා වූයේ අතිශය දුර්භාග්‍ය කාලයකි. විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය හමාර කරගැනීමට නොහැකි වූ ටෙස්‌ලා ඉන් බැහැර ව විවිධ

රැකියා කරමින් තම බඩ වියත රැකගැනීමට වැර දැරී ය. මේ අතර කාලයේ ඇමෙරිකා එක්‌සත් ජනපදයට සේන්දු වූ එහි සමාගම් කිහිපයක්‌ ම සමග සම්බන්ධ වී විදුලි මෝටර සහ සාම්ප්‍රදායික විදුලි උත්පාදන ක්‍රමවේද දියුණු කිරීමට සමත් විය. එහෙත් තමා අත ගැසූ සැම කටයුත්තක්‌ ම මුල දී සාර්ථක වූ නමුත් ඒ හැම විට ම නිපැයුම් සදහා තමාට ඇති අයිතිය අහිමි වී යැම ඔහුව කබලෙන් ලිපට ඇද දැමීමක්‌ බඳු විය. තමා ලබාගත් පළමු පේටන්ට්‌ බලපත්‍රයද ඔහුට මේ අවධියේ දී ඔහුට අහිමි වූයේ නව නිපැයුම් සදහා එකල වැඩ කළ සමාගමේ අයිතිකරුවන් තුළ තිබූ අකැමැත්ත නිසා ම ය.

1887 දී ප්‍රත්‍යාවර්ත විදුලි දහරාවක්‌ නිපදවිය හැකි ලෙස ප්‍රේරණ මෝටරය වැඩිදියුණු කළ ටෙස්‌ලා ඉන් යම් සාර්ථකත්වයකට පත් විය. යුරෝපයේ සහ ඇමෙරිකා එක්‌සත් ජනපදයේ බෙහෙවින් ජනප්‍රිය වී ගිය මේ නිපැයුම භ්‍රමණය වන චුම්බක ක්‌ෂේත්‍රයක්‌ භාවිතයෙන් බහු කලා විදුලිය නිපදවී ය. මේ විදුලි මෝටරයේ විශේෂත්වය වූයේ විදුලි පරිවර්තකයක්‌ අවශ්‍ය නො වීමයි. කෙසේ නමුත් මින් පසු ඔහු ගේ ජීවිතය සාර්ථකත්වයට පත් වෙමින් තිබුණු බව පැහැදිලි ය. 1891 වන විට ඇමෙරිකා එක්‌සත් ජනපදයේ පුරවැසිභාවය ටෙස්‌ලාට හිමි වූ අතර, "ටෙස්‌ලා දඟරය" නිපදවීමට ඔහු සමත් විය.

ලොව වෙනස්‌ ම මානයකට ගෙනයන්නට සමත් වූ නිකෝලා ටෙස්‌ලා ගේ නව නිපැයුම් අතර ඉහත කී චුම්බක ප්‍රේරණ මෝටරය සහ ටෙස්‌ලා දඟරය වෙයි. එමෙන් ම විද්යුත් ආලෝකය නිපදවීම සදහා ඔහු කළ පර්යේෂණ ඉතා සාර්ථක වූ අතර ප්‍රතිදීප්ත විදුලි පහන් සහ නියෝන් විදුලි පහන් නිපදවීමට ඔහු සමත් වූයේ විදුලි බුබුළු කර්මාන්තය ඒවා නිපදවන්නට දශක හතරකට පමණ පෙර ය. ඔහු ගේ පර්යේෂණාගාරය පිහිටි පරිශ්‍රය නියෝන් විදුලි බුබුළුවලින් සරසා තිබූ බව කියෑවේ. අප කවුරුත් ඉතා හොඳින් දන්නා කාටත් නැති ව ම බැරි දුරස්‌ථ පාලකයේ නිර්මාතෘ ද ඔහු ය. ජලයේ සැඟවුණු සූර්ය ශක්‌තිය නෙළාගත හැකි වන ලෙස ලොව පළමු ජල විදුලි බලාගාරය නයගරා දිය ඇල්ල අසල ඉදි කිරීමට ඔහු සමත් විය.

රේඩියෝව නිපදවීම පිළිබඳව යම් මතභේදාත්මක කරුණු මතු වුව ද එහි අයිතිය 1943 දී අධිකරණය මගින් ටෙස්‌ලා වෙත පිරිනැමූ බව සදහන් වේ. වර්තමානයේ අප විවිධ කාර්යයන් සදහා භාවිත කරන ලේසර් කිරණ සොයාගැනීමේ ගෞරවය හිමි වන්නේ ද ටෙස්‌ලාට ය. එපමණක්‌ නො වේ ඔහු ගේ ඉතා වැදගත් සංකල්පයක්‌ වන "රැහැන් රහිත විදුලි සම්ප්‍රේෂණය" මේ දශකය තුළ භාවිතයට ගෙන එන ආකාරය පිළිබඳව වර්තමානයේ පර්යේෂණ දිගින් දිගට ම පැවැත්වේ. සොබාදහමේ සැඟවුණු ශක්‌තිය නෙළාගනිමින් ජන ජීවිතය නිදහස්‌ ශක්‌තියෙන් ප්‍රබෝධවත් කරන්නට වෙහෙස වූ මේ අපූරු නිර්මාණ ශිල්පියා 1943 ජනවාරි 7 වැනි දා මිය යන විට වයස අවුරුදු 86ක්‌ ගත කර තිබූ අතර ඉතා විශාල සංඛ්‍යාවක්‌ විදුලි නිර්මාණ ලොවට දායාද කර තිබිණි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදුපත්ඉරුව
03.08.2016

"මහත්තයෝ මේ තියෙන්නේ පුෂ්පරාගයක්‌" මුළු ශරීරය පුරා ම මඩ තවරාගත් ගැමියකු වෙරළු ගෙඩියක්‌ තරම් විශාල වූ තරමක්‌ කහ පැහැගත් ගල් කැටයක්‌ තම සාක්‌කුවෙන් ගෙන මා හට පෙන්වා පැවසුවේ බුලත් කහට රැඳුණු දත් විලිස්‌සමින්, තම මුහුණේ අපූරු සිනාවක්‌ ද මතු කරමින් ය. "මේකේ තියෙන ඔය පුංචි පලුද්ද නො තිබුණා නම් හොඳ මිලක්‌ ගන්න තිබුණා". අහසට යොමු කර ඉර එළිය කදම්බයක්‌ ගල් කැටය විනිවිද යවන්නට කැසකවමින් සිටි මා හට ද තරමක්‌ අයිනකින් වූ පලුද්ද දැකගන්නට හැකි විය. "ඕකට ඕන්නං රුපියල් තිස්‌ දාහක්‌ විතර හම්බ වෙයි. පතලේ වියදම පියවෙන්න වත් මදැයි ඔය".

ඒ 2003 අවුරුද්දේ අවසාන භාගයයි. හල්දුම්මුල්ල මාලදොල ප්‍රදේශයේ මැණික්‌ ඛනිජ පිළිබඳ ගවේෂණයක යෙදෙමිනි මා සිටියේ. ඒ වන විටත් වියළී තිබුණු, ගම හරහා ගලා ගිය දිය පහරක මධ්‍යයේ භූගත උමං හාරමින් වටිනා මැණික්‌ සම්පත් ගොඩ දැමීමට එගම වැසියන් වැර දරමින් සිටි අවස්‌ථාවක ය මා හට මේ කදිම මිනිසා මුණගැසුණේ. "මහත්තයෝ මෙහෙ දැන් මැණික්‌ නැහැ. තියෙන ඒවා ඔක්‌කොම මැරිලා. මීට අවුරුදු ගණනාවකට කලින් නං වෙළෙන්දෝ ගල් අරන් ගියේ ලොකු මලුවල පුරවාගෙන, ලොරිවල පටවාගෙන. මේ ඇළේ හම්බ වුණ ඒ ඉල්ලමට මිනිස්‌සු කිව්වේ නිධානෙ කියලා. යංකො මං තැන පෙන්වන්න."

ඔවුන් කණිමින් සිටි ඇළෙහි ක්‍රමයෙන් කුඩා වන ඉහත්තාවට ඔහු අප රැගෙන ගිය අතර එක්‌තරා තැනක නතර ව දිය සිඳී ගිය කුඩා වළක්‌ මෙන් වූ තැනක්‌ පෙන්වූ ඔහු කටහඬ අවදි කළේ ය. "වෙළෙන්දෝ කෝටිපතියෝ උනේ මෙන්න මෙතනින්. ලැබුණ ඔක්‌කොම් නිල් මැණික්‌. ගෙවුඩත් තිබිලා තියෙනවා. දැන් නං මෙතන හම්බ වෙන්නේ කොට්‌ටර විතරයි." ගල් කැට කිහිපයක්‌ ඇහිඳ ඔහු මා ඇත තැබුවේ ය. ඒවා ඉතා අලංකාර කොරන්ඩම් (Corrundum) ස්‌ඵටික වූ අතර ඒවාට ආවේනික ස්‌ඵටික ස්‌වරුපය එහි කදිමට විය.

අප රට මැණික්‌ සදහා මුළු ලෝකයේ ම ප්‍රසිද්ධ බව අප හොඳින් දන්නා කරුණකි. භූ විද්‍යාවවට අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ මැණික්‌ නිධි ප්‍රධාන වර්ග දෙකක්‌ හමු වෙයි. රත්නපුරය වැනි සබරගොමු නිම්නවලින් කදිම ගෝලාකාර ඉල්ලන්කැට මුසු ව හමු වන්නේ පැරැණි ගංගා, ඇල දොළ නිසා තැන්පත් වූ 'ද්විතීයික මැණික්‌ තැන්පතු' ය. දිගුකාලීන ප්‍රවාහනය නිසා පලුදු ඉවත් කරමින් ද, කදිමට රවුම් කරමින් ද, මැණිකේ හොඳ ම කොටස ගංගා පත්ලේ තැන්පත් කරන්නට වගබලාගත් නිසා ය අධික වටිනාකමින් යුත් මැණික්‌ මෙවැනි නිධිවලින් හමු වන්නේ. එහෙත් මෙලස තැන්පත් වන්නට නම් 'ප්‍රාථමික මැණික්‌ නිධි' තිබිය යුතු ම ය. බොහෝ විට මේවා හමු වන්නේ කඳුකරය ආශ්‍රිත ව ය.

ප්‍රාථමික මැණික්‌ නිධි යනු පාෂාණයක්‌ බිහි වන විට ම එහි ඇති වන මැණික්‌ ඛණිජ ය. මේ පාෂාණ පොළොව අභ්‍යන්තරයේ සිට මතුපිටට පැමිණීම හේතුවෙන් කාලයක්‌ යත් ම ජීරණයට නතු වේ. මේ හේතුවෙන් පාෂාණයේ වූ බොහොමයක්‌ ඛණිජ ජීරණයට ලක්‌ වන අතර තිරුවානා සහ මේ මැණික්‌ ඛනිජ ජීරණයට ලක්‌ නො වී ඉතිරි වේ. ජීරණයෙන් බිහි වන පසෙහි නැත හොත් පස්‌ ස්‌ථරයෙහි මේ මැණික්‌ ඛනිජ රැඳී පවතින අතර ඒවා ප්‍රාථමික මැණික්‌ නිධි ලෙස හැඳින්විය හැකි ය. මා ඉහත කියූ මාලදොල ප්‍රදේශයේ කලක හමු වී ඇත්තේ එවැනි වූ ප්‍රාථමික මැණික්‌ නිධියක්‌ වන අතර එම ප්‍රදේශයේ මිනිසුන් ගේ කතා බහට අනුව පෙනී යන්නේ එය ඉතා විශාල එකක්‌ වූ බවයි. එමෙන් ම ඔවුන් ගේ කරුණුවලට අනුව කොරන්ඩම් (Corrundum) කුලයේ මැණික්‌ වර්ග එයින් හමු වී ඇත. කොරන්ඩම් කුලයේ මැණික්‌ වර්ග වන්නේ රතු, නිල්, පුෂ්පරාග, පද්මරාග, ගෙවුඩ, සිල්කි, මිල්කි, µeන්සි යනාදියයි. ප්‍රාථමික නිධිවලින් හමු වන මැණික්‌ හඳුනාගැනීම ඉතා පහසු ය. බොහෝ විට එම ඛනිජවල ස්‌ඵටික ස්‌වරූපය ඉතා හොඳින් දැක බලාගත හැකි ය. ප්‍රාථමික මැණික්‌ නිධිවල බොහෝ විට හමු වන්නේ එක ම වර්ගයක මැණික්‌ වේ. එමෙන් ම බොහොමයක්‌ ඛනිජ ස්‌ඵටිකවල පලුදු අධික ය.

කොරන්ඩම් කුලයේ මැණික්‌ වර්ගවල ප්‍රධාන රසායනික සංයෝගය වන්නේ 'ඇලුමිනා' (Al₂O₃) වන අතර එක්‌ එක්‌ මැණික්‌ වර්ගයේ පාට ඇති කරන්නේ එහි වූ අපද්‍රව්‍ය හේතුවෙනි. ඇලුමිනා සපිරි කොරන්ඩම් ස්‌ඵටිකයේ ඇත්තා වූ ක්‍රෝමියම් ඔක්‌සයිඩය (Cr₂O₃) නිසා මැණිකට රතු පැහැයක්‌ ලබා දෙයි. එමෙන් ම යකඩ මළ (Fe₂O₃) සහ රූටයිල් (TIO₂) මිශ්‍ර වීම නිසා මැණිකට නිල් පැහැයක්‌ ලබා දෙන අතර එසේ නො වුණ කල 'ගෙවුඩ' බිහි වේ. මේ මැණික්‌ සඵටිකීකරණය වන්නේ පැති හයක්‌ බිහි කරන ආකාරයෙන් නිසා ස්‌ඵටිකයට බැරල් හැඩයක්‌ ලැබී ඇත. එහි පාදම මූලික කරගෙන තැන්පත් වන රූටයිල් කෙඳි (ස්‌ඵටික) නිසා මැණිකේ අභ්‍යන්තරයේ විවිධ තාරුකා රටා මැවෙන්නේ අපූරු ආකාරයේ මැණික්‌ බිහි කරමිනි.

ප්‍රාථමික මැණික්‌ නිධිවල හමු වන සැම ස්‌ඵටිකයක්‌ ම මැණික්‌ නො වේ. මැණිකක්‌ වීම සදහා අදාළ ස්‌ඵටිකය පාරදෘශ්‍ය විය යුතු ය, හොඳ පැහැයකින් යුක්‌ත විය යුතු ය. කොට්‌ටර ලෙස හඳුන්වන්නේ එලෙස බිහි නො වූ ස්‌ඵටික වන අතර ඒවා කවර දා වත් මැණික්‌ බවට පත් නො වනු ඇත. කොට්‌ටර වර්ග ද කිහිපයකි. නිල් කොට්‌ටර නිල් මැණික්‌ බවට පත් නො වූ ඒවා වන අතර රතු කොට්‌ටර රතු මැණික්‌ බවට පත් නො වූ කොරන්ඩම් ඛනිජ වේ. මේ අතර සුදු කොට්‌ටර ද හමු වන බව තහවුරු වූ කරුණකි. කොරන්ඩම් කුලය දෘඪතාව අනුව දෙවැනි වන්නේ දියමන්තිවලට පමණි. එහෙයින් සීරීම් සහ ඇතිල්ලීම්වලට හොඳින් ඔරොත්තු දෙන නිසා මැණිකේ පෘෂ්ඨයෙහි දීප්තිය අඩු නො වේ. ප්‍රාථමික මැණික්‌ නිධිවලින් හමු වන්නේ කොරන්ඩම් කුලයේ මැණික්‌ පමණක්‌ නො වේ. වෙනත් මැණික්‌ ඛනිජවල ප්‍රාථමික නිධි හමු වුව ද වඩා ප්‍රචලිත, මේ කුලයේ ප්‍රාථමික නිධි වේ. කෙසේ වෙතත් ප්‍රාථමික නිධි නොමැති ව ද්විතීයික තැන්පතු හටගන්නේ නැත.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ

විදු පත් ඉරුව
27.07.2016

මෙවර උසස්‌පෙළ විභාගයට තව වැඩි කාලයක්‌ නැහැ. විභාගයට මුහුණ දීමට දරුවන් ලහි ලහියේ ලැහැස්‌ති වෙමිනුයි ඉන්නේ. ක්‍රමානුකූල බවින් යුතුව ද අනලස්‌ බවින් යුතු ව ද නිසි කලට වැඩ කටයුතු සම්පූර්ණ කළ අය නම් කිසිදු බියක්‌ සැකක්‌ නොමැති ව සතුටින් ඉන්නේ විභාගයට පෙනී සිට තම අභියෝගය ජයගැනීමටයි. ඉගෙනගන්නා බොහෝ කරුණු කාරණා සිතෙහි ධාරණය කරගැනීම තරමක ගැටලුවක්‌ බව අප හැමෝ ම හොඳින් දන්නා කරුණක්‌. එහෙත් හොඳින් මතක හිටින වෙනත් සිද්ධි සමග සම්බන්ධ කරගැනීම මගින් ද තම ජීවිතයට සම්බන්ධ වූ සිදු වීමක්‌ හා සම්බන්ධ කරගැනීම වැනි යමක්‌ මඟින් ද තමා ඉගෙනගන්නා විෂය කරුණු මතක තබාගත හොත් එය බොහෝ කාලයක්‌ මතකයේ රැෙදනවා නිසැකයි.

අප උසස්‌ පෙළ කරන දවස්‌වල උතුරේ කුරිරු ත්‍රස්‌තවාදී යුද්ධය ආරම්භ වෙලයි තිබුණේ. අලිමංකඩ, පුනරින්, පලාලි, පරන්තන් වැනි ග්‍රාම නාම නිතරම අපට කන වැකුණේ මේ යුද්ධය නිසා මයි. මේ අතර උසස්‌පෙළ කරමින් සිටි අපට පරන්තන් යන නම සුවිශේෂී නාමයක්‌ වූවා. එකල උසස්‌ පෙළ රසායන විද්‍යාව හදාරන සිසුනට කාර්මික රසායනය ඉතා කුතුහලය දනවනසුලු පාඩමක්‌. එයට හේතුව වූයේ රසායන විද්‍යාවේ ඉගෙනගත් සිද්ධාන්තවල ප්‍රායෝගික භාවිතය පිළිබඳව එහි සඳහන් වීමයි. උතුරුකරයේ පිහිටි පරන්තන් ප්‍රදේශයේ ශ්‍රී ලංකාවේ වූ ඉතා වැදගත් රසායන කර්මාන්තයක්‌ වන කෝස්‌ටික්‌ සෝඩා කම්හලක්‌ පවත්වාගෙන ගිය ස්‌ථානයක්‌. එනිසා මයි උසස්‌ පෙළ රසායන විද්‍යාව හැදෑරූ අපට පරන්තන් ඉතා වැදගත් මෙන්ම කදිම නිදසුනක්‌ වූයේ. එහෙත් යුද්ධය නිසා එම කම්හල වසා දමන්නට සිදු වූ අතර ඒ හා බැඳුණ කර්මාන්ත ගණනාවක්‌ එනිසා අර්බුදයට ලක්‌ වුවා.

කෝස්‌ටික්‌ සෝඩා යනු සෝඩියම් හයිෙඩ්‍රාක්‌සයිඩ් (NaOH‍ය) නමැති රසායනික සංයෝගයයි. ප්‍රබල භෂ්මයක්‌ ලෙස පිළිගැනෙන මේ රසායනය විද්‍යාගාරයේ අනිවාර්යයෙන් ම තිබිය යුතු සංයෝගයක්‌. බොහොමයක්‌ ප්‍රායෝගික පරීක්‌ෂණවල දී, විශේෂයන් ම අම්ල භෂ්ම ප්‍රතික්‍රියා නිරීක්‌ෂණයේ දී, බෙහෙවින් යොදාගැනෙන රසායනයක්‌ හෙයින් සිසුන් ගේ මතකයෙන් කිසි දා ගිලිsහී නො යන්නක්‌. සුදු පැහැති පෙති හෝ පෙබලු ලෙස ඇති මේ සංයෝගය ඉතා ප්‍රබල ලෙස විරංජක ගුණ පෙන්වනවා. ක්‌ෂාරීය ලෝහයක්‌ වන සෝඩියම්හි හයිෙඩ්‍රාක්‌සයිඩය වන මේ කෝස්‌ටික්‌ සෝඩා ඉතා හොඳින් ජලයේ දිය වන බව ප්‍රායෝගික පරීක්‌ෂණ අත්විඳ ඇත්නම් ඔබට මතක ඇති බවට නිසැකයි. ඉතා සැර කටුක ගන්ධයකින් යුක්‌ත වූ මේ සංයෝගය ජලයේ දිය වන්නේ තාපය පිට කරමින් බැවින් ද්‍රdවණයේ උෂ්ණත්වය ඉහළ නගින බව ඔබ ගේ මතකයට නැෙගනු ඇති. කෝස්‌ටික්‌ සෝඩා ජලයේ දිය වීම තාපය පිට කරන ප්‍රතික්‍රියා සඳහා කදිම නිදසුනක්‌ වන්නේ එබැවිනුයි.

පරන්තන්හි පිහිටි කෝස්‌ටික්‌ සෝඩා කම්හල සදහා අමුද්‍රව්‍ය සපයාගත්තෙත් මෙරටින් මයි. එම ප්‍රදේශයේ සිදු කළ ලුණු (NaCl) නිෂ්පාදනය නිසා පහසුවෙන් මේ කම්හල පවත්වාගෙන යා හැකි ව තිබුණා. මේ ප්‍රදේශය අධික උෂ්ණ කලාපයක්‌ වූ හෙයින් ලුණු නිෂ්පාදනය සදහා කදිම තෝතැන්නක්‌ නිර්මාණය වී තිබුණා. එපමණක්‌ නො වේ, මුහුදට ඉතා ආසන්නයේ පිහිටි නිසා පහසුවෙන් කරදිය මුහුදෙන් තටාක වෙත හරවා වාෂ්පීකරණයට නතු කරන්නට හැකියාව ඇති බව ඔබට වැටහෙනු ඇති. තටාක කිහිපයකට මාරු කරමින් ලුණු සාන්ද්‍රණගත කිරීම මෙහි දී සිදු වනවා. අවසානයේ දී අධි සාන්ද්‍ර ලවණ ද්‍රdවණයෙන් ලුණු බිහි වන්නේ එහි ද්‍රdව්‍යතා ගුණිතය ඉක්‌මවූ පසුයි. තැන්පත් වූ ලුණු වෙනත් ලවණ හා මිශ්‍ර ව පවතින නිසා එම ලුණු තැන්පතු කඩා ටික කාලයක්‌ ගොඩගසා තබනවා. එවිට විශේෂයෙන් ම CaCl වැනි ලවණ වාතයේ වූ ජල වාෂ්ප උරාගෙන තැනපතු වලින් බේරී ඉවත් වනවා. එම ලවණ පැවතීම ලුණුවලට තිත්ත රසයක්‌ එක්‌ කරන බැවින් එම සංයෝග ඉවත් කිරීම අවශ්‍යයි.

අලිමංකඩින් ආ ලුණු භාවිත කර පරන්තන්වල නිපදවූ කෝස්‌ටික්‌ සෝඩා මෙරට පිහිටුවා තිබූ කඩදාසි කර්මාන්තයට යොදාගත්තා. ඒ සදහා වාලච්ෙච්න ප්‍රදේශයේ කම්හලක්‌ ස්‌ථාපිත කර තිබූ අතර එය මෙරට ජාලගත කම්හල් කලාවේ අපූරු ප්‍රතිඵලයක්‌ වුණා. එක්‌ කර්මාන්තයකින් බිහි වන ඵලයක්‌ තවත් කර්මාන්තයක්‌ සදහා අමුද්‍රව්‍යයක්‌ වූයේ එලෙසයි. පරන්තන්හි නිපදවූ කෝස්‌ටික්‌ සෝඩාවලට අමතර ව එමගින් ආ අතුරු ඵලයක්‌ වූ ක්‌ලෝරීන් (Cl) සදහා ද ඉතා හොඳ වෙළෙඳපොළක්‌ සැකසී තිබුණ බව කියෑවෙනවා. ජල පිරිපහදුව ඇතුළුව බොහෝ දෛනික කටයුතු සදහා වැදගත් වන සංයෝග නිෂ්පාදන කෙරෙහි එමගින් මාර්ගය පෑදී තිබුණා. ඉතා ප්‍රබල අම්ලයක්‌ වන හයිෙඩ්‍රාක්‌ලෝරික්‌ අම්ල නිෂ්පාදනය කෝස්‌ටික්‌ සෝඩා කර්මාන්තයේ එම අතුරු ඵලයකින් ඇරඹි තවත් කර්මාන්තයක්‌. මේ අම්ලය විදුලි කෝෂ නිෂ්පාදනයේ දී භාවිතයට ගැනෙන අතර විද්‍යාගාර පරීක්‌ෂණ සදහා අවැසි බව ඔබ හොඳින් ම දන්නා කරුණක්‌.

එහෙත් අද වන විට යුද්ධය අවසන් වී කාලයක්‌ ගත වුණත් පරන්තන්හි කෝස්‌ටික්‌ සෝඩා කම්හල ආරම්භ කිරීමට තවමත් හැකියාවක්‌ ලැබිලා නැහැ. මේ සදහා කිසියම් ආයෝජනයක්‌ කළ හැකි නම් එය දේශීය කර්මාන්ත දියුණුව සදහා ගන්නා ඉතා හොඳ තීරණයක්‌ විය හැකි බවයි අප ගේ හැඟීම. එවැනි අවස්‌ථා සදහා කිසියම් පසුබිමක්‌ පසුගිය කාල වකවානුවේ ගොඩනැගී තිබුණ ද දේශීය අමුද්‍රව්‍ය පදනම් ව සිදු කළ හැකි කර්මාන්ත ඇරඹීම කෙරෙහි අවධානය දැන් දැන් ගිලිහී යමින් තිබෙන බවයි පෙනී යන්නේ. තම සාක්‌කුවට වැටෙන මුදලට ගිජු වන්නේ නම් සහ ඒ ගැන පමණක්‌ සිතන්නේ නම් මෙවැනි කර්මාන්ත ඇරඹීම කෙරෙහි යොමු වන්නට නොහැකි වන අතර එහි වැදගත්කම පවා වටහාගන්නට කිසිවකුට වත් නොහැකි වේ වි. පිටරට මත පමණක්‌ යෑපෙන ආර්ථිකයක්‌ ගොඩනැෙගන්නේ නම් අනාගතයේ දී විද්‍යා පර්යේෂණ සහ නව නිපයුම්වලට ආයුබෝවන් කියන්නට සිදු වේ වි.

ආචාර්ය පත්මකුමාර ජයසිංහ